Robledillo de la Jara
Alministración
País	España
Autonomía	Comunidá de Madrid
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Robledillo de la Jara (es)	Guillermo Crescente García Gómez del Moral
Nome oficial	Robledillo de la Jara (es)[1]
Códigu postal	28194
Xeografía
Coordenaes	40°57′09″N 3°31′32″W / 40.9525°N 3.5255555555556°O / 40.9525; -3.5255555555556
Robledillo de la Jara Robledillo de la Jara (España)
Superficie	20.35 km²
Altitú	1042 m
Llenda con	Puebla de la Sierra, El Atazar, Cervera de Buitrago, Puentes Viejas y Berzosa del Lozoya
Demografía
Población	135 hab. (2023) - 44 homes (2019) - 36 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de Comunidá de Madrid 0% de España
Densidá	6,63 hab/km²
robledillodelajara.com

Robledillo de la Jara ye un conceyu d'España asitiáu na Sierra Norte de la Comunidá de Madrid. Orográficamente topar nes últimes estribaciones meridionales del Macizu de Ayllón, ente'l ríu Lozoya y el so afluente El Riato. Con 20,35 km² de superficie y 99 habitantes (INE 2016), la so densidá de población ye de 4,86 hab./km². Por númberu d'habitantes resulta'l décimu más pequeñu de la Comunidá de Madrid, y per superficie, el trentenu cuartu menos estensu.

Nel so conceyu atópase'l despoblado d'El Villar, que da nome al banzáu homónimu.

Orixe del topónimu

Paez ser que'l nome fai referencia a la gran cantidá de carbayos y jaras que, como principales especies autóctones, poblaben les redolaes del pueblu. Créese qu'en principiu yera “Robledillo (o Robredillo)” ensin más, y depués pa estremalo d'otros Robledillos, añadióse-y “de la Jara”. Ye probable qu'esti agregu surdiera en rellación col Quarto de la Xara de la Comunidá de Villa y Tierra de Buitrago, al que Robledillo perteneció.

Comunicaciones

Salida dende Madrid tomando la N-1 hasta llegar al quilómetru 60, al altor de La Cabrera (Madrid), onde se toma la carretera M-127 en que'l so quilómetru 20 atópase Robledillo de la Jara.

N'autobús, ente selmana, la llinia interurbana 191D coneuta'l conceyu con Buitrago del Lozoya; y les fines de selmana, la llinia 199 comunica Robledillo con Plaza de Castiella (Madrid).

Llendes

Llinda, al norte con Berzosa del Lozoya; al sur con Cervera de Buitrago; al este con Puebla de la Sierra y El Atazar, y al oeste con Manjirón, ésti incluyíu güei nel conceyu de Puentes Viejas. La divisoria de Berzosa ye abondo irregular, pos nun sigue polo xeneral alliniación xeográfica dalguna, y daqué paecencia asocede cola de Cervera; la d'El Atazar tamién ye artificial, pero describe una llinia menos trabancosa. Les de Puebla de la Sierra y Manjirón, sicasí, son dafechu naturales coincidiendo colos calces de los ríos Riato y Lozoya respeutivamente.

L'espaciu físicu: Orografía ya hidrografía

El términu municipal de Robledillo tópase trevesáu de norte a sur por un cordal montascosu, conocíu polos paisanos como El Cuetu, que lo estrema en trés aguaes hidrográfiques: una empobinada a poniente, la más estensa, que la so complexa rede de corrientes acuíferes acaba en dos únicos regueros, el de Valdemazos y el del Villar, qu'aflúin al ríu Lozoya, el primeru dientro del banzáu d'El Villar y el segundu nel banzáu d'El Atazar; otra aguada empobinar escontra llevante y da agües al ríu Riato al traviés d'una socesión de cerrillos y pequeñes vallines, casi toos paralelos ente sigo y perpendiculares al Cuetu, al conxuntu de los cualos viénose-y llamando precisamente Les Vallines; y la tercer aguada, muncho más amenorgada, empobinada al sur, tamién da agües al Lozoya pero al traviés del términu municipal de Cervera. Los principales regueros d'esta postrera son el de Valdehierro y Vallina del Saz.

Robledillo de la Jara: Panorámica d'El Cuetu. Al fondu, Peñalacabra.

