Terremotu d'Haití de 2010
Xeneral
Tipu terremotu
País Haití
Fecha 12 de xineru de 2010
Coordenaes 18°27′05″N 72°26′43″W / 18.45139°N 72.44519°O / 18.45139; -72.44519
Terremotu d'Haití de 2010 alcuéntrase en Haití
Terremotu d'Haití de 2010
Terremotu d'Haití de 2010
Terremotu d'Haití de 2010 (Haití)
Otros datos
Magnitú na escla Richter 7
Cambiar los datos en Wikidata

El terremotu d'Haití de 2010 foi rexistráu'l martes 12 de xineru de 2010 a les 16:53:09 hora llocal (21:53:09 UTC) con epicentru a 15 km de Puertu Príncipe, la capital d'Haití. Según el Serviciu Xeolóxicu d'Estaos Xuníos, el seísmu tuvo una magnitú de 7,3 Mw y xeneróse a una fondura de 12 quilómetros.[1] Tamién se rexistraron una serie de retruques, siendo les más fuertes les de 5,9, 5,5 y 5,1. La NOAA refugó'l peligru de tsunami na zona.[2] Anque hores dempués, reportóse qu'un Tsunami de mínimes proporciones rexistróse y mató a 4 persones. Esti terremotu foi'l más fuerte rexistráu na zona dende'l socedíu en 1770. El seísmu foi perceptible en países cercanos como Cuba, Xamaica y República Dominicana, onde provocó medrana y evacuaciones preventives.

Los efeutos causaos sobre esti país, el más probe d'América nesi momentu,[3] fueron devastadores. Los cuerpos recuperaos al 25 de xineru superaben los 150 000, calculándose que'l númberu de muertos entepasaría los 200 000.[4][5] Los datos definitivos de los afeutaos fueron daos a conocer pol primer ministru Jean-Max Bellerive nel primer aniversariu del seísmu, el 12 de xineru de 2011, conociéndose que nel seísmu finaron 316 000 persones, 350 000 más quedaron mancaes, y más de 1,5 millones de persones quedar ensin llar,[6] colo cual, ye una de les catástrofes humanes más graves de la hestoria.[7]

Antecedentes históricos

La islla La Española, que comparten Haití y la República Dominicana, ye sismológicamente activa y esperimentó terremotos significativos y devastadores nel pasáu.

Un seísmu respigar en 1751 cuando taba baxu control francés y otru seísmu en 1770 de 7,5 na escala de Richter afaró Puertu Príncipe por completu.[8][9] Acordies con l'historiador francés Moreau de Saint-Méry (1750-1819), "ente que nengún edificiu sufrió daños en Puertu Príncipe mientres el terremotu del 18 d'ochobre de 1751, la ciudá entera colapsó mientres el terremotu del 3 de xunu de 1770".[10]

La ciudá de Cap-Haïtien, según otres del norte d'Haití y la República Dominicana, fueron destruyíes pol terremotu del 7 de mayu de 1842.[11]

En 1887 y 1904 produciéronse dos terremotos, unu per añu, nel norte del país, causando «daños mayores».[12]

En 1946, un terremotu de magnitú 8.0 rexistrar na República Dominicana, afectando tamién a Haití. Esti seísmu produció un tsunami que mató a 1.790 persones.[13]

Un estudiu de prevención de terremotos realizáu en 1992 por C. DeMets y M. Wiggins-Grandison estableció como conclusión la posibilidá que la falla de Enriquillo pudiera tar a la fin del so ciclu sísmicu y agoró un escenariu, nel peor de los casos, d'un terremotu de magnitú 7,2, similar en magnitú al terremotu de Xamaica de 1692.[14]

Paul Mann y un equipu d'estudiu presentaron en 2006 una evaluación de riesgu na falla de Enriquillo na 18ª Conferencia Xeolóxica del Caribe en marzu de 2008. Tomando en cuenta la gran tensión, l'equipu encamentó "d'alta prioridá" los estudios históricos de movimientos sísmicos, como'l de la falla, que foi totalmente bloquiada y rexistrara dellos terremotos nos postreros 40 años.[15] Un artículu publicáu nel diariu Le Matin de Puertu Príncipe en setiembre de 2008 amosaba los comentarios citaos pol xeólogu Charles Patrick de qu'había un altu riesgu de mayor actividá sísmica en Puertu Príncipe.[16]

Detalles y consecuencies inmediates

Mapa d'intensidá del terremotu na escala de Mercalli según la USAID.

