| Pasu del Indiu | |
|---|---|
| Situación | |
| Datos | |
 |
El pasu del Indiu[Nota 1] ta asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas. Ye una de les canales canales de la Patagonia principales, llonxitudinales, de la Patagonia chilena. Ye la continuación escontra'l sur de l'angostura Inglesa.
Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.[1]
Dende hai aproximao 6.000 años les sos mariñes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.
Allugamientu
Ye la continuación de l'angostura Inglesa escontra'l sur. Empieza a la corte del castru Harwood en coordenaes 49°06′30″S 74°22′30″W / 49.10833°S 74.37500°O y termina a la corte de la islla Foot en coordenaes 49°23′15″S 74°25′30″W / 49.38750°S 74.42500°O.[2]
La so direición xeneral ye norte-sur y la so llongura de 17 milles. El pasu cuerre ente la mariña firme de la Patagonia chilena llamáu nesa área puexu Exmouth y la mariña oriental de la parte central de la islla Wellington.
Na mariña de la islla Wellington, na parte norte del pasu ta asitiáu puertu Edén, única llocalidá habitada del área.
Nel pasu hai dellos baxos fondos, castros y roques con agües fondes al so alredor. Como ye habitual tien de salease siguiendo'l track señaláu nes cartes de navegación.[2]
Xeoloxía y orografía
Son una socesión de tierres altes y barrancosas con numberosos cumes y puexos bien paecíos ente sigo. Los sos cabos y puntes terminen en forma abrupta.
Les mariñes son acantiladas y les sos canales, polo xeneral son llimpies y abiertes, onde hai estorbises estos tán invariablemente marcaos por sargazos.
Esisten altores bastante notables que sirven pa reconocer la entrada a los distintos senos, canales o badees. Estes tán claramente indicaes nes respeutives cartes y derrotero de la rexón.[3]
Nel pasáu produció un fundimientu del territoriu provocáu pol alcuentru, frente a la península de Taitao, de tres plaques tectóniques: la de Naza y l'Antártica que se mueven escontra l'este, y la Suramericana que se mueve escontra l'oeste. Esta situación causó un bultable fundimientu del cantu de la placa Suramericana baxando los suelos al so nivel actual, lo que puede comprobase pola fragmentación del territoriu y la penetración del mar nos llugares fundíos, surdiendo gran cantidá d'islles.
Data de la dómina terciaria; y ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero'l cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur de la cordal de la Mariña.
Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.[3]
Climatoloxía
La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.
Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en islla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.
La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura medio de 9°C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra la seronda.
Esisten solu dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen casi puramente del SO con gran intensidá.
Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu.[4]
Na mayoría de los senos, esteros y canales les tierres altes faen camudar la direición del vientu verdaderu. El vientu tiende a soplar a lo llargo de les canales, siguiendo la so direición y escontra baxo nos valles.
Nos puertos y fondeaderos que s'atopen a sotaventu de les tierres altes, cuando los bastios que soplen polo alto atopen quebraes o valles, baxen por ellos en forma repentina y violenta, a estos bastios conózse-yos como “williwaws”.
El vientu dominante en tola zona según el mes ye: xineru del NO – febreru del O – marzu y abril del O – mayu ronda al S – xunu camuda al SO – xunetu y agostu ente l'O al SO – setiembre del E y del N – ochobre del O – payares del O al NO y n'avientu del ONO.[4]
Flora y fauna
Nes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel. Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.[5]
El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corcuspinos y choros[6]
Señalización marítima
Esisten balices y boyes, que tienden a sumir poles corrientes y los malos tiempos, polo que nun son de fiar.
Les corrientes de marea son similares a les atopaes na angostura Inglesa.[2]
Historia
A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada casi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu xviii ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.
Dende mediaos del sieglu xx eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses mariñes.
Por más de 6.000 años estes canales y les sos mariñes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[7]
Descripción mariña este Puexu Exmouth
Ye una gran península del continente que s'alluga llindada pel este pol senu Eyre, pol suroeste pela canal Grappler y pel oeste pol pasu del Indiu. Mide 25 nmi de llongura con una orientación xeneral N-S y el so mayor anchu, na parte norte, ye de 14 nmi.
