 Llingua franca, Sabir | |
|---|---|
| Rexón | mar Mediterraneu |
| Falantes | llingua muerta (s. XIX) |
| Familia | Pidgin Pidgin romance |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | {{{iso2}}} |
| ISO 639-3 | pml |
El sabir, orixinalmente llingua franca, foi un pidgin (dacuando consideraos varios y non yá unu) güei desapaecíu que s'utilizó ente los sieglos XIV y XIX polos maríns y mercaderes del mar Mediterraneu, nos puertos y países de llingües d'orixe románicu.[1][2] Especialmente xenoveses y venecianos pa la comunicación ente falantes de llingües distintes.
Los pidgins suelen definise como sistemes llingüísticos bien amenorgaos que s'empleguen pa contactos puntuales ente falantes de distintes llingües y que nun son natives de nenguna comunidá o grupu (De Camp, 1971).
Carauterístiques
El sabir tomó'l so léxicu y parte de la so gramática de distintes Llingües romániques y otres llingües mediterránees. Envalórase que la versión más temprana adoptó direutamente términos del llatín, afaciéndose depués principalmente a la evolución del italianu (el 70% de les sos pallabres rellacionar con dialeutos italianos, especialmente'l xenovés[3]), y secundariamente del español, del occitanu, del catalán y del portugués.
Darréu incorporó un pocu de vocabulariu árabe, turcu y griegu.[4]
Foi utilizáu tamién nel mar Roxu y nel océanu Índicu, como demuestra'l so usu pa nomar nel norte de Somalia el cabu Guardafui (qu'en dialeutu xenovés significa 'mira-escapa': guarda '¡mira!' y fuggi/fui '¡escapa!'). El primer usu documentáu remontar a 1353 en Djerba, nel actual Tunicia. Colos años, na mariña tunecina y arxelina foi nutriéndose amás del francés.
Acordies con el Ethnologue, anguaño ye posible qu'esista una variedá nes islles del mar Exéu, en que la sintaxis ye predominantemente árabe, ente que'l vocabulariu nutrir del italianu (65-70%), l'español (10%), el xudeoespañol, el francés, el catalán y el turcu.
Exemplu
El Padre Nuesu:
Padri di noi,
ki star in Cyelo,
noi voliri ki nomi di ti star saluti.
Noi volir ki il paisi di ti star kon noi,
i ki ti lasar ki tuto il populo fazer volo di ti na tera,
syemi syemi ki nel Cyelo.
El dramaturgu parisín Molière (1622-1673) escribió delles pallabres en sabir, na so obra -y Bourgeois gentilhomme, onde se nota la influencia del dialeutu de la República de Xénova:
Se ti sabir...........Si'l to sabes (en dialeutu de Xénova: se ti sabir)
ti respondir,........el to respuendes (Genoves: ti respondir),
se non sabir.......si'l to nun sabes (Genoves:se non sabir)
tazir, tazir............callate, cállate (Genoves: tazer, tazer).
Ver tamién
- Llingua vehicular (Llingua franca)
Referencies
- ↑ Alcaraz Varó, Enrique; Martínez Llinares, María Antonia Diccionariu de llingüística moderna. Barcelona: Editorial Ariel, páx. 507. ISBN 9788434405103.
- ↑ Vease definición de 'sabir' nel DRAE: «Pidgin de base románica».
- ↑ Catarsi, Novella. Studi sulla llingua franca. CNUCE, Divisione linguistica. Pisa, 1975
- ↑ Gli scambi linguistici nel Mediterraneo y la llingua franca (n'Italianu), artículu de Francesco Bruni
Bibliografía
- Appel & Muysken, Bilingüísmo y contautu de llingües, Ariel, 1987, ISBN 8434482215.
- Bruni, Francesco. Storia della Llingua Italiana: III.5 Gli scambi linguistici nel Mediterraneo y la llingua franca (de Italica.rai.it)
- Cifoletti, Guido. La llingua franca barbaresca. Il Calamo editore. Roma, 2004
Enllaces esternos
- Referencia nel Ethnologue (n'inglés)
