 Villarrubia de Santiago | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||
| Provincia |  provincia de Toledo | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Alcalde de Villarrubia de Santiago (es)  | José Antonio Guerra Cuesta | ||
| Nome oficial | Villarrubia de Santiago (es)[1] | ||
| Códigu postal |
45360 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 39°59′01″N 3°22′07″W / 39.983611111111°N 3.3686111111111°O | ||
  Villarrubia de Santiago Villarrubia de Santiago (España)  | |||
| Superficie | 155 km² | ||
| Altitú | 750 m | ||
| Llenda con | Noblejas, Colmenar de Oreja, Villarejo de Salvanés, Santa Cruz de la Zarza y Villatobas | ||
| Demografía | |||
| Población |
2535 hab. (2023) - 1264 homes (2019) - 1272 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe |
0% de provincia de Toledo 0.12% de Castiella-La Mancha 0.01% de España | ||
| Densidá | 16,35 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| villarrubiadesantiago.es | |||
 | |||
Villarrubia de Santiago ye un conceyu español de la provincia de Toledo, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Atiesta coles poblaciones d'Aranjuez y Villarejo de Salvanés (Comunidá de Madrid) y Santa Cruz de la Zarza, Villatobas y Noblejas de Toledo.
Toponimia
El términu de "Villarrubia" podría derivase de "Villarroja". Asina s'indica nun documentu de 1576 nel que se diz que "... creyer que se llama Villarrubia porque muncha parte del pueblu y tierra que confinan con él ye colorada".
Historia
L'antigüedá de la so fundación queda constatada nos restos arqueolóxicos de tiempos prehistóricos. Tuvo poblada por íberos, romanos y árabes, pero'l so importancia histórica algamar na Edá Media.
Nel sieglu XII esistía'l castiellu del Tormón que quedó abandonáu mientres el reináu d'Alfonsu VII, edificándose nel so llugar una ilesia onde la tradición popular indica como llugar d'apaición de la Virxe del Castellar.
En creándose la encomienda de Biezma, aldega antecesora de Villarrubia, apaez en 1204 un documentu nel que s'indica la fundación del conceyu pol maestre de Santiago Don Hernán González de Marañón, dándo-y el fueru de Ocaña al que se xunieron los nucleos de población qu'esistíen en redol a la mentada encomienda de Biezma. Xunto con estos dos encamientes esistía la de Villoria, a la que pertenecíen el ejido de Alboer, San Bartolomé, Villoria, Villahandín y la Devesa del Castillo. Nun principiu figuren xuníes les encomiendes de Biezma y Villarrubia y nel sieglu XV facer tamién la de Villoria. Poro, esta villa foi sede de trés encamientes, la de Villarrubia que'l so gobernador yera Don Juan de Borja, la de Villoria encamentada a Don Hernán Tello de Guzmán y la de Biezma a Don Pedro Padilla.
Poco dempués de la fundación de Villarrubia, se despoblaron Biezma y Villoria a favor de la primera, anque los sos territorios nun s'incorporaron hasta feches posteriores, posiblemente nel sieglu XVI. En Biezma namái quedaron la ermita nel llugar qu'ocupó'l castiellu del Tormón. Créese que Villoria se despobló pola falta d'agua duce y nel sieglu XVI entá esistíen delles cases y la so ilesia.
En 1645 indícase que'l pueblu tien tierra fértil, bayura de ganaos, fruta y caza, d'onde s'esplica'l desenvolvimientu progresivu de la población.
A principios del sieglu XVIII, el llugar altu qu'ocupó'l castiellu del Tormón foi motivu de disuasión de les tropes del Archiduque qu'en númberu de 6.000 homes al mandu de Gallobay pretendía tomar Villarrubia. Aquelles supunxeron fortificáu'l llugar y arrenunciaron del ataque, atribuyendo los vecinos esti fechu a la intercesión de la Virxe del Castellar En 1712, Villarrubia cuntaba con 189 vecinos, creciendo a lo llargo d'esti sieglu la población hasta 521 que se censen en 1787, lo que fai un total averáu de 2.086 habitantes.
Escudu
Escudu d'un solu cuartel: d'oru, un castiellu d'azur esclariáu de gules y mazonado de sable, sosteníu d'un peñascu de sinople y acompañáu de dos crucies de Santiago. Al timbre, corona real zarrada.
L'escudu de Villarrubia de Santiago foi encargáu en 1982 pol Conceyu a los heraldistas ya historiador José Luis Ruz Márquez y Bonaventura Leblic García, quien realizaron una propuesta sofitada na esistencia del castiellu de Tormón y na Orde de Santiago, fundadora de la villa. Escudu ya informe llograron l'aprobación de la Real Academia de la Historia en xunta de 22 de xunu de 1983.
