 Malabu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  Guinea Ecuatorial | ||||
Región (es)  | Región Insular (es) | ||||
| Provincia (es) | Bioko Norte (es) | ||||
| Distritu | distrito de Malabo (es) | ||||
| Tipu d'entidá | ciudá | ||||
| Nome oficial | Malabo (es) | ||||
| Nome llocal | Malabo (es) | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 3°45′07″N 8°46′25″E / 3.75206389°N 8.7737°E | ||||
  Malabu Malabu (Guinea Ecuatorial)  | |||||
| Superficie | 21 km² | ||||
| Altitú | 0 m | ||||
| Demografía | |||||
| Población | 297 000 hab. (2018) | ||||
| Porcentaxe |
100% de distrito de Malabo (es) 100% de Bioko Norte (es) 100% de Región Insular (es) 23.43% de Guinea Ecuatorial | ||||
| Densidá | 14 142,86 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Fundación | 1827 | ||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| Llocalidaes hermaniaes | Guadalajara y Madrid | ||||
| ayuntamientodemalabo.com | |||||
 | |||||
.svg.png.webp)
Malabu[1] ye la capital y principal ciudá de Guinea Ecuatorial y de la provincia de Bioko Norte. Ta alcontrada na mariña norte de la islla de Bioko —islla conocida d'antiguo polos bubis, los sos habitantes autóctonos, como Etulá y como Fernando Po polos europeos— y tien una población averada de 187.302 habitantes.
Los idiomes oficiales de la ciudá, lo mesmo que de tol país, son l'español (idioma principal y práuticamente l'únicu usáu), el francés y el portugués.
Malabu ye la ciudá más antigua de Guinea Ecuatorial. Por esti motivu pueden vese una gran cantidá d'edificios con arquiteutura colonial que coles mesmes conviven con edificios modernos construyíos na postrera y recién etapa. Les cais del centru, con un diseñu cuadráu, revelen l'antigua concepción de ciudá moderna, con zones piatonales en toes elles. La ciudá tamién ufierta numberoses zones verdes y d'ociu. Esti fenómenu provoca una sensación d'arquiteutura de presión atenuada pola baxa estatura de los edificios nuna combinación ente occidentalización arquitectónica y africanismu.
Denominóse Port Clarence na so fundación, llevada a cabu polos británicos, y más palantre pasó a llamase Santa Isabel mientres la etapa española.[2] En 1973 recibió'l nome actual.
Historia
Descubrimientu y conquista portuguesa de la rexón
En 1472, nel so intentu por atopar una nueva ruta escontra les Indies, el navegante portugués Fernando Po, afayó la islla de Bioko, que llamó "Fermosa". Más tarde la islla foi bautizada col nome del so descubridor, Fernando Po. A principios del sieglu XVI, concretamente en 1507, el portugués Ramos de Esquivel realizó un primer intentu de colonización na islla de Fernando Po. Estableció una factoría en Concepción (actual Riaba) y desenvolvió los plantíos de caña d'azucre, pero la hostilidá del pueblu insular bubi y les enfermedaes punxeron fin rápido a esta esperiencia.
Colos trataos de San Ildefonso en 1777 y d'El Pardo en 1778, mientres el reináu del rei español Carlos III los portugueses dexaron a los españoles la islla de Fernando Po, Annobón y el derechu a realizar comerciu na parte continental, una zona d'influencia averáu de 800 000 km² n'África, en cuenta de la Colonia del Sacramento nel Ríu de la Plata y la islla de Santa Catalina frente a les mariñes brasilanas (ocupaes polos españoles). La zona estender dende'l delta del Níxer hasta la desaguada del ríu Ogüé —nel actual Gabón— y entendía, amás de les islles de Fernando Po y Annobón, los castros de Corisco y Elobeyes.
Tres la espedición del Conde de Arjelejos (Brigadier Don Fernando Felipe de los Santos Toro) y el teniente coronel Primo de Rivera, que desembarcó na actual Luba el 24 d'ochobre de 1778 pa tomar posesión en nome de Carlos III d'España de los Territorios del Golfu de Guinea, a bordu de los buques "Santa Catalina", "Soledad" y el bergantín "Santiago", viéronse fracasaes les distintes tentatives de colonización per parte d'España d'estes tierres, quién nun dedicó un particular interés na Guinea Española, y qu'en 1827 autorizó que los británicos utilizaren la islla como base pal llabor de persecución de la trata d'esclavos.
