Italia ta subdividida en 20 rexones que s'arrexunten en cinco grandes árees xeopolítiques usaes tradicionalmente. Cada rexón ta dirixida pol Presidente y la Xunta rexonal qu'exercen el poder executivo, y el Conseyu rexonal qu'exerz el poder llexislativu.
Tabla de rexones
| Nome | Escudu | Bandera | Llocalización | Población | Capital | Provincies | Presidente |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Abruzzo («Abruzzo») |  |
 |
 |
1 331 749 | L'Aquila | Chieti L'Aquila Pescara Teramo |
Luciano D'Alfonso (PD) |
| Puglia («Puglia») |  |
 |
 |
4 082 840 | Bari | Bari Barletta Brindisi Foggia Lecce Taranto |
Michele Emiliano (PD) |
| Basilicata |  |
 |
 |
575 993 | Potenza | Matera Potenza |
Marcello Pittella (PD) |
| Calabria |  |
 |
 |
1 977 148 | Catanzaro | Catanzaro Cosenza Crotone Regio de Calabria Vibo Valentia |
Mario Oliverio (PD) |
| Campania |  |
 |
 |
5 869 029 | Nápoles | Avellino Benevento Caserta Nápoles Salerno |
Vincenzo De Luca (PD) |
| Cerdeña («Sardegna») |  |
 |
 |
1 661 630 | Cagliari | Cagliari Cerdeña del Sur Nuoro Oristano Sácer |
Francesco Pigliaru (PD) |
| Emilia-Romaña («Emilia-Romagna») |  |
4 450 541 | Boloña | Bolonia Ferrara Forlì-Cesena Módena Parma Piacenza Rávena Reggio Emilia Rimini |
Stefano Bonaccini (PD) | ||
| Friuli-Venecia Julia («Friuli-Venezia Giulia») |  |
 |
 |
1 227 625 | Trieste | Gorizia Pordenone Trieste Udine |
Debora Serracchiani (PD) |
| Lazio («Lazio») |  |
 |
 |
5 892 866 | Roma | Frosinone Llatina Rieti Roma Viterbo |
Nicola Zingaretti (PD) |
| Liguria |  |
 |
 |
1 589 649 | Xénova | Xénova Imperia La Spezia Savona |
Giovanni Toti (FI) |
| Lombardía («Lombardia») |  |
 |
 |
10 001 496 | Milán | Bergamo Brescia Como Cremona Lecco Lodi Mantua Milán Monza y Brianza Pavía Sondrio Varese |
Roberto Maroni (LN) |
| Marche («Cole») |  |
 |
1 549 507 | Ancona | Ancona Ascoli Piceno Fermo Macerata Pesaro y Urbino |
Luca Ceriscioli (PD) | |
| Molise |  |
|
|
313 278 | Campobasso | Campobasso Isernia |
Paolo Di Laura Frattura (PD) |
| El Piamonte («Piemonte») |  |
 |
 |
4 425 194 | Turín | Alessandria Asti Biella Cuneo Novara Turín Verbano-Cusio-Ossola Vercelli |
Sergio Chiamparino (PD) |
| Sicilia |  |
 |
 |
5 088 889 | Palermo | Agrigento Caltanissetta Catania Enna Messina Palermo Ragusa Siracusa Trápani |
Nello Musumeci (independiente) |
| Toscana |  |
 |
 |
3 752 414 | Florencia | Arezzo Grosseto Florencia Livorno Lucca Massa y Carrara Pisa Pistoia Prato Siena |
Enrico Rossi (MDP) |
| Trentín-Altu Adigio («Trentín-Altu Adige/Südtirol») |  |
 |
 |
1 055 649 | Trento | Bolzano Trento |
Arno Kompatscher (SVP)[1] |
| Umbría |  |
 |
 |
895 259 | Perusa | Perusa Terni |
Catiuscia Marini (PD) |
| Valle d'Aosta («Valle d'Aosta») |  |
 |
 |
128 210 | Aosta | Nun esiste | Laurent Viérin (UVP) |
| Vénetu («Veneto») |  |
 |
 |
4 928 503 | Venecia | Belluno Padua Rovigo Treviso Venecia Verona Vicenza |
Luca Zaia (LN) |
Allugamientu y nomes
Na siguiente tabla amuésase les 20 rexones que componen el territoriu d'Italia, arrexuntaes por área xeopolítica, indicando la capital, sigla y el númberu que lu identifica nel mapa allugáu a la derecha.
