El conceutu de plaga evolucionó col tiempu dende'l significáu tradicional onde se consideraba plaga a cualesquier animal que producía daños, típicamente a los cultivos. Anguaño tien d'asitiase al mesmu nivel que'l conceutu d'enfermedá, de forma que tien d'entendese como plaga una situación na qu'un animal produz daños económicos, de normal físicos, a intereses de les persones (salú, plantes cultivaes, animales domésticos, materiales o medios naturales); de la mesma forma que la enfermedá nun ye'l virus, bacteria, etc., sinón la situación na qu'un organismu vivu (patóxenu) causa alteraciones fisiolóxiques n'otru, de normal con síntomes visibles o daños económicos. Esti nuevu conceutu dexa dixebrar la idea de plaga de la especie animal que la produz, evitando establecer clasificaciones d'especies 'bones' y 'males', y facilitando la esplicación de por qué una especie ye beneficiosa nun llugar y perxudicial n'otru. Pa esplicar esto puédese poner l'exemplu del coneyu (Oryctolagus cuniculus), bien importante n'Europa como elementu fundamental del ecosistema mediterraneu ente que bien perxudicial n'Australia; la plaga nun ye'l coneyu per se sinón la situación que se produz en caúna de les rexones y los daños económicos que d'ella deriven.

Pueden atopase:

• Plaga de llagostas
• Plagues forestales
• Plagues médiques
• Plagues agrícoles

Nun tien d'utilizar se la pallabra peste pa referise a les plagues, yá que ye una traducción lliteral de la pallabra inglesa pest. La peste ye la enfermedá producida pola bacteria Yersinia pestis. De la mesma, l'usu de la pallabra pesticida tien d'abandonase en favor de plaguicida.

N'ocasiones tamién s'usa la espresión "plaga humana" pa llamar l'atención sobre'l impautu medioambiental que la gran población humana y los sos vezos de consumu tienen sobre'l planeta.

En sentíu ampliu, el conceutu de plaga referir a cualquier ente biótico que l'home considera perxudicial a la so persona o a la so propiedá. Arriendes d'ello, esisten plagues d'interés médicu, tales como los vectores d'enfermedaes humanes (zancudos, chipos, etc.); plagues d'interés veterinariu, tales como, les pulgues y les cachiparros y les plagues denominaes agrícoles qu'afecten les plantes cultivaes según los productos vexetales yá sían frescos o almacenaos.

Hongu, Claviceps purpurea, plaga del centenu.

Plagues na agricultura

Na agricultura, la pallabra plaga” referir a tolos animales, plantes y microorganismos que tienen un efeutu negativu sobre la producción agrícola.^[1] Les plagues espolleten si esiste una fonte concentrao y fiable d'alimentu. Les midíes que s'utilicen de normal p'aumentar la productividá de los cultivos (por casu, el monocultivu de les variedaes d'alta producción, el cultivu múltiple por aciu l'amenorgamientu o eliminación de los suelos folgaos, l'usu de los fertilizantes, etc.) crean un ambiente favorable pa les plagues. Por eso, en cualesquier agrosistema efeutivu ríquese'l manexu intelixente de los problemes de les plagues.

En sentíu estrictu (en términos de la proteición vexetal), el conceutu de plaga agrícola obviamente evolucionó xunto al desenvolvimientu de la ciencia y la teunoloxía aplicaes a l'agricultura, de tal manera que camudó, per un sitiu, la concepción que se tien alrodiu de cómo clasificar a los organismos dañibles pa les plantes y productos vexetales y, por otru, qué tipu d'organismos tienen d'incluyise como dañibles.

Tocantes a lo primero, toos esos entes bióticos que pudieren arrexuntase n'animales cimeros (inseutos, ácaros, nemátodos, aves y royedores), microorganismos (viroides, virus, micoplasmas, bacteries y fungos) y plantes cimeres (maleces), que se clasificaben enantes como plagues (animales cimeros), enfermedaes (daños o trestornos causaos por microorganismos patóxenos) y maleces, inclúyense modernamente dientro del conceutu de plaga.

