Miguel Delibes
direutor El Norte de Castilla, España

1958 - 1963 - Félix Antonio González →
Vida
Nacimientu Murcia[1], 17 d'ochobre de 1920[2]
Nacionalidá España [3]
Muerte Valladolid[4], 12 de marzu de 2010[5] (89 años)
Sepultura Panteón de Hijos Vallisoletanos Ilustres (es) Traducir[6]
Causa de la muerte cáncanu colorreutal
Familia
Fíos/es
Familia
Estudios
Estudios Universidá de Valladolid
Llingües falaes castellanu[9]
Profesor de José Jiménez Lozano
Francisco Umbral
Manu Leguineche
Oficiu escritor, novelista, periodista, abogáu
Trabayos destacaos El hereje (es) Traducir
El camino (es) Traducir
Los santos inocentes (es) Traducir
Diario de un cazador (es) Traducir
Premios
Miembru de Real Academia Española
Seudónimu/os Max
Xéneru artísticu poesía
novela
Serviciu militar
Lluchó en Guerra Civil Española
IMDb nm0217154
fundacionmigueldelibes.es
Cambiar los datos en Wikidata

Miguel Delibes Setién (17 d'ochobre de 1920, Murcia – 12 de marzu de 2010, Valladolid)[16][17] foi un novelista español y miembru de la Real Academia Española dende 1975 hasta la so muerte, ocupando la siella «y».[18] Llicenciáu en Comerciu, empezó la so carrera como columnista y posterior periodista de El Norte de Castilla, diariu que llegó a dirixir, pa pasar de forma gradual a dedicase dafechu a la novela.

Gran conocedor de la fauna y flora de la so redolada xeográfica, apasionáu de la caza y del mundu rural, supo afigurar nes sos obres tou lo relativo a Castiella y a la caza.

Trátase d'una de les primeres figures de la lliteratura española posterior a la Guerra Civil, polo cual foi reconocíu con ensame de gallardones; pero la so influencia va entá más allá, una y bones delles de les sos obres fueron afeches al teatru o se llevaron al cine, siendo premiaes en certámenes como'l Festival de Cannes.

La muerte de la so muyer en 1974 marcólu fondamente y en 1998 careció un cáncer de colon, del que nunca llegó a recuperase dafechu.

Biografía

Primeros años y formación

Casa de la cera de Recoletos de la ciudá de Valladolid na que nació Miguel Delibes el 17 d'ochobre de 1920. A la izquierda de la puerta hai una placa na que s'indica esta circunstancia, xunto a la frase del autor: «Soi como un árbol que crez onde lo llanten».[19]
Miguel Delibes a los seis años d'edá nuna fotografía del Colexu de les Carmelites de Valladolid.

Foi'l terceru de los ocho fíos del matrimoniu ente María Setién y Adolfo Delibes. El so padre —que foi caderalgu de Derechu na Escuela de Comerciu de Valladolid—[20] nació y morrió nel conceyu cántabru de Molledo, onde Miguel pasó numberosos branos y del que foi nomáu fíu adoptivu en 2009.[21][22] L'apellíu Delibes, d'orixe occitanu-francés, provenía de Toulouse; el güelu paternu de Miguel, sobrín del compositor francés Léo Delibes, moviérase a España pa participar na construcción del ferrocarril en Cantabria.[23] El so güelu maternu, Miguel María de Setién, foi un destacáu abogáu y políticu carlista orixinariu de Limpias.[24]

Cursó los sos estudios nel colexu de Lourdes, onde terminó'l bachilleratu en 1936. N'españando la Guerra Civil Española, se enroló como voluntariu na Marina del Exércitu subleváu en 1938. Como voluntariu, emprestó serviciu nel cruceru Canaries, que realizaba les sos operaciones na zona de Mallorca.[20][25] En 1939, al concluyir la guerra, tornó a la so ciudá natal ya ingresó na Escuela de Comerciu. En rematando esta carrera, empecipió la de Derechu y matriculóse na Escuela d'Artes y Oficios de Valladolid, lo que lu sirvió p'ameyorar les sos dotes artístiques y ser contratáu en 1941 como caricaturista en El Norte de Castilla, el diariu vallisoletano por excelencia y escribía les crítiques cinematográfiques mientres siguía realizando caricatures. Dos años más tarde, llogró la cátedra de Derechu mercantil, polo qu'empezó a impartir clases na Escuela de Comerciu. El 23 d'abril de 1946 casóse con Ángeles de Castro, quien darréu se convirtió nuna de les sos mayores inspiraciones lliteraries.[26] La so viaxe de novios trescurrió en Molledo.[27]

Entamu de la so carrera lliteraria

Ilesia de Santa María, en Sedano, pequeña llocalidá de la provincia de Burgos na que braniaba Delibes y que sirvió pa ambientar munches de les sos hestories.

