 Marugán | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella y Lleón | ||||
| Provincia |  provincia de Segovia | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Marugán (es)  | Santiago Marugán Sánchez | ||||
| Nome oficial | Marugán (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
40142 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 40°53′46″N 4°23′03″W / 40.896°N 4.3843°O | ||||
  Marugán Marugán (España)  | |||||
| Superficie | 28.99 km² | ||||
| Altitú | 957 m | ||||
| Llenda con | Monterrubio, Villacastín, Muñopedro, Bercial, Sangarcía, Marazoleja, Juarros de Riomoros y Lastras del Pozo | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
757 hab. (2023) - 337 homes (2019) - 286 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0.49% de provincia de Segovia 0.03% de Castiella y Lleón 0% de España | ||||
| Densidá | 26,11 hab/km² | ||||
| marugan.es | |||||
 | |||||
Marugán ye un conceyu d'España, na provincia de Segovia, contorna de la Campu Segoviano, comunidá autónoma de Castiella y Llión. Tien una superficie de 28,99 km² con una población de 624 habitantes y una densidá de 21,87 hab/km².[2]
Topónimu
Marugán puede derivar del nome propiu d'orixe árabe Marguan, Maruan, Marouane, Merouane, Mervan, o Merwan[3], que la so etimoloxía ye incierta. Unu de los sos significaos puede ser "fragante como la mirra"[4], y otru pue ser "roca" o "cuarzu"[5].
El nome apaez n'otros topónimos como "Llanu de San Marugán", en Portillo (Valladolid) o "Pagu de Marugán", en Atarfe (Granada).
Según una interpretación basada nel euskera significaría “sobre'l felechu”, de -aru, -garo, “felechu”, y –gan-, “enriba”, con M protética[6], daqué que nun tendría enforma sentíu nesta área xeográfica, poco favorez pa los felechos.
Símbolos
L'escudu heráldicu que representa al conceyu se blasona de la siguiente manera:
«Escudu mediu cortáu y partíu. Primero de sinople con un blagu abacial d'oru, puestu en palu; cortáu d'azur cola cruz mozárabe llamada d'Alfonsu VI, nos sos colores. Segundu, de gules d'un acueductu de dos órdenes, mazonado de sable y puestu sobre diez peñascos de plata. Timbrado de la Corona Real Española.»
La descripción testual de la bandera ye la siguiente:
«Bandera cuadrada, de proporción 1:1, faxada d'azul, mariellu y azul, col Escudu Municipal nel centru, nos sos colores.»
Historia
La villa formó parte de la Comunidá de Ciudá y Tierra de Segovia. Foi un llugar de realengu y topábase so la xurisdicción de l'Abadía de Santa María Real de Párraces dende 1186. Los primeros monxos fueron agustinos, y cuando los jerónimos llegaron en 1562, el conceyu intentó independizase de l'abadía, pa lo que caltuvo un gran númberu de xuicios cola so comunidá.[8]
La Guerra de la Independencia Española nel sieglu XIX perxudicó a tola zona de Parraces, y el conceyu nun quedó extento. Nel camín que xunía Valladolid con Madrid, llevantáronse campamentos franceses. Cerca d'ella taben los campamentos de Labajos, Villacastín y El Espinar. Pol tratáu de Fontainebleau robláu n'ochobre de 1807, España tenía qu'abastecer a les tropes franceses. Marugán, xunto con otros pueblos de la zona, convertir en despensa del exércitu francés. La debilitada economía del reináu de Carlos IV d'España nun podía faese cargu del pagu del suministru a los soldaos, estos, poro, tomaben comida, bebida, lleña, granu, etc, onde podíen y pola fuercia. Estos acontecimientos dexaron emprobecíu a tol pueblu y desapaecíu na fame y la miseria.
En 1837, cola desamortización de Mendizabal producióse'l final de l'abadía, y por tanto'l conceyu dexó de depender d'ella.
Dientro de los acontecimientos más destacaos del sieglu XX nel conceyu destaquen dos: el primeru foi una función relixosa n'aición de gracies n'honor de la Virxe de la Salú, celebrada en 1940 por considerar a la imaxe como proteutora del conceyu, nel que nun finó nengún soldáu nel frente. Foi entamada por Celso Sastre Prieto que mientres la guerra bélica, tuvo del llau del bandu subleváu contra la llegalidá republicana, como Capellán Castrense nel Batallón 164 del Reximientu de Toledo. Los vecinos y excombatientes secundaron la convocatoria, que foi conocida como “Fiesta Guapa”. Esta efeméride rexuntó a xentes de los pueblos d'alredor. Hubo baille, partíos de pelota y un desfile de soldaos ante la imaxe de la Virxe.[9]
La otra fecha memorable foi la del 10 d'ochobre de 1976, na qu'ensin ser instaurada la democracia, el conceyu celebró'l primer festival reivindicativu de lo qu'entós yera rexón de Castiella la Vieya. “Per Castiella”[10] diba llamase nun principiu, pero terminaría llamándose, “Fiesta de los pueblos segovianos” con cuenta de consiguir los permisos dende Gobernación.
