 Stepanakert | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| Estáu desapaecíu |  Xunión Soviética |
| Estáu desapaecíu | República Socialista Soviética d'Azerbaixán |
| Óblast autónomu | Óblast Autónomu de Nagorno Karabakh |
| Tipu d'entidá | ciudá |
| Nome oficial |
Xankəndi (az) Ханкенди (ru) Ստեփանակերտ (hy) Վարարակն (hy) Ханкенді (uk) Hankendi (tr) Hankendi (tk) Xonkandi (uz) Ханкэнды (be) Степанакерт (ru) Stepanakert (en) Ханкенды (ru) Khankendi (en) Xankəndi (az) Stepanakert (az) |
| Nome llocal |
Xankəndi (az) Stepanakert (az) Xankəndi (az) |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 39°48′55″N 46°45′07″E / 39.8153°N 46.7519°E |
  Stepanakert Stepanakert (Azerbaixán)  | |
| Superficie | 29.12 km² |
| Altitú | 813 m |
| Demografía | |
| Población | 49 848 hab. (2005) |
| Porcentaxe |
100% de Óblast Autónomu de Nagorno Karabakh 0.07% de República Socialista Soviética d'Azerbaixán 0.02% de Xunión Soviética |
| Densidá | 1711,81 hab/km² |
| Más información | |
| Estaya horaria | UTC+04:00 |
| Llocalidaes hermaniaes | Donostia |
 | |
Stepanakert (armeniu: Ստեփանակերտ, azerbaixanu: Xankəndi) ye la ciudá más grande y capital de la República de Nagorno-Karabakh, una república independiente de facto que ye reconocida como una parte d'Azerbaixán.[1] La población de la ciudá entiende alredor de 50.000 persones d'orixe armeniu. El control del área foi oxetu de disputa ente Azerbaixán y Armenia dende la disolución de la Xunión Soviética. La población de minoríes étniques d'azerbaixanos fuxeron de la ciudá nes primeres etapes de la Guerra d'Altu Karabakh. Anguaño, Stepanakert, como'l restu d'Altu Karabakh, permanez baxu control militar armeniu.
Historia
Fundación y yera soviética
Acordies con fontes armenies de la Edá Media, esistió un primer asentamientu establecíu na actual Stepanakert llamáu Vararakn (Վարարակն, que significa "primavera fugaz" n'armeniu), nome que sería utilizáu hasta 1847. Les fontes d'Azerbaixán, otra manera, afirmen que la ciudá foi fundada a finales del sieglu XVIII por un kan de la rexón sol nome de Xankəndi (n'azerbaixanu: "la villa del kan").
En 1923 Xankəndi foi renombrada como Stepanakert poles autoridaes de la Xunión Soviética, n'honor al bolxevique armeniu Stepan Shahumyan. Asina, la ciudá convertir na capital del Óblast Autónomu de Nagorno Karabakh. Escontra 1940 Stepanakert yá yera la ciudá más importante de la rexón, como exemplu, la so población yera de 10.459 habitantes en 1939 y en 1978 yá superaba los 30.000 habitantes.
En 1926 les autoridaes llocales diseñaron una ampliación de la ciudá cola coordinación del prominente arquiteutu armeniu Alexander Tamanian, que se llevaron a cabu ente 1930 y 1960. Tamién se constuyeron escueles politéuniques y colexos, amás d'un teatru dramáticu nomáu n'honor a Máximu Gorki. Amás, Stepanakert convirtióse tamién nun importante nucleu industrial.
Guerra, disolución de la XRSS ya independencia
Les reformes económiques y polítiques que Mijail Gorbachov empezó a enllantar na XRSS a partir de 1985 significaron pa los armenios una oportunidá de reunificar Armenia y l'Altu Karabakh. El 20 de xineru de 1988 decenes de miles d'armenios manifestar na antigua Plaza Lenin de Stepanakert (actual Plaza del Renacimientu) reclamando la incorporación del Óblast Autónomu de Nagorno Karabakh a la RSS d'Armenia, movimientu al que s'oponíen los dirixentes de la RSS d'Azerbaixán, qu'alministraba la rexón. Les rellaciones ente armenios y azerbaixanos foise enterriando y deteriorando tantu que los cuasi tolos azerbaixanos acabaríen abandonando Stepanakert.
Dempués de qu'Azerbaixán declarara la so independencia de la XRSS en 1991, Stepanakert foi renombrada pol nuevu gobiernu azerbaixanu como Xankəndi como parte d'una campaña anticomunista y nacionalista conocida como "azerbaixanificación".
Tres la Guerra del Altu Karabakh, que s'enllargó dende 1988 hasta 1994, la población de la ciudá baxó considerablemente, pasando de los 189.000 habitantes d'antes del conflictu a los menos de 50.000 en 1992.
