| Persona xurídica | |
|---|---|
términu llegal y ficción jurídica (es)  | |
| persona xurídica y organización | |
 |
Persona xurídica (o persona moral) ye una organización con derechos y obligaciones qu'esiste, pero non como individuu, sinón como institución y que ye creada por una o más persones físiques pa cumplir un oxetivu social que puede ser con o ensin fines d'arriquecimientu.
N'otres pallabres, una persona xurídica ye toa persona con capacidá p'adquirir derechos y contraer obligaciones y que nun sía una persona física. Asina, xunto a les persones físiques esisten tamién les persones xurídiques, que son entidaes a les que'l Derechu atribúi y reconoz una personalidá xurídica propia y, arriendes d'ello, capacidá p'actuar como suxetos de derechu, esto ye, capacidá p'adquirir y tener bienes de toes clases, pa contraer obligaciones y exercer aiciones ante'l xuez
Antecedentes
Nel Derechu Romanu nun se consideró a la sociedá tal como la concibe agora, sicasí si reconocieron ciertos entes morales que teníen carauterístiques similares a les persones xurídiques que se conoz anguaño. Los xuristes nesi entós falaben de les "personae vice fungitur" pa referise a aquellos organismos que realizaben funciones similares a les persones físiques, ente que cuando falaben de "universitas" referir a aquellos conxuntos d'individuos y conxuntos de coses. Ademas d'esto, tamién se reconoció en Roma la facultá que teníen ciertos entes p'adquirir derechos y de la mesma poder alministralos, considerando asina que estos teníen corpore termino que significaba la posibilidá que teníen los conxuntos de bienes pa poder ser alministraos por representantes.
Darréu na Edá Media utilizábense denominaciones como "congregatio y comunitas" pa referise a les corporaciones y asociaciones formaes voluntariamente por individuos, ente que "pioe causoe" y "pioe corpore" pa referise a les fundaciones de la mesma manera creaes por individuos.
Foi a finales del sieglu XVIII y nel sieglu XIX cuando surde la llamada persona xurídica, influyida por dos fontes distintes, la primera son los enclinos de la Revolución Francés y segundo pola Escuela Histórica del Derechu. Ye según nel sieglu XIX, empieza a desenvolvese la teoría de la personalidá xurídica según conocer na actualidá.[1]
Naturaleza xurídica
Teoría de la ficción
Jurídicamente ye la persona física como la moral, d'ende que lo correcto ye identificala como persona moral -pos se capta pol entendimientu y non polos sentíos- y correspuende a una ficción del derechu al dar reconocencia per llei a lo que materialmente nun esiste, basándose nesta teoría, ye la confirmación d'un ente individual ya independiente el cual xenera similares obligaciones y derechos qu'una persona física. Les carauterístiques que tienen estos dos figures son: nacionalidá, casa, nome, capacidá y patrimoniu, cuando falamos de la teoría de la ficción dicimos que la persona moral ye un organismu'l cual ye representáu por otru o por otros, nesti casu -a la fin-persones físiques.
Teoría de Hans Kelsen
Hans Kelsen niega la dualidá derechu oxetivu-derechu suxetivu. Utilizando los estudios de Duguit, pero plantegando la so doctrina nun terrén puramente lóxicu, sostién que los derechos suxetivos nun esisten sinón en cuanto espresión del derechu oxetivu. Si nun esisten derechos suxetivos con valor propiu, autónomu, tampoco tien d'esistir el suxetu de derechu. Los derechos suxetivos y el suxetu de derechu, esto ye la persona, son conceutos auxiliares, que faciliten la conocencia del derechu. Persona, sía física o xurídica, ye namái la espresión unitaria personificadora d'un fexe de deberes y facultaes xurídiques, un complexu de normes. El fechu de ser un centru d'imputación de normTestu en subíndiceas, convierte a esi centru en persona.
La teoría de Kelsen fai una crítica sobre la diferencia que faen los civilistes (persona moral y física).Toles persones son xurídiques. La única diferencia ente una y otra ye que les "morales" (como los civilistes llamar) o d'esistencia ideal actúen como órganos, un órganu (ye la hipóstasis que se fai sobre l'actuar d'un individuu; nel que'l so actu atribúyese-y a la coleutividá tal qu'ella lo fixera). Asina la persona física ye individual y la d'esistencia ideal coleutiva. La persona ta constituyida por una norma de capacidá,(imputación central), que facultar pa enllenar l'ámbitu de validez personal d'una norma d'imputación periférica, asina una persona, namái ye'l nucleu al cual impútase-y un actuar.
Teoría de la realidá
La teoría de la realidá surdió nel sieglu XIX y XX, como reaición a la teoría de la Ficción, como principales espositores tenemos de citar a los alemanes Gierke y Jellinek. Esta teoría parte de la idea de qu'una persona xurídica ye una realidá concreta presistente a la voluntá de les persones físiques. Basar nel sustratu material que conforma a una persona xurídica, ye de calter oxetivu. La figura llegal de "Persona Xurídica" esiste con anterioridá a la idea de la "Persona Física", estes postreres tomen o dexen esta figura. Son un mediu xurídicu pa facilitar y regular les xeres ente asociaciones o sociedaes y esisten por sigo mesmes, per ende son suxetu de derechu y adquieren una capacidá independiente a la de les persones físiques que la componen. Nesta vense 2 subclases:
Teoría orgánica
Pa esta teoría, les persones xurídiques nun son entes artificiales creaos pol Estáu sinón, otra manera, realidaes vives. Los entes coleutivos son organismos sociales dotaos tanto como'l ser humanu d'una potestá mesma de querer y por ello, capaces naturalmente de ser suxetos de derechu (Gierke). A diferencia de la teoría de la ficción, que sostenía que l'autorización estatal yera creativa de la personalidá xurídica, sostién Gierke que namái tien valor declarativo. Les persones físiques que componen a la persona xurídica funcionen como organismos de la voluntá coleutiva de la persona xurídica. Ye necesariu que quede claro que pa esta teoría lo más importante que tien de ser amparáu pola llei, ye esa voluntá coleutiva que surde de l'asociación de les persones físiques.
