| Nevado Ojos del Salado | |
|---|---|
| monte | |
 | |
| Situación | |
| País |  Arxentina |
| Provincia |  Provincia de Catamarca |
| Departamentu | Departamento Tinogasta (es)  |
| Cordal | Andes |
| Montes |
Volcanic Seven Summits (en) |
| Coordenaes | 27°06′34″S 68°32′32″W / 27.1094°S 68.5422°O |
  Nevado Ojos del Salado Nevado Ojos del Salado (Chile) | |
| Datos | |
| Altitú | 6893 m |
| Prominencia | 3688 m |
| Materiales |
andesita (es) |
 | |
El Nevado Ojos del Salado ye un estratovolcán perteneciente a la cordal de los Andes, que se topa enclaváu sobre la llende ente Arxentina y Chile, del cual ye'l so puntu más eleváu. Con 6891,3 msnm,[1] ye'l volcán más altu del mundu[1][2] y el segundu visu de los hemisferios sur y occidental,[1] siendo solu superáu pol cuetu Aconcagua (6960,8 msnm).[3]
Esti xigantescu complexu volcánicu ta allugáu al este de Copiapó (rexón d'Atacama) y al oeste de Fiambalá (provincia de Catamarca). El so bloque principal remata en 3 picos, que tienen una alliniación oeste-esti; nesi orde, estos cumes son denominaes Oeste (6721 msnm), Central (6752 msnm) y Principal (6893 msnm).[4] Esta postrera tamién la conoz como cume Bífidu, en razón de que remata en dos torrexones predresos d'igual altitú, los que s'atopen desamoraos per alredor de 50 m en llinia recta y un desnivel de 30 m de fondura.[4] Estos dos cotes máximes del picu Principal son denominaes: torrexón Oeste y torrexón Esti,[4] tamién conocíes como visu chilenu y visu arxentín, respeutivamente, magar dambes son cumes estremeros.[5] Asitiar nes coordenaes 27°06’35”S 68°32’31”O (la occidental) y 27°06’35”S 68°32’29” (la oriental).[4]
Por cuenta del so allugamientu en plena Puna d'Atacama, el monte presenta condiciones climátiques bien seques, con nieve namái mientres el periodu ivernizu y solo nes cotes cimeres. Magar que esisten fumaroles pela redolada del visu, nun se rexistraron erupciones en tiempos históricos. Suxurióse que l'ausencia de rexistros eruptivos deber al remotu allugamientu del monte, virtualmente inaccesible hasta tiempos bien recién.
L'ascensión al volcán ye simple a esceición del tramu final, de gran dificultá, onde l'usu de cuerdes y d'otros accesorios ye recomendable. El primer ascensu foi lleváu a cabu pola espedición polaca de Jan Alfred Szczepański y Justyn Wojsznis en febreru de 1937.[2]
Xeoloxía
El Nevado Ojos del Salado ye un estratovolcán que'l so ampliu cráter atópase vencíu, quedando arrodiáu per dos cumes predresos en forma de torrexón. Dambos cumes, la chilena y la arxentina tienen una altitú similar, siendo la primera aproximao 8 ± 5 cm más alta.
Esti volcán, que'l so nome provién de que da orixe al ríu Saláu, allugar nel centru d'una cadena volcánica en sentíu esti oeste d'aproximao 60 quilómetros, que s'empecipia nel pasu Fronterizu San Francisco y remata nel Neváu Trés Crucies. Sobre esti mesma cadena cuerre parte de la frontera arxentina-chilena pos, según el laude británicu de 1902, el trazáu ente dambos puntos sigue la divisoria de les agües. D'esta forma, los dos visos del Nevado Ojos del Salado son travesaes pela frontera internacional.
Altitú
Distintos mecanismos de midida marcaron grandes diferencies na altitú del neváu Ojos del Salado y otros montes. Anque tradicionalmente dióse-y al monte Aconcagua, asitiáu na República Arxentina, el títulu de monte más altu d'América, delles estimaciones de l'altitú del Ojos del Salado, feches por una espedición militar chilena en 1956, considerar 100 metros más altu que'l Aconcagua; sicasí, el so marxe d'error considerablemente alto fixo qu'esta midida nun fuera aceptada finalmente.[6] La revista chilena Andes intentó alicar esti «supuestu» discutiniu, que foi rápido desacreditada por otres publicaciones internacionales por considerar que yeren aseveraciones que respondíen a cuestiones polítiques o de promoción publicitaria.