Foi en contrayendo matrimoniu cuando empezó la carrera lliteraria de Miguel Delibes. Empecipióse entós un trieniu clave que marcó la so carrera: en 1947 empezó a escribir la so primer obra, La solombra del ciprés ye allargada, y nació el so fíu Miguel, que aportaría a un conocíu biólogu.[26] En 1947, recibió'l Premiu Nadal por La solombra del ciprés ye allargada, empezando asina a espuntar nel panorama novelísticu español. Poco dempués nació la so fía Ángeles, bióloga ya investigadora. 1949, últimu añu d'esi trieniu, tuvo marcáu pola publicación d'un nuevu llibru, Entá ye de día, que sufrió l'acción de la censura. Como caderalgu d'Historia na Escuela de Comerciu, hubo d'enfrentase tamién a los censores franquistes a la de tratar nes sos clases lo tocante a la victoria de los "nacionales" na Guerra Civil (victoria pola qu'él mesmu combatiera voluntariamente mientres trés años). A mediaos d'añu nació Germán, el so tercer fíu, que sería caderalgu de Prehistoria na Universidá de Valladolid y reconocíu arqueólogu.

La caza, a la que Delibes yera un gran aficionáu, ye una tema recurrente nes sos obres.

En 1950 empecipióse una nueva etapa na carrera lliteraria del escritor: en sufriendo un biltu de tuberculosis,[28] publicó El camín, la so tercer novela, na que narra'l procesu que sufre un neñu nel descubrimientu de la vida y de la esperiencia ante l'amenaza de dexar el campu y colar a la ciudá, obra que constitúi la so consagración definitiva na narrativa española de la Posguerra. Esi añu nació la so fía Elisa, llicenciada en Filoloxía hispánica y francesa.[29]

Nomáu subdireutor del diariu El Norte de Castilla en 1952, los sos enfrentamientos cola censura volviéronse cada vez más direutos y frecuentes. L'escritor abrió una etapa na que publicaba práuticamente cada añu una nueva obra: El mio idolatráu fíu Sisí (1953), La partida (1954), Diariu d'un cazador (1955) –Premiu Nacional de Narrativa–, Un novelista afaya América (1956), Pigazos con vientu sur (1957) –Premiu Fastenrath–, Diariu d'un emigrante (1958) y La fueya colorada (1959), de conteníu esistencialista, onde un funcionariu de llimpieza aficionáu a la fotografía remembra la so vida en cantu de la xubilación. En 1956, en plenu apoxéu d'esti periodu, nació'l so fíu Juan, biólogu y aficionáu a la caza y la pesca como'l so padre,[30] y yá en 1958 foi nomáu direutor de El Norte de Castilla

Apoxéu lliterariu

Miguel Delibes na década de 1960 nel so abellugu burgalés de Sedano.

Los años 1960 representen l'apoxéu de Delibes como escritor. El periodu vien marcáu pola nacencia del so sestu fíu, Adolfo, llicenciáu en Bioloxía, y pol viaxe que realiza l'escritor a Alemaña, onde visitó delles universidaes. La etapa lliteraria abrir cola publicación de Vieyes hestories de Castiella la Vieya (1960) y Per esos mundos (1961).[31] En 1962, Delibes publicó Los aguarones, unu de los sos grandes llibros, historia construyida a partir d'una socesión d'anécdotes autobiográfiques nes que se remembra l'ambiente rural d'un pueblu castellanu sumíu, col que ganó'l Premiu de la Crítica;[31] nació Camín, postrera de los sos siete fíos, llicenciada en Filosofía y Lletres; y rodóse la versión cinematográfica de El camín, dirixida por Ana Mariscal.

L'añu siguiente foi aturbolináu: Delibes dimitió'l 8 de xunu como direutor de El Norte de Castilla tres delles desavenencies con Manuel Fraga, ministru d'Información y Turismu.[31] Nos años siguientes, pasó seis meses de 1964 nos Estaos Xuníos como profesor visitante del Departamentu de Llingües y Lliteratures Estranxeres de la Universidá de Maryland.

Tres el so regresu, redactó y publicó Cinco horas con Mario, considerada la so obra maestra, onde una muyer vela'l cadabre del so home mientres toa una nueche mientres realiza un monólogu llenu d'alcordances escontra'l so maríu; USA y yo y La milana. Nos años siguientes visitó Checoslovaquia y publicó Parábola del náufragu.[32] Siguió, yá nos años 1970, con dellos llibros de caza, actividá de la que ye apasionáu, y cuentos, pa de siguío publicar Un añu de la mio vida, un diariu personal.

El 1 de febreru de 1973, Miguel Delibes foi escoyíu miembru de la Real Academia Española, ocupando la siella «y», vacante pola muerte, l'añu anterior, del almirante Julio Guillén Tato.[33][18] Esi mesmu añu, n'avientu, foi tamién escoyíu miembru de la Hispanic Society of America y publicó El príncipe destronado, la so oncena novela.[34]

El 22 de payares de 1974 finó la so esposa, Ángeles de Castro, a los 50 años d'edá, daqué que marcó fondamente al escritor pal restu de la so vida.

