 Santiuste de San Juan Bautista | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella y Lleón | ||||
| Provincia |  provincia de Segovia | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Santiuste de San Juan Bautista (es)  | Juan Martín Gómez | ||||
| Nome oficial | Santiuste de San Juan Bautista (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
40460 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 41°09′25″N 4°34′19″W / 41.156944444444°N 4.5719444444444°O | ||||
  Santiuste de San Juan Bautista Santiuste de San Juan Bautista (España)  | |||||
| Superficie | 45.57 km² | ||||
| Altitú | 828 m | ||||
| Llenda con | Nava de la Asunción, Rapariegos, San Cristóbal de la Vega, Tolocirio, Montejo de Arévalo, Puras, Fuente de Santa Cruz y Coca | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
534 hab. (2023) - 302 homes (2019) - 243 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0.35% de provincia de Segovia 0.02% de Castiella y Lleón 0% de España | ||||
| Densidá | 11,72 hab/km² | ||||
| santiustedesanjuanbautista.es | |||||
 | |||||
Santiuste de San Juan Bautista ye un conceyu d'España, na provincia de Segovia nel territoriu de la Campu Segoviano, comunidá autónoma de Castiella y Llión. Tien una superficie de 45,57 km².
Tien como pedanía la llocalidá de Bernuy de Coca.[2]
Atopar a 50 quilómetros de Segovia y tien como pueblos importantes más cercanos Coca, Nava de la Asunción, Rapariegos y Moraleja de Coca.
Historia[3]
Hasta'l sieglu XIX, Santiuste de San Juan Bautista denominóse Sant Yuste, y perteneció a la Comunidá de Villa y Tierra de Coca, abondosa polos sos pinares resineros, anque en Sant Yuste trabayábense viñeos, pataques y melones.
Dientro del so términu y nel pagu d'El Hornillo esistió un poblamientu y una necrópolis romana, según dos despoblados más: L'Oteru y Sanchón, onde s'atoparon fósiles marinos.
Los primeros poblamientos, de los cualos yá citar dalgunu, alcontrar en paraxes como El Hornillo, La Mula, El Llavanderu, La Cuesta del Lutero, y Sanchón. Nellos alcontráronse restos arqueolóxicos como cerámica común o de cocina, Terra Sigillata Hispánica, texas, piedres de telar y monedes con dataciones diverses dende la dómina tardientu-romana, la visigoda, hasta'l bajomedievo.
En La Cuesta del Lutero esistió un pobláu bajomedieval con una ermita de la que solo queden dellos restos de morteru, xunto a los que s'atoparon dellos restos óseos qu'indicaríen una posible necrópolis. Sanchón tuvo pobláu hasta'l sieglu XVII, quedando restos esvalixaos de los murios de morteru de la so ermita y de les cases, ente que la Virxe de Sanchón caltiénse anguaño na ilesia parroquial de Santiuste.
Como se dixo, el nome de Santiuste provién de San Yuste o San Xusto. Nel Plan de Distribución de Rentes del Cabildru de 1247, que ye'l primer documentu que conocemos nel qu'apaez el pueblu, cítase como San Iuste, ente qu'en documentos posteriores varia a Sant Yuste, San Yuste, Santiuste de Coca y finalmente Santiuste de San Juan Bautista.
Santiuste formó parte de la Villa y Tierra de Coca dende la so formación posiblemente nel sieglu XII, xunto a Coca, Nava de la Asunción, Navas d'Oru, Moraleja, Bernuy, La Fuente de Santa Cruz, Cirolares, Villeguillo, Villagonzalo y 11 despoblados: Bernaldos, El Llombu, L'Oteru, Tureganillo, Cantosal, Hornillo, Sanchón, las Heras, Castrillo, Santa Trinidá y Neguillán. A la Comunidá conocer de primeres como la Cuadriella de Neguillán que participó col so milicies en reconquistar de la Península asistiendo a tomar de Baeza, la batalla de las Navas de Tolosa, el cercu de Tarifa, o'l cercu d'Alxecires. Tamién tomaron parte na batalla de Olmedo de 1445 a les órdenes del Marqués de Santillana, señor de Coca y en 1476 yá so les órdenes de don Alfonso de Fonseca, na batalla de Toro contra los portugueses nel conflictu ente Xuana la Beltranexa ya Isabel la Católica. Otros conflictos nos que participaron los homes de Neguillán fueron la conquista de Navarra o la batalla de San Quintín.