El terremotu asocedió tierra adientro, el 12 de xineru de 2010, aproximao a una distancia de 15 km al suroeste de Puertu Príncipe y a una fondura de 13 km, a les 16: 53 UTC-5.[17] Tuvo una magnitú de 7,3 na escala Magnitud momento y sintióse con una intensidá de X na escala de Mercalli Modificada en Puertu Príncipe.[18] Tamién se rexistró en Cuba, Xamaica, y nel país estremeru República Dominicana.[19] El Serviciu Xeolóxicu d'Estaos Xuníos rexistrara siquier seis retruques nos dos hores dempués del terremotu principal. Midieron aproximao 5,9,[20] 5,5,[21] 5,1,[22] 4,8[23] y 4,5.[24] Mientres les primeres nueve hores rexistráronse 26 retruques mayores a 4,2 en distintos puntos de la península de Tiburón, de los cualos dolce son mayores a los 5,0.[25]

El día miércoles, 20 de xineru a les 11:03:44 UTC una fuerte retruque de 6,1,[26] depués rectificada a 5,9[27] na escala de Richter. Rexistrar a 60 quilómetros al oeste de Puertu Príncipe (cerca de la ciudá de Léogâne) y sintióse na capital haitiana, según datos del Serviciu Xeolóxicu d'Estaos Xuníos.[28] Xusto mientres el terremotu, la rede de microblogging Twitter viénose embaxo.[29]

El terremotu producir nes cercaníes de la llende norte de la placa tectónica del Caribe, que se mueve continua y amodo escontra l'este 20 mm per añu en rellación a la placa norteamericana y traviesa xustamente pel mediu de la islla La Española. El sistema de falla d'esgañe o tresversal formada na rexón paecíu a la falla de San Andrés en California, Estaos Xuníos, tien dos rames n'Haití, la falla septentrional, nel norte, y la falla de Enriquillo nel sur. Los datos sísmicos suxuren que'l terremotu foi sobre la falla de Enriquillo, que tuvo so presión mientres 240 años, atropando muncha enerxía potencial, que desamarró finalmente un gran terremotu lliberando una enerxía equivalente a la esplosión de 200.000 quilos de trinitrotoluenu (dinamita),[30] sicasí, estudios científicos de la Universidá de Purdue apocayá publicaos suxuren qu'ésta falla nun foi la que lo provocó, si non una nueva falla sísmica entá non identificada y de la que se desconoz la so peligrosidá ante'l so descubrimientu.[31]

Acordies con un miembru del serviciu xeolóxicu d'Estaos Xuníos, sobre la base de la magnitú y allugamientu del terremotu, alredor de tres millones de persones viéronse afeutaes,[32] anque datos exactos van tardar en llegar debíu al algame de los daños.

El Centru de Prevención de Tsunamis del Pacíficu llanzó una alarma de tsunami dempués d'asocedíu'l terremotu pa Haití, Cuba y República Dominicana, que foi atayada pocu dempués. Sicasí, el gobiernu de Cuba dio la orde de sacupar a toles poblaciones costeres, especialmente del conceyu oriental de Baracoa.[33]

El terremotu foi calificáu como'l mayor seísmu rexistráu n'Haití en doscientos años.[32] Una de les consecuencies del terremotu foi'l colapsu de toles llinies telefóniques,[32] siendo fundamental l'usu d'Internet, por aciu redes sociales como Twitter y Facebook, portales de videu como YouTube, e-mails y transmisión vía web de radios y televisión. Les redes sociales n'especial fueron llargamente usaes pal llogru y espardimientu d'información ya imáxenes del sucesu.[34]

Haití ye'l país más probe d'América, carauterizáu por tener cerca del 80% de la so población per debaxo de la llinia de probeza (el 54% viven na probeza estrema), una economía de subsistencia, esto ye, viven práuticamente p'alimentase; les remeses recibíes de migrantes representen el 40% del so PIB beneficiando a pocu más de 900 mil families.[35] Esti país ocupa'l puestu 149 de 182 países según el Índiz de Desenvolvimientu Humanu, lo que xenera esmolición sobremanera na capacidá d'hospitales y servicios básicos de salú y primeros auxilios pa poder encarar una catástrofe sísmica d'esti valumbu.

Muertes

Soldaos atienden víctimes.