Teoría de la institución
Esta teoría tien el so puntu de partida na observación de la realidá social, que demostraría qu'una de los enclinos más firmes nes sociedaes contemporánees ye'l desenvolvimientu de la vida coleutiva, de la vida social. El ser humanu abandona tou aislamientu, porque entiende que pa realizar los sos fines y pa satisfaer les sos necesidaes de too orde precisa xunise a otros homes, acomuñar a ellos. Entra aína voluntariamente en munches asociaciones. No fondero subyace siempres el ser humanu, porque él ye'l fin de too Derechu, pero la vida d'estes entidaes ta percima de la de cada unu de los sos miembros, consideraos aislladamente. La institución defínese como un organismu que tien fines de vida y medios cimeros en poder y en duración a los individuos que lu componen. Entiende a la persona xurídica so la idea de "empresa" en cuanto lo qu'importa nun son en sí los sos órganos, sinón si cumple la finalidá plantegada o non. La persona xurídica atopa la so xustificación nel cumplimientu d'esi fin plantegáu.
La teoría de la institución tien un claru enconte iusnaturalista, yá que'l derechu d'asociación ye consideráu unu de los derechos naturales del home, como proclamó Lleón XIII na so encíclica Rerum Novarum.
Teoríes puramente xurídiques
Toes estes teoríes tienen un mesmu puntu de partida: magar ye verdá que dende l'ángulu biolóxicu y entá metafísicu la única persona ye'l ser humanu, dende lo xurídicu llámase persona a tou ente capaz d'adquirir derechos y contraer obligaciones. Dende esti puntu de vista tan persona ye l'home como los entes d'esistencia ideal, puesto que dambos tienen esa capacidá. Nun alvertir el significáu xurídicu de la pallabra sería l'error inicial del plantego de la teoría de la ficción.
La diferencia qu'esiste ente los dos persones (natural y xudicial) ye de delles formes por casu: la xurídica: ye tou cola xusticia
Nacencia de la persona xurídica
Les persones xurídiques nacen de resultes d'un actu xurídicu (actu de constitución), según un sistema de mera esistencia, o bien pola reconocencia que d'elles fai una autoridá o órganu alministrativu o por concesión. En dambos casos puede esistir un requisitu de publicidá, como la inscripción nun rexistru públicu.
Organismos rectores
La persona xurídica precisa d'órganos rectores de la so actividá. Al tratase d'un conxuntu de bienes y derechos, ye necesaria la esistencia de persones físiques que decidan el destín que se da a esos bienes y les aiciones que se vaigan a tomar.
Los órganos regular por llei y polos estatutos de la persona xurídica. Los órganos más habituales son:
- L'alministrador.
- Dellos alministradores solidarios o acomuñaos.
- El Conseyu d'Alministración.
- La Xunta de socios, accionistes, etc.
Responsabilidá de la persona xurídica
Tradicionalmente refugóse la posibilidá de qu'una persona xurídica tenga responsabilidá penal por un delitu. L'argumentu ye que'l dolo o la culpa nun pueden recayer nella, sinón nes persones físiques que tán detrás d'una persona xurídica y tomen les decisiones. Según esta concepción doctrinal, la persona xurídica sería namái responsable civilmente, esto ye, tendría que desquitar daños y perxuicios. Amás, históricamente la teoría del delitu construyóse sobre la base de la persona natural.
Na actualidá, sicasí, esisten ordenamientos onde ye posible sancionar penalmente a una persona xurídica por un delitu. Magar nun pueden imponése-y tou los tipos de penes, esisten dalgunes, como les pecuniaries o les inhabilitaciones, que pueden ser afeches pa los delitos económicos o tributarios. Sicasí, parte de la doctrina considera estes situaciones como mesmes del derechu alministrativu sancionador y non del derechu penal.
Sía comoquier, polo xeneral, nel Common Law acéptase la posibilidá d'esixir responsabilidá penal a una persona xurídica, ente que nel Derechu continental, solo dellos países, como Italia, Alemaña o España (dende la reforma del códigu penal L.O. 5/2010), o Francia almitir.
La personería xurídica o personalidá xurídica ye la reconocencia a un ser humanu, una organización, una empresa o otru tipu d'entidá p'asumir una actividá o una obligación que produz una plena responsabilidá dende la mirada xurídica, tanto frente a sigo mesmu como al respective de otros.
Ver tamién
- Atributu de la personalidá
- Personalidá xurídica
- Obligación pecuniaria
Referencies
- ↑ Martínez Padilla, Michel. «Desestimación de la personalidá xurídica de les compañíes». 2008. http://dspace.utpl.edu.ec/bitstream/123456789/5031/1/TESIS.pdf.
Bibliografía
- Alessandri, Arturo et al. (1998). Tratáu de Derechu Civil. Partes Preliminar y Xeneral, Tomu Primeru, Editorial Xurídica de Chile.
- Ducci, Carlos (2007). Derechu Civil Parte Xeneral, cuarta edición, Editorial Xurídica de Chile.
Enllaces esternos
- Los tipos de persona, artículu del sitiu de la Biblioteca del Congresu Nacional de Chile
- persones-juridicas-esiste/ Responsabilidá penal de les persones xurídiques en Colombia
