Las Hormazas
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Burgos
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Las Hormazas (es)	Ignacio Pérez González
Nome oficial	Hormazas, Las (es)[1]
Códigu postal	09133
Xeografía
Coordenaes	42°31′39″N 3°55′36″W / 42.5275°N 3.9266666666667°O / 42.5275; -3.9266666666667
Las Hormazas Las Hormazas (España)
Superficie	36.58 km²
Altitú	905 m
Llenda con	Valle de Santibáñez, Susinos del Páramo, Tobar, Villadiego y Huérmeces
Demografía
Población	99 hab. (2023) - 58 homes (2019) - 44 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.03% de provincia de Burgos 0% de Castiella y Lleón 0% de España
Densidá	2,71 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
lashormazas.es

Las Hormazas, ye un conceyu^[2] asitiáu na provincia de Burgos, Castiella la Vieya, na comunidá autónoma de Castiella y Lleón (España), contorna d'Odra-Pisuerga, partíu xudicial de Burgos, el conceyu atópase en La Parte.

Datos xenerales

Conceyu, con 111 habitantes en 2013, asitiáu nel noroeste de la provincia burgalesa, 9 km al este de Villadiego y aproximao a 38 km de Burgos. Formáu por trés barrios claramente estremaos: La Parte (73 hab.), Solano (27 hab.) y Borcos (20 hab.) y la granxa d'Espinosilla de San Bartolomé (1 hab.).

Las Hormazas ta asitiada nos altores poles que'l ríu Hormazuela empieza a caminar escontra'l Arlanzón. El so nome significa "paré de piedra seca (ensin argamasa)" o "llugar con bayura de parés de piedra".

Demografía

Según el Censu de Población y Vivienda de 2001 (I.N.E.) la población yera de 137 persones, de les que 73 yeren homes y 64 muyeres.

Acordies con estos datos del INE,^[4] en 2011 la población de Las Hormazas distribuyir de la siguiente forma:

Alministración

Historia

Los reconquistadores d'España y los repobladores de Castiella llegaron a les fontes del Hormazuela a mediaos del sieglu IX, coincidiendo cola llegada del conde Rodrigo. Como bon militar, Rodrigo entendió llueu la debilidá estratéxica de Castiella y aplicóse a cerrar la enorme distancia ente Pancorbo y la Peña Amaya, ocupando tales puntos y estableciendo en Cuernu de Furaca (Villalta) un campu militar. Con estes garantíes formó la dinámica que movía a los foramontanos na so atrevida ocupación d'espaciu pa llevantar les sos villes. Yeren munchos los que llegaben hasta equí, asina que nun periodu curtiu de tiempu establecieron once poblaciones ente'l Hormazuela y la villa de Manciles.

Barriu Borcos.

Nun principiu a esta villa llamar Hormaza y asina foi hasta'l sieglu XIV, qu'empezó a dicise Las Hormazas. Dende un principiu la presentación urbana de Las Hormazas foi atípica, una y bones la villa nació de tres embriones distintes; tres barrios tan próximos que nunca tuvieron separación conceyil, llámense: La Parte, Borcos y Solano, de los que nun hai documentación por separáu. Otres villes surdieron nel sieglu IX bien cercanes a Las Hormazas, como Fuenteseñor, Hornillos, San Felices, Espinosilla de San Bartolomé, Tremellillo..., dalgunes de les cualos fueron absorbíes por Las Hormazas. Nun estraña por tantu que pa tola corriente humana del ríu Hormazuela creárase un alfoz propiu. L'alfoz de Las Hormazas obligaba a alzar un castiellu y a que'l conde nomara un “tenente”, como delegáu so na alministración, xusticia y defensa de l'alfoz. Paez ser que se llevantó'l castiellu, pero yá nel sieglu XI, Las Hormazas pertenecía a l'alfoz de Villadiego.

Ilesia del barriu de Solano en Las Hormazas.

La primer referencia escrita topar nel Magüetu Góticu de Cardeña nel añu 1066, cuando tenía yá doscientos años d'esistencia; se la cita como Ormaza Mayor y perteneciente a l'alfoz de Villadiego.

Nel 1237, Las Hormazas yera cabeza de l'Alfoz de Hormaza, siendo la so tenente el ricohombre Gil Manrique de Manzanedo. Nel Magüetu de les Behetrías de Castiella (1352) recuéyese que Las Hormazas yera "behetría ente parientes" pudiendo los vecinos escoyer al so benefactor ente los miembros de la familia de los Villalobos (los descendientes de Gil Manrique). Pagaben impuestu de martiniega la cantidá de 380 maravedinos, que significa que la villa nun yera precisamente probe. Esa cantidá apurrir por orde real a don Fernando Rodríguez de Villalobos, que tamién se cobraba l'impuestu de infurción (poles cortiles). La llocalidá pertenecía entós a la merindad de Castrojeriz.

Nel añu 1591 Las Hormazas yera la cabeza del partíu del mesmu nome, que tomaba les villes de Tobar, Manciles, Villorejo y Cañizar. Nel sieglu XVIII caltener nel realengu ensin que'l Marqués de Las Hormazas tuviera nengún derechu de xurisdicción. Nos sieglos barrocos la villa debió de caltener el so rangu, conclusión estrayida de les maravíes que guarden les sos ilesies y que daten de la dómina; referímonos a les ilesies y a los retablos de San Pelayo (La Parte), Santiago (Borcos) y de San Pedro (Solano), amás de la ermita de La nuesa Señora del Castiellu.

Villa que formaba parte, na so categoría de pueblos solos, del Partíu de Castrojeriz, unu de de los catorce que formaben la Intendencia de Burgos, mientres el periodu entendíu ente 1785 y 1833, nel Censu de Floridablanca de 1787, xurisdicción de realengu con alcalde ordinariu.

Nel añu 1843 la villa axuntaba a 303 habitantes qu'esfrutaben de bones agües y fontes, vivíen en 90 cases y esplotaben cuatro molinos y un batán. Nel añu 1925 yeren yá casi 400 los habitantes de Las Hormazas, los mesmos qu'en 1950. La villa, per otru llau, soportó los cambeos políticu y económicu del sieglu XX, cuntando na actualidá con daqué más d'un centenar d'habitantes.

Galería

Gastronomía

Un platu típicu d'esta zona ye'l corderu asáu al vinu blanco y con mantega de gochu en fornu d'adobe con lleña de llamera y sirvíu en grandes cazueles de folla pa caltener convenientemente el calor (asáu castellán). Tamién son famoses les morcielles d'arroz típiques de la rexón.

Festividaes

• La Parte: 26 de xunu, día de San Pelayo
• Solano: 29 de xunu, día de San Pedro
• Borcos: 25 de xunetu , día de Santiago
• La nuesa Señora del Castiellu: 8 de setiembre, día de la Natividá de La nuesa Señora

Mediu ambiente

Cotu priváu de caza BU-10.684, con una superficie de 2.759 hectárees.

Las especies cinexétiques dependiendo de les vedes son: la perdiz, el falpayar, el coneyu y la llebre.

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Las Hormazas .

• Sitiu web oficial

• Las Hormazas n'OpenStreetMap.