 Pruna | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia |  provincia de Sevilla | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Pruna (es)  | Francisco López Sánchez | ||||
| Nome oficial | Pruna (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
41670 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 36°58′25″N 5°13′23″W / 36.973611111111°N 5.2230555555556°O | ||||
  Pruna Pruna (España) .PNG.webp) | |||||
| Superficie | 100.64 km² | ||||
| Altitú | 663 m | ||||
| Llenda con | Morón de la Frontera, La Puebla de Cazalla, Villanueva de San Juan, Algámitas y Olvera | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
2542 hab. (2023) - 1327 homes (2019) - 1276 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0.13% de provincia de Sevilla 0% de Andalucía 0.01% de España | ||||
| Densidá | 25,26 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| pruna.es… | |||||
 | |||||
.svg.png.webp)
.svg.png.webp){kind=small}
Pruna ye un conceyu español de la provincia de Sevilla, Andalucía. Nel añu 2016 cuntaba con 2664 habitantes. La so estensión superficial ye de 100 km² y tien una densidá de 27,23 hab/km². Los sos coordenaes xeográfiques son 36º 58' N, 5º 13' O. Asítiase a una altitú de 663 metros y a 106 quilómetros de la capital de provincia, Sevilla. Nella asítiase'l cume más altu de la provincia de Sevilla, el Picu del Terril, con un altor de 1129 metros.
Númberu total d'habitantes
| 1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3475 | 3354 | 3297 | 3264 | 3219 | 3145 | 3067 | 3057 | 3060 | 2950 | 2955 | 2913 | 2892 | 2853 | 2836 | 2788 | 2740 | 2696 | 2664 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia
Los primeros asentamientos remontar a un pobláu túrdulo topáu nel llamáu "castiellu", a un quilómetru de l'actual Pruna y al que denominaron Callet.
Tamién llegaron a estes tierres los fenicios y los griegos, que llamaron a la ciudá Prunna, d'onde deriva la so actual denominación.
Na dómina romana, la ciudá foi anexonada al imperiu romanu na primer etapa de la conquista de la península, integrándose na provincia Ulterior.
Mientres el periodu d'Al-Andalus, foi una alquería dedicada a l'agricultura y ganadería. Perteneció al reinu de Sevilla.
La conquista cristiana foi llevada a cabu por Alfonsu X, que la dexaría a la Orde de Calatrava. Nel añu 1457 foi vencida por Enrique IV a don Rodrigo de Rivera por que la defendiera de los ataques de los musulmanes. Nestos años la ciudá pasaba de manes cristianes a musulmanes alternativamente.
Nel añu 1482 Pruna foi vendida a don Rodrigo Ponce de León. Darréu pasaría socesivamente al ducáu d'Arcos nel sieglu XVI, dómina en que-y foi otorgáu'l rangu de villa, y nel XVIII al ducáu de Osuna.
Mientres la invasión francesa la ciudá foi amburada.
Llugares d'interés turísticu
Castiellu del Fierro
Llocalización
El castiellu del Fierro álzase sobre un cuetu predresu de 663 metros cerca de la población de Pruna, dexando tener d'unes incomparables vistes y gran riqueza paisaxística. Tamién vamos acolumbrar los castiellos d'Olvera y de Vallehermoso coneutaos visualmente con este. L'accesu al camín de xubida al visu del cuetu atópase na carretera A-363 Olvera-Pruna, al altor de la Fuente del Pilarillo, a aproximao 7 quilómetros d'Olvera y a 1 de Pruna.
⇒ Coordenaes: 36°57'59.4"N 5°13'55.0"W
Historia
El primer asentamientu estable paez corresponder a los túrdulos que fundaron un pobláu llamáu Callet onde agora se llevanta'l Castiellu. Darréu foi unu de los primeros campamentos romanos nes constantes lluches pola dominación de Hispania.
Dende'l sieglu XIII conocíase como "la Frontera" a tola franxa de separación ente cristianos y granadinos: el territoriu que correspondía a los antiguos reinos de Xaén, Córdoba y Sevilla, nacíos de les conquistes de Fernandu III y Alfonsu X el Sabiu. Nel sieglu XIV acuñóse la espresión Banda Morisca pa referise a la parte d'esta amplia frontera qu'escurría nel sector fronterizu del Reinu de Sevilla, la formada pol conxuntu de territorios fronterizos que dependieron de la xurisdicción de Sevilla mientres tol periodu d'inestabilidá entendíu ente mediaos del sieglu XIII y finales del XV. Pruna taba asitiada en plena Banda Morisca y por ello la Talaya (torre de vixilancia) foi reforzada polos musulmanes con una pequeña muralla pa defendese del ataque de les tropes castellanes.
