Paterna del Campo | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Andalucía | ||||
Provincia | Provincia de Huelva | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Cabezaleru/a del gobiernu | María del Rocio Alvarez Polo | ||||
Nome oficial | Paterna del Campo (es)[1] | ||||
Códigu postal |
21880 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 37°25′08″N 6°24′09″W / 37.4188°N 6.4025°O | ||||
Paterna del Campo Paterna del Campo (España) | |||||
Superficie | 132 km² | ||||
Altitú | 186 m | ||||
Llenda con | Manzanilla, Villalba del Alcor, La Palma del Condado, Niebla, Valverde del Camino, Zalamea la Real, Berrocal y Escacena del Campo | ||||
Demografía | |||||
Población |
3465 hab. (2023) - 1784 homes (2019) - 1725 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe |
0% de Provincia de Huelva 0% de Andalucía 0.01% de España | ||||
Densidá | 26,25 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
paternadelcampo.es | |||||
Paterna del Campo ye un conceyu español de la provincia d'Huelva, Andalucía. Nel añu 2017 cuntaba con 3.499 habitantes. La so estensión superficial ye de 132 km² y tien una densidá de 26,50 hab/km². Los sos coordenaes xeográfiques son 37º 25' N, 6º 24' O. Asítiase a una altitú de 186 metros y a 62 quilómetros de la capital de provincia, Huelva
Nun tien cursos d'agua importante, anque pol so términu municipal escurren el ríu Corumbel y el Hardachón o Regueru de Tejada, nos que desagüen numberosos regueros más pequeños. De clima mediterraneu, con temperatura medio añal de 17,2 °C y una pluviometría media añal de 600 l/m², aproximao.
Historia
Colos romanos, esta contorna algama la so máxima rellumanza, d'esta intensa romanización floria la ciudá de Itucci (Tejada La Nueva asitiada en Escacena del Campo). Más tarde, tres l'abandonu polos árabes de la que fuera capital d'una amplia contorna, Talyata (Tejada), repuéblense pequeñes alquerías árabes de les contornes, como Paterna Fabula, nome col que se conocía nun principiu la llocalidá. Col tiempu, nel añu 1291, llega a consiguir el títulu de villa de manes del rei Sancho IV "El Bravo". Darréu, cuando se despobló definitivamente Tejada, nel primer terciu del sieglu XVI, empezó a llamase col dictáu del Campo apellíu común a los llugares vecinos como Escacena y Castilleja, porque'l campu y sierra de Tejada partióse, entós, ente ellos.
En 1594 Paterna formaba parte del reinu de Sevilla nel Axarafe y cuntaba con 470 vecinos pecheros.[2]
Monumentos y llugares d'interés
Los monumentos y sitios de mayor interés son:
- El castiellu del Alpízar
El Castillo del Alpízar correspuende a una antigua fortaleza, que presenta una bella portada d'estilu almohade del sieglu XI. El cuerpu del mesmu formar una edificación de planta cuadrada, con patios d'armes central y cuatro torreón flanqueados nes sos aguaes. Atópase cerca de l'aldega de Tujena, xunto al llamáu Acebuchal del Alpízar, nuna redolada típica del nuesu campu, arrodiáu de campos de cultivu de cebera, xirasol y olivares. Dende'l cortixu ve'l acebuchal, espaciu incluyíu na llista de “Llugares d'Interés Comuñal”, que, ensin dulda, destaca nesti homoxéneu paisaxe del campu onubense.[3]
- La L'Aldea de Tujena
Onde s'atopa la Ermita de San Isidro Llabrador. Esta senciella ermita data de 1955; ye un claru exemplu de l'arquiteutura relixosa popular de la zona. La so contorna convertir nel puntu d'alcuentru d'una popular romería mientres el mes de mayu, a la qu'allega tol pueblu. L'aldega de Tujena ye heredera d'un antiguu asentamientu prerromanu, y romanu dempués, dedicáu a la minería na zona del ríu Corumbel, del que nun queden apenes restos. N'el so cercanía atopa l'asentamientu de Tejada la Nueva.