Xeografía
Allugamientu
Al suroeste de la provincia de Segovia a 28 km de la capital. Llenda al norte con Sangarcía y Marazoleja, al sur con Monterrubio y Villacastín, al este con Juarros de Riomoros y Lastras del Pozo, al oeste con Bercial y Cobos de Segovia, al SO una estrecha franxa, parte con Muñopedro.
Ye un pequeñu pueblu enfiñíu en montes de pinos, encines, chopos y fresnos.
Clima
El so clima ye mediterraneu templáu, presente na mayoría de la provincia, a esceición del pie de monte y zona de la sierra. Les carauterístiques d'esti clima son:
Temperatura medio: De 10 a 20 °C
Precipitaciones medies añales: 350 – 850 mm
Evapotranspiración potencial (ETP): 700 – 900 mm
Periodu secu: dura de 2 a 5 meses
Hidrografía
La bayura d'agua quedo reflexada, non yá nos ríos que crucien el términu, sinón tamién nel gran númberu de pozos y fontes partíes por tola so estensión y que dan testimoniu de la cantidá de corrientes soterrañes que tien el sosuelu de Marugán y qu'aprucen como manantiales. En dichu términu, en zona de pinar, na paraxa conocida como “Fonte del Cura”; naz el regueru Santa Cecilia pa morrer na cotera de Redonda, apurriendo'l so caudal al ríu Zorita.
El ríu Zorita naz en tierres de Villacastín, al so pasu por Marugán forma una vega apinada de choperas y fresnedas, siguiendo'l so camín hasta desaguar nel ríu Moros. Esti postreru nun pasa pol conceyu pero afalagar. Les sos agües son aprovechaes pa distintos fines: usu urbanu, agrícola y piscicultural. Amás, na zona de Siete Fuentes creóse un llagu artificial pa pesca deportiva.
Demografía
| 1960 | 1996 | 2001 | 2004 | 2007 | 2008 | 2010 | 2011 | 2012 | 2014 | 2016 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 458 | 337 | 404 | 475 | 579 | 618 | 635 | 679 | 666 | 634 | 624 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE[11]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gráficu de población 1998-2016
Inmigración
Nos últimos años la población de Marugán viose reforzada pola inmigración, figurando censaos nel conceyu nel añu 2010 un total de 66 persones pertenecientes a países distintos. El continente representáu con mayor númberu d'individuos ye Europa, que cunta con 45 habitantes. El segundu llugar de procedencia ye América, que cunta con una población de 16 habitantes, na so mayoría procedentes de países d'América Llatina. En tercer y últimu llugar apaez representáu'l continente africanu con 5 habitantes, de los cualos 4 vienen de Marruecos.[12]
Alministración
| Llexislatura | Nome | Partíu |
|---|---|---|
| 1979-1983 | Luis Fuentes Caro |  UCD |
| 1983-1987 | Luis Fuentes Caro |  CP |
| 1987-1991 | Luis Fuentes Caro |  PDP |
| 1991-1995 | Luis Fuentes Caro | _Logo_(2008-2015).svg.png.webp){kind=logo} PP |
| 1995-1999 | Luis Fuentes Caro | PP |
| 1999-2003 | Luis Fuentes Caro | PP |
| 2003-2007 | Luis Fuentes Caro | PP |
| 2007-2011 | Luis Fuentes Caro | PP |
| 2011-2015 | Julián Pablo Vivanco Sánchez Santiago Marugán Sánchez (18/12/12) |
PP |
| 2015-2019 | Francisco Roque Barroso |  PSOE |
| 2019-2023 | n/d | n/d |
| 2023- | n/d | n/d |
Monumentos y llugares d'interés turísticu
- Arquiteutura civil
L'edificiu del conceyu foi construyíu en lladriyu vistu nel sieglu XX. Dispón de reló sobre'l bistechu de la fachada principal, y curia un mural realizáu pol artista llocal Ladislao Sastre y l'artista foranu Gregorio Ortigosa.[13]
Destaquen en trazar urbana l'antiguu depósitu d'agua, realizáu en lladriyu a mediaos del sieglu XX. Tamién el encerradero de ganáu de Siete Fuentes y numberoses cases con entrada adintelada en granitu, con inscripciones grabaes que daten de los sieglos XVIII y XIX.