Y tocantes a lo segundo, mientres munchos años considerábase como plaga a cualquier ente biótico que cumpliera cualquier tipu de rellación alimenticia o de sustratu con dalgún hospedante vexetal, ensin evaluase exactamente'l grau d'asociación col cultivu o col productu agrícola almacenáu, nin menos el grau d'estabilidá de la población con respectu al sustratu. De resultes, nel pasáu fueron consideraes como plagues munches especies acomuñaes d'una o otra forma al hospedero, incluyendo numberoses especies reinales, esto ye, raramente abondoses y con densidaes insuficientes pa ser verdaderamente consideraes plagues, y polo tanto ensin considerar la so importancia económica (daños traducíos en perdes), yá que na actualidá, el conceutu de dañu económicu producíu por una plaga, recurrente o non, na calidá de la collecha y/o na vida útil de la planta hospedante, ye fundamental pa decidir y definir la categoría como plaga d'un organismu, acomuñáu regular o permanentemente a un cultivu.

Otru conceutu de plaga dexa a un llau la concepción según la cual la especie que se considera como dañible tien de señalase como plaga per se, y establez que tien d'entendese como plaga una situación na cual un ente biótico produz daños económicos, de normal físicos, a intereses de les persones (salú, plantes cultivaes, animales domésticos, materiales o medios naturales); esto ye, si esiste la especie potencialmente dañible y danse les condiciones agroecológicas que dexen el desenvolvimientu de poblaciones que creen una situación de riesgu de perdes de producción, tase ante la presencia d'una plaga. Ésti ye operativamente un conceutu ecolóxicu de plaga, yá que considera qu'en condiciones ecológicamente adverses, onde nun se pueda desenvolver un númberu significativu d'individuos capaces de causar dañu económicu, l'ente biótico potencialmente dañible nun tien de considerar se plaga.

Esti conceutu dexa dixebrar el conceutu de plaga de la especie animal que produz el dañu, evitando establecer clasificaciones d'especies 'bones' y 'males', y facilitando la esplicación de por qué una especie ye beneficiosa nun llugar y perxudicial n'otru.

Dambos conceutos son antropocéntricos ya inclúin l'elementu económicu pa dixebrar l'intre nel cual una especie puede ser considerada como plaga; falta, sicasí, incluyir el dañu non medible dende'l puntu de vista económicu, referíu principalmente a aquellos casos onde direutamente'l dañu afecta actividaes de recreación y esparcimientu o a material de germoplasma d'inmensu valor biolóxicu, tema ésti sobre'l cual habría qu'afondar.

Nesti sentíu, anguaño, la comunidá internacional acueye la definición siguiente pa plaga:

“Cualquier especie, raza o biotipu vexetal o animal o axente patóxenu dañible pa les plantes o productos vexetales” [FAO 1990; revisáu FAO, 1995; CIPF, 1997] [CAN, 1997].

Esti enunciáu define, en pocos términos, el conceutu de plaga. De primeres, recueye so un mesmu términu a tolos entes bióticos qu'enantes yeren clasificaos so distintes categoríes qu'indicaben en forma xeneral a qué grupu o grupos taxonómicos pertenecíen y si considerábense dañibles o potencialmente dañibles. Por casu, al indicar un organismu como maleza entendíase que yera una planta dañible. De segundes, llinda a categoría de plaga a tou aquel organismu capaz de causar dañu a les plantes y productos vexetales, entá cuando'l términu “estropio” nun ta definíu na fonte de la definición.

Clasificación de les plagues

Ver tamién

• Control biolóxicu
• Control de plagues
• Manexu integráu de plagues
• Plaga de topinos en Castiella y Lleón de 2007
• Endoterapia

Referencies

Enllaces esternos

• Wikiversidá contién proyeutos d'aprendizaxe sobre Plaga.