Alministración
| Llexislatura | Nome | Partíu |
|---|---|---|
| 1979-1983 | María Luisa de la Peral Barré | PSOE |
| 1983-1987 | María Luisa de la Peral Barré | PSOE |
| 1987-1991 | María Luisa de la Peral Barré | PSOE |
| 1991-1995 | María Luisa de la Peral Barré | PSOE |
| 1995-1999 | María de la Rosada Pedraza Monzón | PP-AIV |
| 1999-2003 | Feliciano Xoya de Llomba Partíu_6 = PSOE | n/d |
| 2003-2007 | Feliciano Xoya de Llomba Partíu_7 = PSOE | n/d |
| 2007-2011 | Feliciano Xoya de Llomba Partíu_8 = PSOE | n/d |
| 2011-2015 | José Antonio Guerra Cuesta | PP-AIV |
| 2015-2019 | Maria Concepción Monzón De Gracia Partíu_10 = PSOE | n/d |
| 2019-2023 | n/d | n/d |
| 2023- | n/d | n/d |
.
Demografía
Na siguiente tabla amuésase la evolución del númberu d'habitantes ente 1996 y 2006 según datos del INE.
| 1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2,922 | 2,901 | 2,901 | 2,869 | 2,865 | 2,839 | 2,851 | 2,851 | 2,868 | 2,893 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
NOTA: La cifra de 1996 ta referida a 1 de mayu y el restu a 1 de xineru.
| Gráfica d'evolución demográfica de Villarrubia de Santiago ente 1900 y 2006 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia |
Paisanos pernomaos
- Beatu Juan de la Virxe del Castellar. Mártir de la persecución relixosa n'España ente 1936 y 1939. Beatificado xunto con otros 497 mártires el 28 d'ochobre de 2007 en Roma pol papa Benitu XVI.
- Jesús Pinu Garrobo. (1950). Matemáticu y Poeta. Co-Direutor de la revista Hermes xunto a la poeta María Antonia Ricos Peces.
Monumentos y llugares d'interés
ConceyuIlesia parroquial de San Bartolomé. De piedra llabrada y careada sobre planta de cruz llatina, de 47 m de llargu y 23 m d'anchu y un altor de 18 m. Tien 8 medies columnes del orde dóricu na nave central que sostienen arcos y bóvedes de mediu puntu y nel centru del cruceru una cúpula de media naranxa de 25 m d'altor. La torre ye de bona mampostería y sillar, perbién compuesta por cinco cuerpos y basamento con llinies de imposta molduradas, los trés primeros cuerpos son ciegos, y los otros dos agospien el campanariu. Tien un magníficu retablu mayor, poligonal de cinco lados, estilu barrocu de transición a la renacencia, construyíu y talláu en madera y doráu n'oru fino, con entepaños estofados n'oru. D'estilu herriano, data del sieglu XV o XVI.
Ilesia de San Bartolomé- Casa de Lara. Alcontrar na plaza de la Constitución, xunto al Conceyu.
- Ermita'l Castellar. Una nave estremada en tres tramos y cubierta por bóveda de cañón con lunetos. La capiya Mayor cubierta por cúpula de media naranxa sobre pechinas, pasar a ella al traviés d'un gran arcu triunfal doble de mediu puntu. D'estilu Popular. Del sieglu XIX. Alcontrar nel Castellar a 5 km del conceyu nel llugar qu'ocupó'l castiellu del Tormón a veres del ríu Tajo, nun macizu predresu, xunto a les mines de sulfatu sódicu, onde la tradición popular señala l'apaición de la Virxe del Castellar. D'estilu popular, data del sieglu XIX.
- Xacimientu arqueolóxicu del Fuexu de la Serna. Esti xacimientu ta na llinia d'una antigua ruta jalonada por asentamientos del Fierro II. En principiu nun s'apreciaba la presencia romana, pero en xunu de 1994 afayóse una necrópolis carpetana onde s'atoparon tumbes y diversos oxetos como vasíes, tinajas, platos... que evidencian la celebración de complexos ritos y formes d'enterramientu.
- Fonte Nueva.
- Fonte Vieya.
Fiestes
- San Marcos. Romería. 25 d'abril pero celebra'l fin de selmana dempués diendo a la fonte nueva los dos díes del fin de selmana d'abril.
- Los Mayos. Cantaraes. 30 d'abril.
- Fiestes patronales n'honor a La nuesa Señora del Castellar (del 5 al 10 de setiembre) :
El día 5 de setiembre: fueos artificiales y desfile de xarrés . El día 6, baxar al Castellar andando, xubir a la Virxe con mules y dexar a un quilómetru y mediu del pueblu nuna pequeña ermita, mientres la tarde - nueche llevar en procesión hasta la Ilesia Parroquial. Alredor de les 6:00 de la tarde , afamáu encierre de toros. El día 7, encierre y corrida de toros. Salve a la Virxe. Célebre desfile entamáu pela banda "La Retreta". Ufrienda de flores. Descendimiento de la Virxe dende'l so Altar. Salve a la Virxe. El día 8, ye'l día de la Virxe, procesión pol pueblu y misa solemne. El día 9 celébrase una corrida de novillos, ente otros festexos. El día 10 instálense distintes atraiciones infantiles na Plaza Mayor y entámase una serie d'actos dedicaos a los más nuevos.Traca Final de Fiestes.
- La Baxada . Romería n'honor a la Virxe del Castellar. Últimu domingu de setiembre.
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
Enllaces esternos
Referencies
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Villarrubia de Santiago.