- Ilesia de San Nicolás de Bari
La ilesia parroquial de San Nicolás de Bari ye un edificiu de traza renacentista, con planta basilical y compuestu de tres naves y ábside, xunto al que s'adosa una pequeña sacristía; a los pies la nave principal, asítiase la espadaña.
El retablu del altar mayor tamién ye obra renacentista, compuestu de trés calles, nes que se distribúin seis pintures en llenzu y delles imáxenes de bultu, destacando la del santu titular, o'l Calvariu na zona cimera. Otres pieces artístiques de la ilesia son una imaxe de la Virxe del Rosario, d'estilu renacentista, un llenzu de la Virxe del Pexe (copia de la que Rafael Sanzio realizó pal monesteriu de San Doménico de Nápoles) o un llenzu de la Virxe de la Salú, d'autor desconocíu y correspondiente al sieglu XVIII. Completa'l conxuntu un órganu barrocu, construyíu en 1763 por Juan d'Inés y Ortega, maestru organero natural de Marugán, onde tenía'l so taller, aprendiendo l'oficiu del so padre, Francisco Ortega Pérez.
- Ermita de Siete Fuentes y otros restos
Pequeñu edificiu rematáu al pie con una espadaña. La so entrada d'atopa protexida por una antoxana sofitáu por dos columnes y con teyáu a trés agües, como asocede na ilesia parroquial. Nun ta reconocida pola Diócesis de Segovia como llugar de cultu católicu.
Amás, alcuéntrense les ruines de la ermita del despoblado de Bernuy de Párraces, y xunto a elles los restos de la granxa que perteneció a l'Abadía de Santa María Real de Párraces, desamortizada en 1837 y na actualidá en manes privaes.
- Zones naturales protexíes
El términu municipal ocupa una parte importante de la Zona d'Especial Proteición pa les Aves (ZEPA) denomada valles del Voltoya y Zorita, perteneciente a la Rede Natura 2000.[14] Nesta zona alternen cultivos agrícoles con pacionales, pinares, encinares y montes de ribera. Tanto la cigüeña negra como'l águila imperial ibérica qu'habiten nestes paraxes, son especies catalogaes en peligru d'estinción.[15]
Cultura
Fiestes, costumes y tradiciones
Fiestes patronales: realizar n'honor de la Virxe de la Salú (Pascua de Pentecostés), de la Virxe del Rosario (primer fin de selmana d'agostu), que d'antiguo yera entamada pola so cofradería, esistente dende 1679 y que celebraba la so fiesta n'ochobre; y de San Nicolás de Bari (6 d'avientu). Nes fiestes realícense distintes actividaes como la paella popular, partíos de fútbol, partíos de pelota, toros, caldereta, xuegos acuáticos na piscina de la llocalidá pa los más pequeños, fueos artificiales, xuegos infantiles y les típiques verbenes amenizadas con orquestes.
Selmana Santa: na que tien llugar una Vía Crucis poles cruces d'El Calvariu hasta llegar al campusantu. Amás, tien llugar la procesión d'El Santu Entierru, que nel conceyu conozse como La Carrera, na que participen les imáxenes de la Virxe Doliosa, la Virxe de la Soledá y el Santu Cristu, cola peculiaridá de que tol percorríu ye allumáu por grandes fogueres.
Navidá: fiesta na que'l conceyu apurre castañes a cada neñu del conceyu; amás, tien llugar la cabalgata de los Reis Magos el 5 de xineru, que remata na ilesia parroquial, onde se realiza un belén viviente.
Tamién se celebra'l Corpus Christi, pal que s'asitien altares peles cais poles qu'escurre la procesión. Otres fiestes, como la del día de Santa Águeda o los Antroxos siguen celebrándose, anque pasen por una etapa débil, na que nun se participa de la mesma manera qu'antes. Tamién se realicen les tradicionales matances.
Gastronomía
La cocina tradicional de Marugán, siempres tuvo xunida a la cocina tradicional de la zona. Los platos estrella son el corderu llechal y el gochucu asáu, completaos estos, pola variedá de productos llograos de la tradicional matanza. Otru de los platos que siempres tuvo presente nes meses maruganesas foi'l cocíu segovianu, una variante este, al igual que'l madrilanu, de la popular olla.
Col enfotu de fomentar la gastronomía de la zona, entámense distintes xornaes culinaries, dedicaes a alimentos como l'arroz, el venáu, les cogordes y otros productos carauterísticos.
Persones destacaes
- Juan Llorente, colonizador n'América, llegando a Santu Domingu en 1538.
- Juan Martín de Poblar, maestru ciruxanu, que trabayó na enfermería del monesteriu d'El Escorial.
- Francisco Ortega Pérez, maestru organero, que la so etapa centrar ente 1716 y 1747.