Sicasí, sí esistía un ampliu alderique sobre'l títulu del «volcán más altu del mundu», qu'apostaben el neváu Ojos del Salado y el monte Pissis, qu'a pesar del so nome en realidá ye un volcán. Les midíes de dambos volcanes variaben de manera importante, dexando al monte Pissis como llixeramente más altu. En 2007 una espedición francu-chilena esploró tanto'l Pissis como'l Ojos del Salado y determinó l'altitú de dambos. El Aconcagua, que la so altitú de 6965 msnm fuera determinada en 2005 por una espedición de la Universidá de Concepción, confirmó la so categoría del más altu del hemisferiu, siguíu pol Ojos del Salado con 6891,3 msnm, y depués pol Pissis con 6792 msnm.[1] Estes midíes, basaes nel modelu geoidal suramericanu de SIRGAS, fueron aceptaes pol Institutu Xeográficu Militar chilenu y consideraes oficiales pa esi país. Sicasí, entá resta que'l so par arxentín pronúnciese al respeutu pa homogeneizar les midíes.[7] Esto debe a que los datos oficiales del Institutu Xeográficu Nacional arxentín indiquen que l'altitú del Ojos del Salado ye de 6879 msnm,[8] ente que nuna publicación de 2011 menguar el so altitú a 6864 msnm.[9]
Per otru llau, dellos otros estudios confirmen que'l Nevado Ojos del Salado ye'l segundu monte más altu de los hemisferios sur y occidental tres el Aconcagua, percima del Pissis.[10][11][12]
Visos
El cume principal del neváu Ojos del Salado remata en dos torrexones predresos distantes 60 metros unu del otru.
- El torrexón Esti o visu arxentín[ensin referencies] ye la masa principal del monte y contién la so mayor roca madre.[13]
- El torrexón Oeste o visu chilenu[ensin referencies] ye una aisllada aguya de punta plana que surde ente los dos cráteres mentaos.
Dambos visos tán dixebraes por una fienda vertical de 30 metros de fondura. La sensación óptica que se tien a lo cimero de dambos torrexones, como asocede na mayoría de los cumes que presenten dellos altores asemeyaos, ye que l'otru podría ser más altu.
En payares de 2003, una espedición arxentina realizó una nivelación topográfica dende la visu chilenu. Tomando la parte cimera de la piedra más alta de cada torrexón, el Oeste resulta ser más alta por 54 ± 5 cm. Anque esta prueba ye milimétrica en condiciones normales, los fuertes vientos aumenten el marxe d'error, siendo nesti casu de 5 cm. Amás, realizóse una midida complementaria, so la hipótesis de que les piedres, inclusive tando nel so sitiu orixinal, podríen llegar a movese, afectando'l valor de la prueba. Considerando entós la porción más elevada del suelu arenosu nel cual sofítense les roques y por cuenta de que les que coronen el torrexón Oeste son enforma mayores que les del Esti, nesti casu la diferencia foi favorable en 8 ± 5 cm a esti postreru. Pa los criterios del alpinismu modernu, sicasí, les diferencies menores a un metro considérense iguales, y polo tanto dambes visu considérense la verdaderu cume.
Actividá volcánica
Esiste alderique sobre si esti volcán tien actividá volcánica «actual» o solo «histórica». D'alcuerdu al Institutu Smithsonianu y el so Programa Global de Vulcanismu, la erupción más recién conocida remontar a 1300 años tras, anque con un importante rangu d'error.[14]
Sicasí, esiste evidencia d'emisión menor de cenices en 1993, lo que se sumaría a la continua presencia de fumaroles y dellos fluxos de llava d'orixe relativamente recién. Otra manera, si considérase namái la última erupción, dichu títulu recibir el tamién arxentín-chilenu Llullaillaco, que, anque de menor tamañu, fixo erupción en 1877.
Rutes d'ascensu
L'ascensu nun precisa maña téunica pero si muncha preparación y estáu físicu.
