Reconquista (1165-1170)

La reconquista de Valderrobres producir ente los años 1165 y 1170, siendo frutu de la collaboración ente'l rei Alfonsu II d'Aragón y diverses órdenes militares. Acabada reconquistar, Alfonsu II nel so documentu de donación al arzobispáu de Zaragoza, llapada al valle nel que güei s'asitia Valderrobres “Valle de la peña Aznar Lagaya” definiendo con ella tol territoriu.

Nos sieglos posteriores, La Caixa foi atropando lleendes y hestories al so alredor y foi dende abellugu de pastores hasta oxetu de cultu paganu, llegando hasta'l presente y siendo el meyor testimoniu de los raigaños más antiguos de Valderrobres y tamién de Beceite, conceyu vecín, que comparte la metá de la peña col conceyu valderrobrense. Poco dempués, en 1175, estes tierres fueron daes como feudu al obispáu de Zaragoza, quien de momentu les subenfeudó a Fortún Roberto, otorgándose la carta de población en 1183.

Pleitu de 1307

Tres la estinción de la llinia socesoria de Fortún Roberto, a la muerte de Pedro López de Oteyza producióse un pleitu ente l'obispu de Zaragoza, Jimeno de Luna y el rei Xaime II d'Aragón, que se solucionó'l 26 de xunu de 1307 alcordándose que, previu pagu d'una compensación económica, les tierres de Valderrobres tornaríen a la xurisdicción del obispáu de Zaragoza, permaneciendo asina hasta la disolución del réxime señorial del sieglu XIX.

Cortes de 1429

Ente los meses d'ochobre y avientu del añu 1429 Valderrobres allugó sesiones de Cortes del Reinu d'Aragón, presidíes por Alfonsu V. La cita foi escepcional, una y bones estos actos solíen celebrase en villes de realengu, pero la necesidá de buscar un llugar cercanu a les fronteres con Cataluña y Valencia, onde tamién se celebraben xuntes similares, fixo posible esti importante eventu. La mayoría de les xuntes tuvieron llugar nel interior de la ilesia (pola so amplitú), pero les xuntes de los estamentos sociales celebrar nel castiellu y na casa de Gabriel Fuster.

Sulevación de Cataluña (1640)

Escontra la metá del sieglu XVI Valderrobres vivió unu de los momentos más duros de la so historia, yá que por cuenta de la Sulevación de Cataluña en 1640 (sofitada per Francia) convertir en zona de frontera, onde s'abelugaron catalanes que fuxeron del conflictu, pero onde s'asitiaron les tropes reales, lo que favoreció los ataques de los exércitos francu-catalanes, que llegaron hasta Fuentespalda. La guerra de la mesma provocó grandes perdes económiques (por confiscación de bienes) y fuertes epidemies (cola postrera gran epidemia de peste bubónica).

Sínodu diocesanu en 1656

Ente los meses de marzu y abril de 1656, Valderrobres allugó'l Sínodu Diocesanu d'arzobispu de Zaragoza que foi un alcuentru presidíu pol arzobispu Fray Juan Cebrián y al qu'asistieron tolos altos cargos del arzobispáu y de la Seo de Zaragoza, amás de los cabildros de les colexates y bien de clérigos. Les xuntes celebrar nel interior de la ilesia, ente que los asistentes más importantes agospiar nel castiellu y el restu nel palau, l'hospital y otres viviendes particulares. Les sesiones sirvieron p'aprobar ente otres coses les constituciones sinodales.

Guerres Carlistes

Valderrobres y la contorna del Matarraña vivieron con muncha intensidá'l conflictu carlista, tantu pola fragmentación social qu'había como pola intervención de tropes ayenes al territoriu, especialmente mientres la primer guerra carlista (1833-1840). El pueblu camudó delles vegaes de manes y los muertos multiplicáronse. La presencia de los mandos militares foi habitual, siendo equí, onde'l xeneral Ramón Cabrera enterar de la execución de la so madre, xuró vengación y ordenó una represalia exemplar, que finalmente quedó rebaxada al fusilamiento de tres muyeres nel güertu del Martinete.

Revolución anarquista en 1933

L'anarquismu enraigonó con muncha fuercia en Valderrobres y la contorna del Matarraña. Tanto ye asina que el 8 d'avientu de 1933, en conociéndose los resultaos eleutorales de payares confluyeron na llocalidá cientos d'anarquistes de tola zona, que neutralizaron a les autoridaes, quemaron los archivos, proclamaron la revolución y asitiaron la bandera colorada y negra na Casa Consistorial, dempués de lo que intentaron asaltar y amburar el cuartel de la Guardia Civil. Los incidentes remataron cola llegada del Reximientu "Almansa" y la detención de los miembros del Comité Comarcal.

Casa de les Moles

De finales del góticu, cola clásica loxa aragonesa (galería esterior, techada y cubierta per delantre) na parte alta.

Conceyu

Trátase d'un edificiu inspiráu nel conceyu de Alcañiz, anque equí añadiríase una rula con fines comerciales amás de los alministrativos y xudiciales que yá tenía de por si l'edificiu. Construyir so les órdenes del maestru Antonio de Champanach dientro del estilu manierista y terminar en 1599, fecha qu'apaez esculpida en piedra nel escudu de la fachada.

Palaciu

Magar ser unu de los edificios más antiguos de Valderrobres, esta pimpana construcción asitiada a los pies del castiellu ye tamién unu de los que más foi tresformáu pol pasu del tiempu. Los primeros documentos que lo menten daten del sieglu XVI, pero ye bien posible que tuviera de pies dende principios del XV.

La so función orixinal yera la de sirvir como sede pa la recaldación d'impuestos y yera, al igual que'l castiellu, propiedá del arzobispu de Zaragoza. Esta rellación col castiellu dio llugar a ciertes peculiaridaes na so construcción, como'l fechu de tar la planta baxa adosada al monte y tener un túnel de comunicación, posiblemente secretu, pa llegar hasta'l mesmu.

Nel mesmu edificiu que'l “palau” anque probablemente estremaos, atopábase l'antiguu hospital. Una suerte d'albergue pa probes propiedá de la ilesia que tuvo funcionando nestes dependencies dende'l sieglu XVI hasta'l XIX, cuando por causa de la desamortización pasa a manes del conceyu perdiendo progresivamente dicha función. Col pasu del tiempu y yá entráu'l sieglu XX, la función del edificiu sería la d'allugar les escueles municipales, lo que se caltendría mientres delles décades, quedando dempués como almacén municipal. Anguaño lo que foi l'edificiu de “el palau” ye en bona parte propiedá privada, quedando la parte de propiedá municipal a la espera d'allugar proyeutos d'interés comuñal.

Castiellu-Palaciu

Destaca en Valderrobres la figura del castiellu que lu corona, y que la so imaxe convertir na traza más reconocible de cuantos lo definen.

L'orixe del castiellu perder na neblina del tiempu. Les teoríes más recién llévennos hasta finales del sieglu XII, pero nun ye n'absolutu desechable la idea de que sía muncho más antiguu. En 1931 ye declaráu monumentu nacional.

Santa María la Mayor

Inseparablemente xunida a la figura del castiellu-palaciu, la ilesia de Valderrobres, llevantada n'honor a Santa María la Mayor ye unu de los más arrogantes exemplos de góticu llevantín de la provincia de Teruel.

Últimos alcaldes de Valderrobres

Resultaos eleutorales