- Juan d'Inés y Ortega, maestru organero, fíu del anterior.
- Tomás d'Inés Ortega (1758-1804), maestru organero de la catedral de Málaga.
- Francisco Aragoneses, tratadista y llingüista del S. XVIII. Natural de Marugán (Segovia) (1767), fíu de la Provincia de San Pablo, onde profesó en 1784, pasó a Filipines en 1792 y finó en Naga en 1830. Al alministrar nos pueblos del bicol, foi testigu de la tarrecible erupción del volcán Mayong, que destruyó totalmente los pueblos de Cagsaua -güei Daraga- y Budiao, causando munches desgracies, 1.200 víctimes y más de 20.000 persones na miseria.[16]
- Agustín García, tallista barrocu, executó'l retablu llateral de Santa Bárbara na ilesia de Valdeprados.
- Leandro Garcimartín d'Inés, anque nacíu en Villacastín, caltuvo'l contautu cola tierra familiar. Maestru organero y afinador del órganu de la capiya Real de Madrid, foi procesáu por lliberal en dómina de Fernandu VII. Foi maestru del organero José Otorel.
- Esmeralda Marugán García (Marugán, 1960), periodista, presentadora y escritora, gallardoniada col Premiu Francisco de Cossio de Radiu en 1994.
Deporte
En Marugán, amás de los deportes tradicionales como'l tangu (Chito), la calva o los bolos y que quedaron apostraos a programaciones festives o a alcuentros provinciales de deportes autóctonos, prauticar otros deportes.
Dientro de denominar deportes de competición, el conceyu cunta con un equipu de fútbol sala, que milita en primer división provincial. Tamién se celebren torneos de pelota a mano nel frontón municipal, según una carrera popular, y na actualidá inténtase recuperar les competiciones de tiru al platu per parte del conceyu.
El conceyu dispón d'un campu de vuelu n'ultralligeros, dende onde partió la Vuelta Ibérica 2007. Amás, mientres tol añu realicen vuelos en paramotor, acoyendo en 2012 el Campeonatu del Mundu WPC2012, según el Campeonatu del Mundu d'Ultralligeros WMC2012. Otros deportes d'aventura que pueden realizase nel conceyu son rutes en quad o en bicicleta de monte, según la equitación. Amás, cuenta con Escueles Deportives de fútbol, escuela de pilotos, cursos de natación y ximnasia.
Les instalaciones deportives del conceyu componer d'aeródromu de tres pistes, pabellón polideportivu, piscines, frontón, campos de fútbol y baloncestu, circuitos saludables con aparatos de ximnasia y un centru ecuestre, de calter priváu.
Ver tamién
- Comunidá de Villa y Tierra de Segovia
- Diputación Provincial de Segovia
- Conceyos de Segovia
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Consultáu nel Institutu Nacional d'Estadística (INE).
- ↑ «Marwan» (n'inglés). Wikipedia. 2 d'ochobre de 2017. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Marwan&oldid=803374512. Consultáu'l 25 de payares de 2017.
- ↑ «Meaning of Marwan - (Sahabi Name)» (inglés). Consultáu'l 25 de payares de 2017.
- ↑ Merwan - Name's Meaning of Merwan. Name-Doctor.com. http://www.name-doctor.com/name-merwan-meaning-of-merwan-44142.html. Consultáu'l 25 de payares de 2017.
- ↑ -Marugan, hgm network s.l. «Marugan : Apellíu Marugan - Nome Marugan : significáu de Marugan - orixe de Marugan - escudu de Marugan - historia de Marugan -historia de Marugan». Consultáu'l 25 de payares de 2017.
- 1 2 Xunta de Castiella y Lleón (ed.): «ANUNCIU d'aprobación del Escudu Heráldicu y Bandera Municipal del Conceyu de Marugán (Segovia).». Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ98/1998 de 27 de mayu de 1998.
- ↑ ["Parraces historia d'una abadía segoviana" de Ronald Cueto Ruiz. Publicaciones Históriques de la Excma. Diputación de Segovia. Serie 3ª(1984) pp.140]
- ↑ Diariu El Norte de Castilla / de pueblu en pueblu 25/02/2007
- ↑ El País 12/10/1976
- ↑ INE Series de población dende 1996
- ↑ Caja España datos demográficos.
- ↑ Reportaxe al pintor Gregorio Ortigosa.
- ↑ Mapa de la Rede Natura 2000 (ZEPA Y LIC) de la provincia de Segovia.
- ↑ Valles del Voltoya y el Zorita (Ficha resume).
- ↑ «Catálogu sistemáticu ya ilustráu de la Biblioteca Filipina, Madrid 1905, n. 2348.». Vindel.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Marugán.
- Diariu de Marrugán.