Les condiciones climátiques son sicasí una considerancia importante: temperatures bien per debaxo de cero grau con vientos fuertes. Coles mesmes, l'altitú estrema provoca apunamiento nel escalador non debidamente aclimatáu: esti peligrosu trestornu fisiolóxicu puede llevar a la muerte en cuestión d'hores.
Dende Arxentina
Dende'l territoriu arxentín, partir dende la ciudá de Fiambalá, en Catamarca, asitiada a una altitú de 1550 msnm. Apuértase al traviés del Paso Internacional San Francisco. Son 230 km dafechu asfaltaos hasta la llende con Chile. La ciudá cunta con empreses d'alipinismu y tresportes. Logísticamente ye más difícil l'accesu al cume del volcán per territoriu arxentín, una y bones les rutes vehiculares tán más alloñaes del visu, anque especialistes señalaron que, como contraparte, per esi llau la xubida en sí ye más fácil y más interesante.[15]
Dende Chile
Dende'l territoriu chilenu ye logísticamente más fácil l'accesu al visu del volcán, una y bones la ruta vehicular atópase muncho más próxima y tamién se cunta con un par de pequeños abellugos.[16] La ciudá más cercana ye Copiapó, a 250 km. Esta ciudá, asitiada a una altitú de 370 msnm, tamién cunta con empreses d'alpinismu y tresportes que pueden facilitar les espediciones. El percorríu, alministráu por una empresa concesionaria, consiste en tresportar al andinista hasta Llaguna Verde, a 4245 msnm, para, tres unos díes d'aclimatación, xubilo en vehículu a los abellugos de la Universidá d'Atacama, a 5200 msnm, y darréu al Abellugo Texos, a 5825 msnm. L'ataque al cume solo puede faese dende les 5:00 hores hasta les 14:00, polos vientos que surden a partir d'esa hora.
Santuariu d'Altor
Los cumes cercanos al Volcán Ojos del Salado como'l Volcán Copiapó, Cuetu Los Coríos, El Potru, San Francisco y Incahuasi, fueron identificaos cola presencia de restos arqueolóxicos asociaos a la cultura inka.[17]
L'arqueólogu Ricardo Moyano, señaló la probable presencia de adoratorios d'altor nel Volcán Ojos del Salado.[18][19]
Llagu a mayor altitú de la Tierra
Nel llau arxentín del volcán, esiste un pequeñu llagu ensin nome de 100 m de diámetru y con una fondura de 5 a 10 m, allugáu nun cráter a 6390 msnm, aproximao nos 27º07'S 68º32'W,[20] lo que lo convertiría nel llagu conocíu asitiáu a mayor altitú del planeta.[21]
Récor mundial d'altor en vehículu
El 21 d'abril de 2007, los chilenos Gonzalo Bravo y el so copilotu, Eduardo Canal Moya, batieron el récor mundial d'altor en vehículu terrestre cuando llograron xubir hasta una altitú de 6688 msnm nel Nevado Ojos del Salado, superando la marca de 6646 msnm impuesta por una espedición alemana en marzu d'esi mesmu añu. El vehículu utilizáu pola espedición foi modificáu pa dexar llegar a l'altitú final, lo qu'incluyó cambéu de motor, exes y suspensión, bloquéu de diferenciales, supercargador y ordenador pa cambéu d'amiestu, ente otros. La marca foi rexistrada pol Llibru Guinness de los récores en xunetu de 2007.
Ver tamién
- Volcán Llullaillaco
- Montes de l'Arxentina
- Montes de Chile
- Seismiles de Salta
- Volcanes más altos del mundu
Referencies
- 1 2 3 4 Turrel, Marc, y Jorge Velasco (18 de mayu de 2007). «Ojo del Saláu, el volcán más Altu del Mundu». Desnivel.com. Archiváu dende l'orixinal, el 15 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 20 de xunetu de 2008. «El volcán Ojos del Salado [...] llogró un altor elipsoidal de 6.934,115 metros y una altitú sobre'l nivel mediu del mar de 6.891,31»
- 1 2 «Nevado Ojos del Salado-Cara Norte/North Face». www.los6000dechile.cl (s/f). Archiváu dende l'orixinal, el 22 de xunetu de 2011. Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ Institutu Xeográficu Nacional (s/f). «Dar a conocer el nuevu altor oficial del Cuetu Aconcagua: 6.960,8 metros». www.ign.gob.ar. Consultáu'l 3 de setiembre de 2012.