El so discursu d'ingresu na Real Academia Española —que trató sobre El sentíu del progresu dende la mio obra y que darréu editaría como llibru sol títulu de Un mundu qu'amorrenta— pronunciar el 25 de mayu de 1975. Dámaso Alonso, unu de los miembros destacaos de la Xeneración del 27 y entós daquella presidente de la RAE, foi quien fixo entrega a Miguel Delibes de la medaya d'académicu.[34][18]

Esi mesmu añu, salió a la lluz la so docena novela: Les guerres de los nuesos antepasaos. Nos trés años siguientes, publicó dellos llibros sobre caza y unu sobre pesca, l'únicu, Les mios amigues les truches. El periodu cerrar cola publicación de El disputado voto del Sr. Cayo, la so decimotercer novela,[35] y en 1979, España asistió al estrenu de l'adautación teatral de Cinco horas con Mario, siendo la protagonista l'actriz vallisoletana Lola Herrera. Debíu al gran ésitu rexistráu, hubo de ser repuesta en delles ocasiones. Esi añu, llanzó Castiella, lo castellano, los castellanos, una antoloxía narrativa.[35]

Años 1980 y 1990: reconocencies

Delibes en xunetu de 1991 en El Escorial.

En 1980, el VII Congresu Internacional de Llibreros, celebráu en Valladolid, rindió homenaxe al escritor. El gran títulu d'esti periodu foi Los santos inocentes, publicáu en 1981, radiografía social onde noveliza la degradación d'una familia rural esplotada polos caciques de la Estremadura rural. Al añu siguiente recibió'l Premiu Príncipe d'Asturies de les Lletres, ex aequo con Gonzalo Torrente Ballester;[36] participó nel Congresu «Una lliteratura pal home», celebráu en Reggio Emilia, Italia. Mientres esta década, publicó llibros sobre caza, cuentos, y escoyetes d'artículos de prensa. En 1983 foi investido doctor honoris causa pola Universidá de Valladolid. Al añu siguiente, la Xunta de Castiella y Lleón concéde-y el Premiu de les Lletres[37] y los llibreros españoles nomáron-y autor del añu, recibiendo'l Llibru d'Oru como reconocencia.[38] A finales d'añu, Los santos inocentes foi afechu al cine, recibiendo Alfredo Landa y Francisco Rabal, actores de la película, el premiu a la interpretación nel Festival de Cannes.[39] En 1985 publicó L'ayalga y foi nomáu Caballeru de les Artes y de les Lletres de la República Francesa. Nos años siguientes foi nomáu fíu predilectu de Valladolid, publicó Castiella fala, foi investido doctor honoris causa pola Universidá Complutense de Madrid y asistió a l'adautación teatral d'obres como La fueya colorada y Les guerres de los nuesos antepasaos.[40]

El 7 de mayu de 1990 foi investido Doctor honoris causa pola Universidá del Sarre (Alemaña). Un añu dempués, el 30 de mayu de 1991, foi gallardoniáu col Premiu Nacional de les Lletres Españoles, dau pol Ministeriu de Cultura.[41] La Universidá de Málaga rindió-y homenaxe nel V Congresu de Lliteratura Española Contemporánea, tituláu «Miguel Delibes: l'escritor, la obra y el llector». Esi añu publicó unu de los sos últimos títulos: Señora de colloráu sobre fondu gris, una clara evocación de la figura de la so esposa.[40] Nel añu siguiente, desenvolvióse l'Alcuentru con Miguel Delibes» en Madrid, entamáu por cuenta de la entrega del Premiu Nacional de les Lletres Españoles. Celebráronse un total de siete conferencies y cuatro meses redondes estudiando la obra de Miguel Delibes.[40]

Parón lliterariu y últimos años

Placa a Miguel Delibes instalada pela ciudá de Valladolid como homenaxe pola so novela L'herexe.

La so postrera gran obra, L'herexe, homenaxe a Valladolid, publicar en 1998 y llogró el Premiu Nacional de Narrativa.[42] Él mesmu declaró al recibir el gallardón, yá con 79 años, que colgara los trastos d'escribir. Cola entrada del mileniu, creóse la Cátedra Miguel Delibes, con sede nes universidaes de Nueva York y Valladolid, y que'l so oxetivu ye l'estudiu de la lliteratura española contemporánea, dala a conocer nos Estaos Xuníos y espublizala por aciu les nueves teunoloxíes.[43]

Tres la publicación de L'herexe la so carrera lliteraria práuticamente detúvose, principalmente pol cáncer de colon que carecía l'escritor, precisamente dende la última fase de redaición de la so postrera gran novela.[44] Atopábase torgáu en gran midida, y esperimentaba una apatía cada vez más grande. Recibió en 2007 el Premiu Quixote de les Lletres Españoles,[45] anque nos sos últimos años la so producción lliteraria fuera práuticamente nula, con pocos títulos, siendo'l postreru De Valladolid. Con tou, y a pesar de los dolores que lu aquexaben, l'escritor trataría entá de sacar alantre una nueva novela curtia mediada la década del 2000. La obra, que diba llevar por títulu Diariu d'un artríticu reumatoide,[46] foi finalmente abandonada dempués de mediu centenar de cuartiyes manuscrites. En siendo gallardoniáu col premiu Vocento a los Valores Humanos, Xuan Carlos I y Sofía de Grecia, Reis d'España, visitaron al escritor incapacitado na so casa vallisoletano.[47] Foi reconocíu na so ciudá cola creación de La Ruta del Herexe, basada na so novela y cola construcción del Centru Cultural Miguel Delibes, que ye tantu conservatoriu y auditoriu, como centru de convenciones.[48]

