Portillo de Toledo
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella-La Mancha
Provincia	provincia de Toledo
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Nome oficial	Portillo de Toledo (es)[1]
Códigu postal	45512
Xeografía
Coordenaes	40°03′34″N 4°13′26″W / 40.059444444444°N 4.2238888888889°O / 40.059444444444; -4.2238888888889
Portillo de Toledo Portillo de Toledo (España)
Superficie	20 km²
Altitú	594 m
Llenda con	Santa Cruz del Retamar, Fuensalida, Novés y Maqueda
Demografía
Población	2308 hab. (2023) - 1109 homes (2019) - 1100 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Toledo 0.11% de Castiella-La Mancha 0% de España
Densidá	115,4 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00

Portillo de Toledo ye un conceyu español de la provincia de Toledo, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Atiesta con Fuensalida, Novés y Maqueda, toos de la provincia de Toledo. Portillo de Toledo asítiase al norte de la provincia de Toledo. El so términu municipal ye de 20 km² y l'altitú ye 594 msnm. Xeográficamente, Portillo de Toledo tien una situación de ventaya yá que ta nel centru de la Península Ibérica, mui cerca de delles de les grandes víes de comunicación d'España y a 68 km de Madrid, pola autovía A-5 d'Estremadura.

Toponimia

El términu "Portillo" ye un diminutivu d'orixe llatín^{[ensin referencies]}

Historia

Sicasí, paez seguro que'l so orixe remontar a la Plena Edá Media, a los entamos del sieglu XII, hai más de 850 años. Del so nome fundacional pocu sábese. Al paecer la población orixinariamente denominábase Portellu; asina apaez citada nun documentu de 1152 pol qu'Alfonsu VII (reinó ente 1126 y 1157) donaba al Cabildru de la Catedral de 'Toledo l'aldega de San Nicolás (güei sumida), “et habet terminun -dicía'l documentu- (esto ye, que'l so términu atestaba) cum L'Aldea Vetula (L'Aldea Vieya, otru pueblu abandonáu), et cum Portellu (Portillo), et cum Torrelicum (Torrijos), et cum Archicolla (Arcicollar), et cum Renales, et cum Pozuela (Renales y Pozuela yeren otros dos poblaos sumíos na actualidá), et cum omnibus istis per medium (y con toos estos por mediu)”. El términu portellu (y la so derivación portiellu) ye un diminutivu de procedencia llatina del conceutu portus (puerta), lo cual puede danos pistes sobre los fundadores del pueblu, pos, como afirma Fernando Jiménez de Gregorio, yera una pallabra propia de la llingua que nel sieglu XII falar na zona d'Asturies, d'onde de xuru procedíen los fundadores de Portillo. Ello ye que n'otra contorna de la rexón de Toledo (en La Sisla, al sur de Toledo, non en La Sagra, al Norte, onde s'atopa'l nuesu pueblu), esistía una aldega llamada Alportel, que significa El Portillo, siendo ési'l conceutu propiu del idioma qu'usaben los mozárabes del centru de la Península Ibérica.

A mediaos del sieglu XVI Portillo yera consideráu como unu de los principales pueblos nel Reinu de Toledo. Adquirió'l títulu de villa mientres el reináu de Felipe IV.

Nacencia del pueblu (sieglos XI-XIII)

Resulta bien difícil conocer l'orixe de Portillo. Yá nel sieglu XVI, cuando nes Rellaciones de Felipe II preguntar a los sos habitantes sobre esta cuestión, esponíen que'l so pueblu llamábase Portillo dende siempres, y que desconocíen que se llamara d'otra manera. Afirmaben, igualmente, que nun sabíen por qué llamábase Portillo, nin quién foi'l so fundador, anque tamién esponíen dos cuesas que güei confirmen los documentos que se caltienen: que Portillo ye un pueblu antiguu (tien nueve siglos d'historia), y que nun foi conquistáu a los musulmanes. Efeutivamente, tou indica que foi un grupu de cristianos el que fundó Portillo; un grupu de cristianos que vieno repoblar la rexón toledana tres la cayida de la ciudá de Toledo en manes del rei Alfonsu VI, en 1085. Anque delles noticies, nun se sabe con qué rigor histórico, falen de la esistencia d'un nucleu de población cristiana na zona onde güei ta Portillo (en plenu corazón d'Al-Ándalus) casi venti años antes de la conquista de Toledo polos cristianos, los documentos de la dómina señalen que Portillo lo fundaron los repobladores que traxo a la rexón Alfonsu VI, una vegada fíxose col control de la zona.

Nel añu 1085 esi rei, Alfonsu VI de Llión y de Castiella (reinó ente 1065 y 1109), conquistaba Toledo. Yera la primera gran urbe qu'un monarca cristianu consiguía arrampuñar los musulmanes d'Al-Ándalus, y, pa más inri, tratar de l'antigua capital de los visigodos, d'aquel pueblu que, en venciendo a los romanos y faese col control de la Península Ibérica (nel sieglu V), venciera ante l'exércitu islámicu (a partir del añu 711). Por eso les repercusiones de la ocupación de Toledo pol Cristianismu dexáronse notar en toa Europa.

