José Leite de Vasconcelos
Vida
Nacimientu Ucanha, 7 de xunetu de 1858[1]
Nacionalidá Bandera de Portugal Portugal
Reinu de Portugal
Muerte Lisboa, 17 de mayu de 1941[2] (82 años)
Estudios
Estudios Universidá de Porto
Llingües falaes portugués[3]
mirandés
Oficiu arqueólogu, llingüista, filólogu, profesor universitariu, escritor, académicu, antropólogu, etnógrafu, romanista
Emplegadores Universidá de Lisboa
Premios
Miembru de Academia Portuguesa de la Historia (es) Traducir
Cambiar los datos en Wikidata

José Leite de Vasconcelos Cardoso Pereira de Melo (7 de xunetu de 1858, Ucanha – 17 de mayu de 1941, Lisboa) foi un llingüista, filólogu y etnógrafu portugués.

Biografía

A los dieciocho años foi pa Porto a siguir los sos estudios, llicenciándose en Ciencies Naturales (1881) y, en 1886, en Medicina, na Escuela Médico-Cirúrxica, pero namái qu'exerció l'oficiu per un añu, 1887, en Cadaval.

La so tesis de llicenciatura, Evolução da linguagem (1886), demostraba yá'l so interés poles lletres, qu'a la fin diben ocupar tola so llarga vida. Les ciencies naturales dexáron-y l'estilu investigativu, rigurosu y exhaustivu, seya na filoloxía, seya na arqueoloxía o na etnografía, disciplines nes que diba acabar por ser una referencia internacional.

Fundó la Revista Lusitana en 1889, l'Arqueólogo Português en 1895 y el Museu Etnológico de Belém en 1893.

Doctoróse na Universidá de París, con Esquisse d'une dialectologie portugaise (1901), el prime importante compendiu de la diatopia del gallegu-portugués (depués continuáu y ameyoráu por Manuel de Paiva Boléo y Luís Lindley Cintra, inda que dambos inoraron el gallegu); nesta obra Leite califica'l gallegu de co-dialeutu del portugués. Foi tamién un pioneru nel estudiu de la onomástica portuguesa cola obra Antroponímia Portuguesa.

Teniendo dao Numismática y Filoloxía Portuguesa na Biblioteca Nacional, onde yera conservador dende 1887, llegó a profesor d'enseñu superior en 1911, na Facultá de Lletres de la Universidá de Lisboa.

Finó a los 82 años, dexando en testamentu'l Museu Nacional de Arquelogia, parte del so espoliu científicu, incluyendo una biblioteca con alredor d'ocho mil títulos, arriendes de manuscritos, correspondencia, grabaos y semeyes.

Leite y el gallegu

Dende bien ceo, Leite de Vasconcelos dedicó la so atención a la llingua gallega. Yá en 1902 asoleyó un opúsculu na Revista Lusitana, Vozes galhegas, a partir d'un manuscriuo, qu'atopare na Biblioteca Nacional de Madrid, poco depués del añu 1843. Na Esquisse de 1910 caracterizó'l gallegu como un co-dialeutu del portugués, colo que separtaba l'antiguu troncu gallegu-portugués en dos partes emparentaes pero estremaes yá. Nel mesmu añu espublizó Miuçalhas gallegas, nel que pon atención n'aspeutos estremaos. Nos Opúsculos incluyó cuatro breves estudios sobro fales fronterices gallegues, les correspondientes a Ribadavia, Ferreiros, San Miguel de Lobios, n'Ourense amás de la d'Hermisende, Zamora, inda qu'esta cabera ye en rigor una fala trasmontana.

La recoyida de taos del gallegu por Leite foi apresurada; na mayor parte de los casos cásique nun gastó más d'un día nes sos visites a Galicia, cosa que d'otra banda pue achacáse-y tamién a les estremaes recoyíes de datos nos dialeutos portugueses. La so escesiva dispersión, magar el so enorme talento y la so inmensa capacidá de trabayu, facía que quiciabes nun pudiere tener tiempu abondo pa gatar nes sos estancies onde quier que fore.