- Ilesia parroquial de San Bartolomé
Construyida sobre una antigua mezquita tres la conquista de Paterna por Alfonsu X, entá s'aldovina'l so orixe mudéxar, sobremanera na so fachada-torre y na llamada Puerta del Perdón.
Remodelaciones posteriores, como les realizaes por Pedro Silva, diéron-y una fisonomía barroca. Nel so interior pueden almirase dos obres d'arte de gran valor, el Cristu de la Misericordia, un crucificáu góticu de mediaos del sieglu XVI que procesiona la Hermandá del Santu Entierru de Cristu nel so desfile penitencial del Vienres Santu, y l'imaxe de San Bartolomé, talla de Jerónimo Hernández, maestru de Martínez Montañés, realizada en 1569.
Tamién pueden almirase imáxenes más modernes d'Antonio Castillo Lastrucci, José Sanjuán, Eslava y otros.
- Antigua ilesia del Conventu de los Carmelites Descalzos
Data del añu 1696 y solo caltiénse parte de la so portada.
- Fonte de los Flaires
En realidá tratar d'una antigua piscina natatoria romana asitiada en, Tejada la Nueva, ciudá despoblada dende'l sieglu XVI.
- La Fontanilla
Asitiada a menos de 1 km del pueblu ye una fonte artificial d'agua d'orixe árabe construyida de lladriyu, en forma de templete con bóveda esférica. L'agua vien de un pozu asitiáu nuna elevación a unos centenares de metros de la fonte, de tala forma que cuando l'agua del pozu llega a un ciertu nivel, desagua por una cañería soterraña na fonte.
- Nacencia del Acueductu Romanu
Ye posible que los restos de tuberíes de presión topaes por Juan Casado nel términu de paterna (na zona conocida como "cabeza rodrigo"), na dómina romana, llevaren l'agua dende les Fontes del Alpizarejo hasta Tejada la Nueva o hasta la Fonte Grande (Peñaloza, Escacena del Campo) d'onde partía l'Acueductu hasta Itálica.
- Casa Celleru
Al igual que n'otros pueblos del Condáu, en Paterna entá se caltién casar celleru, destinada n'otres dómines a recoyer el diezmu que los vecinos apurríen a la Ilesia. La casa, d'estilu barrocu, data del sieglu XVIII y foi mercada pola Catedral de Sevilla pa utilizala como casa del diezmu, como lo atestigua la presencia na so fachada del escudu del cabildru de la catedral, formáu por una Giralda y dos xarros de azucenas. Anguaño emplégase como casa rectoral.
- Capiya del Gran Poder
D'estilu neoclásicu.
- Capiyes Cruceras
Denominaes como de la Santísima Cruz de baxo y de la Santa Cruz de la Victoria, fueron construyíes nel sieglu XX.
- Capiya del Gran Poder
- Ilesia de San Bartolomé
Turismu
Pola so situación, col so campu cargao d'historia y fertilidá gracies a los innumberables regueros que tienen la so desaguada nel ríu Hardachón o Regueru de Tejada, como ye conocíu popularmente, qu'escurre d'Oeste a Este, Paterna ye la principal heredera de la guapura paisaxística del Campo y Sierra de Tejada. Coles mesmes, la so bella serranía, con una riqueza forestal y cinexética importante, en redol a la cuenca del ríu Corumbel, onde s'allugaron dellos cotos de caza menor y mayor nos que se dexa, amás de la caza del coneyu, la perdiz, el malvís y la llebre, la caza de venados, xabalinos, gamu, muflones y otres, ufierta interesantes rutes de senderismo, cicloturismo, percorríos a caballu o en vehículos touterrén. El cascu urbanu tamién tien llugares d'interés históricu , como pueden ser la ilesia o les capiyes de dambes cruces.
Gastronomía
La gastronomía de Paterna ta basada nos productos de los sos fértiles campos y deveses: les migues, la caldereta, el gazpachu, los tostones y sobremanera los potaxes de garbanzos. Tocantes a la repostería destaquen los roscos de vinu y güevu, tortas de pan y de mantega, torrijes, pestiños, piñonates y petaques.
Economía
Eminentemente agropecuaria, los principales cultivos son l'algodón, el trigu, el xirasol, la remolacha y la olivar. Coles mesmes, dientro del términu esisten amplios espacios forestales onde apodera l'ocalitu, el monte y carba mediterráneos d'encines y sufreres.