El paraxa más eleváu del términu municipal de Robledillo ye'l de los Colladillos Cimeros (1246 msnm), xunto al términu de Berzosa; y el de menor nivel, el Llanu Baxeru xunto al términu de Cervera y el ríu Lozoya, qu'apenes devasa los 800 metros. El cascu urbanu topar a unos 1025 m., tomando como referencia'l centru del pueblu y según datos del Institutu Xeográficu Nacional.

Demografía

Evolución demográfica nos últimos sieglos

En 1920, Robledillo y el so anexu d'entós, El Atazar, sumaben 427 habitantes, ya inda a mediaos d'esi sieglu vivíen nel pueblu, yá ensin el so anexu, unes 60 families, equivalentes a más de 200 persones. Ye escontra 1960 cuando gran parte de los sos vecinos deciden dise a vivir a otros llugares y dexen el pueblu colos vieyos y pocos más, de manera qu'en 1991 el censu queda amenorgáu a 57 persones. Nos años siguientes recupérase un pocu y, a lo último algama los 103 habitantes en 2014.

Pero estos altibaxos de los últimos tiempos nun deben de ser los qu'históricamente caracterizaron a Robledillo, onde la evolución demográfica de los sieglos precedentes paez abondo regular bazcuyando ente los 60 y 80 vecinos (families), sacante un sópitu amenorgamientu nel sieglu XVII, probablemente por efeutu o influencia de la peste bubónica de 1599.

Nel Padrón de Moneda Forera de 1554, el pueblu figura con 85 vecinos, amenorgaos a 43 en 1656, y a 37 en 1670. Nel Catastru d'Ensenada (1751) contabilícense 72 cases y 68 vecinos; les Descripciones de Lorenzana (1782) les cifra en 60; nel Censu de Floridablanca (1786) figuren 244 habitantes, 104 de los cualos son menores de 16 años; casi un sieglu dempués, en 1877, la población xubía a 277 almes (429, col so anexu El Atazar); y a mediaos del Sieglu XIX, nel célebre Diccionariu de Pascual Madoz, Robledillo figura con “55 á 60 CASES, inclusa la de ayuntº" y "32 vecinos, 192 almes". Pero esto postreru paez erróneu, pos con 192 almes y 32 vecinos saldría la pocu probable cifra de seis persones por vecín o familia.

El cascu urbanu

En Robledillo el poblamientu ye de tipu concentráu, ensin apenes espacios verdes ente los edificios. Hasta bien avanzáu'l sieglu XX, les edificaciones puramente agropecuaries amenorgar a encerraderos de ganáu menor, esto ye d'oveyes y cabres, na zona cimera del pueblu, práuticamente toes ente l'actual cai de Jesús del Valle y les eres. Nel nucleu restante asitiábense les viviendes, qu'en munchos casos nun teníen corrolada y el so interior incluyía corte de les mules, gallineru, palombar, bodega, trojes, etc.; y n'otros, con corrolada incorporada, yera nésti onde s'adosaben otres construcciones agropecuaries anejas, como payares, establos pa vaques y caballeríes, cortes de los gochos y casillos p'almacenar el segáu. Bien poques yeren les edificaciones destinaes puramente a viviendes.

Robledillo de la Jara en 1967

Robledillo de la Jara en 2015

Los árboles, ausentes del cascu urbanu, circunvalaban el pueblu, pos en tou la so redolada, sacante les eres, había una formosa olmeda que, aniquilada pola grafiosis nes últimes décades del sieglu XX, suplióse depués col plantíu d'otres especies.

La situación del pueblu ye bien ventaxosa, pos se topa: en suelos pocu granibles, seique pa non desperdiciar recursos agrícoles; sobre firmes pizarrales nos que s'encimentaben direutamente les cases; con unes redolaes (“a vuelta casa”, en llinguaxe local) abondo fértiles, onde tener próximos los cultivos; con dalgún síntoma d'acuíferos nes vaguaes d'alredor, buscando la cercanía de l'agua; y nuna estena y alta pendiente con amplies panorámiques, qu'inclúin la Sierra de la Cabrera, los Montes Carpetanos y Peñalara. Nun ta, sicasí, nun llugar abellugáu, sinón eleváu y empobináu a poniente, lo que-y fai soportar rigoroses aspereces climátiques. Esta condición procuróse atenuar empobinando escontra'l mediudía les fachaes y puertes principales, tantu de les viviendes como de los encerraderos de ganaos.