Leite y l'asturllionés

José Leite de Vasconcelos foi'l primer filólogu n'estudiar l'asturllionés de Portugal, tamién llamáu mirandés. En 1885 asoleya'l primer llibru y los primeros testos escritos nesta variedá del dominiu llingüísticu astur. Col títulu Flores Mirandesas José Leite de Vasconcelos sacaba a la lluz l'idioma. Sicasí, reconoz de mano la so incapacidá pa escribir bien nesta variedá por mor de nun ser falante de mirandés.

Una de les poesíes más famoses d'esi llibru, el que ye por dicir de dalguna manera, el poema fundacional del mirandés.

LA LHÉNGUA MIRANDESA
Quien dirie q’antre ls matos eiriçados,
Las ourrietas i ls rius desta tierra,
Bibie, cumo l chougarço de la sierra,
Ua lhéngua de sonidos tan bariados?
Mostre-se i fale-se essa lhéngua, filha
Dun pobo que ten neilha l choro i l canto!
Nada por cierto mos coutiba tanto
Cumo la form'an que l'eideia brilha.
Desgraciado d'aquel, q’abandonando
La pátria an que naciu, la casa i l huorto,
Tamién se squece de la fala! Quando
Lo furdes ber, talbeç que steia muorto!
José Leite de Vasconcelos, Flores Mirandesas (1884).
(Berson ouriginal:
Quien dirie qu'antre ls matos eiriçados
Las ourriêtas i ls rius d'esta tiêrra,
Bibie, cumo l chaugarço de la siêrra,
Ua lhéngua de sons tan bariados?
Mostre-se i fale-s' essa lhéngua filha
D'un pobo que ten neilha l choro i l canto!
Nada por ciêrto mos cautiba tanto
Cumo la form' an que l'eideia brilha.
Zgraçiado d'aquel, qu'abandonando
La patri' an que naciu, la casa i l huôrto.
Tamién se squeçe de la fala! Quando
L furdes ber, talbéç que stéia muôrto!)

Arriendes de la so producción lliteraria nesta llingua, José Leite Vasconcelos asoleyó tamién el llibru O Dialecto Mirandez nel qu'afita que'l portugués nun ye la única llingua de Portugal y que'l mirandés ye un dialeutu del bloque asturlleonés.

Obra (seleición)

  • O Dialecto Mirandez (1882)
  • Flores Mirandesas (1884)
  • Revista Lusitana (primeira série: 1887-1943; 39 volúmenes)
  • Religiões da Lusitânia (1897-1913; en tres volúmenes)
  • Estudos de Filologia Mirandesa (1900 e 1901; dous volúmenes)
  • Textos Archaicos (antoloxía, 1903)
  • Livro de Esopo (1906)
  • O Doutor Storck e a litteratura portuguesa (1910)
  • Lições de Philologia Portuguesa (1911)
  • Antroponímia Portuguesa (1928)
  • Signum Salomonis, A figa e A barba em Portugal (1918)-(1925)
  • Opúsculos (1928, 1928, 1929, 1931 e 1988; cinco volúmenes)
  • Etnologia Portuguesa (1933-????, en oito volúmenes)
  • Filologia Barranquenha: apontamentos para o seu estudo (1940, ed. 1955)
  • Romanceiro Português (ed. 1958, en dous volúmenes)
  • Contos Populares e Lendas (ed. 1964, en dous volúmenes)

Referencies

  1. ↑ Afirmao en: Enciclopedia Brockhaus. Identificador de Brockhaus Enzyklopädie en línea: vasconcelos-jose. Apaez como: José Vasconcelos. Llingua de la obra o nome: alemán.
  2. ↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 11994246j. Apaez como: José Leite de Vasconcelos. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
  3. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  4. 1 2 URL de la referencia: http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=153.

Enllaces esternos

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.