La llocalidá de Pruna pasó a manes cristianes cuando Fernandu III conquistó Sevilla. En 1253, Alfonsu X el Sabiu dona'l castiellu de Pruna a la Orde de Calatrava, pero pocu dempués llocalidá y castiellu son nuevamente conquistaos polos musulmanes.
Los cristianos al nun poder faese cola villa por cuenta de la gran resistencia de los musulmanes, retirar escontra'l monte de les Sufrerales y ellí fixéronse de machos cabríos a que los sos cuernos arreyaron antorches, llevándolos al pie del Castillo, onde éstes fueron encendíes. Asustaos pol fueu prendíu nos sos estiles, xubieron alloriaos poles peñes y aprucieron de nueche nel Castiellu amburando tou lo que topaben al so pasu. Los moradores fuxeron espavoríos al llau opuestu de la fortaleza onde s'espeñaron por un pimpanu tayo que da a un regatucu denomináu dende entós “Sanguino”, porque foi tal la cantidá de sangre arramada que'l so cursu se tiñó de colloráu.
En 1407 Pruna conquístase definitivamente polos cristianos, volviendo'l castiellu a manes de los caballeros de la Orde de Calatrava. En 1457, Enrique IV concede la custodia de Pruna a Rodrigo de Ribera, Caballero XXIV de Sevilla. En 1482 ye vendida a Rodrigo Ponce de León; nel sieglu XVI pasa a depender del Ducáu d'Arcos y nel XVIII al Ducáu de Osuna, hasta'l sieglu XIX que son abolíos los señoríos.
Descripción
La so estructura principal consistía nuna gran torre de planta rectangular, arrodiada de cerca per una camisa torreada y más perimetralmente por una muralla con accesu por aciu una puerta en recodo. Na torre estrémense dos fases constructives: la inicial (con una planta de 8 por 5,80 metros) del sieglu XIV y una posterior (na que pasa a midir 11,90 por 9,50 metros y añader la camisa) del sieglu XV. El so interior presenta dos cámares superpuestes, una al altor del suelu y la otra al altor del adarve de la muralla. La cubierta consiste nuna bóveda vaída sofitada por aciu pechinas nun resalte de los murios de la torre.
Restauración
Tres la so recién restauración se recuperaron y consolidaron la estructura principal del castiellu (la torre del Homenaxe) según los restos que quedaben de la camisa, de la muralla esterior y el barcal de la fortificación. Puede aportase fácilmente, por aciu una escalera metálica, a la cubierta de la torre. Tamién s'acondicionó la xubida al visu, de manera que ésta, a pesar de siguir siendo llarga y pronunciada, puede realizase más cómodamente.
Fonte del Pilarillo
Esta fonte ta allugada na faldes del Castiellu del Fierro. La so agua esquita dende va sieglos y créese que vien d'un manantial esistente dientro del castiellu.
⇒ Coordenaes: 36.963320, -5.231204
Fonte del Molín Cegatu
Na base d'unes roques sobre'l calce del regueru El Saláu apruz un manantial d'agües sulfuroses que tradicionalmente utilizóse pa curar les enfermedaes de los güeyos , d'ende'l so nome, y les erupciones de la piel. Pa visitala vamos tener que salir de Pruna por callar Culata y, pasáu El Molinucu, siguimos pol carril de les canteres del yelsu aproximao unos 3 km. Dempués d'un tramu a cuerpu llegamos a la finca de La Laina onde s'atopa dicha fonte.
Fonte del Duque
El so manantial vien de la Sierra del Tablón con una agua fresco pel branu y tibia pel hibiernu de bien bon sabor que, dempués de sirvir de bebederu p'animales, ye utilizáu pa regar una güerta. El so nome vien pol Duque de Osuna, propietariu d'estos pagos sieglos tras.
Pa visitala vamos tener que dir pela carretera de Pruna a Algámitas, a unos trés quilómetros, tomamos un carril a la izquierda y a dos quilómetros atopamos con una fonte con cuatro piles tallaes en piedra.
⇒ Coordenaes: 37.005309, -5.220579
Ilesia de San Antonio Abá
L'edificiu ye del sieglu XVII probablemente llevantáu sobre una ermita anterior. Amás de les imáxenes de la Inmaculada, San Antón, la Virxe del Carmen y un magníficu Jesús Nazarenu, son de gran méritu artísticu les pintures que decoren la cúpula del Cruceru, del añu 1665, pero que les terminó Antonio Francisco Frausto en 1750
⇒ Coordenaes: 36.972652, -5.221975
Ermita de la Pura y Llimpia Concepción
La ermita de la Pura y Llimpia (tamién se-y conoz pola ermita del Navazo) ye una pequeña ilesia asitiada a unos 4 km de Pruna atopándose na carretera de Pruna-Algámitas. El so constitucional ye de 1968 y ye onde'l primer domingu de mayu celebra la Romería de la Pura y Llimpia Concepción, una de les celebraciones más antigües de la provincia de Sevilla.