Cuenta con dos cadenes de montes, una cercana a la ribera este del pasu del Indiu y la otra más al interior. Na parte norte sobresal el monte Jervis de 1391 metros d'altu, na parte sur hai dellos picos nevaos y nel sector suroeste hai dellos picos de 900 metros cubiertos de nieve.[2]
Punta Halliday
Ye l'estremu NO de la península Exmouth y constitúi el fin de la ribera empobine de l'angostura Inglesa y l'entamu norte del pasu del Indiu. Ta arrodiada de sargazos que s'internen nes sos agües alredor de ½ cable.[8]
Caleta Level
Asitiada na mariña NE del pasu del Indiu frente a les islla Henry y Sacavera de la ribera opuesta. La so fondura ye bien dispareja, varia ente los 13 y los 70 metros. Solo apta pa embarcaciones menores.
Nel centru de la caleta desagua un esteru nel qu'esiste'l caserío d'una fábrica conservera de mariscos.[2]
Esteru Reindeer
Asitiáu 2¼ nmi al sur de caleta Level na mariña de la península Exmouth. Tien tien una boca de ½ nmi y un sacu de 2 nmi en direición SE. Nun foi llevantáu.[9]
Castros Guía
Son dos castros separaos por un gordón de roques unes a flor d'agua y otres somorguiaes. Son baxos. El so alredor ye puercu hasta ¼ cable de distancia. Nel estremu norte d'unu d'ellos ta instaláu'l faru Castru Guía.[9]
Descripción mariña oeste
Islles Harwood
Les sos coordenaes averaes según el Carreru son: L:49°07'00” S. G:74°22'00” W. Son un grupu formáu por una islla principal, un castru allugáu al NO de la islla anterior y un islotillo asitiáu al SE de la mesma; el conxuntu mide 3 nmi de llargu. Tán asitiaes a 5 cables al SO de la punta Halliday y 2 cables al este de la islla Sacavera.
La enfilación d'estes islles cola punta Halliday marca la llende sur de l'angostura Inglesa y l'empiezu escontra'l sur del pasu del Indiu.[10]
Islla Sacavera
Les sos coordenaes según el Carreru son: L:49°07'00” S. G:74°23'00” W. Asitiada 2 cables al oeste de les islles Harwood. Tien una llongura de 7½ nmi. Pel so llau norte cuerre la canal Norte de puertu Edén.[10]
Islla Morton
Asitiada ¼ de cable al sur de la islla Sacavera forma'l llau NE de puertu Edén. Tien 8 nmi de llargu, ye arbolada y de 45 metros d'altu. Alredor del so llau NO hai baxos fondos y un petón qu'avanza escontra la canal Norte de puertu Edén.[9]
Islla Carlos
Asitiada ½ nmi al SO de la islla Morton. Forma parte d'un grupu d'islles qu'abriguen puertu Edén pel so llau este. Xunto cola islla Duce ocupa la mayor parte del accesu a puertu Edén qu'estremen en dos pasos llamaos canal Sur y canal del Este.
Tien 46 metros d'altu, ye montiega. Nella ta instaláu un faru automáticu y nel so cume hai una torre de fibra de vidriu de 10 metros d'altu.[11]
Puerto Edén
Formar na mariña este de la islla Wellington, na ribera oeste del pasu del Indiu. Tien un sacu de 1⅜ nmi. Abrigáu pel este poles islles, Morton, Duce y Carlos.
Puede aportase al puertu pola canal Norte que cuerre ente la islla Wellington y les islles Sacavera y Morton; pola canal Esti que flúi ente la islla Morton y la islla Duce y pola canal Sur que se forma ente les islles Carlos y Wellington. Ufierta fondeadero seguru pa tou tipu de naves.