Les posibilidaes agraries del mediu, favorecieron l'apaición d'un importante movimientu cooperativu de los productores agrícoles.
La ganadería, magar con una importancia relativa dientro del contestu económicu del conceyu, ta constituyida principalmente ganáu ovín y porcín y en menor midida por ganáu vacuno, caprino y equín.
Demografía
Númberu d'habitantes nos últimos años. Dende la entrada del sieglu XXI, Paterna enfrentar a un procesu de cayente demográficu, perdiendo 420 habitantes ente l'añu 2000 y el 2016, tando a la cabeza de perda d'habitantes ente los conceyos de la provincia.
1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
3,914 | 3,894 | 3,864 | 3,824 | 3,777 | 3,695 | 3,729 | 3,745 | 3,688 | 3,611 | 3,601 | 3,564 | 3,554 | 3,486 | 3,499 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
Fiestes llocales
Les principales fiestes que se celebren a lo llargo del añu son:
- Selmana Santa
El Xueves Santu realiza la so estación de penitencia la Hermandá Sacramental d'El nuesu Padre Jesús del Gran Poder y María Santísima del Mayor Dolor. Na madrugada del Vienres Santu procesionan la Pernomada, Venerable y Antigua Hermandá Servita y Cofradería de Nazarenos del Santu Entierru de Cristu na so Misericordia y María Santísima de los Dolores na so Soledá.
- San Isidro Llabrador
Anque la festividá del santu ye'l 15 de mayu, la celebración tien llugar el fin de selmana más próximu a dichu día. La fiesta empieza'l vienres, col popularmente llamáu "Pescaíto". El sábadu tien llugar la romería qu'empieza con un percorríu pol pueblu y siguiendo escontra l'aldega de Tujena onde s'atopa la ermita del santu. Nella participen tolos habitantes del pueblu. El domingu celebra la procesión que'l so percorríu tien llugar peles cais de l'aldega. Mientres el sábadu y el domingu, los paterninos esfruten de la fiesta nes casetes de l'aldega y visten traxes de curtiu y de xitana.
- Corpus Christi
Fiesta de fecha variable, celebrar ente mayu y xunu y engalánense les cais y balcones pa la procesión d'una magnífica custodia de plata del sieglu XVIII.
- Festividá de la Virxe del Carmen
Celébrase en redol al 16 de xunetu, con una solemne procesión que tien los sos oríxenes na presencia carmelita en Paterna. Na plaza del pueblu, celébrense los actos festivos nos que participa tol pueblu.
- Festividá de les Virtúes
Celébrase'l 15 d'agostu n'honor de la Virxe de les Virtúes, patrona de la villa.
- Fiestes patronales de San Bartolomé
Celébrase'l 24 d'agostu cola procesión del santu patrón. Como actos festivos realícense diverses actuaciones na plaza del pueblu, ente otros asistieron: la famosa cantante "la húngara", la chirigota de Cádiz "Los enteráivos" o cantantes locales. Tamién hai actividaes pa los neños y fiestes pa los mozos, incluyida la tradicional suelta de vaquillas na plaza de toros, la quema de toros de fueos y un fabulosu castiellu de fueos artficiales.
- Fiestes n'honor a la Santísima Cruz de baxo
La Santísima Cruz de baxo ye una talla d'estilu barrocu de José Oliva Castiella. La so capiya allugar na Cai Francisco Mendoza, más conocida como la cai Nueva por tolos paisanos. La capiya de la Santísima Cruz data del añu 1880 y foi reformada darréu nel 2003, siendo conocida polos distintos y magníficos diseños que llució a lo llargo de la so historia.
Les sos fiestes celébrense en setiembre, esautamente, el fin de selmana más cercanu al 14, día de la Esaltación de la Cruz. Les fiestes n'honor de la titular empiecen el xueves, teniendo llugar una magnífica exhibición de gabites de caballos na Plaza de Toros de Paterna del Campo.