Fundación británica de la ciudá como Port Clarence
_p367_CLARENCE_SETTLEMENT%252C_FERNANDO_PO.jpg.webp)
En 1821, el capitán británicu Nelly encetó la islla de Fernando Po. Atopar abandonada y fundó l'establecimientu de Melville Bay (Riaba). Dellos años más tarde, otru capitán británicu, William Fitzwilliam Owen decidió colonizar la islla y establecer nel norte de la mesma —nel allugamientu de l'actual capital— una base pa los barcos británicos qu'escorríen a los traficantes europeos d'esclavos. Ye según surde, el 25 d'avientu de 1827 Port Clarence, sobre les ruines d'un asentamientu portugués previu. El nome foi escoyíu n'honor al Duque de Clarence, que depués se convertiría en Williams IV. Los bubis autóctonos de la islla llamar "Ripotó" («llugar de los estranxeros»). La población de la capital foise amontando pola llegada de los esclavos llibertos de los buques prindaos pola armada británica que decidíen quedase a vivir na islla. L'asentamientu de los llibertos en Port Clarence foi anterior a la formación de Sierra Lleona como una colonia d'esclavos lliberaos. Los descendientes d'estes persones esclavizadas y lliberaes entá permanecen na islla. A ellos xuniríen otros emigrantes llegaos como trabayadores llibres procedentes de Liberia, Siera Lleona, Ghana, Costa de Marfil, Benín y Nixeria y Camerún, constituyendo'l grupu de población llamaos criollos o fernandinos, y que tien como llingua propia'l pidgin bantú-inglés con elementos d'español.
Mientres el periodu de la presencia británica, los cónsules británicos convertíense automáticamente en gobernadores de la colonia. Ente ellos destacó'l Gobernador John Beecroft, un marín mulatu británicu que modernizó la capital, que la so llabor foi reconocida más tarde per España alzando un monumentu que s'atopa en Punta Fernanda.
Control definitivu español y nueva capital como Santa Isabel
En 1844, cuando yá gobernaba la reina Isabel II d'España tres la rexencia de la so madre María Cristina y Baldomero Espartero, nun intentu de modernizar España y de rescatar el so patrimoniu, España fíxo-y saber al Reinu Xuníu el so deséu de faese de nuevu col control de la colonia y, por tanto, de la islla. Tardaron una década más pa llevar a cabu esti control direutu. La capital yá cuntaba con mayor dinamismu y les misiones relixoses protestantes taben teniendo enforma ésitu. Dambos elementos ayudaron al cambéu d'actitú d'España, amás de les razones internes yá aludíes.
España volvió tomar control de la islla en 1855 y la capital Port Clarence foi rebautizada Santa Isabel, n'honor a Santa Isabel d'Aragón, Reina de Portugal). La capital de la islla de Fernando Po convertir en capital de Guinea ecuatorial.
El so nome actual foi-y dau en 1973 como parte de la campaña del presidente Macías pa sustituyir los topónimos d'orixe européu con nomes puramente africanos, n'honor a Malabu Lopelo Melaka, últimu rei bubi. Malabu, fíu del rei Moka, apurrir a los españoles, ente que'l so tíu Sas Ebuera, xefe de los guerreros bubis, reclamaba la llexitimidá del reináu bubi y oponíase a los españoles. Tres la muerte de Sas Ebueraa nuna escaramuza colos españoles, Malabu convertir en rei ensin oposición, pero ensin atribuciones. Los clanes y llocalidaes bubis tardaron n'aceptar la soberanía española sobre la islla, y hasta 1912 nun se llogró cola pacificación total de la islla.
Reináu del Terror
Tres la independencia de Guinea Ecuatorial, mientres el llamáu "Reináu del Terror" de Francisco Macías, el dictador reprimió a gran parte de la intelectualidá del país, empecipiando'l procesu d'acaparamientu de los puestos de l'alministración pública, per parte de los naturales de Mongomo y del clan esangui. Munchos de los habitantes de la ciudá tuvieron qu'abandonala. Nos últimos años del so mandatu, práuticamente un quintu de la población del país fuxó. Entá Malabu trata de sanar les sos firíes d'esi periodu, magar el socesor na xefatura del Estáu, Teodoro Obiang Nguema, col so Partíu Democráticu de Guinea Ecuatorial, dictador dende 1979 por aciu un golpe que depunxo a Macías, nun llevó a cabu ameyores de nenguna clase.