Vexetación

La especie vexetal predominante en Robledillo ye la jara común, omnipresente en tol so términu municipal, siguida del romeru, tamién abondosu y siempres

Carbayos y jaras

entemecíu cola jara, pero con menos protagonismu qu'ella, pos por onde coesisten dambos nun se diz qu'hai romerales, sinón xarales.

De la gran cantidá de carbayos que otrora dicen que tenía Robledillo, nun queden güei sinón los de les sos deveses de riba (o Prau Conceyu) y de baxo (o Devesa Boyal) y otros pocos más, anque robustos, nos zarramientos de los diversos praos que chisquen el términu. Namái hai encines nos terrenales gnéisicos de les proximidaes del ríu Lozoya, por onde tamién crecen delles retamas, cornicabras, pládanos de Montpellier y sabugos; los felechos son esclusivos del ríu Riato y regueros de la so aguada, siempres xunto a los calces; en dambes deveses y nos cantos de los praos hai prunos y majuelos; y per cualesquier zona del términu, gran variedá de tomillos ente los que destaquen el salseru y el cantueso. Tamién, bastantes torviscos y bien pocos uzes. Nunca se vieron yérbados nin sufreres nel términu de Robledillo.

La falta de ganaos nes últimes décades favoreció, xunto a los regueros, regatos y vaguaes, una exuberante vexetación de ribera integrada principalmente por salgueras, chopos, fresnos, omeros, espinos, artugancios, artos y xuncos.

Na década de 1960 repoblar de pinos la mayor parte de l'aguada del ríu Riato, y muncho primero, a principios del sieglu XX, repoblárase la zona allegante al banzáu del Villar, formando parte del pinar de Casasola.

Historia

Nun se sabe de cuándo data la fundación del pueblu. Dase por cierto que la zona foi repoblada arriendes de la so conquista por Alfonsu VI de Castiella en 1083, en que los sos siguientes sieglos consolidáronse munches poblaciones pola aguada meridional de Somosierra, Robledillo ente elles; pero falten noticies qu'esclarien si aquello foi una fundación real o un tresformamientu d'otros nucleos presistentes, pos en 1096, un privilexu del Rei facultaba a Buitrago pa "repoblar los nucleos esistentes na so xurisdicción y crear otros nuevos". Esto ye que yá esistíen nucleos, pero nun se sabe cuálos.

Sía que non, Robledillo foi una de les 32 poblaciones que, a partir d'entós, integraron la Comunidá de Villa y Tierra de Buitrago, formando una sola unidá xurisdiccional cola Villa de Buitrago como cabecera. Esta unidá xurisdiccional constituyó l'orixe del Señoríu de Buitrago, que nel sieglu XIV pasó a la Casa de los Mendoza, unu de que los sos miembros, Iñigo López de Mendoza, marqués de Santillana, menta a Robledillo nuna de les sos Serranillas diciendo: “Madrugando en Robledillo/ por yr buscar un venado,/ fallé depués al Colladillo/ caça, de que fui pagu./ Al pie de aquessa monte,/ la que dizen de Verçossa,/ vi guardar bien grant cabaña/ de vaques moça fermosa”.

Esi “Colladillo” al que se refier don Iñigo, fainos pensar na paraxa de Los Colladillos Cimeros de Robledillo; la “grant monte”, en Peña Portillo a que'l so pie topar Berzosa; y la cabaña de vaques”, na vacada de Berzosa, guardada por vez a díes como se vieno faciendo hasta avanzáu'l sieglu XX. De too ello falten datos que lu atestigüen.

Los Mendoza, qu'en 1475 recibieron el títulu de duques del Infantado, ostentaron la titularidá del Señoríu de Buitrago hasta l'abolición d'esti réxime nel sieglu XIX. Mientres la so vixencia, Robledillo tuvo adscritu al Cuartu de la Jara, xunto con Cervera, Berzosa, Serrada y Paredes, y tol Señoríu perteneció a Guadalaxara hasta'l nuevu diseñu provincial de 1833, qu'incluyó a Robledillo y la mayor parte de los demás nucleos de dichu Señoríu na provincia de Madrid.

