Estaos d'Austria del SPÖ

• Burgenland: ta nel gobiernu, cola ÖVP (48,26% de los votos, 2010)
• Carintia: ta nel gobiernu, colos Verdes y la ÖVP (37,13% de los votos, 2013)
• Estiria: ta nel gobiernu, cola ÖVP (38,26% de los votos, 2010)
• Viena: ta nel gobiernu, colos Verdes (44,34% de los votos, 2010)

Entamos

El doctor Victor Adler, quién llogró unificar al SPÖ en 1889.

Los movimientos y asociaciones socialistes y de trabayadores empezaren a formase n'Austria en mediaos del sieglu XIX. La primer xunta del partíu tuvo llugar en 1874, en Neudörfl, que más tarde se convertiría en Burgenland. Nos años siguientes se subsiguieron lluches internes ente facciones, y el partíu estremar ente moderaos y anarquistes. Unificar en 1889 como «Partíu Democráticu Social Obreru d'Austria» (n'alemán Sozialdemokratische Arbeiterpartei Österreichs, SDAPÖ) gracies al doctor Victor Adler. Nel congresu del partíu en Hainfeld decidieron conxuntamente aceptar la Declaración de Principios de Adler, celebráu dende'l 30 d'avientu de 1888 hasta'l 1 de xineru de 1889, poro, ésta ye la fecha que se considera como la fundación del partíu. El 12 de xunetu de 1889, publicóse'l primer númberu del periódicu Arbeiter-Zeitung del partíu. Primeramente tuvieron una cercanía col marxismu y siguió creciendo, especialmente en Viena y les zones industrializaes de Bohemia, Moravia, Estiria, Baxa Austria y Alta Austria.

El partíu participó de la Segunda Internacional en París el 14 de xunetu de 1889. Amás realizáronse campañes por mayor cantidá de derechos de los trabayadores, incluyendo'l derechu al sufraxu. Nel llamáu Brünner Programm de setiembre de 1899, los socialistes esixeron que l'Imperiu Austro-Húngaru reformar nun Estáu democráticu.

Los socialdemócrates fueron habilitaos pa les eleiciones en Viena del 30 de mayu de 1890 pa participar na votación del conseyu municipal (Gemeinderat).

En 1907 y dempués d'una fuelga xeneral, foi-yos concedíu'l sufraxu. Nes eleiciones pa la Cámara de Diputaos en Reichsrat (Conseyu Imperial), los socialdemócrates fueron capaces de llograr bastantes votos: d'un total de 516 escaños, el partíu ganó 86 de los mesmos, convirtiéndose asina na segunda facción más importante del Parllamentu dempués del Partíu Socialcristiano. Finalmente, en 1911 los socialistes convertir nel partíu más fuerte del Parllamentu.

El partíu primeramente sofitó la guerra contra Serbia depués del asesinatu del Archiduque Francisco Fernando en Sarayevu y de la so esposa Sophie, duquesa de Hohenberg en 1914, pero retratar al ver que la desastrosa guerra yera inconcebible. Tres la muerte del emperador Francisco José I d'Austria, el primer alcuentru pa celebrar la paz foi lleváu a cabu n'avientu de 1916. En xineru de 1918, les fuelgues empezaron a españar, pa solicitar la detención de la guerra y del tarrecible sufrimientu de les persones, especialmente de les families de los trabayadores.

N'ochobre, una Asamblea Provisional (Provisorische Nationalversammlung) foi convocada pol socialdemócrata Karl Renner, quién trató d'ellaborar una Constitución provisional (Provisorische Verfassung) so la direición d'un nuevu Conseyu d'Estáu encabezáu pol nuevu canciller d'Estáu Renner. Los socialdemócrates queríen una nueva forma de gobiernu, y el 12 de payares de 1918, la República foi proclamada por Renner. Como primer ministru, Renner introdució delles reformes, como la xornada llaboral d'ocho hores y les vacaciones pagues a los trabayadores.^[2]

Primer República

El primer ministru socialdemócrata Karl Renner.

El partíu tuvo un ésitu moderáu na década de 1920, pero los sos miembros fueron escorríos por derechiegos a principios de 1930. Tanto so la dictadura austrofascista de 1934 a 1938, como mientres la ocupación alemana ente 1938 a 1945. El SDAPÖ foi prohibíu y escorríu en gran midida, pero depués de la lliberación, los socialdemócrates convertir na fuercia político más importantes de la post guerra alemana. El partíu foi miembru de Labour and Socialist International ente 1923 y 1940.^[3]

El partíu claramente quería qu'Austria s'unificara políticamente con Alemaña na nueva república llamada «Deutsch-Österreich» (Alemaña-Austria), pero'l Tratáu de Saint-Germain-en-Laye prohibió claramente cualquier unificación ente Austria y Alemaña. El SDAPÖ, sicasí, defendió esa unión mientres la Primer República, cola esperanza de que la so posición fortaleciérase y que'l socialismu espandir n'Alemaña.

