Ríu Magdalena
Río Magdalena (es)
Situación
Tipu	ríu
Coordenaes	2°42′42″N 75°25′50″W / 2.7116°N 75.4305°O / 2.7116; -75.4305
Ríu Magdalena Ríu Magdalena (Colombia)
Datos
Superficie de la conca	260 000 km²
Llonxitú	1528 km
Caudal	7200 m³/s
Nacimientu	Macizo Colombiano (es)
Desembocadura	Mar Caribe
Afluentes	ver Ríu Cauca, Ríu Bogotá, Ríu Cesar, Cabrera River (en) , Río Coello (es) , Río Gualí (es) , Río Las Ceibas (es) , río Lagunilla (es) , Río Nare (es) , Negro River (en) , Río Opón (es) , Páez River (en) , Río Saldaña (es) , Río San Jorge (es) , Río Sogamoso (es) , La Miel River (en) , Samaná Norte River (en) , Río la Miel (es) y Río Guarinó (es)

El ríu Magdalena ye una corriente d'agua continuo de Colombia que desagua nel mar Caribe.^[1] Con un llargor de más de 1500 km, ye navegable dende Honda hasta la so desaguada, y el so principal afluente ye'l ríu Cauca. La so cuenca ocupa'l 24 % del territoriu continental del país. Nella tán 11 departamentos de Colombia, que son Madalena, Atlántico, Bolívar, Cesar, Antioquia, Santander, Boyacá, Cundinamarca, Caldas, Tolima, y Huila; vive equí'l 80 % de la población colombiana y produzse el 85 % del PIB nacional.^[2] Ye considerada la principal arteria fluvial del país magar nun ser el ríu más llargu nin el más caudalosu, no que ye superáu pol Putumayo, el Caquetá, el Meta, el Guanía ensin cuntar l'Orinoco y l'Amazones, ríos colos que'l país fai frontera. La primer ciudá capital que traviesa ye Neiva.

Historia

El ríu Magdalena, gracies a la so posición xeográfica que corta les poderoses cañes andines del norte de Suramérica, foi dende tiempos precolombinos ruta d'incursión escontra l'interior de lo que güei ye Colombia y de xuru escontra'l sur de la mesma como Ecuador. Les cultures caribes, por casu, enfusaron bien probablemente pel ríu, según otres cultures influyentes veníes del norte y Mesoamérica.

De la mesma manera, los conquistadores españoles que llegaron a lo que güei ye Colombia a principios del sieglu XVI usaron el ríu pa enfusase al interior d'un país montascosu y d'un relieve difícil. El descubrimientu per parte de los colonizadores atribúyese-y a Rodrigo de Bastidas nel añu 1501. En 1519, Jerónimo de Melo realizó la primer entrada pel ríu.

En tiempu de la Colonia española, el ríu nun foi menos importante. Este foi la única vía pola que la capital colonial, Santa Fe de Bogotá, comunicar col importante puertu de Cartagena de Indias y per ende con Europa.

Les lluches d'independencia nun desdexaron el ríu. Los exércitos patriotes y reales navegaron pel ríu na busca del dominiu absolutu y políticu de la Colonia que rompía los sos xugos. Na obra El xeneral nel so llaberintu del escritor colombianu Gabriel García Márquez puede vese una escelente descripción de lo que significaba'l ríu pal tiempu y les sos xentes.

L'advenimiento de los ferrocarriles, la construcción de carreteres qu'apoderaron el difícil relieve andín y l'aviación, fixeron que'l ríu perdiera'l so dominiu absolutu sobre l'escurrir nacional en cuestiones de tresporte ya intercambiu. Pero la dómina moderna nun pudo faer perder la importancia que tien el ríu más grande de la xeografía nacional.

Xeografía

El ríu Magdalena naz al suroeste de Colombia, na cordal de los Andes, específicamente na Exa Central del macizu colombianu, traviesa'l país pol occidente de Sur a Norte, nun percorríu d'unos 1.540 km ente los cordales Oriental y Central de los Andes colombianos, conformando un valle que de la mesma ye un corredor vial y que llega a la mariña del mar Caribe.

El Madalena naz na llaguna de la Madalena nel Pandorial de los Papes, al sur del Parque Nacional Natural Puracé na llende ente los departamentos del Cauca y el Huila.

Navegable unos 990 km, ente Honda (Tolima), pasando por Puertu Salar, Barrancabermeja, Mompós y Magangué y rematando en Barranquilla, el ríu ye la principal ruta fluvial de Colombia. Ríu arriba, depués de los rabiones d'Honda, ye navegable otros 240 km, aproximao hasta'l conceyu de Girardot lo que se conoz como'l abargane del Madalena Mediu.

Na so desaguada nel mar Caribe, conocida como Boques de Ceniza a 7,5 km de Barranquilla construyóse una de les más grandes obres d'inxeniería del país. La desaguada foi modificada y estendida escontra'l mar per mediu de tajamares que dexen caltener un caláu necesariu pal ingresu de buques de gran tamañu. Esto por cuenta de que'l ríu deposita 500.000 m³ de sedimentu per trimestre.

