Llingües chukoto-kamchatka
Distribución xeográfica Estremu oriental de Siberia
Países  Rusia
Falantes > 200
Filiación xenética paleosiberano (?)
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües chukotko-kamchatka o luorawetlanas son una familia de llingües falada en Siberia. Dacuando estes llingües son arrexuntaes xunto a otres llingües ensin rellacionar nel grupu de llingües paleosiberianas.

Clasificación

La familia consiste en 5 llingües:

  • Chukoto, tamién conocida como chukchi o chukot
  • Coriaco o koryak
  • Alutor qu'hasta apocayá foi consideráu como un dialeutu del coriaco, pero qu'anguaño se reconoz como una llingua independiente.
  • Kerek qu'hasta apocayá foi consideráu como un dialeutu del chucoto, pero qu'anguaño se reconoz como una llingua independiente. En 1997 solo quedaben dos falantes d'avanzada edá, polo que ye posible que -y llingua tea escastada, col grupu étnicu asimiláu polos chucoto.
  • Itelmeno, tamién llamáu kamchadal, que tenía en 1991 unos 100 falantes, casi toos ellos d'edá avanzada.

Sobre la base de la comparanza léxica'l proyeutu ASJP apurre tentativamente el siguiente árbol clasdístico:[1]

proto-Ch-K
CK sur

Itelmeno meridional



Itelmeno septentrional



CK norte


Kerek



Chukoto





Alutor



Koriak





Descripción llingüística

Fonoloxía

Acordies con Fortescue, el proto-chukotko-kamchatka tien el siguiente inventariu consonánticu (tolos signos usaos proceden del AFI):

Llabial Alveolar Palatal Velar Uvular
Oclusiva *p *t *c *k *q
Fricativa *v
Nasal *m *n
Aproximante *w *l *j
Vibrante *r

/*c/ ye puramente oclusiva palatal sorda (non l'africada č). Nótese queel proto–chukotko-kamchatka tien solo oclusives sordes. Anque sí tien fricatives sonores /*v, *ð, *ɣ, *ʁ/, que non tienenn contrapartida sorda (como seríen /f, θ, x/).

/*v/ ye una fricativa labiodental (como la v del inglés o'l francés). /*ɣ/ ye una fricativa velar sonora (similar a la g del alemán en sagen en dellos dialeutos, la gamma del griegu modernu, la qāf del persa, etc.). */ʁ/ ye una fricativa uvular, como la r del francés (ver R gutural).

Tola serie /*t, *ð, *n, *l, *r/ ye alveolar, non dental.

L'inventariu vocálicu vien dau por:

AnteriorCentralPosterior
Zarrada *i *o
Media *y *o
Abierta *a

Comparanza léxica

Los numberales en distintes llingües chukotko-kamchatkas son:[2]

GLOSA Chukchi Koryak-Alyutor Itelmen PROTO-
CHUKOTKO-
KAMCHATKA
AltutorKerekKoryak
'1'ənːênənːanənːanənːênqniŋ*ən-næn
'2'ŋirêq/
ŋicêq
ŋitaqŋitɕːaqŋətɕːeqkesχ*ŋi-cæq
'3'ŋəroqŋəruqːəŋijuqŋəjoqtʃʼoq*ŋə-juq
'4'ŋəraqŋəraqːəŋijaqŋəjaqtʃʼaq*ŋə-jaq
'5'mətləŋênməlːəŋənməlːəŋiməlːəŋên(pjat)*mətləŋin
'6'ənːanmətləŋên
( 1 + 5 )
ənːanməlːəŋən
( 1 + 5 )
ənːanməlːəŋi
( 1 + 5 )
ənːanməlːəŋên
( 1 + 5 )
(shestˈ)*1+5
'7'ŋêrʔamətləŋên
( 2 + 5 )
ŋitaqməlːəŋən
( 2 + 5 )
ŋitɕːaqməlːəŋi
( 2 + 5 )
ŋəjaqməlːəŋên
( 2 + 5 )
(semˈ)*2+5
'8'ŋəʔomətləŋên
( 3 + 5 )
ŋəruqməlːəŋən
( 3 + 5 )
ŋijuqməlːəŋi/
amŋjujutɕi
ŋəjoqməlːəŋên
( 3 + 5 )
(vosemˈ)*3+5
'9'ŋərʔamətləŋên
( 4 + 5 )
ŋəraqməlːəŋən
( 4 + 5 )
ŋijaqməlːəŋi/
qunħajtɕiŋi
ŋəjaqməlːəŋên /
qonʲɣajtɕəŋkên
(devyat)*ŋə-jaq-
mətləŋin/
qonɣajcəŋkin
'10'mənɣəkênmənɣəkinmnətɕitɕimənɣəkên(desyatˈ)*mənɣəkin

Los numberales ente paréntesis del itelmen son a cencielles préstamos léxicos tomaos del rusu.

Referencies

Bibliografía


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.