Detrás del cuartel cercanu al palaciu del Gobernador, al pie de una sablera negra onde desagua'l ríu Cónsul, alcuéntrase la ignominiosa y famosa prisión Sablera Negra tamién conocida como prisión de Blay Beach (Black Beach según otres versiones) onde fueron encarcelaos delles persones nos más de 35 años de dictadures. Ente los encarcelaos y torturaos en numberoses ocasiones atópense munchos líderes políticos como Fabián Nsue (UP), Felipe Ondo Obiang (FDR), Martín Puye del Movimientu pa l'Autodeterminación de la Islla de Bioko (MAIB) o Plácido Micó del socialdemócrata Converxencia pa la Democracia Social (CPDS).
Xeografía
Malabu ta asitiada al norte de la islla de Bioko, nes coordenaes 3° 45' 7.43" Norte y 8° 46' 25.32" Este. El sur de Malabu ta llindáu pel ríu Cónsul y xusto al otru llau del ríu, al suroeste, alcuéntrase l'hospital. Al oeste de la ciudá, asitiáu a unos 9 km del centru de Malabu, alcuéntrase l'anováu Aeropuertu de Malabu-Santa Isabel. Na rexón costera del norte de la ciudá atópense badees y cabos. El mayor de los cabos ye'l de punta de la Unidá Africana asitiáu xusto detrás del Palaciu Presidencial y qu'ocupa tola parte oriental de la badea de Malabo. Otru cabu d'importancia ye punta Europa asitiáu nel oeste de la ciudá bien cercanu al aeropuertu.
Clima
A pesar del so allugamientu cercanu al ecuador, Malabo tien un clima húmedu y tropical. La ciudá tien un permediu de 1800 mm d'agua al añu.
Malabo tien una pequeña y curtia estación seca ente avientu y febreru y una llarga estación lluviosa que cubre los nueve meses restantes. Les temperatures mientres tol añu na ciudá son relativamente constantes, con un permediu de 25 °C.
 Parámetros climáticos permediu de Malabo, Guinea Ecuatorial  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 32.7 | 35.3 | 34.0 | 34.0 | 32.6 | 32.0 | 30.0 | 30.5 | 31.0 | 31.0 | 31.7 | 32.5 | 35.3 |
| Temperatura máxima media (°C) | 30.2 | 31.3 | 30.9 | 30.5 | 30.1 | 28.7 | 27.7 | 27.7 | 28.0 | 28.4 | 29.3 | 29.8 | 29.4 |
| Temperatura media (°C) | 25.2 | 25.8 | 25.7 | 25.7 | 25.4 | 24.8 | 24.0 | 24.0 | 24.4 | 24.4 | 25.0 | 25.0 | 25.0 |
| Temperatura mínima media (°C) | 20.3 | 20.3 | 20.5 | 20.9 | 20.8 | 20.8 | 20.4 | 20.3 | 20.8 | 20.5 | 20.6 | 20.3 | 20.5 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | 17.0 | 16.5 | 15.5 | 16.5 | 15.0 | 18.0 | 17.1 | 15.0 | 18.5 | 17.6 | 19.0 | 17.5 | 15.0 |
| Lluvia (mm) | 39 | 34 | 118 | 186 | 179 | 223 | 263 | 181 | 262 | 231 | 92 | 30 | 1838 |
| Díes de lluvia (≥ 0.1 mm) | 4 | 4 | 11 | 15 | 18 | 19 | 19 | 17 | 22 | 19 | 11 | 4 | 163 |
| Hores de sol | 120.9 | 118.7 | 102.3 | 108.0 | 99.2 | 63.0 | 43.4 | 52.7 | 45.0 | 68.2 | 87.0 | 111.6 | 1020 |
| Humedá relativa (%) | 88 | 86 | 88 | 89 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 92 | 92 | 90 | 90 |
| Fonte: Deutscher Wetterdienst[3] | |||||||||||||
Alministración
L'actual alcaldesa del conceyu ye María Coloma Edjang Mbengono quien establez que los servicios municipales previstos pola llei y que son responsabilidá del conceyu son: suministru d'agua potable y otres fontes públiques, allumáu, pavimentación de caminos, campusantos, llimpieza y saneamientu, el tratamiento sanitariu de basura y refugayes, desinfeición y desinsectación, casu d'emerxencia —primeros auxilios—, les inspeiciones sanitaries y de bébores, la inspeición sanitaria de la vivienda insalubre, el saneamientu, los bancos públicos, mataderos, mercaos y l'eliminación d'agua enllancada ente otros.