| Área | Rexón (italianu: Regione ) | Capital (italianu: Capitale ) | Sigla | Mapa |
|---|---|---|---|---|
| Italia noroccidental | Liguria (italianu: Liguria ) |
Xénova (italianu: Genova ) | LIG | 10 |
| Lombardía (italianu: Lombardia ) |
Milán (italianu: Milano ) | LOM | 11 | |
| El Piamonte (italianu: Piemonte ) |
Turín (italianu: Torino ) | PMN | 14 | |
| Valle d'Aosta (italianu: Valle d'Aosta )* |
Aosta (italianu: Aosta ) | VAO | 2 | |
| Italia nororiental |  Emilia-Romaña (italianu: Emilia-Romagna ) |
Boloña (italianu: Bologna ) | EMR | 7 |
| Friuli-Venecia Julia (italianu: Friuli-Venezia Giulia )* |
Trieste (italianu: Trieste ) | FVG | 8 | |
| Trentín-Altu Adigio (italianu: Trentín-Altu Adige )* |
Trento (italianu: Trento ) | TAA | 17 | |
| Vénetu (italianu: Veneto ) |
Venecia (italianu: Venezia ) | VEN | 20 | |
| Italia central | Abruzzo (italianu: Abruzzo ) |
L'Aquila (italianu: L'Aquila ) | ABR | 1 |
| Lazio (italianu: Lazio ) |
Roma (italianu: Roma ) | LAZ | 9 | |
 Marche (italianu: Cole ) |
Ancona (italianu: Ancona ) | MAR | 12 | |
| Molise (italianu: Molise ) |
Campobasso (italianu: Campobasso ) | MOL | 13 | |
| Toscana (italianu: Toscana ) |
Florencia (italianu: Firenze ) | TOS | 18 | |
| Umbría (italianu: Umbria ) |
Perusa (italianu: Perugia ) | UMB | 19 | |
| Italia meridional | Basilicata (italianu: Basilicata ) |
Potenza (italianu: Potenza ) | BAS | 4 |
| Calabria (italianu: Calabria ) |
Catanzaro (italianu: Catanzaro ) | CAL | 5 | |
| Campania (italianu: Campania ) |
Nápoles (italianu: Napoli ) | CAM | 6 | |
| Puglia (italianu: Puglia ) |
Bari (italianu: Bari ) | PUG | 3 | |
| Italia insular | Cerdeña (italianu: Sardegna )* |
Cagliari (Cagliari) | SAR | 15 |
| Sicilia (italianu: Sicilia )* |
Palermo (italianu: Palermo ) | SIC | 16 |
Alministración
La Rexón na llexislación italiana ye un ente territorial autónomu, dotáu d'órganos y funciones propies.
Tipoloxía
La Constitución de la República Italiana reconoz dos tipos de rexones, les rexíes pol estatutu rexonal ordinariu y les rexíes por un estatutu especial. El estatutu rexonal ye'l principal documentu normativu de les rexones que define'l funcionamientu y les organizaciones, siempres en harmonía cola constitución.
Rexones con estatutu ordinariu
15 de les 20 rexones italianes tán dotaes de estatutu ordinariu. El estatutu ye aprobáu y modificáu pol Conseyu rexonal por mayoría absoluta, y depués tien de ser aprobáu nun referendu.
La autonomía financiera prevista na constitución entá nun se fixo efectiva, pero les rexones disponen del IRAP (Impuestu rexonal a l'actividá granible) y una parte del IVA.
Los organismos de les rexones entraron en funciones en 1970.
Rexones autónomes con estatutu especial
5 rexones tán dotaes d'un estatutu especial, aprobáu pol parllamentu Italianu como ta previstu na constitución.[2]
El estatutu especial garantiza una autonomía más amplia, sobremanera nel ámbitu financieru, qu'a les rexones ordinaries. Por casu, la rexón Trentín-Altu Adigio (900.000 habitantes) dispón d'un presupuestu correspondiente a la rexón de Vénetu, con 4,5 millones d'habitantes. Tamién por esta razón dellos conceyos colindantes solicitaron pasar a ser parte d'éstes (más riques) rexones autónomes, col permisu de la constitución. Per otra parte les rexones disponen de notables poderes llexislativos y alministrativos en materia d'educación y salú.
4 rexones autónomes fueron instituyíes pola Asamblea constituyente en 1948: Sicilia y Cerdeña por cuenta de los sos fuertes movimientos autonomistes y separatistes, el Valle d'Aosta pa protexer a la minoría francófona y Trentín-Altu Adigio pa la proteición de los germanófonos como se determinó nel Alcuerdu de París.[3] En 1963 foi constituyida la rexón con estatutu especial Friuli-Venecia Julia, y en 1972 entró a valir el nuevu estatutu especial para Trentín-Altu Adigio.
Provincies autónomes
La rexón de Trentín-Altu Adigio ta constituyida poles Provincies autónomes de Trento y Bolzano.[2] Tales provincies tán dotaes de los poderes (tamién llexislativos) correspondientes a los de les rexones. Tamién-y les denomina provincies con estatutu especial.