Mientres la guerra, la ciudá sufrió graves daños por causa de los bombardeos azerbaixanos, especialmente en 1992, cuando les tropes azerbaixanes tomaron una base de misiles GRAD nes cercaníes de la ciudá. Nun foi hasta la toma de Shusha per parte de les fuercies armenies, el 9 de mayu de 1992, cuando cesaron los bombardeos terrestres. Con tou, los bombardeos aéreos siguieron hasta'l fin de la guerra.
En 1994 establecióse un altu'l fueu non oficial ente Armenia y Azerbaixán.
Economía, educación ya instituciones culturales
Antes del conflictu ente Armenia y Azerbaixán, Stepanakert se destcaba principalmente polos productos de seda y la producción de vinos. La economía de la ciudá viose seriamente afeutada por cuenta de la guerra, sicasí, y principalmente gracies a la diáspora armenia, tantu l'actividá económica como'l turismu crecieron de manera considerable. Munchos de los hoteles y complexos turísticos de la ciudá tán dirixíos por estranxeros d'orixe armeniu, como los australianos Jack Abolakian y John Iskenderian.
Hai cinco instituciones d'educación cimera na ciudá: la Universidá Estatal d'Artsakh y otros cuatro universidaes privaes. La Universidá Estatal foi fundada en 1969 como sucursal del Institutu Pedagóxicu de Bakú, la capital d'Azerbaixán. En 1973 foi renombrada como Institutu Pedagóxicu de Stepanakert y en 1995, tres la Guerra d'Altu Karabakh, recibió'l so actual nome. La UEA ufierta carreres en siete departamentos distintes a una cantidá averada de 4.500 estudiantes.
El Muséu Estatal d'Artsakh, asitiáu en Stepanakert, cuenta con una importante coleición d'artefactos antiguos y manuscritos cristianos con sieglos d'antigüedá.
Tresporte
La ciudá ye sirvida por un númberu regular de llinies de Minibús y Autobús modernu que reemplazaron a los vieyos buses de la dómina de la Xunión Soviética, estos buses ufierten viaxes a otros llugares de Nagorno-Karabakh que parten dende la ciudá.
Stepanakert ye sirvida pol so propiu Aeropuertu l'aeropuertu lleva munchos años de serviciu pero mientres la Guerra de Nagorno Karabakh foi destruyíu, en 2009 empezó la so reconstrucción y esperábase entrara de nuevu n'operaciones en 2011 pero foi retardáu a 2012 anque entá sigue tando zarráu por razones polítiques.
La ciudá cunta con una llinia de ferrocarril que la comunica con Yevlax nel percorríu ente Bakú - Tblisi , sicasí Azerbaixán abandono los viaxes dende l'entamu de la guerra.
Demografía y relixón
Mientres la era soviética nun había cultos tradicionales en Stepanakert, anque munchos de los sos habitantes veníen de families creyentes na Ilesia Apostólica Armenia. Los fieles allegaben a rezar na Casa de la Cultura de la ciudá. Sicasí, tamién hai na ciudá una ilesia que data del sieglu XVIII, pero nun ta abierta al cultu. En 2006 empezar a construyir un nuevu templu na ciudá, con grandes aportaciones económiques pa ello procedentes de la diáspora armenia n'Estaos Xuníos.
Deportes
El fútbol ye'l deporte más popular nel Altu Karabakh y, poro, en Stepanakert. Por cuenta de ello, la ciudá cunta con un estadiu de fútbol perfectamente forníu. Dende mediaos de la década de 1990 los equipos de fútbol de la ciudá compiten en distintes categoríes de la República d'Armenia. L'equipu de fútbol más representativo de Stepanakert ye'l Lernayin Artsakh FC, que participa na Lliga Nacional de Artsakh, competición empecipiada en 2009.
La seleición nacional de fútbol (non reconocida) del Altu Karabakh foi formada en 2012. El primer alcuentru foi contra la seleición d'Abḥasia, otru Estáu ensin reconocer pola mayoría de la comunidá internacional, que s'apostó en setiembre del mesmu añu na ciudá de Sukhumi, capital de dichu país asitiada a veres del mar Negru. Díes dempués volviéronse a enfrentar dambes seleiciones, esta vegada nel Estadiu Republicanu "Stepan Shahumyan".
Los otros principales deportes de la ciudá son el baloncestu y el voleibol.
Ciudaes hermaniaes
Stepanakert alcuéntrase hermanada coles siguientes ciudaes:
- Montebello, California (Estaos Xuníos)
- Yereván (Armenia)
- San Sebastián, País Vascu (España)
Personalidaes destacaes
Referencies
- ↑ Regions and territories: Nagorno-Karabakh (n'inglés). BBC News (13-5-2009).
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Stepanakert.
- Páxina web del Conceyu de Stepanakert. (armeniu)
 |
| Control d'autoridaes |
|---|
Datos: Q129352- Multimedia: Stepanakert