Llista d'alcaldes dende 1960[4]
|
|
|
Espacios culturales
Al traviés de l'Axencia Española de Cooperación Internacional pal Desenvolvimientu (AECID), realícense dellos proyeutos de desenvolvimientu tanto a nivel rexonal como nacional. Cola so sede na Oficina Téunica de Cooperación en Malabo (creada en 1984), llevar a cabu remanes pal desenvolvimientu de la cultura, salú, educación y fortalecimientu institucional. Destacando'l Centru Cultural d'España en Malabo (CCEM), fundáu en 2003, onde se fomenta a los mozos sentise nun espaciu cultural y onde puedan dar rienda suelta a la so llibertá pa la creatividá. Tamién tien otros trés exes xeográfiques, p'asina captar el mayor númberu de persones de la rexón y contribuyir al so desenvolvimientu. Ente les sos actividaes tán la formación, arte, cine, teatru, música y xuegos, al pie de los dos principales festivales: el Festival de Cine Itinerante de Guinea Ecuatorial (FECIGE) y el Festival Internacional de Hip Hop en Malabo.[5][6]
Otru de los centros importantes ye'l Centru Cultural Hispanu-Guineanu, dende 2012 Centru Cultural Ecuatoguineanu, qu'empezó siendo sede d'Institutu Cardenal Cisneros, y darréu archivu, muséu y biblioteca. Foi construyíu nos años 1950.[7]
Unu de los principales museos ye'l Muséu d'arte moderno de Guinea Ecuatorial, con arte tradicional y contemporaneu del país y del continente. Na ciudá tamién s'atopa la Biblioteca Nacional, que'l so edificiu foi construyíu en 1916, y que aportó a la xefatura de la Falanxe Española y de les JONS.[7]
Demografía
| Crecimento poblacional de Malabo | ||
|---|---|---|
| Añu | Habitantes | % |
| 1983[8] | 31 650 | - |
| 1994[8] | 60 065 | 89,8 |
| 2000[9] | 73 117 | 21,7 |
| 2007[10] | 96 000 | 31,3 |
| 1983 y 1994: censos 2000 y 2007: envaloraes | ||
Malabo cunta con una población relativamente nueva. Aproximao'l 45% de la so población nun supera los 15 años. Cerca del 4% de la población tien más de 65 años. La mayoría de la población vive en zones rurales de la islla.
Relixón
La ciudá, acordies con el restu del país ye predominantemente católica, fechu nel que se reflexa'l colonialismu occidental. Más del 80% de la población de la ciudá declárase católica y alredor del 4% sigue dalgún tipu de relixón tribal. L'Islam tamién ta presente na ciudá, según el xudaísmu. Delles comunidaes cristianes, como los Mormones y los Testigos de Xehová, tamién tán presentes en Malabo, anque en menor númberu.
Economía
Malabo ye'l centru comercial y financieru del país. La economía de Malabo basar na alministración y otros servicios. Tamién el comerciu ye una de les actividaes económiques más destacaes ya importantes, sobremanera dende la llegada de les compañíes procedentes de los Estaos Xuníos les cualos esploten los pozos de petroleu cercanos a la mariña. Esti comerciu tamién se da pola presencia d'otros estauxunidenses, de llatinoamericanos, nixerianos, cameruneses, españoles y otros habitantes de los países d'África Central qu'amonten el comerciu. En Malabo alcuéntrase la sede del BEAC o Bancu de los Estaos d'África Central. El so edificiu foi construyíu pol Banco Popular Español, pero tres la independencia pasó a ser la sede del Bancu de Guinea Ecuatorial.[7]
Les substanciales ganancies provenientes de la esplotación petrolífera nun fueron aplicaes nel amenorgamientu de probeza del la ciudá según tampoco del país.[11]
La industria principal de la ciudá ye la ellaboración de pexe, ente que el cacáu y el café son los principales productos d'esportación.[11]
Malabo cunta con puertu d'altu tonelaxe conectáu principalmente colos puertos de Duala (Camerún) y Bata, según conexón aérea al traviés d'un aeropuertu internacional.
Esisten unes 300 places hoteleres, de les cualos apenes 50 son calidable.
Educación
La Universidá Nacional de Guinea Ecuatorial (UNXI) y la Universidá Nacional d'Educación a Distancia (UNED), esta postrera española, cunten con dos tales sedes na ciudá. El Colexu Nacional Enrique Nvó Okenve, una de les universidaes del país, cuenta con unu de los sos dos campus na ciudá.