Na islla Wellington álzase'l monte Jenkins de 134 metros d'altu y escontra el ONO del mesmu otru cume de 524 metros. Tamién na islla Wellington álcense tres torres de la ex-radioestación de la Fuercia Aérea de Chile más una casa y galpón onde funciona una conservera de mariscos. Cercanu a los anteriores hai un caserío llamáu Villa Puerto Edén que cunta con Alcaldía de Mar, reten de Carabineros, oficina de correos y telégrafos y una escuela pública.[12]
Caleta Lackawana
Abrir na mariña de la islla Wellington al sur del accesu a puertu Edén, 6 cables al sur del estremu sur de la islla Morton. La so entrada tien namái 45 metros d'anchu y nel centru d'ella hai una roca con 3,70 metros d'agua. Nun tien valor pa la navegación.[13]
Petón Gorgón
Allugáu al sur de la caleta Lackawana, 3½ cables de la mariña de la islla Wellington. Tien 3½ cables de llongura en sentíu N-S por 1½ cables de E-O, queda cubiertu de sargazos mientres la marea alta. Nél hai instalada una baliza de babor con poste de madera. Cercanos a la baliza hai baxos fondos y una roca afogada. Les naves que saleen el pasu del Indiu tienen de caltenese más cerca de la mariña oriental del pasu.[13]
Islla Marta
Asitiada 1 nmi al SSO del petón Gorgón y a ½ cable de la mariña de la islla Wellington. Mide 1 nmi en direición N-S. Tien un altor de 32 metros. Dende'l so estremu sur esprender delles roques escontra'l pasu del Indiu. Forma'l llau oriental del puertu Riofrío.[14]
Puertu Riofrío
Abrir na mariña de la islla Wellington sobre la mariña occidental del pasu del Indiu. Nel centru de la entrada atopa la roca Cuadonga qu'acuta l'accesu y que s'atopa señalizada por aciu una baliza de fierro de 4 metros y un canastillo de babor. Nun s'encamienta emplegalo pola presencia na so entrada de munchos baxos fondos. Na mariña allegante álcense cumes de 115, 342 y 358 metros. Nel so interior abonda'l pexe.[15]
Islote Cuadonga
Atópense 2 nmi al SSE del puertu Riofrío a media canal y estiéndense por más de 1 nmi en direición N-S. Empiecen col castru Toro de 12 metros d'altu pel norte y rematen nel baxu Abtao que tien solo 3,70 metros d'agua enriba y que s'atopa cercanu a la islla Crossover. Toos son montiegos sacante los del sector sur.
Les cartes de navegación indiquen dos rutes pa navegar esta parte del pasu. La ruta oriental ye más estrecha pero más recta y ye la que tien de preferise cuando'l tiempu ta zarráu.[16]
Islla Crossover
Asitiada 1 nmi al sur de los castros Cuadonga y próxima a la vera occidental del pasu. Tien 1 nmi de llargu. Na parte norte tien 96 metros d'altu. Al OSO del estremu nororiente hai una mancha blanca bien notable. N'el so mariña hai un faru automáticu.[17]
Ver tamién
- Orografía
- Xeoloxía
- Glaciación Würm (Edá de Xelu)
- Islles de Chile
- Xeografía de Chile
- Chile insular
- Islles de Chile
- Golfos per superficie
- Historia de la patagonia
- Patagonia chilena
- Pueblos orixinarios chilenos
- Parques nacionales de Chile
- Canales de la Patagonia
- Canales fueguinos
- Muséu Acatushun
- Estancia Harberton
Notes
- ↑ 1.- Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten. 2.- La descripción de les mariñes ta fecha de norte a sur.
Referencies
- ↑ Magallanes, 2018.
- 1 2 3 4 5 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 109.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 37,38.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 39-46.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 38.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 25,39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 105,109.
- 1 2 3 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 111.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 106,111.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 112,113.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 112.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 115.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 115,116.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 116.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 116,117.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 117.
Bibliografía utilizada
- Institutu Xeográficu Militar (1970). Atles de la República de Chile. Santiago - Chile - Institutu Xeográficu Militar. Segunda edición.
- Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
- Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
- Incafo, S.A. (1982). Chile y los sos parques nacionales. Madrid - España - La Naturaleza n'Iberoamérica. 84-85389-35-2.
- Magallanes, Rexón (2018). Gobierno de Chile - Rexón de Magallanes. https://www.gob.cl/rexones/region-de-magallanes/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre les islles de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la flora de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la fauna de Chile.
- Directemar - Armada de Chile
- Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile.
- Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
- Oceanografía xeolóxica UCV