Títulu de Villa
Hasta'l sieglu XVIII Santiuste denominóse Santiuste de Coca y perteneció al Señoríu del Duque de Veragua y Berwick, al que solicitó la exención de villazgo y polo tanto dexar de tar so la so xurisdicción. Foi confirmada en 1773 pol rei Carlos III dempués de que'l Duque diera'l so vistu bonu, lo que supunxo'l permisu pa poner Forca, Picota y Cuchiellu. Amás Santiuste pasó a llamase Santiuste de San Juan Bautista.
EL Diccionariu Xeográficu-estadísticu-históricu de Pascual Madoz publicáu en 1850 descríbese'l paisaxe, la economía, clima y población de tolos pueblos d'España y les sos posesiones. De Santiuste destaca: “villa con conceyu de la provincia y diócesis de Segovia (7 1/2 llegües) partíu xudicial de Santa María de Nieva (3 llegües) audiencia territorial de Madrid (20 llegües) c. g. de Castiella la Nueva. Asitiáu en terrén grebu; combatir tolos vientos y el so CLIMA ye medianu. Tien 200 cases; la de conceyu, cárcel, escuela de primeres lletres y una ilesia parroquial (San Juan Bautista) con curato de segundu ascensu y de provisión ordinaria; nes contornes una ermita que sirve de capiya pal campusantu: CONFINA el términu colos de Moraleja de Coca, Navas de l'Asunción, San Cristóbal de la Vega, Villagonzalo, Bernuy de Coca y Coca, y entiende un monte bastante pobláu de pinares, y distintos praos con bones camperes. El TERRÉN ye de mediana calidá: CAMINOS de ferradura que dirixen a los pueblos estremeros: el CORRÉU recibir na cabeza del partíu por baligero. PRODUZ: trigu, cebada, centenu, algarrobes, enforma piñón y camperes; caltién ganáu lanar y vacunu, y cría caza menor. Industria: dellos vecinos emplegar en coyer pez, resina y faer aguarrás, pero la mayor parte de los habitantes dedicar con percuru a l'agricultura y a la cría del ganáu lanar. POBLACIÓN: 209 vecinos, 857 almes. CAP.IMP.:155,572 reales CONTRIBUCCIÓN: 20,72 por 100.
Sobre'l cascu urbanu de la villa destaca la fábrica de la so ilesia parroquial de San Juan Bautista, que n'otra dómina tuvo dedicada a los santos neños Xustu y Pastor. Vese claramente que n'orixe foi un edificiu románicu pos caltién el so ábside semicircular que foi apocayá rehabilitada. D'esta dómina románica tamién la ye la pila bautismal que s'instala nel xardín d'accesu al templu. L'interior del templu partir nuna sola nave que se cubrir con yeserías barroques y qu'afata el so presbiteriu con un retablu de la mesma dómina. Esta ilesia parroquial de Santiuste guarda nel so interior un Cristu románicu del s. XII, xunto con una cruz procesional de plata realizada en Segovia nel sieglu XVII.
Santiuste y les reines
Según Diego de Colmenares a principios del sieglu XIII, Doña Berenguela, madre de Fernado III el Santu, tres la muerte del so hermanu, el monarca castellanu, Enrique I, xubió al tronu cola oposición de don Alvaro Nuñez de Lara. Dende Valladolid, doña Berenguela intentó llegar a Segovia pa coronase reina, pero al llegar a Coca atopar coles puertes zarraes y vinu a Santiuste, onde-y avisaron que nestes tierres la parcialidá del de Lara prevalecía polo que decidió tornar a Valladolid onde foi proclamada reina, abdicando nel so fíu Fernando, quien siempres la tuvo de conseyera.