El Primer Ministru d'Haití, Jean Max Bellerive, afirmó que tarrecía que'l balance pol potente seísmu del martes nel so país podría superar les 140.000 víctimes,[36] sicasí la Cruz Roxa dixo que les víctimes podríen llegar ente 45.000 y 50.000,[37] anque entá nun foi confirmáu, yá que se fixo difícil poder cuntar el númberu de víctimes fatales por cuenta de que los escombros invaden les cais y aveníes de Puertu Príncipe.[38] Ente les edificaciones destruyíes, como la sede de la ONX n'Haití, retiráronse cadabres d'ente los escombros, pero alredor de 150 funcionarios siguíen sumíos,[39] dixeron funcionarios del organismu.[40] Alain -y Roy, funcionariu, dixo a periodistes que menos de 10 persones, "dellos muertos, otros con vida", fueren estrayíes d'ente los restos del edificiu de cinco plantes,[40] sicasí, al 14 de xineru, siquier ventidós funcionarios de la Organización de les Naciones Xuníes (ONX) morrieron.[39] L'embaxador d'Haití ante la Organización d'Estaos Americanos (OEA), Duly Brutus, dixo que "docenes de miles de víctimes", pidiendo más que nunca ayuda a la comunidá internacional. "Nunca'l nuesu país precisó tanto l'ayuda de la comunidá internacional", dixo Brutus ante'l Conseyu Permanente de la OEA, qu'incluyó nel so orde del día la cuestión d'Haití pa estudiar cómo ayudar a la isla.[41]

El domingu 24 de xineru de 2010, el gobiernu d'Haití anunció que se recoyeren y soterraren 150.000 cadabres namái na capital, Puertu Príncipe, y la so contorna pero que nun se sabe cuántos permanecíen so los escombros d'edificios destruyíos.[42]

Ente les personalidaes que finaron nel terremotu atópense Jimmy O. Barikad, artista de hip-hop haitianu[43] y el monseñor Joseph Serge Miot, arzobispu de Puertu Príncipe.[44]

Fuercies de les Naciones Xuníes

Jeep de les Naciones Xuníes percorriendo Puertu Príncipe.

Tol personal que s'atopaba nel edificiu de les Naciones Xuníes pereció, incluyendo'l xefe de la misión de la ONX, Hédi Annabi, quien taba axuntáu con una delegación china nel momentu del desastre.[45] Dicha información foi confirmada tantu pol presidente d'Haití, René Preval según del Ministru d'Asuntos Esteriores de Francia Bernard Kouchner.[46][45]

Unos 3000 trabayadores de la ONX atópense sumíos, ente ellos el subjefe de la misión, Luiz Carlos da Costa.[39] Unos 25 cascos azules finaron y unos 23 tán sumíos.[39]

Mancaos

Campu de refuxaos.

Debíu al gran númberu de mancaos pol terremotu, munches persones tuvieron que ser treslladaes a la República Dominicana, onde decenes de persones gravemente mancaes llegaben en caravanes al hospital de Jimaní, nel oeste de República Dominicana, una pequeña ciudá fronteriza con Haití.[47]

Ente que autobuses dende Puertu Príncipe, llegaben al Hospital Xeneral Melenciano, con neños tullíos y decenes d'homes, muyeres y vieyos con estremidaes o cranios quebraos, allugáu a 280 km al occidente de Santu Domingu.[47]

Dende tempranes hores del 13 de xineru empezar a atender a los mancaos, según el direutor d'un centru de salú fronterizu con Haití, y díxose que s'atendieren siquier 63 persones dientro de los cualos atopábense dellos neños y vieyos. Amás delles ambulancies según vehículos comunes fueron utilizaos pa tresportalos hasta'l centru de salú, onde se conformó un ampliu equipu de médicos, paramédicos y voluntarios que heroicamente asisten a toles persones[48]

El personal médicu cubanu n'Haití tamién atendió a 676 mancaos, confirmó'l canciller cubanu, Bruno Rodríguez.[49]

Ente los mancaos atopaba un ciudadanu canadiense que s'atopaba atrapáu so los escombros d'un edificiu en ruines, y que pidió ayuda al traviés d'un mensaxe de testu dende'l so teléfonu móvil.[50] El ministru d'Asuntos Esteriores, Lawrence Cannon, dixo en mientres una conferencia de prensa que recibieren un mensaxe de testu d'un canadiense atrapáu nos escombros y que saben "onde ta esautamente", ensin dar más precisiones.[50] Tamién la hermana de Piedad Córdoba, Senadora de Colombia, Marta, atópase sumida.[51] L'Estáu Mayor Conxuntu de les Fuercies Armaes d'Arxentina dixo qu'atendió'l día dempués del terremotu a más de 850 mancaos, nel únicu centru de salú disponible, onde amás se realizaron más 85 operaciones d'alta complexidá.[52] Nuna parte de les instalaciones habilitóse como morgue una cámara frigorífica que usualmente utilizar p'atroxu de cebera, coles mesmes, helicópteros de la Fuercia Aérea Arxentina sacupaben mancaos de gravedá a Santu Domingu.[52]

Daños

Vista del Palaciu Nacional, destruyíu pol terremotu.
Construcciones colapsaes nel centru de Puertu Príncipe.