En 1612, el conceyu de Robledillo mercó, por 12.000 reales, al vecín de Buitrago Juan de Orozco les posesiones qu'ésti tenía nel términu de El Villar (Madrid), yá despoblado, que confinaban con heredaes de vecinos de Robledillo, polo qu'a partir d'entós quedó en poder del conceyu y vecinos d'esti pueblu tol territoriu d'El Villar. Pal pagu de la compra, el conceyu vendió 1.500 pies d'encines de la so devesa de Casasola y un molín que tenía nel términu d'El Atazar.

En 1847 producióse l'anexón del conceyu d'El Atazar al de Robledillo, que la so vixencia duró hasta 1928. Y en 1977, a puntu tuvieron de fundise Robledillo, Berzosa y Poblar nuna sola entidá municipal, “con denominación de Valle del Villar y capitalidad nel nucleu de población de Robledillo de la Jara”, según consta nel Real Decretu del Ministeriu de la Gobernación qu'aprobó'l proyeutu; pero, finalmente, nun hubo alcuerdu.

Medios de vida

Mientres los últimos sieglos, siquier, en Robledillo vivióse de l'agricultura y ganadería. Otres ocupaciones derivaes d'elles (como ferrería y molienda) y servicios (como abacería y barbería) aniciaben bien pocos emplegos. Les principales especies cultivaes yeren trigu y centenu, dambos pol sistema d'añu y vegada, esto ye, un añu de llantadera y al siguiente de barbechu.

El centenu semar nes tierres d'inferior calidá. Al sumir la mancomunidá de camperes de les tierres de Buitrago nel sieglu XIX, aumentó la estensión del so cultivu en desterciu de la ganadería. Hasta entós gran parte de los montes yeren comunes y nun se podíen roturar.

El trigu yera d'escelente calidá, pos, anque gran parte de los suelos del términu son probes, tamién los hai fértiles y, amás, bien soleyeros onde la cebera grana y madura bien. Cúntase qu'en pasaos sieglos los llabradores d'otres zones allegaben a Robledillo en busca de trigu pa emplegar bona grana na sementera.

Sicasí, la bona calidá del trigu nun bastaba pa sacar a la población d'una agricultura de subsistencia, dada la insuficiencia de tierres pa tolos vecinos. Pocos d'éstos yeren los que collechaben dalgún escedente. Tampoco les desamortizaciones del sieglu XIX fixeron aumentar la so producción, porque ente los bienes de manes muertes adquiríos por vecinos de Robledillo casi nun había tierres de cultivu, sinón de camperes; nin excedentaria yera la producción de pataques, tomates y otres hortolices nos pocos, y diminutos, güertos disponibles. Ciertu que na añada de barbechu utilizaben dalgunes de les meyores tierres de xunto a los regueros pa cultivar en secanu tomates, melones y sandíes, tou ello de gran calidá pero bien llindáu rendimientu. Y tamién faltaben meyores nes téuniques de cultivu, pos hasta mediaos del sieglu XX la más rentable en Robledillo foi'l aráu romanu.

Tomates de Robledillo de la Jara

Otru cultivu yera'l de la vide, de muncha raigón histórica n'antigües tierres d'El Villar, que producía vinu pa autoconsumo. Nel Catastru d'Ensenada (1751) calcúlase-y una producción de 192 arrobes (= 3072 llitros) por collecha. La filoxera nel sieglu XX acabó con toes los plantíos.

Los ganaos caprino y ovín sí qu'aniciaben dalgún escedente de carne y llana, mientres los vacunos y mulares contribuyíen a les xeres de carga y tiru. Sía que non, la estinción de la mancomunidá de camperes de Buitrago nel sieglu XIX afectó a la ganadería de Robledillo: per una parte, supunxo un amenorgamientu del númberu de vaques a favor de les caballeríes, dada la mayor aptitú d'éstes pa llabrar les nueves y escabrosas tierres cultivables; y por otra, fixo que'l llendo llindárase puramente al términu de Robledillo, ensin que les posteriores desamortizaciones resolvieren gran cosa, pos hubo compres, como les deveses de Casasola (1862) y de riba (1877), que procedentes de los mesmos del pueblu, namái sirvieron por que los vecinos siguieren esplotar práuticamente como antes de la so adquisición.

