El totemismu ye'l conxuntu de creencies y manifestaciones espirituales y sociales venceyada a un tótem.
Definición
El totemismu ye un conceutu antropolóxicu que designa una rellación cola naturaleza, un complexu sistema d'idees, símbolos o práutiques ente un individuu o un grupu social y un animal o inclusive un oxetu manual.
Entiende les rellaciones idealmente postulaes ente dos series, una d'elles natural y la otra, cultural. Atopamos al totemismu n'América y Oceanía, y al paecer ye una creencia inherente al home primitivu más qu'un espardimientu global tresmitida ente cultures y etnies. El tótem ye un ser animáu o inanimáu del cual un grupu de persones diz y cree baxar.
Xeneralidaes
El totemismu nun ye consideráu por toos como fenómenu relixosu. Nun se trata en realidá d'una relixón, espresar ente otres carauterístiques, na adoración a los animales.
El conceutu de totemismu dar a conocer pol escocés McLennan en Londres en 1870 cola fórmula de que'l totemismu ye'l fetichismu más la exogamia y la filiación matrilineal (matrilinaje).
El totemismu manifestar en delles formes y tipos de distintos contestos, sobremanera ente pueblos qu'entemecíen la economía (cultivos y caza) y, especialmente, ente les comunidaes de cazadores, como n'Australia; tamién ta presente en tribus que críen ganáu.
El totemismu, de nenguna manera puede catalogase como una fase xeneral del desenvolvimientu cultural del clan, pero ensin dulda exerció un efeutu psicolóxicu nel comportamientu de ciertos grupos étnicos, na so socialización y na formación de la personalidá humana.
Tótem espiritual
El términu deriva de la pallabra ototeman, del llinguaxe algonkina d'Ojibwa (nel área norte de los Grandes Llagos n'América del Norte oriental): él aniciar; orixinalmente significa: él ye de la mio parentela. El raigañu gramatical, "ote", significa una rellación de sangre ente los hermanos que tienen la mesma madre y que nun pueden casase ente ellos.
Ente delles tribus indíxenes y naciones natives de Norteamérica les cualidaes de los animales reflexen o reflexaben fuercies sobrenaturales y atribuciones espirituales. Ente dalgunos de los animales reconocíos ta'l osu, el ferre, el pez, el bisonte o búfalu, y el melandru. Estos yeren animales de gran importancia.
Esisten distintes teoríes sobre'l so orixe. Los antropólogos materialistes suxuren que'l totemismu nació como una manera de protexer de la estinción a los animales y les plantes; asina, cada tribu encargar de protexer a un animal tótem alcordando por casu que namái ellos lo cazaríen; o tamién al contrariu, protexíen al animal totémicu estableciendo un tabú que prohibía la ingesta per parte de la tribu del animal o vexetal en cuestión. Na práutica'l totemismu llevar a cabu asignando'l nome del animal al nome de la tribu; asina, los antropólogos atopaben nos sos viaxes per casu, al clan de los castores, o al clan de los abeduriues, ente munchos otros tótem d'animales y plantes, que dacuando, graciosamente yeren axetivaos pa formar combinaciones del tipu "bisonte risueño". Otros antropólogos menos entusiastes afirmaron que'l totemismu nació cenciellamente como una necesidá llingüística de designar a los sos vecinos, y nun toparon meyor manera de designalos qu'usando les pallabres que teníen a mano y que meyor caracterizaben a aquellos. Si los sos vecinos yeren especialistes en recoyer miel, llamar la cla del miel, o más precisamente, los "mieles".
Antropólogos más espirituales, basándose nos increíbles testimonios orales recoyíos nes sos investigaciones, escribieron que l'home primitivu tenía una rellación bien especial colos animales, que por aciu práutiques rituales o ingesta d'enteógenos, el nuesu ancestru recordaba o esperimentaba la vida d'un animal o planta, que'l mesmu fuera. Y que polo tanto inxerir la carne del so animal totémicu yera equivalente a comer a un ser de la so mesma especie, práutica tabú o prohibida en munches rexones.
El totemismu ye entós un pocu de too esto, varia según les rexones y puede tener oríxenes distintos; lo que tien d'interesanos ye la especial rellación del home primitivu colos animales y les plantes. Esiste inda, nel nuesu sieglu, el prexuiciu d'acomuñar al home primitivu con un home simple y ensin pensamientos, casi un monu. Pero lleendo'l testimoniu de dellos grandes antropólogos, Claude Lévi-Strauss ye unu d'ellos, damos cuenta de la sublime intelixencia y cultura d'estos homes singulares, muséu viviente del nuesu pasáu.
Los bruxos o xamanes de cada tribu yeren los encargaos de determinar por aciu visiones, l'animal o planta tótem de cada naciellu. Esto asocedía cuando esistía un totemismu individual y non grupal. El tótem en cuestión, supuestamente protexía al individuu o al clan, según la cla o l'individuu protexíen al tótem. Otres vegaes el totemismu traducir nuna igualdá de virtúes ente l'home y el so animal o planta tótem, de tal manera que por casu, l'home águila tenía les mesmes virtúes que l'águila.
Una vegada espublizada la práutica de asignaciones totémiques, el totemismu convertir en munchos llugares (norte d'Australia, Norteamérica...) nuna entrevesgada rede de rellaciones sociales ente los clanes, onde muyeres culiebres yeren daes en matrimoniu a hombre águila, y namái a ellos, por citar un exemplu. Cuando un ciertu númberu de persones nel senu d'una cla yera devasáu, creábase una nueva cla, y tamién un nuevu tótem. De tal manera, estes precioses rellaciones sociales ente los clanes sellábense, en Norteamérica, col talláu d'un tueru que representaba'l pasáu d'una cla, con tolos sos antecesores totémicos.
Ver tamién
- Tótem
Bibliografía
- Sir James George Frazer, La caña dorada, 1890.
- Claude Lévi-Strauss, El pensamientu selvaxe, 1962.
- El totemismu na actualidáFondu de Cultura Económica https://ia802708.us.archive.org/20/items/Levi-strauss-ElTotemismoEnLaActualidad/Levi-strauss-ElTotemismoEnLaActualidad.pdf. Consultáu'l 17 d'avientu de 2016
- Émile Durkheim, Les formes elementales de la vida relixosa, 1822
Referencies
Enllaces esternos
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Totemismu.
