Mayada nel valle de Chistau nel Altu Cinca (Aragón, España)

Una mayada ye una paraxa en mediu del campu o del monte que sirve como abellugu del pastor y del so ganáu peles nueches mientres les dómines del llendo y de l'alzada, cuando yá pasó l'iviernu y avérase el branu. Componese d'una o delles cabañes o cabanos que sirven de tendeyón al ganáu y acondicionaes como abellugu pal pastor, arrodiaes por una cerca, de normal de piedra, que fai les vegaes de corrolada. Suélense asitiar en zones onde l'agua, les camperes y l'alimentu son abondosos y los animales puedan tar abondo abastecíos. De normal nun s'atopen aisllaes sinón aconceyaes en pequeñes agrupaciones, dando llugar dalgunes d'elles a numberoses llocalidaes españoles, que tomaron el nome de la mesma construcción, como ye'l casu de Mayaes de Tiétar (Cáceres), Las Majadas (Cuenca), Majaelrayo (Guadalaxara) o Majadahonda (Madrid).^[1]

Majadeo

Caballos pastiando nes proximidaes de la carretera que conduz al mirador de la Curota, en la Ferruchar de Barbanza (La Coruña, España).

Esta práutica ancestral n'España ya Iberoamérica, tamién llamada "redileo" o "sirle", consiste en faer dormir al ganáu mientres una sola nueche nuna parcela acutada por una rede o cualesquier otru recursu fácil de tresportar. A la nueche siguiente muévese la corralada escontra otra parcela allegante, y asina socesivamente hasta consiguir que'l ganáu durmiera en tola superficie de la mayada. De normal asígnase-y a cada oveya un espaciu d'un m² dientro de la corralada.^[2] Con esta práutica escuérrese fertilizar el terrén y aguiyar la producción d'humus, según arriquecer la so composición en plantes d'alta productividá, como les lleguminoses.^[3] Consígense unos valores equivalentes hasta a aplicar 10 tn de cuchu/hai.^[2]

Esta práutica tradicional, anque resulta un exemplu claru d'esplotación sostenible, entró en crisis nos últimos años, en gran midida pol abandonu que sufre la práutica de l'alzada n'España, anque tamién pol cambéu d'usu de les zones de puertos d'oveya a vaca (especialmente de races non autóctones), qu'implica una sobrecarga de les delicaes camperes d'altor.^[4]

En dellos casos, n'España, emplégase'l términu mayada, por estensión, non al llugar onde se retira o guarda'l ganáu, sinón al fatáu puramente dichu. Asina, Camilo José Cela, nel so Viaxe a a la Alcarria diz:

Mayaes nos Llanos colombo-venezolanos

La obra de Fernando Calzadilla Valdés titulada Polos Llanos de Apure fai una amplia referencia a la importancia de la mayada na ganadería llanera mientres el sieglu XIX, nun artículu periodísticu publicáu orixinalmente en 1929 nel Boletín de la Cámara de Comerciu de Caracas ya incluyíu en felicidá obra.^[5] Calzadilla Valdés fai referencia a les mayaes como los llugares onde s'axunta'l ganáu casi bonalmente y define'l términu majadear a cencielles como axuntase'l ganáu".^[5] Nun se trata d'una serie de corrolades y construcciones como asocede n'España sinón a cencielles de los llugares onde tanto'l ganáu equino per un sitiu, como'l vacunu por otru axúntense pa folgar o pasar la nueche, pero suel tratase en dambos casos d'animales gregarios que viven llibres na sabana. N'España la eleición de les mayaes nun ye daqué bonal, sinón que les faen los pastores.

Pero inclusive n'España, cuando se trata de caballos y vaques pastiando en zones amplies y llibremente, tamién tienen los sos llugares favoritos p'axuntase, como puede trate na cría de caballos en llibertá en delles árees amplies de Galicia. Y en el casu del ganáu vacuno, les mayaes emplegense pa folgar y rumiar l'alimentu inxeríu primeramente.

Ver tamién

• Ivernizu
• Taina
• Paridera
• Chozón sabinero
• Borda
• Tinada

Referencies