Pol Catastru d'Ensenada conocemos la cantidá de ganaos de Robledillo a mediaos del sieglu XVIII (trescripción actualizada): “Les especies y númberu de ganaos qu'hai nesti pueblu y caltiénense coles camperes del términu de la Villa y Tierra de Buitrago son: 2.300 cabeces de ganáu lanar churru; 1.150 de cabrío; 170 de vacunu, y de éstes les 120 de llabor, y les 50 de cerrisca; 68 xumentos y pollinos, 125 puercos grandes y mozos; y 6 ó 7 yegües, mules y potros"; tamién, 160 truébanos. Y en 1943, según documentos municipales, en Robledillo había: 50 mules, 78 vaques, 5 caballos, 7 pollinos, 2.943 cabeces d'oveyes y cabres, 72 gochos sacrificaos (8.218 kg.), 437 pites (incluyíos gallos y pollos) y 173 truébanos. Tou ello so los efeutos d'una recién Guerra Civil.

En cuanto al carboneo, poca repercusión debió de tener en Robledillo, pos se llindaba al producíu poles deveses. A esti respectu, el Catastru d'Ensenada diznos que la Devesa de baxo córtase de 20 en 20 años per preciu de 2.000 reales; y la de riba, de 25 en 25 años per preciu de 700 reales.

Antigua Ponte del Villar

La construcción de la presa del Villar ente 1869 y 1882 contribuyó, mientres duraron los trabayos, a la prosperidá de la zona, siendo poques, y desiertes, les tierres de Robledillo que'l banzáu anubrió. Pero quedaron somorguiaos el Molín de Melones, propiedá de vecinos de Robledillo, y l'histórica ponte del Villar, anque la sumersión d'ésti nun anició perxuiciu nes comunicaciones, yá que'l so pasu foi sustituyíu pol de la coronación de la presa.

Economía

Les actividaes económiques nesti conceyu, al igual que na mayoría de los pueblos de Sierra Norte (Madrid), son escases. Dar a bien pequeña escala'l sector primariu y, con cierta medría de la so presencia nos últimos años, les actividaes terciaries.

El éxodu rural, empecipiáu na década de los años 60 del sieglu XX, supunxo l'abandonu casi total de les actividaes agraries nel conceyu, lo que llindó la presencia d'esti sector a un gran númberu de güertes y cultivos branizos d'amenorgada estensión alredor del nucleu urbanu, con poca incidencia nel mediu natural pero de gran valor granible, pos los tomates sonrosaos de Robledillo tán adquiriendo cierta sonadía pola so estraordinaria calidá. Per otru llau, inda esiste una esplotación de ganáu vacuno, distribuyida por tol términu municipal, y una amenorgada reciella d'oveyes. Nos últimos años amontóse'l númberu de colmena, dada la gran variedá de flores y arbustos qu'hai nel conceyu Anthophila, actividá que ta en cayente na Sierra Norte; tamién últimamente aumentaron les esplotaciones avícoles, tremaes pol nucleu urbanu, que taben casi sumíes en Robledillo. Sacante la esplotación ganadera, toles actividaes rellacionaes col sector primariu dedicar al "autoconsumo" de los propietarios que les tener.

El sector terciariu ta representáu por dos bares-restaurante: la "Taberna-Museo Etnográficu" y la "Posada de Robledillo", dambes propiedá del Conceyu, y 6 agospiamientos rurales, que satisfaen la demanda turística. A lo último, el pueblu dispón d'una residencia de la Tercer Edá, que ye alcordada y cuenta con 12 places internes, un centru de día y un comedor social pa los xubilaos empadronaos nel conceyu.

Llugares d'interés

- Taberna-Museo Etnográficu: Asitiada na antigua Pocu Plaza (güei cai de la Soledá nᵘ 12), ye una casa-vivienda del sieglu XIX que foi recuperada a finales del XX para Muséu Etnográficu y un pequeñu chigre, ensin alteriar la so estructura rústica orixinal. Inclusive los portones d'entrada a la corrolada, o patiu, son los orixinales de la casa perfectamente calteníos, y la so solado, con llábanos de piedra de la zona, el tradicional de les viviendes de Robledillo. Na planta baxa allúgase'l chigre restorán y la bodega colos sos grandes tinajas; y na alta, les distintes ferramientes, instrumentos y preseos rellacionaos cola agricultura, ganadería y formes de vida locales del pasáu, con cuatro espacios temáticos onde s'amuesa cómo y con qué se faíen, a principios del sieglu XX, el pan, el miel, el vinu y los productos de matanza.