Nes primeres eleiciones de l'Asamblea Nacional Constituyente del 6 de febreru de 1919, les muyeres pudieron votar per primer vegada y el SDAPÖ convertir nel partíu políticu más fuerte, formando un gran choque xunto colos Anti-Anschluss^[4] del Partíu Socialcristiano (CS).

En mayu de 1919 se subsiguieron les eleiciones nel conceyu de Viena, de los 165 escaños en total, los socialdemócrates llograron 100 escaños. Jakob Reumann convertir nel primer alcalde socialdemócrata de Viena, la ciudá siguiría siendo un bastión de los socialistes con un país mayoritariamente gobernáu polos conservadores. El gobiernu municipal entós ordenó la construcción de la primera Gemeindebau pa la clase trabayadora y les residencies Karl-Marx-Hof y el camín Gürtel, amás d'establecer reformes del tipu social, de salú y educatives. Estes midíes ameyoraron la calidá de vida de los trabayadores y alzaron la so calidá de vida, por ello acuñóse la denominación de "Rotes Wien" (Viena Colorada) na década de 1920.

Dientro del gran choque qu'armaron colos socialcristianos, les partes llegaron a alcordar reformes como les xornaes llaborales de 8 hores per día (8-Stunden-Tag), la llei de conseyos de trabayadores (Betriebsrätegesetz) y les negociaciones sobre una nueva constitución republicana, qu'entraría a valir el 20 de payares de 1920. Dempués de les eleiciones parllamentaries n'ochobre de 1920, el SDAPÖ abandonó la coalición dempués de que'l CS llograra la mayoría de votos. Los socialistes quedaríense como oposición mientres la Primer República.

El SDAPÖ siguió estremáu en dos facciones, per un sitiu taben los moderaos so la direición del ex-canciller Karl Renner, quién abogaba por un Estáu parllamentariu, pola democracia lliberal y el Estáu de bienestar; pel otru llau taben los más radicales austromarxistas cola direición d'Otto Bauer. Sobremanera éstos postreros nun queríen volver cooperar col CS, lo qu'amontó la inestabilidá interna faciendo a les partes cada vez más estremes.

Esplegue del SDAPÖ en 1930.

Sintiéndose cada vez más amenaciaos, la mayoría de los partíos políticos conformaron la so propia ala militar. En mayu de 1924, el SDAPÖ fundó la so ala paramilitar denomada «Republikanischer Schutzbund» (Lliga de Proteición Republicana). El Partíu Comunista d'Austria conformó les Brigaes Coloraes, el CS tamién lo fixo cola «Heimwehr» (Fuercia de Proteición de la Patria). Esto nun yera un bon presaxu pa la futura estabilidá de la nueva república, cola esistencia de milicies y grupos políticos armaos xixilando, xunto a la policía y fuercies militares regulares. La fundación d'éstes milicies surdieron como respuesta a les tensiones polítiques plantegaes, agravando posibles enfrentamientos abiertos armaos mientres los partíos políticos siguíen lluchando. El 3 de payares de 1926, el llamáu «Linzer Programm» foi alcordáu na convención partidaria del SDAPÖ, fuertemente influyíu pola ala de Otto Bauer y reforzando les diferencies col Partíu Socialcristiano y los socialdemócrates.

El 30 de xineru de 1927, los miembros del partíu conservador Heimwehr dispararon contra los miembros del Republikanischer Schutzbund en Schattendorf, Burgenland, resultando en dos muertos. Depués d'un xuiciu nel que nun se toparen culpables, los miembros de la Republikanischer Schutzbund, el SDAPÖ y los trabayadores amosáronse indignaos pol veredictu y realizaron una protesta'l 15 de xunetu. Alteriar, descargando la so indignación, dirixir escontra'l Palaciu de Xusticia (Justizpalast) prendiéndolo fueu. Los enfrentamientos cola policía dexaron 85 trabayadores y 5 policías muertos y unes 600 persones resultaron mancaes. La quema del Justizpalast y el derramamiento de sangre simbolizó una rotura dientro de la República, marcando'l fin de la democracia.

L'ambiente político fíxose cada vez más trupu y insostenible, los conservadores apuntaron contra los socialdemócrates el 18 de mayu de 1930, mientres el Heimwehr del CS declaraba'l «Korneuburger Eid» (Xuramentu de Korneuburger) na qu'abiertamente se solicitaba'l derrocamientu de la democracia.^[5]

Periodu del austrofascismo

Soldaos austriacos frente a la Ópera de Viena.

