Cultura

Mandrágores.

Nicolás Maquiavelo, autor de "El Príncipe", escribió una comedia titulada "La mandrágora" na qu'una untaza sacada del raigañu podía sanar la esterilidá. Tamién ye citada nes noveles de J. K. Rowling de Harry Potter al enseñase'l cultivu y los procuros que se deben tener con esta planta en clase de herboloxía nel colexu Hogwarts de maxa y dempués ye utilizada pa preparar un mestranzu capaz de curar a les persones que fueron petrificaes por conxuros máxicos y na película de Guillermo del Toro titulada El laberinto del fauno. Tamién se fala d'ella na serie de fantasía de televisión británica Merlin cuando la bruxa Morgause, hermanasca de Morgana, prepara un mestranzu con esta planta, mientres-y fala a Morgana sobre les carauterístiques de la mesma.

Na obra teatral de Samuel Becket "esperando a Godot". Foi'l nome qu'adoptó'l movimientu surrealista que formara'l poeta Braulio Arenas.

Na Biblia, Raquel la muyer de Jacob, pidió a Lea la otra esposa d'ésti les Mandrágores que'l fíu d'ésta recoyó nel campu. En cuenta de elles dexó a Lea'l derechu a pasar la nueche col so maríu Jacob.^[4]

Yá que la Biblia diz que Raquel yera manera quiciabes pensara qu'esta planta ayudar a concebir.

Na serie d'anime Saint Seiya, mientres la Saga de Haes, unu de los espectros yera un caballeru de Mandrágora. Emplegóse en lliturxes bien distintes, siendo na actualidá caltenida polos siguidores de la Wicca como potenciadora de les sos visiones en rituales de invocación y aldovinación.

Nel cantar Moonchild de la banda de heavy metal Iron Maiden faise alusión al berru de la planta.

Mecanismu d'aición y formes d'empléu

Sábese que la mandrágora alministrar en forma oral. Como contién principalmente atropina, portar de manera similar a la belladona: en dosis baxes bloquia los receptores de la acetilcolina ablayando los impulsos de les terminales nervioses; ente qu'en dosis elevaes, provoca una estimulación enantes de la depresión.

Usos terapéuticos

Na medicina antigua les fueyes de mandrágora fervíes en lleche aplicar a les úlceras; el raigañu frescu usábase como purgante; y macerada y entemecida con alcohol alministrábase oralmente pa producir suañu o analgesia en dolores reumáticos, ataques convulsivos ya inclusive de murria. En tiempos de Plinio emplegábase como anestésicu dándo-y al paciente un cachu de raigañu por que lu comiera enantes de realizar una operación. Usar pa quitar les llagañes y almorranes meyor conocíes como hemorroides.

Dosificación

Nun esisten rexistros de dosificaciones exactes. Namái hai menciones nel sentíu de que'l so usu en pequeñes cantidaes yera seguru, ente qu'en dosis mayores provocaba delirios y llocura o muerte per intoxicación.

Cultivo

El cultivu de la mandrágora de seronda nun ye complicáu en climes mediterráneos, onde puede caltenese al campu. Les granes recoyíes pel hibiernu o primavera granen nun porcentaxe bastante eleváu a la seronda siguiente, tres les primeres agües. Les plantes recién nacíes son sorprendentemente paecíes a les de tomate, pimientu o otres solanacees. La planta paez afaese a cierta variedá de sustratos, anque lo meyor son suelos arenosos que drenen bien, y con pH acedu o neutru. La crecedera de los raigaños ye abondo rápido, y a los seis-ocho meses el raigañu tien yá'l famosu aspeutu antropomorfu y llega a los trés cm d'anchu per seis o siete de llargu. Por eso, si les granes granar en pebidales o alvéolos pocu fondos, ye importante repicar les plántulas cuando tienen trés o cuatro fueyes a tiestos de siquier 20 cm de fondura, con un bon drenaxe al fondu (piedres, arena o grava). Si pasar a tiestos menos fondos, ye bien probable que les plantes váiganse lliteralmente al fondu y acaben intentando sacar los raigaños pelos furacos de drenaxe, lo que dempués complica'l tresplante y aumenta el riesgu de frayatu de los raigaños. El repicáu o tresplante pue faese en cualquier momentu del ciclu vexetativu, pero lo meyor ye faelo cuando les plantes pierden les fueyes a principiu de branu y entren en reposu hasta setiembre o ochobre. Mientres esti reposu branizu nun ye necesariu regar les plantes, pero mientres la dómina de crecedera son relativamente sensibles a la falta d'agua, y el sustratu nun tien d'ensugar se dafechu. El primer floriamientu puede tener llugar al añu (seronda-iviernu siguiente al de la guañada).

Plagues y enfermedaes

La principal plaga son los cascoxos, que paecen inmunes a los alcaloides de les fueyes y pueden defoliar les plantes casi dafechu. La mosca blanca puede producir ataques non bien intensos, anque ye posible que pueda tresmitir virus qu'afecten negativamente al desenvolvimientu de les plantes, como'l del mosaicu del tabacu y otros propios de solanacees.

En pebidal ye conveniente usar dalgún fungicida para fungos de pebidal, como'l propamocarb, benomilo, tiram, etc. y tener curiáu col escesu de mugor.