Mientres munches viviendes colapsaron tres el terremotu, otros edificios gubernamentales de construcción más sólida, como'l Palaciu Nacional derrumbáronse.[53] Un hospital en Pétionville, un suburbiu de Puertu Príncipe, onde s'atienden diplomáticos y los haitianos más pudientes, derrumbóse productu del terremotu y la Catedral de Puertu Príncipe tamién cayó.[54] Tamién la ONX confirmó que'l cuartel xeneral de la Misión de Estabilización n'Haití, alcontráu en Puertu Príncipe, la capital, esperimentó serios daños, al igual qu'otres instalaciones de la organización.[55]

El xeneral (R) Mario Montoya, embaxador de Colombia en República Dominicana, quien s'atopaba n'Haití, diz que "la situación ta bien grave... nun hai agua, nun hai lluz...". Tamién delles fontes, como'l noticieru colombianu CM&, dicen que podría ser unu de los terremotos y desastres naturales más fuertes en dos sieglos.[ensin referencies]

Renzo Fricke, coordinador de Médicos ensin Fronteres, díxo-y a la BBC: "Atendimos a cientos de pacientes mancaos. La mayoría presentó traumas, quebres y quemadures. Nengún de los hospitales ta funcionando, pos munchos colapsaron, escarecen de personal o de medicines".[56]

Fernando Wance, dende Santu Domingu, escribiólu a BBC Mundo: "N'Haití, la situación ye bien difícil y confusa. Amigos haitianos que moren equí nun pudieron comunicase coles sos families, nun entren les llamaes, dalgunos que llograron comunicase falen de munchos mancaos, y d'hospitales que se derrumbar. L'ayuda apremiante son hospitales móviles".

Destrucción nel muelle de Puertu Príncipe.

D'alcuerdu a la mesma fonte, Informes procedentes de la ciudá haitiana de Jacmel señalen que'l terremotu tamién causó daños ellí. Un representante d'Unicef nesa ciudá, Guido Cornale, díxo-y a la BBC que siquier 20% de los edificios fueron destruyíos na ciudá de 50.000 habitantes. El funcionariu indicó qu'unes 5.000 persones movilizáronse escontra l'aeropuertu en busca d'abelugu.

L'embaxador haitianu ante la Organización d'Estaos Americanos díxo-y a l'axencia de noticies AFP que "hai decenes de miles de víctimes y un dañu considerable".[56]

La primer dama d'Haití, Elisabeth Preval, díxo-y al Miami Herald: "Ye una catástrofe. Toi pasando percima de los cuerpos muertos. Hai muncha xente soterrada debaxo de los edificios. L'hospital xeneral colapsó. Precisamos ayuda. Precisamos sofitu. Precisamos inxenieros".[56]

Situación posterior al curtiu plazu

Daños nel distritu comercial.

D'alcuerdu a numberosos informes, non solo munches habitaciones sinón tamién un gran porcentaxe de los edificios públicos -tales como hospitales, escueles, estaciones de policía, oficines de ministerios, ilesies, cárceles ya inclusive morgues, etc- fueron destruyíes o estropiaes de tala forma que non pueden utilizase. Igualmente un gran porcentaxe del personal cualificáu foi fuertemente afeutáu. Por casu, nun hai bomberos funcionando[57] Lo mesmo puede dicise de la infraestructura de comunicaciones. Asina mesmu, el principal muelle que sirvía al país, ye inoperable. El xueves siguiente al terremotu, l'aeropuertu de Puertu Príncipe -que resultó estropiáu y que la so torre de control derrumbóse- dexó d'aceptar vuelos por cuenta de la saturación de la demanda y falta de combustibles.[58][59]

D'alcuerdu a informaciones de Radio Metropole, les llinies de comunicación tán na presente situación (Xueves 14, 08:52 hora llocal): accesu a Internet (Hainet) nun funcionar. Nun hai información sobre la rede de ACN. L'enllaz (internacional) submarín de fibra permaneció operativu. L'operador de telefonía móvil Digicel, dixo que la so rede n'Haití empezó a funcionar de nuevu ayeri pela mañana. Les empreses de llinies y de trabayu HAITEL Teleco funcionen cuando nun tán enchíes. Sicasí, munches llinies o "seiciones" de cables telefónicos cortáronse al traviés del país, poro, la comunicación al traviés d'esti mediu nun ye fiable. La mayoría de les comunicaciones d'Internet al traviés de satélite tán funcionando.[60]

Consecuentemente nun hubo realmente -o nun se pudo implementar- un esfuerciu coordináu pa retirar los escombros, retirar los cadabres,[61] atender los mancaos, etc.[62] D'alcuerdu a un trabayador de la Cruz Roja, nun hai nin siquier les bolses de plásticu (body bags) que se riquir pa guardar los cadabres,[63] arriendes d'ello, los cadabres fueron abandonaos nes cais.[64]

D'alcuerdu a channel 4, y por cuenta de la escasez d'agua potable y combustibles, el dineru dexó de ser útil n'Haití: agua y gasolina tán usándose como mediu de cambéu.