El vienres pela nueche procesiona el Santu Rosario acompañáu polos mozos y reines engalanaos, acompañaos polos hermanos y simpatizantes de la hermandá. El sábadu pela mañana tien llugar la ufrienda floral a la Virxe del Carmen, onde los cruceros/as ufiérten-y el so ramos de flores a la Virxe y al rematar cántase-y la salve marinera, acompañáu polos hermanos cruceros engalanaos con formosos traxes de flamencos/as.
El sábadu pela tarde celébrase'l romerito. Los cruceros percuerren el pueblu a caballu y en maraviyoses gabites siguíes de los espectaculares xarrés realizaos a mano polos hermanos de la hermandá.
El domingu la Santísima Cruz de baxo fai la so salida procesional. La Cruz engalanada con precioses flores sale dende la so capiya de la Cai Nueva y fai el so percorríu procesional poles principales cais del pueblu acompañada por hermanos devotos vistíos de gala y de muyeres vistíes de mantiella pa la ocasión. Cuando termina la so función d'ilesia, la titular vuelve escontra la so capiya. A partir de "Los humilladeros" los hermanos cruceros cánten-y ente vives a la Santísima Cruz de baxo sevillanes y cantares con referencia a la cruz.
Mientres les fiestes la reina, los paxes, los mozos y los acompañantes visten distintos traxes de diseñu realizaos namái pa les fiestes y la cai Francisco Mendoza lluz un magníficu allumáu. Los actos son acompañaos per distintes bandes de música, como l'Agrupación Musical Virxe de los Reis, Agrupación Musical d'El nuesu Padre Jesús Nazarenu y María Santísima de los Dolores de Gilena (Sevilla) y laBanda de Cornetes y Tambores del Stmu. Cristu de los Trés Cayíes de Triana.
- Fiestes n'honor a la Santa Cruz de la Victoria de Cristu
Celébrense'l primer fin de selmana de setiembre. A lo llargo d'esta festividá pueden destacar diversos momentos como, la madrugada del xueves cuando la cai Andalucía ye engalanada con flores artesanales realizaes en papel poles hermanes de mayor edá mientres tol añu. En dicha cai tien el so allugamientu la capiya de la Santa Cruz, que data del añu 1.985, d'orfebrería en plata y oru.
El vienres tien llugar el Rosariu, onde los devotos procesionan peles cais del pueblu lluciendo guapos traxes de flamenca.
El sábadu pela mañana destaca la entrada de la Lexón, conocida por axuntar a un ensame de mozos y non tan nuevos. Pela tarde destaca'l tradicional romerito acompañáu de xarrés realizaos polos hermanos carroceros y conocíes pola so guapura, al igual que la procesión de la Santa Cruz, que se celebra'l domingu pela tarde poles principales cais del pueblu. Hai que destacar, la entrada de la banda de tambores y cornetes de la Lexón tamién el domingu pela mañana.
Mientres toles fiestes los mozos, reina, paxes y el/l'hermanu/a mayor, al igual que los sos respeutivos acompañantes, llucen traxes qu'apurren elegancia.
Tamién son conocíos tres momentos bien concretos na procesión de la Santa Cruz de la Victoria: la llegada a "los cuatro esquines", onde los hermanos que lleven a costazos el pasu alzar lo más alto, al igual que na cai Andalucía, onde s'atopa la capiya de la Santa Cruz, y cuando la Cruz sale de la función d'ilesia y llega a la plaza, onde-y espera un castiellu de fueos artificiales.
Destacar amás les bandes y agrupaciones musicales qu'estes fiestes rexunten na villa según les actuaciones de música na caseta. Últimamente vien siendo habitual la celebración del pregón el miércoles nueche abrir asina les fiestes.
Deporte
Fútbol: Club Recreativu Paterna
Ciclismu/BTT: CC "El Cañoñazo"
Ver tamién
- Marquesáu de Paterna del Campo
Enllaces esternos
- Paterna del Campo - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía *
Patrimoniu cultural de Paterna del Campo. Institutu Andaluz del Patrimoniu Históricu
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Llibru de los Millones: Censu de población de les provincies y partíos de la Corona de Castiella nel sieglu XVI
- ↑ «Castillo de Alpízar». Consultáu'l 7 d'ochobre de 2016.