Darréu otra reina sería güéspede pernomáu de la villa: Maria Luisa Gabriela de Saboya, primer esposa del primer Borbón español, Felipe V. La Reina agospiar na casa que los monxos carmelites teníen nel pueblu. Nel archivu Históricu Nacional, caltiénse'l llibru Magüetu del Carmen nel qu'apaez la siguiente aclaración: razón porque ay cadena a la Puerta de la casa que el convento tiene en Santiuste de Coca. En el año 1710 en tiempos que handavan vivas las Guerras con el señor Rey Phelipe V, que sea en su gloria, sobre el derecho a la corona de España puestas por el Imperio, la Reyna saboyana, su Primera exposa estuvo aposentada en dha casa, por cuya razón goza el privilegio de Casa Real y por tanto, sin contradizion se puso por el convento la citada cadena, que esta ala puerta el año de 1741.
Guerra d'Independencia
EN 1808 llegaron los franceses a Villeguillo y Coca onde establecieron una guarnición aprovechando'l castiellu como baluarte. Dende entós los vecinos de la zona tuvieron que suministrar a les tropes gales y amás sostener a la guerrilla que caltuvo constantes enfrentamientos colos franceses nos pinares de la comunidá de villa y tierra. Cunta la tradición oral que los homes de L'Encerriscáu, unu de los cabezaleros de la guerrilla, despintar mientres dalgún tiempu nel Molín del Amor. Ente que Gerónimo Saornil, con una partida de 284 homes llamaos los Húsares Francos de Castiella la Vieya, dieron cuenta del celleru del pueblu. Amás los franceses escalaron la ilesia y causaron grandes estroces nos pinares, munchos de los cualos fueron baltaos pa prevenir los ataques de la guerrilla. Nun sería hasta años dempués del final de la guerra y l'espulsión de les tropes franceses cuando s'empezar a recuperar la rellumanza d'estes tierres gracies sobremanera al ganáu lanar y vacunu, amás de los viñeos
Anque yá falemos de la Ilesia Parroquial como edificiu de cultu, vamos pasar a describir unu a unu los más importantes, los qu'esisten y los qu'esistieron:
Patrimoniu
- Ilesia de San Xuan Bautista: Ye d'orixe románicu anque sufrió numberosos cambeos a lo llargo de la so historia. Tien una sola nave rematada con un ábside semicircular y la so fábrica ye de lladriyu con un zócalo de piedra. Cuenta con un retablu churrigueresco, etapa perteneciente al Barrocu y un Cristu datáu a finales del Románicu xunto con una Cruz procesional de plata, que s'usa eventualmente pa funerales, realizada en Segovia nel Sieglu XVII.. L'interior del templu ye dafechu barrocu con bóveda de mediu cañón decorada con yeserías de motivos xeométricos. Dellos son los altares que decoren el templu destacando'l retablu mayor nel que s'atopa la imaxe de San Juan Bautista, a quién ta dedicáu'l templu, y la Virxe del Carmen, la imaxe más venerada nel pueblu.
- Dientro de la ilesia atopa la Virxe de Sanchón, de talla románica, y un Cristu posiblemente de la mesma dómina y que foi rellacionáu colos Templarios qu'en Rapariegos veneraben un cachu de la Vera Cruz. Amás hai que destacar diverses pieces d'orfebrería como una cruz procesional de plata realizada en 1618 o una mota de plata sobredorada del sieglu XVIII.
- Ermita de La nuesa Señora d'Ente Dambos Caminos: Tuvo asitiada no qu'anguaño ye'l campusantu. El primer documentu que la menta ye de 1669 nun pleitu ente acreedores de los diezmos del celleru de la ilesia parroquial de Santiuste de Coca colos de la Ermita. Conócense enterramientos ellí dende 1723 anque en 1808 convertir nel campusantu de Santiuste tres la órden dada por Carlos III por que se sacaren los campusantos a los esteriores de los pueblos. En 1845 nel diccionariu de Pascual Madoz faise referencia a una ermita que sirve de capiya pal campusantu. En 1910 este amplióse nun quedando anguaño restu dalgunu de la ermita.
