Llingües sudarábigues modernes | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica |
Yeme Omán | |
Falantes | 226 mil | |
Filiación xenética |
Afroasiáticu | |
Subdivisiones |
Bathari Harsusi Hobyót Mehri Sheri (Jeballi) Soqotri | |
Códigu Glottolog | mode1252 | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües sudarábigues [modernes] (o tamién: sudarábigu oriental o meridional oriental) ye un grupu filoxenéticu de llingües semítiques faláu principalmente por pequeñu grupos qu'habiten el sur de la península arábiga, en Yeme y Omán. Xunto coles llingües semítiques etiópiques, que son el grupu semíticu más cercanu a les sudarábigues, formen el semíticu meridional.
Clasificación
La clasificación d'Alexander Militarev fecha a partir de métodos glotocronológicos suxure qu'estes llingües formen un grupu xunto con llingües etiópiques y xuntes estos dos cañes constitúin un grupu distintu al formáu pol restu de llingües semítiques modernes.
Tien de señalase que magar nun tiempu consideróse qu'estes llingües yeren descendientes direutos l'antiguu sudarábigu, esa perspeutiva foi abandonada. De fechu paez que l'antiguu sudarábigu (sabeo), ta más rellacionáu coles llingües etiópiques que coles modernes llingües sudarábigues.
Llingües del grupu
- Mehri: ye la llingua sudarábiga con más falantes, con más de 70 mil falantes en Yemen y otros 50 mil n'Omán, y otros 15 mil que viven en Kuwait dempués d'emigrar a esi país. La población total en tolos países envalórase en 135 764 (SIL, 2000). El grupu étnicu denómase a sigo mesmu Mahra.
- socotrí: ye otru grupu numberosu, con falantes de la islla de Socotra aisllaos de les presiones del árabe yemenín. D'alcuerdu, col censu de 1990 de Yeme, el númberu de falantes d'era de 57 mil (incluyendo, seique, socotríes que viven nel continente). La población total en tolos países (incluyendo trabayadores emigraos) ye d'unos 64 mil.
- Shehri: (davezu denomáu Jebbali o Jibbali o "llingua de los montes"), con unos 25 mil falantes, foi la llingua principal falada pola mayoría de rebalbos de la rebelión de Dhofar mientres los años 1960 y 1970 na provincia omaní de Dhofar asitiada a lo llargo de la frontera con Yemen.
- Bathari: pal que s'envalora queden namái unos 200 falantes.
- Harsusi: con ente 1000 y 2000 falantes n'Omán.
- Hobyót: con namái un centenar de falantes n'Omán.
Descripción llingüística
Gramática
Les llingües sudarábigues modernes son notables poles sos carauterístiques aparentemente arcaiques dientro del grupu semíticu, particularmente na so fonoloxía. Por casu, son l'únicu grupu de semíticu que caltién les fricatives llaterales del idioma protosemíticu.
Amás, Militarev suxure que tuvo d'esistir un sustratu llingüísticu de tipu cushíticu, que supuestamente taría presente na península arábiga xunto colos falantes de llingües semítiques.[1] Acordies con Václav Blažek, esto suxure que los semites asimilaríen poblaciones cushítiques vecines. Blažek argumenta amás que'l Llevante mediterraneu sería, poro, l'Urheimat del proto-afrosiáticu, dende onde les distintes llingües afroasiátiques esvalixaríense.
Comparanza léxica
Los numberales pa distintes llingües cushites meridionales son:[2]
GLOSA Bathari Hobyót Harsusi Mehri Shehri Soqotri PROTO-
SUDARÁBIGU1 tʼɑːd /
tʼejttʼɑːd /
tʼɑdtʼɑːd /
tʼejttʼɑːd /
tʼɑjdtʼad /
tʼittʼɒt /
tʼɛhtʼād /
tʼayd(ti)2 θe'roh /
θe'retθruh /
θɑrtθə'roh /
θəritθroh /
θrɑjtθroh /
θrəhtrɒh /
trih*θəroh /
*θrayt3 ɬɔːθiːt /
ɬhəːliːθɬɑːfɑjt /
ɬɑliːtɬɑːθejt /
'ħɑjneθɬɑːθɑjt /
ɬɑhliːθɬha'liθ /
ɬɔ'θetɬɛlɛh /
ɬɛʕtɛh*ɬāθayt /
*ɬhɑlīθ4 rib'ʕɑt /
'ʔɑrbɑʕʔɑrboːt /
ʔorbɑʔarbɑ'ʕot /
ʔorbaʕʔarbuːt /
ʔarbaːʔerba'ʕot /
'ʔorbaʕʔɒrbɛʕ /
ʔirbəʕ*ʔarbaʕot /
*ʔarbaʕ5 xəmmɔːh /
xɑːməhxummuh /
xɑjmɑxəm'moh /
xɑːmehxammoh /
xɑjmɑhxũʃ /
xĩʃχīmɛh /
χɒjməh*xəmmoh /
*xaymah6 jətiːt /
hetjitːiːt /
hɑth'tajt /
hetʔitiːt /
hitːʃ'tet /
ʃɛtjhɒːʕt /
hītəh*šdīt /
*šat7 həbəʕiːt /
hɑːbɑʕhbɑjt /
hoːbɑhebiʕɑːt /
hɔːbaʕʔiːbɑjt /
hoːbasəb'ʕet /
ʃɔːʕjhɒbəʕ /
hibʕəh*šābʕait /
*šābaʕ8 θəməniːt /
θəmɔːniθɑmɑneːt /
θɑmoːniːθəməneːt /
θəmeːniθɑmɑniːt /
θmoːniːθĩ'nit /
θũnitɛmɔːni /
tɛmənɛh*θamanīt /
*θamāni9 sɑʕiːt /
'sɑʕsˤɑːʕeːt /
sɑʔsɑ'ʕit /
soʕsʕɑjt /
sɛːsa'ʕet /
sɔʕsɛʕ /
sɛʕəh*saʕīt /
*saʕ10 ʕiɬiriːt /
ʕɑːɬɑrʔɑɬareːt /
ʔoːɬɑrʕɑɬi'rit /
ʕɔːɬerʔɑɬɑriːt /
ʔoːɬɑrʕəɬi'ret /
'ʕɔɬərʕɑːɬər /
ʕɛɬrɛh*ʕaɬarīt /
*ʕāɬər
Cuando apaecen dos formes la primera refierse a la forma de masculín y la segunda a la forma de femenín.
Referencies
- ↑ Militarev 1984, 18-19; cf. tamién Belova 2003
- ↑ Semitic numerals (E. Chan) Archiváu el 30 d'ochobre de 2013 na Wayback Machine.
Bibliografía
Enllaces esternos
- Ethnologue entry for South Arabian languages
- The Modern South Arabian Languages, by M.C.Simeone-Senelle