Llugares d'interés
Malabo ye una ciudá que caltién edificios de la dómina colonial tales como'l Palaciu de la Presidencia y l'edificiu del Palaciu de Xusticia de Malabo. Nel centru tamién s'atopen otres construcciones coloniales, anque tán deterioraes, como los edificios de madera del sieglu XIX de les cais Nixeria y Rei Boncoro.
Destaquen como construcciones notables la Catedral de Santa Isabel, que ye de la mesma sede de l'Archidiócesis de Malabo. Tratar d'un templu d'estilu neogóticu, construyíu ente 1897 y 1916. El so arquiteutu foi Luis Segarra Llairadó y se costeó con aportaciones del gobiernu d'España y donaciones de fieles. Cuenta con dos torres de 40 metros d'altor. Pue que el mesmu Antoni Gaudí supervisara los planos.[7]
Otros llugares d'interés son La Gaditana, casa conocida enantes como Finca Amilivia, anterior a 1918,[7] la casa Teodolita, de 1902 y unu de los más antiguos de la ciudá,[7] l'edificiu del conceyu de Malabo, la ilesia de Elá Nguema, la Plaza de la Independencia, la Casa d'España y la badea del puertu.
Gastronomía
Son famosos los restoranes onde se sirven platos de pexe al caricote. Cocínense platos de carne de cocodrilu, xabalín o antílope con mueyu de tomate, modica, berenxenes o cacagüés, con arroz, yuca lleldada, plátanu fritu o cocíu.[12]
Tresportes
Sistema de tresporte públicu
El sistema de tresporte de mancomún de la capital inclúi serviciu d'autobuses que realicen el trayeutu ente'l centru de Malabo y el barriu d'Ela Nguema, de taxis que circulen la ciudá y les zones perifériques, y de vehículos d'arriendu llamaos Avis y Europcar.
Tresporte marítimu
El puertu de Malabo puede algamar una capacidá teórica de tratamientu de 200.000 tonelaes/año. Los principales enllaces marítimos son con destín nacional a Bata ya internacional a España y Duala en Camerún.
Tresporte aereu
L'Aeropuertu Internacional de Malabu sirve a la ciudá. Asitiar a 7 km del centru en punta Europa. Cubre vuelos direutos de llarga distancia escontra Europa y delles capitales africanes. Les compañíes qu'operen son Iberia, CEIBA Intercontinental, Air France, Lufthansa, Royal Air Maroc, Swiss, KLM y British Airways. El mayor porcentaxe de tráficu aereu constituyir los enllaces con Bata, Duala (Camerún), Cotonú (Benín) y Libreville (Gabón) al traviés de les compañíes aérees Camair-Co, Air Gabon y EGA.
Deporte
La principal instalación deportiva de Malabo, y del país, ye'l Nuevu Estadiu de Malabo, con capacidá pa más de 15 000 espectadores. Nél hanse apostáu partíos internacionales, como de la Copa Africana de Naciones 2012, o onde xugó la seleición de fútbol d'España, naquel momentu campeona del Mundu. Nesti estadiu tamién xuega los sos partíos el principal club del país, el Sony Elá Nguema. Otros clubes apuesten los sos partíos nel Estadiu Internacional, con capacidá pa 6000 espectadores, y onde xugaba los sos partíos la seleición de fútbol de Guinea Ecuatorial hasta que s'inauguró'l Nuevu Estadiu.
La Copa Africana de Naciones 2012 foi entamada de forma conxunta por Gabón y Guinea Ecuatorial y una de los cuatro sedes del tornéu foi'l Nuevu Estadiu de Malabo, el principal estadiu del país, inauguráu en 2007.[13] En Malabo apostáronse seis partíos de la fase de grupos (un partíu del grupu A y cinco del grupu B),[14] y un encruz de cuartos de final.[15]
El 16 de payares de 2013, la seleición de fútbol d'España apostó un partíu amistosu contra la seleición de fútbol de Guinea Ecuatorial. Tratar de la primer visita d'una seleición europea al país, y l'alcuentru foi criticáu por dellos estamentos, como'l presidente de la Lliga de Fútbol Profesional Javier Tebas, por cuenta de la situación política del país y el gobiernu de Teodoro Obiang.[16][17]
Dalgunos de los principales clubes del país, que ganaron en delles ocasiones la Primer División de Guinea Ecuatorial son de la ciudá de Malabo. El club con más títulos de lliga ye'l Sony Elá Nguema con 14. Otros clubes de la ciudá que se proclamaron campeones de lliga son el Renacimientu Fútbol Club, el Atléticu Malabo o'l Cafe Bank Sportif. Otru de los clubes de la ciudá ye'l Atléticu Semu, campeón nuna ocasión de la Copa Ecuatoguineana.