- 1 2 3 4 Almaraz, Guillermo Luis (2012). «2», +6500. Una forma de dimensionar andar, 1ª, Arxentín: Vertical. ISBN 9789873324178. «128»
- ↑ Cutuli, Graciela Nel aniellu de fueu”. Diariu Páxina 12. Suplementu turismu 12. 13 de mayu de 2007.
- ↑ «South America's highest mountain may be in Chile» (inglés). The Santiago Times (5 d'avientu de 2006). Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ «Expedición confirma que monte Aconcagua ye'l más altu d'América». terra.cl (17 de mayu de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 9 de febreru de 2008. Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ Institutu Xeográficu Nacional de la República Arxentina, IGN. «Máximes altores - depresiones». www.ign.gob.ar. Archiváu dende l'orixinal, el 7 de xunetu de 2011. Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ Institutu Xeográficu Nacional de la República Arxentina, IGN: Atles Arxentina 500k.
- ↑ De Ferranti, Jonathan (4 de marzu de 2005). «Ojo del Saláu vs. Monte Pissis» (inglés). www.peaklist.org. Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ «Ojo del Saláu» (inglés). summitpost.org (2006). Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ Smithsonian Global Volcanism Program. «What is the world's highest volcano?» (inglés). Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ Biggar, 2005, p. 187.
- ↑ Smithsonian Global Volcanism Program. «Nevado Ojos del Salado» (inglés). Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ Biggar, 2005, p. 186 y 187.
- ↑ Biggar, 2005, p. 186.
- ↑ Reinhard, Johan (1983). «Los montes sagraos: Un estudiu etnoarqueológico de ruines nos altos cumes andinos.». Cuaderno d'Historia (3): páxs. 27-62. ISSN 0719-1243. http://www.cuadernosdehistoria.uchile.cl/index.php/CDH/article/view/46465/48493. Consultáu'l 1 d'avientu de 2017.
- ↑ Moyano, Ricardo (2009). «El adoratorio del cuetu El Potru: Arqueoloxía d'altu monte nel cordal de Copiapó, norte de Chile». Revista Estudios Atacameños (38): páxs. 39-54. ISSN 0718-1043. http://www.scielo.cl/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0718-10432009000200004. Consultáu'l 1 d'avientu de 2017.
- ↑ Moyano, Ricardo (2010). «la reconocencia_arqueologico_del cuetu_Pastillitos_y_volcan_Los Coríos Adoratorios Indigenas na III region d'Atacama, norte de Chile. Resultaos preliminares de la reconocencia arqueologico del cuetu Pastillitos y volcan Los Coríos.». Revista Werken: páxs. 43-60. ISSN 0717-5639. https://www.academia.edu/3672711/Moyano_R._2010._Adoratorios_Indigenas_en_la_III_region_de_Atacama_norte_de_Chile._Resultaos_preliminares_de la reconocencia_arqueologico_del cuetu_Pastillitos_y_volcan_Los Coríos. Consultáu'l 1 d'avientu de 2017.
- ↑ «Ojo del Saláu 6893m» (inglés). www.andes.org.uk. Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
- ↑ Drews, Carl (2002). «The Highest Lake in the World» (inglés). www.highestlake.com. Consultáu'l 9 de marzu de 2011.
Bibliografía
- (n'inglés) The Andes: A Guide for Climbers (3ª edición), Escocia: Andes Publishing, ISBN 0-9536087-2-7
- De Silva, Shanaka L., y Peter Francis (1991). Volcanoes of the Central Andes (n'inglés). Springer-Verlag, páx. 216. ISBN 3540537066.
- González-Ferrán, Óscar (1995). Volcanes de Chile. Santiago, Chile: Institutu Xeográficu Militar, páx. 640. ISBN 956-202-054-1.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Nevado Ojos del Salado.
- Smithsonian Institution (ed.): «Nevado Ojos del Salado». Consultáu'l 21 de marzu de 2016.
- Descripción del Ojos del Salado en Andeshandbook