Órganos
Los órganos de les rexones indicaos na constitución[4] son:
- el Conseyu rexonal (italianu: Consiglio regionale )
- la Xunta rexonal (italianu: Giunta regionale )
- el Presidente de la Xunta rexonal
Estos órganos, de dictame constitucional, nun pueden ser alteriaos por estatutos o lleis rexonales.
Les rexones son representaes pol Presidente de la Rexón, o meyor Presidente de la Xunta rexonal, que ye electu direutamente pol pueblu, nun siendo que el estatutu rexonal nun considere la eleición de parte del conseyu. Si'l Presidente pierde l'enfotu, muerre, arrenunciu o ye impidíu permanentemente, el Conseyu eslleir y realízase nueves eleiciones.
Les rexones tán dotaes d'un Conseyu rexonal, electu polos ciudadanos mayores d'edá residentes na rexón. En Sicilia, rexón autónoma, llámase Asamblea rexonal y los sos miembros, quien lleven el títulu de honorables (italianu: onorevoli ), son llamaos diputaos y non conseyeros. El Conseyu exerz el poder llexislativu pa les materies que la constitución y los estatutos especiales pa les rexones autónomes asígnen-y autoridá esclusiva o concurrente.
Les funciones alministratives correspuenden a la Xunta Rexonal, compuesta por asesores y encabezada pol Presidente de la Rexón. En Sicilia la xunta ye llamada gobiernu rexonal.
Autonomía
Les autonomíes reconocíes a les rexones y garantizaes a nivel constitucional que s'estremen de les del estáu y de les entidaes territoriales menores son cinco:
Autonomía estatutaria
Solamente les rexones con estatutu ordinariu tán dotaes d'ésta autonomía, una y bones los estatutos especiales de les Rexones Autónomes tienen rangu de lleis constitucionales. Cada rexón ordinaria adopta con llei rexonal un estatutu que, determina la forma de gobiernu y los principios fundamentales d'organización y funcionamientu.
Autonomía llexislativa
De resultes de la reforma constitucional del 2001, el poder llexislativu xeneral correspuende al Estáu y a les Rexones; la competencia ye atribuyida por materia.
Les competencies a llexislar pueden ser:
- esclusiva del Estáu
- esclusiva del les Rexones
- concurrente
Autonomía reglamentaria
Les rexones tienen poder reglamentariu sobre les materies de competencia esclusiva y sobre aquelles que l'Estáu y les Rexones tienen competencia de tipu concurrente. Tienen tamién poder reglamentariu en materia de competencia esclusiva del Estáu si fuéron-y delegaes.
El poder reglamentario de les Rexones ye exercíu poles Xuntes rexonales, nun siendo que el estatutu rexonal asignar al Conseyu rexonal, cosa qu'asocede en Cerdeña y el Valle d'Aosta.
Autonomía alministrativa
L'autonomía alministrativa de les rexones, como toles alministraciones públiques tien de xuntase a los principios de subsidiariedad, diferenciación y probidad.
Les rexones, vía llei rexonal, pueden delegar les funciones alministratives de les cualos son titulares nos conceyos, les provincies o les Urbes metropolitanes.
Autonomía financiera
Les rexones tienen autonomía financiera d'ingresos y gastos. Definiendo y aplicando tributos ya ingresos propios. Deciden tamién como partir lo recaldao n'impuestos rellacionaos al so territoriu, tienen el so propiu patrimoniu y puede empeñase solo pa realizar inversiones.
La constitución nun-yos dexa establecer tases al comerciu coles otres rexones.
Subdivisiones
A esceición del Valle d'Aosta, les rexones estremar en provincies (anguaño 106), y el nivel inferior de les subdivisión alministrativa ye'l conceyu (italianu: comune ).
Les Urbes metropolitanes, superprovincias dotaes de competencia comunal, magar tar contemplaes na constitución, hasta agora nun fueron instituyíes.
Datos de les rexones
Población
La siguiente tabla contién los datos de población, superficie y densidá poblacional, capital, númberu de conceyos y provincies que pertenecen a caúna de les 20 rexones italianes. Les rexones atópense ordenaes d'alcuerdu a la so población.