⇒ Coordenaes: 36.994456, -5.210898
El Pilar Lejos
Trátase d'un antiguu bebederu de ganáu onde les muyeres de Pruna diben llavar la ropa. Tamién hai unos pozos, anguaño secos, d'onde se surtía'l pueblu y regábense unes güertes.
Pa llegar salimos de la llocalidá pela cai Crucies direición al Campusantu. Nel próximu encruz de caminos, siguimos rectu en direición a la Sierra El Tablón y a unos dos quilómetros atopamos un bebederu con piles rústicamente tallaes en piedra.
La Cascada
Trátase d'una cascada d'unos 25 ó 30 metros aproximao. Ta asitiada a 1km de Pruna y pa visitala vamos tener que salir de la población por callar Culata direición a El Molinucu y a la derecha hai una peña por onde se descuelga en cascada l'agua.
Les Nacencies
Trátase d'una nacencia d'agua que foi utilizáu tradicionalmente pa regar güertes. L'acueductu sirvía por que l'agua ganara altor y asina poder mover la piedra que sirvía pa moler el granu. La fecha de la so construcción podríamos asitiala nel periodu de la dominación almohade, pol material constructivu utilizáu y tuvo en funcionamientu hasta finales del Sieglu XIX o principios del XX.
P'aportar, partimos dende la cai Crucies y tomamos el camín de Almargen onde vamos llegar al Puertu de la Berruga. Tomamos el carril de la esquierda direición a la Sierra del Tablón pola sienda de Algámitas. Aproximao a unos 4km de Pruna y en pasando un pequeñu regueru, Botón de Gallu, a la izquierda atopamos los restos d'un acueductu, en bien bon estáu de caltenimientu, tando “in situ” inclusive la piedra de molienda, que conducía l'agua hasta un molín y un pocu más arriba , na falda de la sierra atopamos cola nacencia de l'agua, d'ende'l so nome, que surte a la población na actualidá.
⇒ Coordenaes: 36.986503, -5.184531
Sierra de les Farines
Una sierra coles sos faldes d'olivares y onde s'atopen franxes de albero blancu, con fósiles de ammonites y de belemnites en negativu y otres franxes de tierra acoloratada onde estos fósiles tán en positivu.
Pa llegar vamos dir pela antigua carretera de Morón de la Frontera. A unos trés quilómetros del pueblu tomamos el carril d'El Molín de la Fuente Vieya hasta la falda d'esta sierra d'unos 780 metros.
Sierra del Tablón y picu del Terril
Tien el máximu altor provincial con una tupia vexetación nel so cara norte de yérbados, encines, jara, árgomes, etc. Frente atopa El Peñòn de Algámitas cola Cueva de San Doroteo y ente dambos el Puertu del Zamorano con 700 metros d'altitú.
Pa llegar, en pasando la Ermita de la Pura y Llimpia, a unos trés quilómetros y mediu atopamos cola inmensa mole de la Sierra del Tablón. Esiste un senderu que dexa xubir hasta'l visu onde atopamos con El Terril, (1.129 metros) punto cumbre de la provincia de Sevilla como lo atestigua un monolitu ellí asitiáu.
⇒ Coordenaes: 36.998863, -5.173127
Persones destacaes
- Eladio Gil Zambrana, escultor y pintor.[2]
- María Jesús Muñoz Sánchez, pintora
Cómo llegar
Dende Sevilla pela carretera SE 510
Dende la carretera d'Estremadura y Portugal por n 630 y esviación por SE 526
Dende Huelva pola A –92 tomando la esviación de Sanlucar la Mayor y direición a Olivares pola SE 513.
Distancies
- A Olvera (Cádiz) 7 km
- A Morón de la Frontera (Sevilla) 29 km
- A Ronda (Málaga) 69 km
- A Sevilla 90 km
- A Málaga 113 km
- A Córdoba 138 km
- A Cádiz 139 km
- A Granada 169 km
- A Huelva 187 km
- A Xaén 202 km
- A Almería 320 km
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Fina a los 81 años l'escultor Eladio Gil Zambrana, autor de la popular estatua de Cabeza de Vaca
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Pruna.
- Ruta xubida a El Terril - Club Montañeru Ocho Miles Suabía
- Pruna - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía *
Web de la Fundación Vía Verde de la Sierra
- Patrimoniu cultural de Pruna na Base de datos del Patrimoniu Inmueble d'Andalucía.IAPH
- Ruta "El color de l'arquiteutura vernácula: serranía sorueste andaluza.IAPH (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