La comunidá autónoma de Castiella y Llión, de manes del so presidente, Juan Vicente Herrera, apurrió-y en payares de 2009 la Medaya d'Oru como reconocencia pol so defensa del castellán», calificando al autor de «maestru de narradores».[49] De la mesma, la Xunta de Castiella y Lleón y numberoses entidaes culturales ya intelectuales españoles ya internacionales propunxeron en delles ocasiones a Miguel Delibes como candidatu al Premiu Nobel de Lliteratura, la postrera d'elles realizada pola Sociedá Xeneral d'Autores y Editores en 2010 xunto a les d'Ernesto Cardenal y Ernesto Sabato.[50]

Muerte y legáu

El féretro de Miguel Delibes nel veloriu instaláu nel salón de receiciones de la Casa Consistorial de Valladolid.
Los actos en memoria del escritor asoceder en Valladolid mientres el fin de selmana que siguió a la so muerte. Na imaxe, Mejuto González, árbitru del Real Valladolid-Real Madrid de Lliga, acompaña al nietu del escritor mientres la suelta d'un palombu blancu como homenaxe a Miguel Delibes.

Mientres los primeros díes de marzu de 2010, la so salú empioró: el 11 d'esi mes l'escritor atopábase yá n'estáu críticu, consciente pero bien sedáu, y la so familia'l fallecimientu en cuestión d'hores.[51] La muerte de Miguel Delibes asocedió finalmente na so casa vallisoletano a primer hora de la mañana del día 12, a los 89 años d'edá, de resultes del cáncer de colon que se-y diagnosticó en 1998 y del que nun pudo recuperase.[52] El so veloriu instalóse esa mesma mañana nel salón de receiciones de la Casa Consistorial. El so funeral oficióse a otru día, 13 de marzu, pela mañana, na catedral de Valladolid. A él allegaron numberoses personalidaes como Lola Herrera, Concha Velasco, la vicepresidenta del Gobiernu María Teresa Fernández de la Vega, el presidente de la Xunta de Castiella y Lleón Juan Vicente Herrera, o la ministra de Cultura Ángeles González-Sinde, ente otros, según más de 18 000 persones.[53]

Darréu foi encenráu y soterráu nel panteón d'Homes Pernomaos de Valladolid xunto a personaxes como José Zorrilla y Rosa Chacel. El Conceyu de Valladolid dio'l privilexu de treslladar y soterrar en dichu panteón los restos encenraos d'Ángeles, esposa del escritor, xunto a los del propiu Delibes, pa cumplir el deséu qu'ésti siempres espresara.[54]

L'últimu día d'esi mes, l'alcalde de Valladolid, Javier Llión, anunció la creación de la Biblioteca Miguel Delibes nes instalaciones de lo que yera'l Depósitu de Llocomotores de Valladolid. Na ciudá yá hai una cai que lleva'l so nome, y el principal centru cultural de Valladolid foi bautizáu n'honor al escritor.[55]

El 12 de marzu de 2011 constituyóse la Fundación Miguel Delibes so la presidencia de la so fía Elisa; el so direutor xerente ye Javier Ortega Álvarez.[56] Del legáu que curia la fundación, forma parte la biblioteca personal de Delibes, unos 10 000 volumes partíos ente Valladolid, Sedano y Tordesillas.[57] La Fundación Miguel Delibes tien la so sede temporal en delles estancies de la Casa Revilla de Valladolid.[58]

El 23 de marzu de 2015 Alcobendas rindió-y tributu cola apertura d'una dotación municipal polivalente, denomada Espacio Miguel Delibes, na que s'alluguen la Escuela Internacional de Fotografía PhotoEspaña PIC. A, una mediateca, un serviciu d'atención ciudadana y la Universidá Popular d'esa ciudá. Amás, hai un rincón dedicáu al autor nel que, xunto a les sos obres, amuésense fotografíes y l'urna que se depositó nel actu de puesta de la primer piedra del Espaciu Miguel Delibes.[59]

Premios y reconocencies

  • Premiu Nadal 1947 por La solombra del ciprés ye allargada
  • Premiu Nacional de Narrativa 1955 por Diariu d'un cazador
  • Premiu Fastenrath 1957 por Pigazos con vientu sur (Real Academia Española).
  • Premiu Príncipe d'Asturies de les Lletres 1982
  • Doctor honoris causa pola Universidá de Valladolid (1983)
  • Premiu de les Lletres de Castiella y Llión 1984
  • Caballeru de la Orde de les Artes y les Lletres (Francia, 1985)
  • Fíu Predilectu de Valladolid (1986)
  • Doctor honoris causa pola Universidá Complutense de Madrid (xunu de 1987)[60]
  • Premiu Ciudá de Barcelona por Madera d'héroe
  • Doctor honoris causa pola Universidá del Sarre (1990)
  • Premiu Nacional de les Lletres Españoles 1991
  • Premiu Miguel de Cervantes 1993
  • Medaya d'Oru de la provincia de Valladolid (1993)
  • Doctor honoris causa pola Universidá d'Alcalá de Henares (1996)
  • Premiu Luka Brajnovic de la Comunicación 1997 (Universidá de Navarra)
  • Inxenieru de Montes d'Honor pola Escuela Téunica Cimera d'Inxenieros de Montes (1998)
  • Premiu Nacional de Narrativa 1999 por L'herexe
  • Medaya d'Oru al Méritu nel Trabayu (1999)
  • Premiu Vocento 2006[47] a los valores humanos
  • Doctor honoris causa pola Universidá de Salamanca (2008)
  • Fíu Adoptivu de Molledo, Cantabria (2009)[61]
  • Medaya d'Oru de Castiella y Llión (2009)
  • Medaya d'Oru al Méritu Turísticu del Gobiernu de Cantabria (2009)[62]

Obres

Miguel Delibes na so casa en 1975.

