Islles Shetland
archipiélagu
Bandera de Shetland (es)
Alministración
País	Reinu Xuníu
Nación constitutiva	Escocia
ISO 3166-2	GB-ZET
Capital	Lerwick
Llingües oficiales	inglés escocés
Xeografía
Coordenaes	60°21′25″N 1°15′38″W / 60.35685°N 1.26068°O / 60.35685; -1.26068
Superficie	1468 km²
Puntu más altu	Ronas Hill (en)
Demografía
Población	23 210 hab. (2012)
Densidá	15,81 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC±00:00
shetland.gov.uk

Les Islles Shetland, n'inglés cenciellamente Shetland, antiguamente Zetland (Ȝetland) ye un archipiélagu subárticu d'Escocia allugáu al nordeste de Gran Bretaña. Les islles tán a unos 80 km al nordeste de les Islles Orkney y 280 km al sureste de les Islles Feroe. L'área total del archipiélagu ye de 1468 km²^[1] y la población de 22.210 en 2009.^[2] Les islles Shetland formen ún de los 32 conceyos d'Escocia. El centru alministrativu y única ciudá de les islles ye Lerwick, Learaig en gaélicu escocés.

Xeografía

La islla más grande, nomada cenciellamente "Mainland" (Principal), tien una superficie de 967 km², lo que la fai la tercera islla más grande de toa Escocia^[3] y la quinta más grande de toles Islles britániques. Solo otres 15 islles tán habitaes en parte pola complicada xeoloxía de cantilos montesinos, magar qu'esfruten d'un clima oceánicu suave y húmedu.

Historia

L'Up Helly Aa, celebrando l'heriedu viquingu en Lerwick

Hai pruebes de la presencia del home dende'l Mesolíticu asina como referencies a les islles feches polos romanos. Na Edá Media tuvieron baxo dominiu escandinavu, n'especial noruegu, hasta la so incorporación al reinu escocés nel 1472. El descubrimientu de petroleu nel Mar del Norte nos años 1970 fixo abondo p'ameyorar les condiciones y la calidá de vida de la xente de les islles, hasta entoncies mui deterioraes.

Llingües

Llingües d'Escocia nel sieglu XIV, basáu na toponimia. Naranxa ye norn, mariellu inglés/escocés y azul gaélicu escocés.

Nes islles Shetland, asina como nes Orcaes, fálense dos llingües, l'inglés y l'escocés. Por embargu, la dómina de gobiernu escandinavu dexó abondes güelges na composición étnica, cultural y llingüística de los sos habitantes. Fasta la so incorporación al reinu d'Escocia nel 1472, la única llingua falada nel archipiélagu yera'l norn, una llingua d'orixe xermanu, mui relacionada col noruegu antiguu. Cola arribada de l'alministración d'Edimburgu, el norn foi entrando en declive y sustituyíu pol escocés (non el gaélicu escocés, que nun se fala, nin enxamás se faló nesti archipiélagu del norte d'Escocia). Los caberos falantes d'esti idioma morrieren alló pel sieglu XVII. Anguaño delles pallabres de norn úsense pa nomar los colores de les oveyes de les Shetland y otres xeres mui marxinales. Amás, un grupu d'entusiastes de la llingua creara'l nynorn (nuevu norn) col envís de promover la vieya llingua de los sos ancestros viquingos.

Referencies

• Armit, I. (2003) Towers in the North: The Brochs of Scotland, Stroud. Tempus. ISBN 0-7524-1932-3
• Ballin Smith, B. and Banks, I. (eds) (2002) In the Shadow of the Brochs, the Iron Age in Scotland. Stroud. Tempus. ISBN 0-7524-2517-X
• Barrett, James H. "The Norse in Scotland" in Brink, Stefan (ed) (2008) The Viking World. Abingdon. Routledge. ISBN 0-415-33315-6
• Clapperton, Chalmers M. (ed.) (1983) Scotland: A New Study. Newton Abbott. David & Charles.
• Gillen, Con (2003) Geology and landscapes of Scotland. Harpenden. Terra Publishing. ISBN 1-903544-09-2
• Graham-Campbell, James (1999) Cultural Atlas of the Viking World. Facts On File. ISBN 0-8160-3004-9
• Fleming, Andrew (2005) St. Kilda and the Wider World: Tales of an Iconic Island. Windgather Press ISBN 1-905119-00-3