- Ilesia Parroquial de San Pedro Apóstol: Edificada en 1893 sobre les ruines d'otra anterior, presenta un ciertu aire neomudéxar popular. Tien una sola nave, portada con arcu de mediu puntu rebaxáu, torre d'espadaña con agospiamientos pa dos campanes, estructura de madera con tirantes na cubrición y cubierta con texa árabe. Conserva una pila bautismal y otra d'agua bendito, dambes renacentistes. Una de les sos fachaes vieno usándose pa xuegu de pelota, con prohibición de xugar mientres la misa o cualesquier otru actu llitúrxicu, hasta la construcción del modernu frontón de qu'esfruta güei el pueblu.

- Muséu de Formes de Vida del Pasáu: Tradicionalmente, en cada pueblu había una teyera, que solía allugase nel extrarradio de la población, nuna paraxa de bon accesu, magrizu y cercanu a dalguna corriente acuífera onde tener a mano tolos ingredientes de texer. Cada ciertu númberu d'años, fabricábense les que fixeren falta, siempres texa árabe. Por casu, y según consta nel archivu municipal de Robledillo, l'añu 1879 ellaborar na so teyera 24.559 texas, que solicitaren los vecinos.

La teyera de Robledillo dexó de funcionar a mediaos del Sieglu XX cuando, amenaciando ruina, nun-y la reparó porque yá naide precisaba texas y terminó fundiéndose. Y tres delles décades d'abandonu, a principios del Sieglu XXI rehabilitar pal actual Muséu de Formes de Vida del Pasáu, qu'amás de fabricación de texas amuesa otres industries tradicionales como ferrería, jabonería, apicultura, molienda de granu y carbonería.

- Fonte de la Plaza: Les xestiones efeutuaes en 1933-34 pa traer agua al pueblu dende'l manantial d'El Fuexu dieron llugar a la subsiguiente execución de les obres y l'inauguración de la fonte na plaza principal del pueblu (güei Plaza de Televisión Española) en 1935. El presupuestu xubía a 24.944,90 pesetes, en parte a cargu del Estáu y el restu a cargu del conceyu, que lo apurrió “en jornales y materiales puestos a pie d'obra, tou ello por prestación personal, únicu mediu alministrativu llegal d'un conceyu probe pa dar cumplimientu a les disposiciones vixentes”. Asina consta na acta de la Xunta Municipal del 26/03/1934 que lo aprobó.

La Plaza de Televisión Española llámase asina n'alcordanza del primer aparatu televisión que llegó al pueblu

Na fonte punxo una placa cola inscripción siguiente: “Construyida en 1935. Por iniciativa y xestiones de D. Manuel Torres Campañá. Siendo alcalde'l vecín Pedro González”. Y a los pocos años apaeció una tachadura sobre don Manuel y la so iniciativa y xestiones, que nun foi correxida depués. La reconstrucción de la fonte, a finales del pasáu sieglu XX, supunxo la desapaición de dicha placa, que foi sustituyida pola actual. Nésta figura tou lo que na anterior y un pocu más; pero non la tachadura.

- Centru d'Interpretación de la Micoloxía: Inauguráu apocayá nun antiguu llavaderu públicu, acondicionáu y ampliáu, ufierta información a aquellos visitantes qu'alleguen al Valle del Lozoya en busca de cogordes. Amás, programa distintes actividaes.

- Presa del Villar: Foi construyida ente 1869 y 1882, tres la demostración de que'l Pontón de la Oliva, inauguráu en 1858, nun solucionaba'l suministru d'agua a Madrid. La eleición del allugamientu de la nueva presa, el so proyeutu y la direición de les obres corrieron al cargu de los inxenieros Elzeario Boix y José Morer. Foi la primer presa d'arcu de gravedá construyida n'Europa y, nel so momentu, la más alta d'España. Somorguiáu nel so banzáu, a unos 50 metros del muriu, quedó la Ponte del Villar, d'un solu vanu, arcu de mediu puntu y construcción de piedra de la zona, que tuvo gran protagonismu históricu como pasu obligáu de la Cañada Real de Merines. Dende la coronación de la presa puede contemplase la pintoresca panorámica ufiertada pol gargüelu del Lozoya, agües embaxo del muriu, xunto cola ponte-acueductu de la Canal d'El Villar y la cola del banzáu d'El Atazar, que, cuando ta llenu, anubre la zona baxera del panal d'El Villar.