Na obra de Miguel Delibes hai un compromisu éticu colos valores humanos, cola autenticidá y cola xusticia social. Foi un escritor fiel a les sos idees y a la so tierra castellana. La esmolición poles consecuencies negatives del progresu pa la naturaleza y l'home, per Castiella y la situación del campu castellano y pola dignidá y la llibertá humanes son la exa principal de les sos obres. La naturaleza, el campu y l'ambiente rural apaecen en primer planu en El camín, Los aguarones, Vieyes hestories de Castiella la Vieya, La caza de la perdiz colorada, El llibru de la caza menor, Diariu d'un cazador o El disputado voto del Sr. Cayo.

A Miguel Delibes censuróse-y que tuviera contra'l progresu, pero él mesmu discrepaba de quien lu víen como un autor qu'allaba «l'aldega» y desprecia «la corte»: a lo qu'él s'oponía ye a la deshumanización y falsedá que xenera la vida na gran ciudá. Según dicía él mesmu: «Cuando escribí la mio novela El camín, onde un rapacín, Daniel el Miagón, aguantar a abandonar la vida comuñal de la pequeña villa pa integrase nel fatáu de la gran ciudá, dalgunos tacháronme de reaccionariu. Nun queríen almitir qu'a lo qu'arrenunciaba Daniel el Miagón yera a convertise en cómpliz d'un progresu de dorada apariencia pero absolutamente irracional».[63]

La postura de Delibes nun yera en contra del progresu polo xeneral, sinón contra'l modelu escoyíu, esto ye, contra'l progresu devastador que sacrifica tou lo humano n'ares del consumu: «Ye la civilización del consumu n'estáu puru, de la incesante renovación de los oxetos —en bona parte, innecesarios— y, arriendes d'ello, del bagazu».[63] Pa él, el nuevu orde socioeconómico ta xenerando una manera d'alienación poderosísimo. Nos grandes centros urbanos llevántense xigantesques torres-truébanos nes que viven atarraquitaos estos nuevos homes, que perdieron toa traza individualizador. «L'home, d'esta manera, se despersonaliza y les comunidaes dexeneren nunes mases amorfes, sumises, fácilmente controlables dende'l poder concentráu nunes poques manes». Pero nun idealiza la vida de los pueblos y aldegues castellanes pa remanala como arma en contra del progresu, sinón que censura les sos faltes, apurando a quien correspuenda por que dote de servicios y equipamientos al campu. «Güei naide quier parar nos pueblos porque los pueblos son el símbolu de la estrechura, l'abandonu y la miseria».[63]

Nes sos obres reivindica que los nuesos raigaños tán na cultura rural y que, lo que ye güei, los apartaces d'integridá y autenticidá tán nel campu. «Pero l'home, gústenos o non, tien los sos raigaños na Naturaleza y al desarraigarlo col señuelo de la téunica, desaposiar de la so esencia».[63] Sostién que, na antigua estructura rural, l'home taba dedicáu a xeres muncho más humanes, lloñe de la masificación ciudadana, calteniendo les sos traces individualizadores y ostentando una personalidá irrepetible. «...los mios personaxes aguantar, refuguen la masificación. Al presentáse-yos la dualidá Téunica-Naturaleza como dilema, opten resueltamente por ésta que ye, quiciabes, la última oportunidá d'optar pol humanismu. Trátase de seres primarios, elementales, pero que nun abdiquen de la so humanidá; negar a cortar los raigaños. A la sociedá gregaria que-yos afala, ellos oponen un terco individualismu».[63] Nel señor Cayo, el so personaxe, un vieyu a puntu de cumplir ochenta y trés años, queden representaos los valores culturales d'esa tradición milenaria que s'atopa en trance de sumir. El disputado voto del Sr. Cayo ye una elexía dolorida ante la desapaición de la cultura rural, creada al traviés de los sieglos, y que, en poco tiempu, foi barrida y sustituyida pola industrial: «Matemos la cultura llabradora pero nun lu hemos sustituyíu por nada, siquier, por nada noble».[63]

Noveles

  • La solombra del ciprés ye allargada (1947, Premiu Nadal)
  • Entá ye de día (1949)
  • El camín (1950)
  • El llocu (1953)
  • El mio idolatráu fíu Sisí (1953)
  • Diariu d'un cazador (1955, Premiu Nacional de Lliteratura)
  • Diariu d'un emigrante (1958)
  • La fueya colorada (1959, Premiu de la Fundación Juan March)
  • Los aguarones (1962, Premiu de la Crítica)
  • Cinco horas con Mario (1966)
  • Parábola del náufragu (1969)
  • El príncipe destronado (1973)
  • Les guerres de los nuesos antepasaos (1975)
  • El disputado voto del Sr. Cayo (1978)
  • Los santos inocentes (1981)
  • Cartes d'amor d'un sexagenario voluptuoso (1983)
  • L'ayalga (1985)
  • 377A, madera d'héroe (1987, Premiu Ciudá de Barcelona)
  • Señora de colloráu sobre fondu gris (1991)
  • Diariu d'un xubiláu (1995)
  • L'herexe (1998, Premiu Nacional de Lliteratura)

