Rellación con Rafael Carrera

Facsímil de l'acta en que se declara presidente vitaliciu al xeneral Rafael Carrera en 1854. Pedro de Aycinena ye unu de los firmantes del documentu na so calidá de Ministru de Rellaciones Esteriores.^{[lower-alpha 1]}

Concordatu de 1852

Concordatu ente la Santa Sede y el presidente de la República de Guatemala

Tipu	humanu

En 1854 establecióse'l Concordatu cola Santa Sede, que fuera suscritu en 1852 pol cardenal Jacobo Antonelli -secretariu d'Estáu de la Santa Sede- y Fernando Lorenzana -ministru plenipotenciario de Guatemala ante la Santa Sede. Per mediu d'esti tratáu, -el cual foi diseñáu pol líder del Clan Aycinena, Dr. y clérigu Juan José de Aycinena y Piñol^[2]- Guatemala otorgaba la educación del pueblu guatemalianu a les órdenes regulares de la Ilesia Católica, comprometer a respetar les propiedaes y los monaterios eclesiásticos, autorizaba'l diezmu obligatoriu y dexaba que los obispos censuraren lo que se publicar nel país; en cuenta de ello, Guatemala recibía gracies pa los miembros del exércitu, dexaba que quien adquirieren les propiedaes que los lliberales espropiaren a la Ilesia en 1829 caltener, percibía impuestos polo xenerao poles propiedaes de la Ilesia, y tenía el derechu de xulgar coles lleis guatemalianes a los eclesiásticos que perpetaren crímenes.^[3] El concordatu foi ratificáu por Pedro de Aycinena y Rafael Carrera en 1854 y caltenía la rellación estrecha ente Ilesia y Estáu y tuvo vixente hasta la cayida del gobiernu conservador del mariscal Vicente Cerna y Cerna.^[3]

Tratáu Wyke-Aycinena: Convención de llendes de Belice

Tratáu Wyke-Aycinena

Tipu	humanu

Mapa de la rexón de Yucatán, Belice, Guatemala, Hondures y El Salvador en 1839. Reparar que les fronteres ente Méxicu, Guatemala y Belice nun taben definíes.

L'área qu'ocupa Belice na península de Yucatán nunca foi ocupada per España o Guatemala, anque España efectuó delles espediciones d'esploración nel sieglu xvi que lu sirvieron de base pa depués reclamar l'área como so;^[4] Guatemala a cencielles heredó esi argumentu pa reclamar el territoriu, magar que nunca unvió espediciones al área depués de la independencia por cuenta de les guerres que se producieron en Centroamérica ente 1821 y 1860.^[4] Pela so parte, los ingleses establecieren pequeños asentamientu dende mediaos del sieglu xvii, principalmente pa bases de bucaneros y depués pa esplotación maderera; los asentamientos nunca fueron reconocíos como colonies britániques anque taben de dalguna forma rexíos pol gobiernu inglés en Xamaica.^[4] Nel sieglu xviii Belice convertir nel principal puntu de contrabandu en Centro América anque depués los ingleses reconocieron la soberanía española de la rexón per mediu de los trataos de 1783 y de 1786, en cuenta de que se terminaren les hostilidaes con España y que los españoles autorizaren a los súbditos de la corona británica a esplotar les maderes precioses qu'había en Belice.^[4]

Tres la independencia de la rexón centroamericana de la corona española en 1821, Belice convertir na punta de llanza de la penetración comercial británica nel ismu centroamericanu; cases comerciales ingleses establecer en Belice y empecipiaron unes prósperes rutes comerciales colos puertos caribeños de Guatemala, Hondures y Nicaragua.^[4]

Los lliberales tomaron el poder en Guatemala en 1829 en venciendo y espulsar a los miembros del Clan Aycinena y el cleru regular de la Ilesia Católica y empecipiaron un reclamu formal pero infructuoso sobre la rexón beliceña;^[5] esto, a pesar de que per otra parte, Francisco Morazán -entós presidente de la Federación Centroamericana- no personal empecipió tratos comerciales colos ingleses, cuantimás el comerciu de caoba. En Guatemala, el gobernador Mariano Gálvez apurrió delles concesiones territoriales a ciudadanos ingleses, ente ellos la meyor facienda de la Verapaz, Facienda de San Jerónimo; estos tratos británicos fueron aprovechaos por curar párrocos en Guatemala -yá que el cleru secular nun fuera espulsáu por nun tener propiedaes nin poder políticu- p'acusar a los lliberales de herexía y empecipiar una revolución llabradora contra los herexes lliberales y a favor de la verdadera relixón.^{[lower-alpha 2][6]} Cuando llegó Rafael Carrera al poder en 1840 depués del trunfu de la revolución, non solamente nun siguió colos reclamos sobre'l territoriu beliceño, sinón qu'estableció un consuláu guatemalianu na rexón pa velar polos intereses de Guatemala nesi importante puntu comercial.^[4] El comerciu beliceño foi preponderante na rexón hasta 1855, en que los colombianos construyeron un ferrocarril tresoceánicu en Panamá, dexando que'l comerciu fluyera más eficientemente nos puertos del Pacíficu guatemalianu; a partir d'esti momentu, Belice empezó a tornar n'importancia.^[4]

