italiano y Italiano
Faláu en
Faláu en Italia, San Marín, Suiza, Ciudá del Vaticanu, Croacia y Eslovenia
Númberu de falantes
Falantes Tipu Añu
64 800 000llingua materna2019
Datos
Familia llingües italianes centromeridionales y llingües del sur d'Europa
Estáu de vulnerabilidá 1 seguru
Sistema d'escritura alfabeto italiano (es) Traducir y alfabetu llatín
Reguláu por Accademia della Crusca (es) Traducir
Códigos
ISO 639-1 it
ISO 639-2 ita
ISO 639-3 ita
Mapa de distribución
Cambiar los datos en Wikidata

L'italianu ye una llingua románica, basada na variante toscana, habiendo gran diferencia ente tolos dialeutos italianos hasta'l puntu de considerar variantes como'l lombardu, vénetu, sicilianu, etc.. como idiomes propiamente dichos. Dende esti puntu de vista l'italianu oficial fálenlu como idioma maternu menos de 30 millones de persones.

El toscanu impúnxose tres la reunificación italiana por ser la variante más prestixosa al escribir Dante, Boccaccio y Petrarca les primeres grandes obres lliteraries de la península itálica na Baxa Edá Media.

Presencia del italianu nel mundu

L'italianu fálase n'Italia, u ye idioma nacional, en dos cantones del sur de Suiza u ye cooficial, y notros munchos países.
Destaquen los 4 millones d'italoparlantes n'Estaos Xuníos.

Posición dientro de la Familia románica

La consideración de llingua única a tolo que se fala n'Italia ye bien abegoso: los idiomes descendientes del llatín estrémense en dos grupos: l'oriental, qu'inclúi al rumanu y aromúnicu (macedorrumanu) y l'occidental, dividíu en llingües galo-ibériques como'l francés, les demás llingües d'oil, l'occitanu, francoprovenzal, retorromanu y les llingües galo-italianes (lombardu, piamontés, vénetu, ligur, etc.) y la rama italorrománicu incluye el sicilianu, calabrés, napolitanu y el propiu "italianu" o toscanu. La llinia divisoria ente galoitalianes y italoromániques ta asitiada xusto nel entamu de la península cerca de Rimini.

Pola imposición del toscanu, idiomes con antigua tradición lliteraria como'l vénetu o que gozaron del estatus d'idioma oficial, como'l piamontés nel Reinu d'El Piamonte-Cerdeña, la llingua ligur na República de Xénova o'l Napolitanu nel Reinu de les Dos Sicilies, tan arrequexaos anguaño a la categoría de dialeutos, magar qu'Italia reconoz como idiomes al sardu y friulián, magar que nenguna d'estes llingües caben dientro de la rama ítalo-romance.

Clasificación llingüística

Pronunciación

Equi amuésase la pronunciación de lletres o diágrafos del italianu.

Lletra o diágrafuFonemes
A, a/a/
B, b/b/
C, c/k/ antes de a, o, u, /t͡ʃ/ antes de e o i
CH, ch/k/
D, d/d/
E, e/e/ /ɛ/
F, f/f/
G, g/g/ antes de a, o, u /ʒ/ antes de e o i
GN, gn/ɲ/ igual que la ñ
GLI, gli/ʎ/ como la ll del asturianu
H, hye muda
I, i/i/ /j/
L, l/l/
M, m/m/
N, n/n/
O, o/o/ /ɔ/
P, p/p/
Q, q/kw/
R, r/ɾ/ /r/
S, s/s/
SC, sc/ʃ/ como la x del asturianu
T, t/t/
U, u/u/
V, v/v/
Z, z/ts/ o /dz/


Referencies

    Enllaces esternos


    Llingües romániques
    Sardorrománicu Sardu
    Iberorrománicu Galaicoportugués (Portugués • Gallegu • Gallegoasturianu • Fala de Xálima) • Asturlleonés (Asturianu • Lleonés • Mirandés • Estremeñu • Cántabru) • Castellanu • Navarroaragonés (Navarru • Aragonés)
    Occitanorrománicu Gascón • Llinguadocianu • Provenzal • Catalán-valencianu-balear (Balear • Catalán • Valencianu)
    Galorrománicu Llingües d'Oïl (Borbonés • Francés • Galó • Normandu • Picardu • Pictavín-santonxés • Franc-Comtois • Valón)
    Galoitalianu Piamontés • Lombardu • Ligur • Emiliano-Romañol • Vénetu
    Retorrománicu Romanche • Friulanu • Ladín
    Italorrománicu Italianu • Corsu • Napolitanu • Sicilianu
    Balcanorrománicu Dálmata • Rumanu • Macedorrumanu • Istriorrumanu • Meglenorrumanu
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.