Rellatos

  • La partida (1954)
  • Pigazos con vientu sur (1957, Premiu Fastenrath)
  • Vieyes hestories de Castiella la Vieya (1964)
  • El balobru (1970)
  • Vieyes hestories y cuentos completos (2006)

Llibros de viaxes

  • Un novelista afaya América (1956)
  • Per esos mundos: Suramérica con escala nes Canaries (1961)
  • Europa: parada y fonda (1963)
  • USA y yo (1966)
  • La primavera de Praga (1968)
  • Dos viaxes n'automóvil: Suecia y Países Baxos (1982)

Llibros de caza

  • La caza de la perdiz colorada (1963)
  • El llibru de la caza menor (1966)
  • Cola escopeta al costazu (1970)
  • La caza d'España (1972)
  • Allegríes de la caza (1977)
  • Les mios amigues les truches (1977)
  • Aventures, venturas y desventures d'un cazador a rabu (1979)
  • Les perdices del domingu (1981)
  • Trés páxaros de cuenta (1987)
  • Dos díes de caza (1988)
  • L'últimu cotu (1992)

Ensayos y artículos

  • Castiella na mio obra (1972)
  • Un añu de la mio vida (1972)
  • Vivir al día (1975)
  • SOS: el sentíu del progresu dende la mio obra (1976)
  • Castiella, lo castellano y los castellanos (1979)
  • Un mundu qu'amorrenta (1979)
  • L'otru fútbol (1982)
  • La censura nos años cuarenta (1984)
  • Castiella fala (1986)
  • La mio quería bicicleta (1988)
  • La mio vida al campu (1989)
  • Pegar la hebra (1990)
  • La vida sobre ruedes (1992)
  • Un deporte de caballeros (1993)
  • 25 años d'escopeta y pluma (1995)
  • Dixi (1996)
  • Correspondencia 1948-1986, con Josep Vergés (2002)
  • España 1939-1950: Muerte y resurrección de la novela (2004)
  • La tierra mancada, con Miguel Delibes de Castro (2005)

Adautaciones

La obra de Delibes foi repetidamente afecha a medios audiovisuales.

En televisión

Al cine

  • El camín (1963), dirixida por Ana Mariscal y basada na novela homónima. Repartu: Julia Caba Alba, Joaquín Roa, Mary Delgado, Maruchi Fresnu.
  • Semeya de familia (1976), adautación de El mio idolatráu fíu Sisí empobinada por Antonio Giménez-Rico. Repartu: Antonio Ferrandis, Amparo Soler Leal, Mónica Randall, Miguel Bosé.
  • La guerra de pá (1977), adautación de la novela El príncipe destronado, dirixida por Antonio Mercero. Repartu: Lolo García, Teresa Gimpera, Héctor Alterio, Rosario García Ortega, Verónica Forqué, Queta Claver, Vicente Parra.
  • Los santos inocentes (1984), dirixida por Mario Camus y basada na novela homónima . Repartu: Alfredo Landa, Francisco Rabal, Terele Pávez, Agustín González, Juan Diego. Rabal y Landa fueron premiu a la meyor interpretación masculina en Cannes por esta película.
  • El disputado voto del Sr. Cayo (1986), dirixida por Antonio Giménez-Rico, adautación de la obra del mesmu nome. Repartu: Juan Luis Galiardo, Francisco Rabal, Lydia Bosch, Iñaki Miramón, Eusebio Lázaro, Mari Paz Molinero.
  • L'ayalga (1990), dirixida por Antonio Mercero, adautación de la novela homónima. Repartu: José Coronado, Ana Álvarez, Álvaro de Luna, Pepe Soriano, Javier Escrivá.
  • La solombra del ciprés ye allargada (1990), dirixida por Luis Alcoriza, basada na novela homónima. Repartu: Emilio Gutiérrez Caba, Fiorella Faltoyano, Juanjo Guerenabarrena, Dany Primus, María Coloráu, Julián Pastor, María Luisa San José.
  • Los aguarones (1997), dirixida por Antonio Giménez-Rico, adautación de la obra del mesmu nome. Repartu: Álvaro Monje, José Caride, Juan Jesús Valverde, Francisco Algora, Esperanza Alonso, José Conde.
  • Una pareja perfecta (1997), adautación de Diariu d'un xubiláu, dirixida por Francesc Betriu. Repartu: Antonio Resines, José Sazatornil, Kiti Manver, Mabel Lozano, Chus Lampreave, Luis Ciges, Ramón Barea, Pedro Mari Sánchez.