- Conventu del Carmen: A pesar del estendíu rumor de qu'en Santiuste hubo un conventu, nunca foi asina. L'escudu del Carmelo qu'inda anguaño se caltién, perteneció a la casa que los monxos del Carmen Calzáu de Segovia tuvieron nel pueblu dende la que s'alministraba la facienda que tenía en Santiuste y que aportó a importante con gran númberu d'eres, tierres de llabor, oveyes y viñeos qu'apurríen el vinu a los carmelites. La casa perteneció a la Órden dende 1671 hasta la exclaustración de Mendizabal de 1835.
Economía
A lo último, débese destacar que gociaron de cierta fama pola contorna los melones negros de Santiuste y anguaño poles bodegues Vegues, creaes por Avelino Vegues, que fabriquen y distribúin vinos, destacando'l vinu de denominación d'orixe Rueda.
Les costumes de los santiusteros son bien allegaos a les de tolos castellanos, destacando ente toes la matanza del gochu, los quintos y d'antiguo, acabada la selmana santa, l'entierru de la sardina que consistía n'esfrutar d'una matanza nos praos.
Demografía
| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2008 | 2010 | 2012 | 2014 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 835 | 786 | 774 | 742 | 661 | 648 | 636 | 622 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alministración
| Llexislatura | Nome | Partíu |
|---|---|---|
| 1979-1983 | Salvador de Nicolás Cid |  PSOE |
| 1983-1987 | Jorge Díez Muñoz | PSOE |
| 1987-1991 | Jorge Díez Muñoz | PSOE |
| 1991-1995 | Antidio Gómez Luquero | PSOE |
| 1995-1999 | Ramiro Gutiérrez Heredero | PSOE |
| 1999-2003 | Ramiro Gutiérrez Heredero | PSOE |
| 2003-2007 | Ramiro Gutiérrez Heredero | PSOE |
| 2007-2011 | Octavio Carmelo Estebán Fernández | _Logo_(2008-2015).svg.png.webp){kind=logo} PP |
| 2011-2015 | Juan Martín Gómez | PSOE |
| 2015-2019 | Juan Martín Gómez | PSOE |
| 2019-2023 | n/d | n/d |
| 2023- | n/d | n/d |
Cultura
Fiestes
- Santa Águeda (5 de febreru)
- San Isidro (15 de mayu), patrón de los llabradores, al que se-y pasia y faíse-y una ufrienda de flores y unos bailles populares.
- La Virxe del Carmen (16 de xunetu), procesión na que se monten mientres un momentu neños de dos años o menores nel tronu y vanse baillando xotes, faise una parada solemne na plaza dedicada a la Virxe onde se canta la Salve y, finalmente, xustu antes d'entrar de nuevu na ilesia, faise una puya de cada palu portador pa ver quién mete la imaxe de la Virxe.
- Les principales fiestes son les dedicaes al patrón San Juan Degolláu (29 d'agostu). Celebrar mientres dellos díes nos que'l pueblu y los sos visitantes esfruten de verbenes, actos lúdicos, toques de dianes, fueos artificiales y, lo que más atrai al públicu, encierres de reses pel campu y peles cais del pueblu. Los encierres pel campu son pela mañana dende la paraxa de Valdetello, onde puede esfrutase de sopes castellanes, bollos y aguardiente antes de la suelta de los reses.
Ver tamién
- Gastronomía de la provincia de Segovia
- Conceyos de la provincia de Segovia
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Nomenclátor. Rellación d'unidaes poblacionales. Santiuste de San Juan Bautista. Institutu Nacional d'Estadística (España). Consultáu'l 19 de febreru de 2010.
- ↑ Marugán Gómez, Rosana (2011). Rosana Marugán Gómez: "Hestoria de Santiuste de San Juan Bautista". ISBN 978-84-615-5602-1.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Santiuste de San Juan Bautista 
.
