Prehistoria

Nesta zona tuvo llugar l'asentamientu y desenvolvimientu de distintes cultures, dende la prehistoria hasta los nuesos díes.

Pueden reparase dende les Pintures esquemátiques n'abrigos predresos en Fuencaliente y Solana del Pino.

Nel términu de Mestanza, los sitios de La Tabernera, El Chupón y Caleyones de Ríu Fríu contienen restos de pintura esquemática, según restos del Achelense y musteriense en Puente Merced (El Fuexu).

Edá Antigua

La presencia romana fíxose patente na esplotación de les mines y na ciudá de Sisapo (La Bienvenida). Esti enclave mineru romanu taba asitiáu na parte occidental del Valle de Alcudia, y taba comunicada col pobláu de Cástulo (Llinares) pa facilitar la salida de los materiales llograos de les mines.

Un exemplu del aprovechamientu mineru en tiempu de los romanos, atópase en Mines Diógenes que tuvo n'esplotación hasta la década de 1970.la cual cerróse en 1979

Asina'l paisaxe foi modeláu en tiempos romanos, nos que se punxo en práutica una esquilmación de los sos recursos forestales en favor d'una intensísima esplotación minera, documentada dende tiempos históricos pos el mesmu Cayo Mario, xenial estratega y 7 vegaes cónsul mientres los últimos tiempos de la República Romana, basó la so fortuna nes concesiones mineres de les Sierres Mariánicas (Sierra Morena y Sierra Madrona), que-y deben esa denominación.

Vista parcial de Mestanza

Edá Media

En tiempos de los reinos musulmanes, nel allugamientu del pueblu actual, construyeron los árabes un castiellu, edificando asina mesmu una mezquita y alredor d'ésta foi edificando'l pueblu, que primitivamente taba al otru llau del cuetu, pero les nueves edificaciones fuéronse construyendo al llau de la mezquita. D'esta dómina quedó'l nome de la población Mestanza, pallabra d'orixe bereber, Mistasa, que significa mezquita.

El pueblu foi conquistáu pol rei cristianu Alfonsu VI nel añu 1086.

A partir de la Edá Media, cola Orde de Calatrava, esta zona convertir na gran Devesa Real (Reconocencia por ser mientres munchos sieglos unu de los mayores espacios d'acoyida de los fataos trashumantes nos meses d'iviernu), onde pastiaben los fataos La Mesta, moviéndose hasta equí gracies a la trupa rede de Víes Pecuaries esistentes. D'esta dómina, caltener nel escudu de Mestanza, la Cruz de la Orde de Calatrava, y el carneru y l'oveya del so escudu.

Esta antigua costume de llevar los fataos pel hibiernu al valle de Alcudia, siguen a valir a un menor nivel anguaño, una y bones la transhumancia peles víes pecuaries foi sustituyida na so mayor parte pol usu de medios de tresporte modernos como'l ferrocarril o'l tresporte per carretera. A les families que vienen vivir pel hibiernu al Valle y que se suelen quedar a vivir nes cases qu'esisten nes tierres arrendaes conocer col nome de "Serranos" pola so procedencia dende antiguu de les Sierres de Guadalaxara, Soria y Teruel ente otres provincies. Munchos costumes, pallabres ya inclusive apellíos d'estes xentes (por casu Vozmediano) quedaron nesta tierra.

Edá Moderna

La subsistencia en Mestanza basar na minería y el llendo con ayuda ocasional de la caza anque tamién esistía un gran númberu de llabradores que trabayaben una tierra non bien apta pal cultivu. La minería centróse principalmente na minería del carbón dende finales del sieglu XIX hasta mediaos del sieglu XX (na cuenca de Puertollano) y na de la galena argentífera (plomu y plata) dientro del mesmu valle de Alcudia o na zona d'El Fuexu y Solanilla del Tamaral, llegándose a crear una nueva pedanía, Les Navas de Riofrío, tamién conocíu como Pueblu Nuevu per parte de la Sociedá Minerometalúrgica de Peñarroya, nes cercaníes de les nueves esplotaciones mineres y que más tarde s'abandonaría en redol a 1930.

Debíu al aislamientu internacional, el gobiernu del Xeneral Franco, decide construyir una planta destiladora de Cayueles Bituminoses en Puertollano, pa lo cual precisábense grandes cantidaes d'agua, polo que se dar# en construyir el Banzáu del Montoro y les instalaciones de suministru a les instalaciones industriales, al traviés d'un túnel qu'orada la sierra de Mestanza ya instalando les plantes elevadoras necesaries pa bombiar l'agua. Asina'l Banzáu del Montoro foi inauguráu pol Xeneral Franco nel añu 1950, recoyendo les agües del ríu Montoro y del Tablillas.

Tres el fin del bloquéu internacional, la planta de destilación de cayueles sustituyir pola actual planta de refináu de Petroleu, procediéndose al zarru paulatín de les mines. Anguaño namái queden en funcionamientu les mines de carbón a cielu abiertu que surten a les centrales térmiques asitiaes na cuenca de Puertollano.

Na actualidá (2008), peracabóse una ampliación de la presa del banzáu del Montoro, que triplica la so capacidá de embalsado.