Desembarcos d'emerxencia.

Consecuentemente tarrezse que'l país pueda baxar al caos, especialmente -nesa situación catastrófica- cuando l'ayuda empiece a ser distribuyida. Un panel d'espertos concluyó: “La ONX y les organizaciones d'ayuda confrontan agora unu de los esfuercios d'ayuda más difíciles y potencialmente peligrosos”.[65]

D'alcuerdu a la BBC, La ONX tamién quier preparar pa caltener l'orde y garantizar la seguridá n'Haití. La organización tarrez que la desesperación de les víctimes pueda dar pasu a altercado si nun llega llueu l'ayuda.[66]

Cinco díes dempués del terremotu, -sábadu 16 de xineru de 2010- les Naciones Xuníes, en Xinebra, afirmaron que "el seísmu n'Haití ye'l peor desastre qu'haya confrontado la organización en términos de loxística, debíu al completu colapsu del gobiernu llocal y l'infraestructura".[67]

En verde, países qu'ayudaron a les víctimes del terremotu.

El domingu 24 de xineru -12 díes dempués del seísmu- periodistes en Puertu Príncipe[68] informen que la capital empieza a amosar dellos signos de vida normal con puestos caleyeros qu'empiecen a vender frutes y hortolices y delles tiendes y bancos que reabren y estaciones de serviciu que vuelven suministrar combustibles. Sicasí, funcionarios d'organismos humanitarios aprofien que'l tamañu de la destrucción nun tien paralelu. Según les últimes cifres oficiales, unes 1,5 millones de persones permanecen ensin llar y l'ayuda entá nun llega a tolos que la precisen, lo que provocó asaltos a convóis de suministros, etc, per parte d'ensames de víctimes que, na so desesperación, intenten consiguir dellos bienes esenciales -Decenes de miles nun tienen accesu a agua, comida o medicines. Tres millones de persones (d'un total d'alredor de diez millones) dependen de l'ayuda humanitaria.- Dellos espertos envaloren que la reconstrucción de la nación podría tomar siquier una década. Nel llau positivu, l'aeropuertu tuvo funcionando - 150 vuelos al día, con otros mil quinientos a la espera establecióse un corredor de tresporte dende República Dominicana y el puertu ta siendo rehabilitáu.

Reacciones y ayuda

Un médicu de los infantes de marina españoles ufierta ayuda médica a un neñu haitianu

Pocu dempués del terremotu qu'azotó al país, l'ayuda humanitaria nun se fixo esperar, tanto como la República Dominicana, los Estaos Xuníos, países llatinoamericanos y europeos, la Cruz Roja Internacional, la Secretaría Xeneral Iberoamericana, el Bancu Interamericano de Desenvolvimientu (BID), el Fondu Monetariu Internacional (FMI) y el Bancu Mundial (BM) ente otros, anunciaron la unviada de dineru, alimentos, voluntarios, bomberos, espertos y hasta perros especializaos en busques p'asistir al país caribeñu.[69]

Según denuncia l'Observatoriu de Polítiques Públiques y de la Cooperación Internacional d'Haití, el 95% del dineru donáu pola Cooperación estauxunidense tornó a EE. UU., porque esi dineru quedóse nes organizaciones y nun llegó al gobiernu haitianu por que lu xestione. François Kawas, responsable de Cooperación d'Haití, señala que dacuando esta Cooperación contempla más los intereses políticu y económicu de los donantes que les necesidaes reales de les poblaciones locales.[70]

Como parte del procesu de reconstrucción nacional, y a los fines d'ameyorar la infraestructura pública esistente, el Gobiernu d'Haití[71] empecipió la modernización del so sistema de Rexistru Civil ya Identidá en payares de 2012. Pa ello, la Oficina Nacional d'Identificación (ONI) adquirió teunoloxía d'última xeneración y la conocencia necesaria pa remanala. Güei día Haití cunta coles ferramientes necesaries pa remanar eficientemente la identidá de los sos ciudadanos[72] y promover asina'l so desenvolvimientu sustentable.

La brigada médica cubana, presente dende 1998, foi la primera n'atender a la población y curó a más del 40% de les víctimes.[73]

El terremotu d'Haití na cultura

L'artista Frankétienne pintó la so obra Désastre (12 Janvier 2010) díes dempués del accidente. Nella representó'l so dolor pola catástrofe, afigurando a les víctimes atrapaes polos escombros.