Ruines del Molín del Riato

- Molín del Riato (ruines): Pa velo precísase que'l banzáu del Atazar tea menguáu, a lo menos, pos al so nivel máximu queda xustamente cubiertu pel agua. Entá a mediaos del sieglu XX caltenía una gran actividá, moliendo granos de los pueblos de la contorna (Robledillo, Cervera, Berzosa, Serrada, El Atazar ya inclusive Alpedrete de la Sierra). Al pie de él perduren tamién los restos de la ponte pol que pasaba'l camín de Robledillo a El Atazar. Amás d'ésti, nel ríu Riato hubo siquier otros dos molinos: unu na paraxa “Molino Viejo” (Robledillo) y otru nel de “Les Vihuelas” (El Atazar).

- Ermita del Villar: Ta asitiada al altor del Km. 15 de la carretera M-127 y xunto a ella. Trátase de los restos de la ilesia del antiguu pobláu de El Villar (Madrid), desapaecíu non más tarde del sieglu XVI. Tres la desapaición del caserío, paez ser que la so ilesia foi utilizada como ermita polos feligreses de Robledillo, ignorándose cuándo quedó en ruines. Escontra 1970, de los dos paredones que-y quedaben, perdió unu pa dar pasu a la carretera M-127. Na actualidá hai ellí una placa diciendo, equivocadamente, que “foi destruyida mientres la Guerra Civil".

- Llavaderu: Conocíu popularmente como "Llavaderu de riba", ta asitiáu nel cantu norte del cascu urbanu. Foi construyíu a mediaos del sieglu XX por que los vecinos de Robledillo llavaren la ropa, pero tamién suponía un importante puntu d'alcuentru y conxusta pa les llavanderes (siempres muyeres). Anguaño perdió esta función, y al so alredor esiste un curiosu parque con guapes vistes.

Fiestes y tradiciones

- Antroxu: El sábadu anterior al Miércoles de Ceniza, percuérrense les cais del pueblu cola tradicional vaquilla y el so séquitu d'animadores, que la aurien con llueques y cachaporres, amás de l'apaición bonal de los mazcaraos (persones amarutaes). A última hora de la tarde, la vaquilla muerre d'un disparu asonsañáu, y a tolos concurrentes convídase-yos a una degustación de sangría (sangre de la vaquilla). La xornada termina con una cena popular na Casa de la Cultura. Y el fin de selmana siguiente realízase l'Entierru de la Sardina, acompañándola nun simulacro de cortexu aciagu pol pueblu hasta'l llugar de la quema.

- San José: El domingu siguiente al día de San José parte pan d'anís ente los hermanos de la Cofradería de Robledillo al rematar la misa; darréu, na Casa de la Cultura, pártese'l tradicional escabeche ente tolos vecinos que s'averen.

- Altar de Selmana Santa: En Selmana Santa los vecinos alcen un altar nel interior de la Ilesia, ante'l cual, como ye tradición, los hermanos de la Cofradería velen al Santísimu'l Xueves Santu y Vienres Santu, turnándose per hores.

- Romería a la Ermita del Villar: Tolos años, el primer fin de selmana de mayu los vecinos de Robledillo van en romería a les ruines de la Ermita del Villar, a tres quilómetros escasos del pueblu. Dicha romería, tradicionalmente llamada Procesión de la Ermita, inclúi'l treslláu n'andes de la Virxe del Rosario, patrona de Robledillo, unos ritos nel so honor, la típica puya de vares y comida campestre dempués.

- Fiesta Patronal de Branu: Tien llugar el segundu fin de selmana d'agostu, con misa y procesión, pasacalles, orquestes, campeonatos de pádel, parque infantil, el tradicional concursu de playback y comida popular el domingu na Casa de la Cultura.

- Fiesta de la Virxe del Rosario: Celébrase'l primer fin de selmana d'ochobre, con misa y procesión, puya de vares, baille, esposiciones, campeonatos de mus y de brisca y comida popular el domingu na Casa de la Cultura.

Asociación cultural "La Jara":

Fundada va delles décades, ye la única asociación cultural del conceyu y cuenta con casi un centenar de socios, de toles edaes. Ocupar d'entamar los Antroxos (Vaquilla, Concursu d'Amarutes, Entierru de la Sardina...) y demás eventos culturales y d'ociu, como escursiones, fiestes, comíes na Casa de la Cultura, etc.

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Robledillo de la Jara .