Predecesor:
José Hierro
Premiu Príncipe d'Asturies de les Lletres
1982
xunto a Gonzalo Torrente Ballester		 Socesor:
Juan Rulfo
Predecesor:
Duce María Loynaz
Premiu Miguel de Cervantes
1993		 Socesor:
Mario Vargas Llosa

Referencies

  1. ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 11 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  2. ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 26 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  3. ↑ «LIBRIS» (26 marzu 2018). Consultáu'l 24 agostu 2018.
  4. ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 31 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  5. ↑ URL de la referencia: http://www.nytimes.com/2010/03/18/arts/18delibes.html.
  6. ↑ URL de la referencia: http://www.elnortedecastilla.es/valladolid/201607/21/fosas-comunes-sombra-lideres-20160720183645.html. Data de consulta: 18 xunetu 2017.
  7. ↑ URL de la referencia: http://www.eldiario.es/escolar/familia-gobierna-unida_6_308379209.html. Data de consulta: 20 xineru 2018.
  8. ↑ «El Adelantado de Segovia» (castellanu) (9 avientu 2020).
  9. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  10. ↑ URL de la referencia: http://www.uva.es/export/sites/uva/1.lauva/1.15.doctoreshonoriscausa/index.html.
  11. ↑ URL de la referencia: https://www.uni-saarland.de/universitaet/portraet/freunde/ehren/promotionen/philo.html. Data de consulta: 12 abril 2021.
  12. ↑ URL de la referencia: https://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/libro/premios/listado-de-premios/premios-nacionales/letras-espanolas/presentacion.html.
  13. ↑ URL de la referencia: http://www.elnortedecastilla.es/20091116/mas-actualidad/cultura/miguel-delibes-recibe-medalla-200911161311.html. Data de consulta: 1r avientu 2017.
  14. ↑ URL de la referencia: https://www.boe.es/boe/dias/1999/05/01/pdfs/A16181-16181.pdf. Data de consulta: 1r avientu 2017.
  15. ↑ URL de la referencia: https://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/libro/premios/listado-de-premios/premios-nacionales/literatura-narrativa/ultima-convocatoria.html.
  16. ↑ Pilar Celma (ed.): Miguel Delibes: homenaxe académicu y lliterariu. Universidá de Valladolid, 2003; páx. 32.
  17. ↑ El Norte de Castilla (12 de marzu de 2010). «Morrió Miguel Delibes». Consultáu'l 12 de marzu de 2010.
  18. 1 2 3 Real Academia Española. «Escelentísimu Sr. D. Miguel Delibes Setién (1975)». Consultáu'l 19 d'ochobre de 2009.
  19. ↑ «Una placa que con una escultura d'una marmellal recuerda dende güei a Miguel Delibes na so casa natal, en Recoletos 12.» 20 minutos. Consultáu'l 20 d'abril de 2016.
  20. 1 2 Escuela Internacional del Español. «Miguel Delibes». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 19 d'ochobre de 2009.
  21. ↑ «Molledo saldó la so delda con Miguel Delibes cola so familia como testigu.» 12 de xunetu de 2009. El Diario Montañés. Consultáu'l 7 de xunu de 2013.
  22. ↑ Anxélica Tanarro. «Miguel Delibes va ser nomáu mañana Fíu Adoptivu de Molledo.» 10 de xunetu de 2009. El Norte de Castilla. Consultáu'l 7 de xunu de 2013.
  23. ↑ «Miguel Delibes. Un castellán de tierra adientro», entrevista por Joaquín Soler Serrano, Escritores a xeitu. Entevistes coles grandes figures lliteraries del nuesu tiempu, Barcelona, Editorial Planeta, 1986, p. 18, según cítase na Biografía lliteraria del Centru Virtual Cervantes.
  24. ↑ «Limpias». Rede Delibes.
  25. ↑ Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 29.
  26. 1 2 Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 30.
  27. ↑ El Norte de Castilla. «Miguel Delibes: cronoloxía 1920-46». Consultáu'l 19 d'ochobre de 2009.
  28. ↑ El Norte de Castilla. «Miguel Delibes: cronoloxía 1947-54». Consultáu'l 19 d'ochobre de 2009.
  29. ↑ Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 31.
  30. ↑ www.vadeando.com. «Juan Delibes de Capo». Consultáu'l 19 d'ochobre de 2009.
  31. 1 2 3 Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 33.
  32. ↑ Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 37.
  33. ↑ Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 39.
  34. 1 2 Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 40.
  35. 1 2 Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 42.
  36. ↑ Fundación Príncipe d'Asturies. «Gallardoniaos con Premiar Príncipe d'Asturies de les Lletres». Consultáu'l 21 d'ochobre de 2009.
  37. ↑ El Norte de Castilla (8 de xunu de 1985). «El Ministru de Cultura presidió ayeri l'actu d'entrega del premiu Castiella y Llión». Consultáu'l 21 d'ochobre de 2009.
  38. ↑ Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 45.