Ver tamién

  • Crisis sanitaria

Referencies

  1. ↑ «http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2010/us2010rja6/». Inglés. Consultáu'l 17 de setiembre de 2015.
  2. ↑ NOAA (12 de xineru de 2010). «Tsunami information (Caribbean Sea)». Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  3. ↑ Haití, el país más probe d'América. ABC. 10 de febreru de 2010. https://www.abc.es/20100113/internacional-/haiti-pais-probe-america-201001131124.html. Consultáu'l 20 de marzu de 2015.
  4. ↑
    La ministra de Cultura y Comunicaciones del Gobiernu haitianu, Marie-Laurence Jocelyn Lassegue, afirmó que yá se contabilizó oficialmente la muerte de 120.000 persones pol fuerte terremotu del pasáu 12 de xineru y tarrezse que puedan xubir hasta 150.000. "Axuntemos unos 120.000 cadabres, ensin cuntar los que fueron recuperaos per cada familia, apuntó Lassegue. "Agora tamos nel procesu de percorrer les funeraries y contabilizar (los muertos), y eso podría añader delles decenes de miles más", dixo.
    El Gobiernu haitianu tarrez que se llegue a los 150.000 finaos, ABC, 24/01/2010.
  5. ↑ Haití confirma la recuperación de 120.000 cadabres, Europa Press 24/01/2010. Consultáu: 24/01/2010
  6. ↑ http://www.caracol.com.co/nota.aspx?id=1410156
  7. ↑ terremotu-de-61-graos-agrava-la-situacion-en-haiti.html Un terremotu de 6,1 graos solmena de nuevu Haití, La Vanguardia.es, 20/01/2010. Consultáu'l 20/01/20101.
  8. ↑ «Earthquake Summary». Magnitude 7,0 - HAITI REGION. USGS (12 de xineru de 2010). Archiváu dende l'orixinal, el 15 de xineru de 2010. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  9. ↑ Romero, Simón; Robbins, Liz (12 de xineru de 2010). «Quake Rocks Haiti, Causing Widespread Damage» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2010/01/13/world/americas/13haiti.html. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  10. ↑ (n'inglés) Largest Earthquake in 200 Years Devastates Haiti. 13 de xineru de 2010. http://www.indybay.org/newsitems/2010/01/13/18635144.php. Consultáu'l 16 de xineru de 2010.
  11. ↑ El Terremotu del 7 de mayu de 1842. http://archivohistorico.santiagodominicana.com/body_terremotu_7_de_mayu.html.
  12. ↑ «Oficina de Mines y Enerxía» (francés) (3 d'abril de 1999). Consultáu'l 16-01-2010>..
  13. ↑ «Historic Earthquakes».
  14. ↑ DeMets, C.; Wiggins-Grandison W. (2007). «Deformation of Xamaica and motion of the Gonâve microplate from GPS and seismic data» (n'inglés). Geophysical Journal International 168:  p. 362–378. http://www.jcoba.org.jm/earthquake/files/DeformJaGPS2007.pdf. Consultáu'l 15 de xineru de 2010.
  15. ↑ Mann, Paul, Calais, Eric, Demets, Chuck, Prentice, Carol S., and Wiggins-Grandison, Margaret (marzu de 2008). «Entiquillo-Plantain Garden Strike-Slip Fault Zone: A Major Seismic Hazard Affecting Dominican Republic, Haiti and Xamaica» (inglés). 18th Caribbean Geological Conference. Archiváu dende l'orixinal, el 16 de xineru de 2010. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  16. ↑ Delacroix, Phoenix (25 de setiembre de 2008) (en francés). Haiti/ Menace de Catastrope Naturelle / Risque sismique élevé sur Port-au-Prince. http://www.lematinhaiti.com/Article.asp?ID=14646. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  17. ↑ «Magnitude 7, - HAITI REGION». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/us2010rja6.php. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  18. ↑ «PAGER - M 7,0 - HAITI REGION». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/pager/events/us/2010rja6/index.html. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  19. ↑ «Magnitud 7,0 - HAITI REGION USGS comunidad Internet intensidad mapa». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/dyfi/events/us/2010rja6/us/index.html. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  20. ↑ «Magnitude 5.9 - HAITI REGION». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/us2010rja7.php. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  21. ↑ «Magnitude 5.5 - HAITI REGION». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/us2010rja8.php. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  22. ↑ «Magnitude 5.1 - HAITI REGION». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/us2010rjbg.php. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  23. ↑ «Magnitude 4.5 - HAITI REGION». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/us2010rjbk.php. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  24. ↑ «Magnitude 4.8 - HAITI REGION». USGS. 12 de xineru de 2010. http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/us2010rjbl.php. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  25. ↑ «Earthquake List for Map of N America Region». United States Geological Survey (13-01-2010 (05:33:52 UTC)). Archiváu dende l'orixinal, el 6 de payares de 2009. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  26. ↑ «Rexistra Haití nuevu seísmu agora de 6.1 graos Richter». Mileniu. 20 de xineru de 2010. http://www.milenio.com/node/363751. Consultáu'l 20 de xineru de 2010.
  27. ↑ «Magnitud 5.9 REGION DE HAITI, miércoles, 20 de xineru 2010 a les 11:03:44 UTC». USGS. 20 de xineru de 2010. http://neic.usgs.gov/neis/bulletin/neic_rsbb_esp.html. Consultáu'l 20 de xineru de 2010.
  28. ↑ «Un nuevu terremotu n'Haití desamarra'l caos». La Gaceta. 20 de xineru de 2010. http://www.lagaceta.com.ar/nota/361531/Mundu/nuevu_terremotu_Haiti_desamarra_caos.html. Consultáu'l 20 de xineru de 2010.
  29. ↑ «El nuevu terremotu n'Haití derrumba Twitter». RTVE. 20 de xineru de 2010. https://www.rtve.es/noticias/20100120/nuevu-terremotu-haiti-derrumba-twitter/313322.shtml. Consultáu'l 20 de xineru de 2010.
  30. ↑ «El terremotu más intensu sufiertu en 240 años n'Haití». El País. 14 de xineru de 2010. https://www.elpais.com/articulo/internacional/terremotu/intensu/sufiertu/240/anos/Haiti/elpepuint/20100113elpepuint_16/Tes. Consultáu'l 14 de xineru de 2010.
  31. ↑ Terremotu n'Haití provocáu por falla primeramente desconocida
  32. 1 2 3 Haiti earthquake feared to have killed hundreds. BBC News. http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8455629.stm.
  33. ↑ «Cuba empieza a sacupar tres seísmos n'Haití». El Comercio. 01-2010. http://elcomercio.pe/noticia/396177/cuba-empieza-sacupar-alerta-tsunami-seísmu-haiti. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  34. ↑ «terremotu-en-haiti-c83211l/ Fotos del terremotu en Haiti». Cristalab, noticies de teunoloxía. 12 de xineru de 2010. http://www.cristalab.com/blog/fotos-del terremotu-en-haiti-c83211l/. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  35. ↑ «fuerte terremotu.aspx Haití ye afaráu por terremotu». El Telégrafu (13 de xineru de 2010). Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  36. ↑ «Más de 100 mil muertos». La Prensa. 13 de xineru de 2010. http://www.laprensa.hn/Sintesis/Peracabar/Ediciones/2010/01/13/Noticies/Mas-de-100-mil-muertos. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  37. ↑ «Envalora Cruz Roja ente 45 mil y 50 mil los muertos n'Haití». El Financieru. 14 de xineru de 2010. http://www.elfinanciero.com.mx/ElFinanciero/Portal/cfpages/contentmgr.cfm?docId=239312&docTipo=1&orderby=docid&sortby=ASC. Consultáu'l 14 de xineru de 2010.
  38. ↑ «mundu/2010/01/66-69450-9-proyeuten-100-mil-muertos-tres-terremotu-en-haiti.shtmll Proyeuten 100 mil muertos tres terremotu n'Haití». La Cuarta. 13 de xineru de 2010. http://www.lacuarta.cl/noticias/vuelta-al mundu/2010/01/66-69450-9-proyeuten-100-mil-muertos-tres-terremotu-en-haiti.shtmll. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  39. 1 2 3 4 «Ventidós funcionarios de la ONX muertos en terremotu d'Haití». Reuters. 14 de xineru de 2010. http://www.laprensa.com.ni/2010/01/14/internacionales/13137. Consultáu'l 14 de xineru de 2010.
  40. 1 2 «Más de 100 emplegaos de ONX, sumíos n'Haití». Reuters. 13 de xineru de 2010. http://lta.reuters.com/article/topNews/idLTASIE60C1N520100113l. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  41. ↑ «'Hai más de cien mil muertos'.». Elmundo.es. 13 de xineru de 2010. https://www.elmundo.es/america/2010/01/13/noticias/1263396506.html. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  42. ↑ BBC: Haití: 150.000 muertos en Puertu Príncipe