Otru de los clubes importantes de la ciudá ye'l Malabo Kings de baloncestu, que foi campeón del país, y qu'en 2013 proclamóse campeón del Campeonatu de la Zona Centro d'África de baloncestu, al ganar en Kinxasa al Talia, de Gabón.[18] El Malabo Kings yá había quedáu segundu en 2011, en Yaundé (Camerún).[19] En 2013 celebrar en Malabo l'I Campus de Baloncesto Ciudad de Malabo, entamáu pola Federación de Baloncestu de Guinea Ecuatorial y el Club de Baloncestu Conejero, d'España.[20]
Ciudaes hermaniaes
Celaya, Méxicu- Acayucan, Méxicu
- Guadalajara, Méxicu[21]
Referencies
- ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
- ↑ Nistal Rosique, Gloria. El casu del español en Guinea Ecuatorial. Institutu Cervantes. http://cvc.cervantes.es/LENGUA/ANUARIO/anuariu_06-07/pdf/paises_08.pdf. Consultáu'l 4 de xineru de 2016.
- ↑ «Klimatafel von Malabo (Santa Isabel) / Insel Bioko (Fernando Póo) / Äquatorial-Guinea» (alemán). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world. Deutscher Wetterdienst. Consultáu'l 25 de xineru de 2016.
- ↑ «Llista d'Alcaldes (de 1960 hasta güei)». Conceyu de Malabo. Consultáu'l 19 de payares de 2013.
- ↑ «Guinea Ecuatorial». AECID. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «Centro Cultural d'España en Malabo». Embaxada d'España en Guinea Ecuatorial. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- 1 2 3 4 5 6 «Bioko: Arquiteutura y memoria. Calendariu 2013». Centru Cultural España Malabo. Archiváu dende l'orixinal, el 23 de payares de 2015. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- 1 2 «Equatorial Guinea - City Population - Cities, Towns & Provinces - Statistics & Map». Consultáu'l 2 d'abril de 2010.
- ↑ «Core document forming part of the reports of states parties. Equatorial Guinea» (inglés). United Nations (12 de setiembre de 2003). Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «Equatorial Guinea» (inglés). UNData. United Nations Statistics Division. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- 1 2 «Luanda, Malabo strengthen link with US oil capital» (inglés). Afrol News. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ ««Malabo caltién el so pasáu español»». eldiariomontanes.es (11 de xunu de 2011). Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «Copa África 2012 - sedes». Marca.com. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «Copa África 2012 - Calendariu y resultancies». Marca.com. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «Copa África 2012 - Cuadru final». Marca.com. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ EFE (15 de payares de 2013). «Tebas: "Guinea Ecuatorial nun ye'l llugar más afortunáu qu'España podía escoyer pa xugar"». Marca.com. Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «España pasia la estrella per Guinea nun amistosu enllordiáu pola política». rtve.es (16 de payares de 2013). Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «Miguel Ángel Fuexu, campeón de la Zona Centro d'África colos Malabo Kings». Federación Española de Baloncestu (14 d'ochobre de 2013). Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «campeonatu africanu-clubes-baloncesto/ El Malabo Kings gana la medaya de plata nes eliminatories del Campeonatu Africanu de Clubes de Baloncestu». Asturies Mundial (21 de xunetu de 2011). Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «campus-en-malabo El CB Conejero pon en marcha un Campus en Malabo». Lanzarote deportiva (1 d'ochobre de 2013). Consultáu'l 24 de payares de 2013.
- ↑ «Ciudad Hermanes». Rellaciones internacionales y ciudaes hermanes del conceyu de Guadalajara. Archiváu dende l'orixinal, el 23 de payares de 2015. Consultáu'l 19 de payares de 2013.
Ver tamién
- Llocalidaes de Guinea Ecuatorial
- Bioko
- Hospital Rexonal de Malabo
- Muséu d'arte moderno de Guinea Ecuatorial
- Palaciu de Xusticia de Malabo
- Campusantu de Malabo
- Colexu Español de Malabo
- Centru Cultural Hispanu-Guineanu
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Malabu.
- Conceyu de Malabo
- Centro Cultural d'España en Malabo
- El Diariu de Malabo