| Rexón | Capital | Población (hab.) | Superficie (km) | Densidá (hab./km) | Provincies | Conceyos |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Lombardía | Milán | 10 001 496 | 23 861 | 419 | 12 | 1 530 |
| Lazio | Roma | 5 889 649 | 17 236 | 341 | 5 | 378 |
| Campania | Nápoles | 5 869 029 | 13 590 | 429 | 5 | 550 |
| Sicilia | Palermo | 5 088 889 | 25 711 | 197 | 9 | 390 |
| Vénetu | Venecia | 4 928 503 | 18 399 | 267 | 7 | 580 |
| El Piamonte | Turín | 4 425 194 | 25 402 | 174 | 8 | 1 206 |
| Puglia | Bari | 4 082 840 | 19 358 | 209 | 6 | 258 |
| Emilia-Romaña | Boloña | 4 450 541 | 22 446 | 198 | 9 | 340 |
| Toscana | Florencia | 3 752 414 | 22 994 | 163 | 10 | 279 |
| Calabria | Catanzaro | 1 977 148 | 15 081 | 130 | 5 | 409 |
| Cerdeña | Cagliari | 1 661 630 | 24 100 | 69 | 5 | 377 |
| Liguria | Xénova | 1 584 242 | 5 422 | 292 | 4 | 235 |
| Marche | Ancona | 1 549 507 | 9 366 | 165 | 5 | 236 |
| Abruzzo | L'Aquila | 1 331 749 | 10 763 | 123 | 4 | 305 |
| Friuli-Venecia Julia | Trieste | 1 227 625 | 7 858 | 156 | 4 | 216 |
| Trentín-Altu Adigio | Trento | 1 055 649 | 13 607 | 77 | 2 | 325 |
| Umbría | Perugia | 895 259 | 8 456 | 105 | 2 | 92 |
| Basilicata | Potenza | 575 993 | 9 995 | 57 | 2 | 131 |
| Molise | Campobasso | 313 278 | 4 438 | 70 | 2 | 136 |
| Valle d'Aosta | Aosta | 128 210 | 3 263 | 39 | 0 | 74 |
| TOTAL | 60 788 845 | 301 340 | 201 | 106 | 8 047 |
Renta per cápita
Na siguiente tabla indícase la renta per cápita nes distintes macrorrexones y rexones d'Italia según datos del Eurostat. Nel casu especial de Trentín-Altu Adigio considérase independientemente caúna de les provincies autónomes como rexones.
| Macrorrexón | RPC (Euru) | Rexón | RPC (Euru) |
|---|---|---|---|
| Noroeste | 31.093 | El Piamonte | 27.941 |
| Valle d'Aosta | 34.464 | ||
| Liguria | 27.308 | ||
| Lombardía | 33.065 | ||
| Nordeste | 30.629 | Alto Adigio | 37.316 |
| Trentín | 30.338 | ||
| Vénetu | 29.531 | ||
| Friuli-Venecia Julia | 29.106 | ||
| Emilia-Romaña | 31.538 | ||
| Centru | 27.940 | Toscana | 28.100 |
| Umbría | 23.315 | ||
| Marche | 25.601 | ||
| Lazio | 29.194 | ||
| Sur | 17.353 | Abruzzo | 22.322 |
| Molise | 20.034 | ||
| Campania | 16.368 | ||
| Puglia | 17.208 | ||
| Basilicata | 17.963 | ||
| Calabria | 16.575 | ||
| Islles | 17.547 | Sicilia | 16.825 |
| Cerdeña | 19.722 |
Sigles
| Sigla | Rexón |
|---|---|
| ABR | Abruzzo |
| BAS | Basilicata |
| CAL | Calabria |
| CAM | Campania |
| EMR | Emilia-Romaña |
| FVG | Friuli-Venecia Julia |
| LAZ | Lazio |
| LIG | Liguria |
| LOM | Lombardía |
| MAR | Marche |
| MOL | Molise |
| PMN | El Piamonte |
| PUG | Puglia |
| SAR | Cerdeña |
| SIC | Sicilia |
| TOS | Toscana |
| TAA | Trentín-Altu Adigio |
| UMB | Umbría |
| VAO | Valle d'Aosta |
| VEN | Vénetu |
Ver tamién
Referencies
- ↑ ARNO KOMPATSCHER NUOVO PRESIDENTE DELLA REGIONE TRENTÍN-ALTU ADIGE/SÜDTIROL, regione.taa.it.
- 1 2 Constitución de la República Italiana, art. 116.
- ↑ Testu oficial del Alcuerdu de París
- ↑ Constitución de la República Italiana, art. 121.
- ↑ «Statistiche demografiche ISTAT» (italianu). Consultáu'l 18 d'agostu de 2016.
- ↑ «Valori pro capite - dati territoriali (euru) - edizioni precedenti ottobre 2014» (italianu). Consultáu'l 19 d'agostu de 2016.
Abruzzo · Basilicata · Calabria · Campania · Cerdeña · Emilia-Romaña · Friuli-Venecia Julia · Laciu · Liguria · Lombardía · Marche · Molise · El Piamonte · Puglia · Sicilia · Toscana · Trentino-Tirol del Sur · Umbría · Valle d'Aosta · Vénetu |  | |
| Control d'autoridaes |
|---|
Datos: Q16110
Multimedia: Regions of Italy