Controlada la ciudá de Toledo, los cristianos empecipiaron una trabayosa actividá repobladora, que pretendía atraer a la contorna de la urbe el máximu númberu de xentes de la so relixón, p'asegurase asina'l control del territoriu. Mientres, cientos de musulmanes partíen escontra La Mancha o a la rexón andaluza, medrosos de los nuevos dominadores del reinu de Toledo. Sicasí, nun diben rindir se. Sabiéndose inferiores al exércitu del rei Alfonsu VI nel campu de batalla, los musulmanes pidieron el socorru de los almorávides, un grupu islámicu ultrarreligioso que controlaba'l Norte d'África, y que, una vegada na Península, ganaría en delles ocasiones Alfonsu VI, llegando a matar al so fíu Sancho (l'herederu del tronu) nuna tarrecible llucha. Aun así, Toledo enxamás volvería ser de los musulmanes.

Ye nesta dómina na que naz Portillo: nuna dómina de guerra y de dolor, de fanatismos relixosos y d'apasionamientos políticos. Los primeros años del sieglu XII tuvieron marcaos pol enfrentamientu militar ente'l Cristianismu y l'Islam, relixones ambes que pretendíen faese col control de tola Península, una a cuenta de la otra. Sicasí, col sieglu XII diba empezar una etapa floreciente pa los territorios qu'arredolaben la ciudá del Tajo. El rei de Castiella y de Llión dio munches de les tierres de la zona a la catedral toledana (establecida sobre l'antigua mezquita mayor de los musulmanes). Amás concediéronse grandes llatifundios a importantes monesterios y a nobles. Otros territorios, pela contra, punxéronse sol control del Conceyu cristianu que diba rexir la ciudá de Toledo. La misión de tolos dueños de tierres diba ser la mesma: establecer nuevos pobladores na contorna p'afitar el poder del Cristianismu na zona; daqué a lo que s'oponíen los almorávides, qu'añalmente percorríen la redolada de Toledo llevando la devastación a aldegues y campos.

Alministración

Alcaldes dende les eleiciones de 1979

Llexislatura	Nome	Partíu
1979-1983	Román Pérez Lorenzo	Independiente
1983-1987	Gregorio Gómez Pérez	PSOE
1987-1991	Esteban Gómez Pérez	PSOE
1991-1995	David Ordóñez Sánchez	IX
1995-1999	David Ordóñez Sánchez	IX
1999-2003	Luis Gómez Rodríguez	PP
2003-2007	Luis Gómez Rodríguez	PP
2007-2011	Luis Gómez Rodríguez	PP
2011-2015	José Ángel Fernández González	PSOE
2015-2019	José Ángel Fernández González	PSOE
2019-2023	n/d	n/d
2023-	n/d	n/d

.

Demografía

Na siguiente tabla amuésase la evolución del númberu d'habitantes ente 1996 y 2006 según datos del INE.

Gráfica d'evolución demográfica de Portillo de Toledo ente 1900 y 2006

Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia

Monumentos y llugares d'interés

La Ilesia Parroquial col títulu de La nuesa Señora de la Paz foi construyida en tiempos non antiguos y nada tien d'arte arquitectónico. Trátase d'un edificiu rectangular de 30 m de llargu y 10 m d'anchu, con un altor de 9,5 m, con dos capilla llaterales a entrambos llaos del altar mayor. Al llau de la ilesia esiste un terrén o espaciu que sirvió nos sos tiempos como campusantu de la villa y qu'anguaño ta ocupáu por un salón parroquial y un pequeñu xardín.

Como obres d'arte que decoren la ilesia nel so interior, esisten cinco cuadros de gran valor pictóricu, donaos pol so autor, el pintor D. Pedro Gómez, artista de la llocalidá. Estos son: “Milagru de los Santos Mártires” y “Oración nel Güertu”, orixinales, “San Franciscu d'Asís”, “L'Asunción de la Virxe” y “El Cristu Crucificáu”, copies.

Anterior a 1936 esistía un crucifixu de talla nel altar mayor, obra del escultor Martínez Montañés (1568-1648), ya igualmente una imaxe de talla de la Virxe de la Paz, esculpida n'América, según otres imáxenes tamién de talla de los Santos Mártires, que güei tendríen un incalculable valor artísticu.

Nel añu 1911 treslladar a esta villa les reliquies de les autenticas cabeces de los Santos Mártires, San Cosme y San Damián, dende'l Real Monesteriu de les Descalces de Madrid. Fueron recibíes col ceremonial de costume. El pueblu en masa salió pela rodiada d'esta villa a recibiles, acompañando al cleru y autoridaes, y güei caltiénense nel templu parroquial.^{[ensin referencies]}

Fiestes

• 24 de xineru: Festividá La nuesa Señora de la Paz.
• 27 de setiembre: Festividá de los Santos Mártires S. Cosme y S. Damián.
• 10 d'ochobre: Festividá de los Santos Mártires (Mártires chicos).

Fíos pernomaos

• Esteban Pérez Pérez, postreru sobreviviente español del campu de concentración de Mauthausen-Gusen.
• L'escolapiu Carlos Lasalde, historiador, gramáticu, bibliógrafu y pedagogu.
• Feliciano López^{[necesita referencies]}: tenista d'élite español ganador de la copa Davis.
• Mariano Montes Mora: toreru de fama, muertu nuna corrida na plaza de toros de Vistalegre (Madrid) el 13 de xunu de 1926.
• Pedro Montes Mora: hermanu de Mariano Montes Mora, toreru, muertu nuna corrida de toros de Gradia (Toledo).

Referencies

• Diputación de Toledo.
• Llistáu d'alcaldes ufiertáu pol MAP.

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Portillo de Toledo.
• Website rellacionáu con Portillo de Toledo