El 7 de marzu de 1933 el Parllamentu detúvose por cuenta de un tecnicismu menor nos procedimientos parllamentarios. Mientres un impasse de votación, la presidencia coleutiva de la Cámara Baxa foi retirada del so cargu. Entós, el Canciller Engelbert Dollfuß aprovechó la oportunidá pa refugar el Parllamentu y gobernar con una serie de decretos d'emerxencia por aciu l'acta de poderes d'emerxencia de 1917.^[6]

La presión amontar nel SDAPÖ, les actividaes polítiques fueron cada vez más acutaes y la censura a la prensa aumentó. Los socialdemócrates protestaron y llevaron les sos fuercies de los bastiones de trabayadores de Linz, Viena y d'otres árees industriales citadinas. La tensión españó públicamente'l 12 de febreru de 1934, cuando la polícia ingresó na sede llocal del partíu en Linz nuna busca. La milicia socialista aguantar a les fuercies policiales, nuna llucha armada que duró selmanes y qu'españó en Viena y n'otros sitios onde'l SDAPÖ tenía fuercia. Llamar al exércitu pa entartallar el llevantamientu de Viena, con bombarderos en Karl-Marx-Hof onde los miembros de la Schutzbund atopábense atrincheraos. La guerra civil enllargar hasta'l 16 de febreru, finalmente'l movimientu socialdemócrata atopábase dafechu prohibíu, cola mayoría de los dirixentes deteníos. El final de la guerra civil marcó'l fin de la Primer República d'Austria y l'entamu del Estáu Austrofascista sol lideralgu de Dollfuß.

L'achaplamientu de la oposición socialdemócrata polos conservadores significó un debilitamientu adicional p'Austria, como les lluches internes dientro del Heimwehr. El mesmu Canciller Dollfuß foi asesináu diez selmanes dempués del final de la guerra polos nacionalsocialistes. Adolf Hitler taba influyendo cada vez más nos asuntos políticos d'Austria, l'Alemaña nazi taba aumentando la presión maquinando y manipoliando los acontecimientos políticos, según tamién planiando y executando ataques terroristes dientro de la infraestructura d'Austria. El socesor de Dollfuß, el Canciller Kurt Schuschnigg intentó una nueva ronda de negociaciones colos yá illegales socialdemócrates ya inclusive colos monarquistas, col fin d'estabilizar la situación nuevamente. La democracia socialista foi favorecida, pero entá yera probe'l conceutu d'una Austria independiente, teniendo la forma del réxime austrofascista. La llucha estrema y l'enemistá de les dos partes dio llugar a la supresión de la democracia y a la fin d'Austria independiente. El 12 de marzu de 1938, el debilitáu gobiernu austriacu sol Canciller Schuschnigg viose obligáu a dimitir ante Hitler so amenaza de guerra, y Austria foi amestada a l'Alemaña nazi.

El Anschluss foi primeramente recibíu con entusiasmu por munchos socialdemócrates, como'l ex Canciller Karl Renner, quién se comprometió a votar positivu nun referendu sobre'l Anschluss,^[7] pa finalmente realizar el so suañu d'unificación con Alemaña. Anque la democracia non podía visualizase, nes sos polítiques Hitler prometió más trabayu ya igualdá pa trabayadores y obreros, según tamién otres reformes socialistes y estabilidá política. L'entusiasmu socialista que recibió Hitler llueu dio pasu a la cruda realidá de la guerra y la ocupación nazi.

Mientres la Segunda República

Primer presidente del SPÖ, Adolf Schärf.

La Ofensiva de Viena, coles fuercies soviétiques y nazis concluyó'l 13 d'abril de 1945. Darréu, el partíu foi refundado sol nome de Partíu Socialista d'Austria» (Sozialistische Partei Österreichs, SPÖ). El primer presidente del partíu foi Adolf Schärf. Dempués de la tiranía, la guerra y la destrucción, el país tuvo que ser reconstruyíu mientres se soportaben la fame y les privaciones. La traumática esperiencia del dominiu alemán traxo consigo un cambéu na opinión xeneral del panxermanismu y sobre la idea d'Austria como un país independiente, soberanu y democráticu. Los antiguos rivales, los conservadores y los socialistes, dexaron de llau les sos diferencies pa trabayar pola prosperidá y pola soberanía anovada del país. Dambes partes celebraron una gran coalición que duraría los próximos ventiún años, hasta 1966.

La Xunión Soviética tuvo influencia como potencia aliada nos años darréu posteriores a la guerra. Josif Stalin taba interesáu na integración d'Austria acabante lliberar nel bloque soviéticu. El Partíu Comunista d'Austria foi l'únicu partíu del que puede sostenese que de cutio lluchó contra'l réxime nazi, poniendo gran parte del so trabayu so proteición y guía de Moscú. Karl Renner intentó asitiase como l'home del momentu, alegando que podría faer de ponte ente conservadores y comunistes, anque los soviéticos y los aliaos teníen grandes reserves alrodiu de Renner, a quién víen como un comenenciosu. Renner intentó convencer al escépticu Stalin nuna carta, na qu'espresaba la so mea culpa pol so anterior sofitu al Anschluss y presentábase como un políticu socialista capaz de llegar a un alcuerdu colos comunistes.^[8]