  39. ↑ El País (24 de mayu de 1984). «Premiu d'interpretación p'Alfredo Landa y Francisco Rabal y Palma d'Oru pa Wenders nel festival de Cannes». Consultáu'l 21 d'ochobre de 2009.
  40. 1 2 3 Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 46.
  41. ↑ Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques, 1994, p. 49.
  42. ↑ El País (20 d'ochobre de 1999). «Miguel Delibes llogra'l Premiu Nacional de Narrativa col so llibru 'L'herexe'». Consultáu'l 22 d'ochobre de 2009.
  43. ↑ Cátedra Miguel Delibes. «La Cátedra Miguel Delibes». Consultáu'l 22 d'ochobre de 2009.
  44. ↑ La Voz de Cádiz (28 d'ochobre de 2007). «Empondero de la cencellez». Consultáu'l 22 d'ochobre de 2009.
  45. ↑ Asociación Colexal d'Escritores d'España (15 d'avientu de 2007). «Miguel Delibes, Premuo Quixote de les Lletres Españoles». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 22 d'ochobre de 2009.
  46. ↑ «Diariu d'un artríticu reumatoide, l'últimu proyeutu lliterariu de Miguel Delibes».
  47. 1 2 El País (18 d'ochobre de 2006). «Delibes recibe'l Premiu Vocento». Consultáu'l 30 de payares de 2010.
  48. ↑ El Norte de Castilla (marzu de 2007). «L'Auditoriu Miguel Delibes, llistu pa la inauguración de güei». Consultáu'l 22 d'ochobre de 2009.
  49. ↑ Europa Press (16 de payares de 2009). «Miguel Delibes recibe la Medaya d'Oru de Castiella y Llión». Consultáu'l 13 de marzu de 2010.
  50. ↑ nortecastilla.es (5 de xineru de 2010). «La SGAE propón de nuevu a Miguel Delibes pal Nobel». Consultáu'l 5 de xineru de 2010.
  51. ↑ Público (11 de marzu de 2010). «Miguel Delibes, n'estáu de máxima gravedá». Consultáu'l 13 de marzu de 2010.
  52. ↑ El País (12 de marzu de 2010). «Muerre Miguel Delibes, alma del castellanu». Consultáu'l 12 de marzu de 2010.
  53. ↑ RTVE (13 de marzu de 2010). «so-ultimo-adios-a-miguel-delibes-capiya-encesa/323447.shtml Más de 20.000 persones dan el so últimu adiós a Miguel Delibes nel veloriu». Archiváu dende l'so-ultimo-adios-a-miguel-delibes-capiya-encesa/323447.shtml orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 13 de marzu de 2010.
  54. ↑ El Norte de Castilla (13 de marzu de 2010). «Miguel Delibes reposa xunto a la so esposa en recibiendo un sentíu y multitudinariu adiós nes cais de Valladolid». Consultáu'l 14 de marzu de 2010.
  55. ↑ biblioteca-llevara-el-nombre-de-delibes-que-tambien-tendra-una-fundacion.aspx «Una biblioteca va llevar el nome de Delibes, que tamién va tener una fundación.» Terra, 31.03.2010; accesu 13.10.2011.
  56. ↑ xerente-pa-empecipiar-la so-andadura.aspx «La Fundación Miguel Delibes designa a un xerente pa empecipiar la so andadura.» Terra, 09.06.2011; accesu 13.10.2011.
  57. ↑ Rodríguez Marcos, Javier (13 d'ochobre de 2011). Observatoriu pa la galaxa Delibes». El País. https://www.elpais.com/articulo/cultura/Observatorio/galaxa/Delibes/elpepucul/20111013elpepicul_1/Tes. Consultáu'l 13 d'ochobre de 2011.
  58. ↑ «La Fundación Miguel Delibes echa a andar con 300.000 euros p'actividaes.» nota d'EFE reproducida en El Mundo, 04.10.2011; accesu 13.10.2011.
  59. ↑ «onda/10871-la-puesta-en-marcha-del espaciu-miguel-delibes-de-alcobendas-cada vegada-mas-cerca-2 La puesta en marcha del Espaciu Miguel Delibes d'Alcobendas, cada vez más cerca». Madrid Norte 24 Hores. Consultáu'l 18 de marzu de 2015.
  60. ↑ «Invistidura de Miguel Delibes como doctor Honoris Causa pola Complutense. Xunu de 1987 (Gaceta Complutense)». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015.
  61. ↑ soitu.es (10 de xunetu de 2009). «Miguel Delibes va ser nomáu mañana Fíu Adoptivu de Molledo». Consultáu'l 20 de payares de 2009.
  62. ↑ «Miguel Delibes condecoráu cola Medaya d'Oru al Méritu Turísticu de Cantabria.» El Diario Montañés.
  63. 1 2 3 4 5 6 sentíu_del progresu_dende_la mio_obra.pdf Miguel Delibes. El sentíu del progresu dende la mio obra, Discursu lleíu nel actu de la so receición na Real Academia de la Llingua, 25-5-1975; accesu 07-6-2013

Bibliografía

  • Alonso de los Ríos, César (1993). Conversaciones con Miguel Delibes. Ediciones Destino Áncora y Delfín. ISBN 84-233-2314-5.
  • Direición Xeneral del Llibru y Biblioteques (1994). Miguel Delibes: Premiu Nacional de les Lletres Españoles 1991. Madrid: Centru de les Lletres Españoles. ISBN 84-8181-007-x.
  • García Domínguez, Ramón (1993). Miguel Delibes: la imaxe escrita. Valladolid: 38ª Selmana Internacional de Cine. ISBN 84-87737-05-6.
  • García Domínguez, Ramón (2010). Miguel Delibes de cerca. Ediciones Destino. ISBN 978-84-233-4271-6.

Enllaces esternos
Artículu de traducción automática a partir de "Miguel Delibes" que necesita revisión. Quita l'avisu cuando tea correxíu.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.