  43. ↑ «Wyclef Jean Solicits Aid for Victims of Haiti Earthquake». Rap-Up.com. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  44. ↑ (n'inglés) Archbishop of Port-Au-Prince Dies in Haiti Quake. New York Times/Associated Press. 13 de xineru de 2010. http://www.nytimes.com/aponline/2010/01/13/world/AP-EU-Haiti-Earthquake-Archbishop.html. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  45. 1 2 3:34 p.m. ET. «Top O.N. envoy in Haiti killed in quake - Haiti earthquake- msnbc.com». MSNBC. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  46. ↑ Lederer, Edith M.. «Over 100 missing after UN office collapse in Haiti : World & Nation». The Buffalo News. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  47. 1 2 «Mancaos d'Haití lleguen a hospital en frontera con Dominicana». Nación. 13 de xineru de 2010. http://www.nacion.com/ln_ee/2010/xineru/13/mundu2225350.html. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  48. ↑ «Treslladen mancaos de terremotu en Haiti a hospital fronterizu de Dominicana». La Nación Dominicana. 13 de xineru de 2010. http://www.lanaciondominicana.com/ver_noticia.php?id_noticia=14887&sesion_periodico=31. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  49. ↑ «Médicos cubanos atendieron a 676 mancaos n'Haití, confirma canciller». Prensa Llatina. 13 de xineru de 2010. http://www.prensa-latina.cu/index.php?option=com_content&task=view&id=153540&Itemid=11. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  50. 1 2 «Canadiense so los escombros pide ayuda con mensaxe de testu». La Prensa. 13 de xineru de 2010. http://www.laprensa.com.ni/2010/01/13/internacionales/13049. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  51. ↑ Hermana de la senadora Piedad Córdoba ta sumida n'Haití. CM& La Noticia. 13 de xineru de 2010. http://www.cmi.com.co/?dir=noticia&nota=39387&seccion=8. Consultáu'l 14 de xineru de 2010.
  52. 1 2 «Unos 850 mancaos n'Haití fueron atendíos nel hospital por arxentinos». ABC. 13 de xineru de 2010. https://www.abc.es/agencias/noticia.asp?noticia=233409. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
  53. ↑ «Palaciu presidencial n'Haití colapsó tres seísmos». El Universal. 12 de xineru de 2010. http://deportes.eluniversal.com/2010/01/12/int_ava_palaciu-presidencial_12A3281131.shtml. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  54. ↑ «Haitian Earthquake Causes Hospital Collapse» (n'inglés). New York Times. 12 de xineru de 2010. http://www.nytimes.com/aponline/2010/01/12/world/AP-CB-Haiti-Earthquake.html. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  55. ↑ «Confirmen serios daños n'instalaciones ONX n'Haití». Prensa Llatina. 12 de xineru de 2010. http://www.prensa-latina.cu/index.php?option=com_content&task=view&id=153347&Itemid=1. Consultáu'l 12 de xineru de 2010.
  56. 1 2 3 BBC: Siga la situación al minutu
  57. ↑ Radio Metropole: Capitale dans le chao
  58. ↑ Radio Metropole: les vols américains de secours en Haïti ont été suspendus
  59. ↑ pa tou esto ver tamién, por casu, BBC El tiempu cuerre más rápidu que l'ayuda; Channel 4 News: Haiti quake: survivors confront the devastation; CNN WORLD: Haiti aid delivery encounters logistical problems o Troubled times ahead for battered Haiti
  60. ↑ Radio Metropole: Haiti: Réseau occupé, réseau indisponible... Communication difficile... (Mise à jour)
  61. ↑ Radio Metropole: Ce matin dans la capital
  62. ↑ por casu, la BBC escribe: “Sicasí, Andy Gallagher, unu de los corresponsales de la BBC en Puertu Príncipe, indicó que nun se ve nel terrén nengún niciu de qu'esista un esfuerciu entamáu por coordinar l'ayuda.” en El tiempu cuerre más rápidu que l'ayuda
  63. ↑ «Haiti quake: survivors confront the devastation - Channel 4 News».
  64. ↑ BBC: Haití pasa la nueche ente lloros y rezos
  65. ↑ Troubled times ahead for battered Haiti
  66. ↑ BBC: Siga la situación al minutu
  67. ↑ BBC: Haití: desastre ensin paralelu
  68. ↑ BBC: Haití: el desafíu de l'ayuda humanitaria
  69. ↑ «Ayuda humanitaria nun se fai esperar». La Prensa. 14 de xineru de 2010. http://www.laprensa.com.ni/2010/01/14/internacionales/13118. Consultáu'l 14 de xineru de 2010.
  70. ↑ «dineru dao-haiti-por-ee-uu-tornó--esti-pais.html El 95% del dineru dau a Haití por EE UU tornó a esti país». Periódicu Diagonal (5 de marzu de 2013). Consultáu'l 24 de marzu de 2013.
  71. ↑ «so rexistru civil-y-les sos-tarxetes-de-identidá/ Haití moderniza'l so sistema de rexistru civil y tarxetes d'identidá».
  72. ↑ «Ciudadanos d'Haití» (inglés).
  73. ↑ «Cuba: 50 verdaes que va despintar Yoani Sánchez». Consultáu'l 4 de setiembre de 2017.

Enllaces esternos

Ayuda

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.