 | |
|---|---|
| Faláu en | Antigua Italia |
| Rexón | Centro-septentrional de la península itálica. |
| Falantes | Llingua muerta |
| Familia | Indoeuropees Llingües itáliques Llingües oscu-umbres Umbru |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | {{{iso2}}} |
| ISO 639-3 | xum |
 Llingües itáliques na Edá del Fierro, l'umbru puramente dichu correspuende a l'área I2 y l'área I7 son variedaes itáliques presuntamente rellacionaes col umbru. | |
L'idioma umbru o umbrio ye una llingua indoeuropea estinguida, perteneciente a la familia de llingües oscu-umbres, nel grupu itálicu. Foi falada d'antiguo polos umbros, un pueblu qu'habitaba la rexón italiana allugada na vera occidental del Tíber, na parte centro-septentrional de la península itálica.
Anguaño, el términu umbru ye utilizáu pa referise a un dialeutu rexonal del grupu italianu central faláu na actual rexón d'Aveséu, que xeográficamente ocupa solo una porción del Antiguu Aveséu. Esti dialeutu actual ye bien distintu al idioma umbru.
Tables eugubinas
L'umbru ye conocíu principalmente por una gran inscripción, les llamaes tables eugubinas (en llatín Tabulæ Iguvinæ por Iguvium, l'actual Gubbio), una especie de reglamentu d'una cofradería sacerdotal, del que se caltienen siete tables de los nueve que s'atoparon, escrites en parte nun alfabetu nativu deriváu del etruscu (datables escontra'l 200 e. C.) y en parte en alfabetu llatín (fechables probablemente escontra'l I e. C.).
Un exemplu:
« esti persklum aves anzeriates enetu
- pernaies pusnaes preveres treplanes
- iuve krapuvi tre buf fetu arvia ustentu
- vatuva ferine feitu heris vinu heri puni
- ukriper fisiu tutaper ikuvina feitu sevum »
treslliteración de la primer fila de la tabla 1a
Descripción llingüística
Fonoloxía
L'inventariu consonánticu del umbru vien dau por:[1]
| llabial | alveolar | palato- alveolar |
retroflexa | velar | lab.-vel. | glotal | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oclusiva sorda | p | t | k | ||||
| Oclusiva sonora | b | d | g | ||||
| Fricativa | f | s | š | ʐ | h | ||
| Nasal | m | n | |||||
| Sonante | (w) | r, l | j | w |
L'inventariu vocálicu reconstruyíu constaría de los siguientes elementos:
| Curtia | Llarga | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| anterior | central | posterior | anterior | central | posterior | |
| zarraes | i | o | iː (= ī) | oː (= ū) | ||
| Semicerradas | y | o | yː (= ē) | oː (= ō) | ||
| Semiabiertas | ɛ | ɔ | ɛː | |||
| Abiertes | a | aː | ||||
comparanza con otres llingües itáliques
- PIE *skreibh-to: llatín scriptus / oscu scriftas / umbru screhto.
- PIE *h2eg-i-to: llatín ximielgo / oscu aktud < *ag'to / umbru aitu < *aktud
- Rotacismu de -d- intervocálica: llatín pedis / umbru persi
- Como en llatín y a diferencia del oscu rotacismu de la siblante intervocálica: xen. pl. llatín -arum, oscu -azum, umbru -arum. Llatín y umbru flora / oscu fluusa.
- Monoptongación de tolos diptongos en cualquier posición: llatín prae / oscu prai / umbru pre.
Ver tamién
- Tables eugubinas
- Umbros
Referencies
- ↑ Rex. Y. Wallace, 2004, p. 820-21
Bibliografía
- (2004) «33. Sabellian languages», Roger D. Woodard: World's Ancient Languages. Camdridge, páx. 812-839. ISBN 978-0-52156256-0. Consultáu'l 4 d'abril de 2010.