El ríu tien una cuenca d'unos 250.000 km², que na so parte media (Madalena Mediu), ye la gran reserva d'hidrocarburos del país.

L'afluente principal del ríu Magdalena ye'l ríu Cauca, pero tien innumberables afluentes a lo llargo y anchu del so percorríu qu'apurren un bon caudal d'agües.

Ambiente

Los empiezos del desenvolvimientu industrial en Colombia a principios del sieglu XX afectaron lóxicamente l'ambiente con problemes como la contaminación y la deforestación. D'ello'l ríu Magdalena ye un termómetru preciso y sensible, una y bones la temperatura y otros factores inflúin nesti tipu d'estereotipos.

Les dómines d'intensa agua en Colombia traxeron como consecuencies la llena del ríu que reclama l'espaciu perdíu y fai pagar los precios de deforestaciones ensin triñíu.^{[ensin referencies]} Entá nun esisten en Colombia proyeutos de magnitú que velen radicalmente pola proteición del mediu ambiente y la preservación de los recursos naturales. La riqueza en fauna y flora, a lo llargo d'un ríu que percuerre rexones tan diverses y distantes, ye amplia ya interesante, pero la contaminación y la deforestación fixeron perder munches especies acomuñaes al ríu.^{[ensin referencies]}

Navegación

El ríu Magdalena foi la ruta p'aportar a les zones andines del norte de Suramérica: primero, en tiempos precolombinos pa la incursión na espansión de la nación Caribe, qu'enfusó la so hoya hidrográfica escontra l'interior de Colombia; segundu, dende la conquista en 1501 cuando Rodrigo de Bastidas esplorar. Y terceru mientres la Colonia, por ser la vía que conducía a Santa Fe y al Virreinatu de Perú por Honda, Popayán y Quito. La navegación concesionada en 1823 mientres el gobiernu de Francisco de Paula Santander apenes se regularizó escontra la década de 1880 y desenvolvióse na década de 1920, col advenimiento de los Cables y Ferrocarriles Cafeteros.

Pero en tiempos de la República, esti camín amás de sufrir los efeutos de la competencia del FFCC del Ismu (1855) y de la Canal de Panamá (1914), dende 1930 empezó a palidecer pol advenimiento del tresporte carreteru que, a pesar de dinamizar el mercáu internu, facilitó los procesos de sedimentación cola espansión de la frontera agrícola xunida a la cultura de baltar, la quema y l'azadón. Y finalmente, dende 1970, el ríu postrar a los efeutos sobre'l suelu y l'agua de la Revolución Verde na agricultura, que exacerban los factores d'erosión, tornando'l navegación polos del monopoliu del tresporte carreteru.

Banzaos artificiales ya hidroeléctriques

La más grande hidroeléctrica nel ríu Magdalena ye Betania allugada nel departamentu del Huila, pero'l so primer puestu ye-y arrampuñáu pola nueva hidroeléctrica en construcción, El Quimbo, tamién nel Huila.

Economía

El ríu, a lo llargo de la historia, foi preponderante nel comerciu y l'intercambiu de bienes: tresporte, trueque, importaciones, esportaciones, pesca, aprovechamientu de les tierres aledañas al ríu y la so natural fertilidá, faen del ríu un patrón primordial na economía nacional.

Na actualidá esisten munchos banzaos y represas sofitaos per esti ríu, que sirven pa producir y suministrar enerxía llétrica, pal consumu domésticu ya industrial y escedentes que s'esporten, d'onde se llogren importantes ingresos pa la Nación. Lastimosamente, estes hidroeléctriques nun faen parte del Estáu na so totalidá yá que dalgunes fueron vendíes a empresarios y consorcios estranxeros o a cencielles dieron permisu pa la construcción, polo tanto dalgunes son quitaes y otres d'economía mista (Sector Priváu y Entidaes Estatales).

Fauna acuática

Sampán nel ríu Magdalena, aguatinta c. 1860 de Ramón Torres Méndez.

Nesti gran ríu colombianu, esisten 290 especies de pexes dulceacuícolas, de los cualos los más conocíos y comercializaos son:

• Bagre
• Bocachico o coporo
• Búrel
• Carpa
• Cucha, coroncoro o ralla canoa *

Mojarra (pue ser colorada o platiada o azul)

• Tilapia (pue ser colorada o negra)
• Pavón
• Salmón
• Trucha
• Zapatero (nome científicu: Brama brama)
• Tiburón toru

Ver tamién

• Valle del ríu Magdalena
• Estrechu del Madalena
• Boques de Ceniza
• Ríu Cauca
• Parque nacional natural Puracé
• Santuariu de fauna y flora Los Coloraos
• Vía Parque Isla de Salamanca

Referencies

Enllaces esternos

{{commonscat}