Cuando s'empecipió la Guerra de Castes en Yucatán -alzamientu indíxena que dexó miles de colonos europeos asesinaos- los representantes beliceños y guatemalianos poner n'alerta; los refuxaos yucatecos llegaben fuxendo a Guatemala y a Belice ya inclusive el superintendente de Belice llegó a tarrecer que Carrera -dau la so fuerte alianza colos indíxenes guatemalianos- tuviera favoreciendo les revoluciones indíxenes en Centroamérica.^[4] Na década de 1850, los ingleses demostraron tener bona voluntá escontra los países centroamericanos: retirar de la Mariña de los Mosquitos en Nicaragua y empecipiaron negociaciones que resultaríen na devolución del territoriu en 1894, tornaron les Islles de la Badea a Hondures ya inclusive axustaron col filibusteru d'Estaos Xuníos William Walker nun esfuerciu pa evitar qu'ésti invadiera Hondures tres apoderarase de Nicaragua.^[7] Y roblaron un tratáu sobre la soberanía de Belice con Guatemala -tratáu que foi reportáu dende entós en Guatemala como'l mayor error del gobiernu conservador de Rafael Carrera-.^[7]

Aycinena, como Ministru de Rellaciones Esteriores, esforciárase en caltener rellaciones cordiales cola corona británica. En 1859, l'amenaza de William Walker presentóse nuevamente en Centro América; con cuenta de llograr les armes necesaries pa enfrentalo, el réxime de Carrera tuvo que vence-y el territoriu de Belize al Imperiu Británicu. El 30 d'abril de 1859 celebróse la convención ente los representantes de Gran Bretaña y Guatemala pa definir les llendes con Belize, tres la cual emitióse un decretu nel que Guatemala viose favorecida nel artículu séptimu, qu'axusta qu'Inglaterra abriría pola so cuenta una vía de comunicación terrestre de la ciudá de Belize hasta la ciudá de Guatemala.^[8]

El controversial tratáu Wyke-Aycinena de 1859 tenía dos partes:

• Los primeros seis artículos definíen claramente la frontera Guatemala-Belice: Guatemala reconocía la soberanía inglesa sobre'l territoriu de Belice.^[7]
• El séptimu artículu trata sobre la construcción d'un camín escontra la Ciudá de Guatemala, que sería beneficiosu pa dambes partes, yá que Belice perdiera la so importancia comercial dende la construcción del ferrocarril tresoceánicu en Panamá en 1855 y Guatemala precisa una vía de comunicación eficiente escontra la mariña atlántica. Sicasí, el camín nunca se construyó, primero porque los términos del artículu nun taben claros, lo que llevó a disputes ente guatemalianos n'ingleses sobre l'allugamientu exactu del camín, y depués, tres el derrocamientu de los conservadores en 1871 los lliberales utilizaron l'argumentu de que'l camín nun taba construyíu y dieron el tratáu como nulu.^[9]

Ente los firmantes del tratáu, atopábase l'escritor y diplomáticu guatemalianu José Milla y Vidaurre, quien nesi entós llaboriaba xunto a Aycinena nel Ministeriu de Rellaciones Esteriores.^[8] El tratáu foi ratificáu por Carrera'l 1.° de mayu de 1859, ente que'l cónsul d'Inglaterra en Guatemala, Charles Lennox Wyke, viaxó a Gran Bretaña pa llograr la ratificación real, tornando a Guatemala el 26 de setiembre de 1859.^[9] Hubo delles protestes del cónsul d'Estaos Xuníos en Guatemala, Beverly Clarke, y de dellos diputaos, pero l'asuntu dar por termináu.

Como Ministru de Rellaciones Esteriores, Aycinena tamién robló'l Tratáu d'Amistá, Comerciu y Navegación ente la República de Guatemala y el Perú.^[10]

Presidencia interina

Tres la muerte del xeneral Carrera'l 14 d'abril de 1865, Aycinena foi nomáu presidente provisional pol Conseyu d'Estáu, cargu qu'exerció hasta que foi designáu como presidente'l mariscal Vicente Cerna.

Notes

Referencies

Bibliografía