Jørn Utzon
Vida
Nacimientu	Copenḥague[1], 9 d'abril de 1918[2]
Nacionalidá	danés
Muerte	Helsingør[3], 29 de payares de 2008[4] (90 años)
Sepultura	Hellebæk Cemetery (en) [5]
Causa de la muerte	infartu de miocardiu
Familia
Fíos/es	Jan Utzon Kim Utzon Lin Utzon
Estudios
Estudios	Real Academia de Belles Artes de Dinamarca
Llingües falaes	danés[6]
Alumnu de	Steen Eiler Rasmussen
Oficiu	arquiteutu
Llugares de trabayu	Sydney, Ciudá de Kuwait, Teḥrán, Copenḥague y Helsingør
Trabayos destacaos	Ópera de Sydney Paustian House (en) Kuwait National Assembly Building (en)
Premios	ver Sir John Sulman Medal doctor honoris causa por la Universidad de Sídney Medaya d'Oru del Institutu Australianu d'Arquiteutura Emil Bissens Award  (1947) Medaya Eckersberg  (1957) Medaya C. F. Hansen  (1967) Medaya del Príncipe Eugenio  (1973) Medaya d'Oru del RIBA  (1978) Medaya Alvar Aalto  (1982) Honorary Companion of the Order of Australia  (17 mayu 1985) [7] Niels Prize  (1986) [8] Wolf Prize in Architecture  (1992) Premiu Sonning  (1998) Premiu Pritzker  (2003)
Miembru de	Real Academia de Arte (es) Accademia delle Arti del Disegno (es)

Edificiu de la Ópera, Sydney.

Jørn Utzon (9 d'abril de 1918, Copenḥague – 29 de payares de 2008, Helsingør) foi un arquiteutu danés, conocíu principalmente por realizar el proyeutu de la Ópera de Sydney, y por ser el ganador del Premiu Pritzker en 2003.

Nació en Copenḥague como fíu d'un inxenieru naval. Realizó los sos estudios na Academia Real de Belles Artes de Dinamarca. Pasó los años de la Segunda Guerra Mundial estudiando con Erik Gunnar Asplund. Dempués realizó viaxes estensos por Europa, los Estaos Xuníos y Méxicu. Al so regresu establecióse como arquiteutu en Copenḥague. Finó en 2008 por cuenta de un paru cardiaco.^[9]

Vida temprana y carrera

Utzon nació en Copenḥague, fíu d'un inxenieru naval, y creció en Aalborg, Dinamarca, onde s'interesó polos barcos y una posible carrera naval. Como resultáu de los intereses de la so familia nel Arte, dende 1937 allegó a l'Academia Real de Belles Artes de Dinamarca onde estudió so les enseñances de Kay Fisker y Steen Eller Rasmussen. A partir de la so graduación en 1942, xunir al estudiu d'Erik Gunnar Asplund en Estocolmu onde trabayó con Arne Jacobsen y Poul Henningsen. Foi entós cuando s'interesó particularmente pol trabayu del arquiteutu americanu Frank Lloyd Wright. Dempués del final de la Segunda Guerra Mundial y de la ocupación alemana de Dinamarca, tornó a Copenḥague

En 1946, visitó a Alvar Aalto en Ḥélsinki. Ente 1947-1948 viaxó per Europa, en 1948 foi a Marruecos onde almiró los altes construcciones d'adobe. En 1949, viaxó a los Estaos Xuníos y Méxicu, onde les pirámides sirviéron-y d'inspiración. Estelaos pola manera na que los Mayes construyíen escontra'l cielu pa tar más cerca del so Dios. Comentó que'l tiempu que pasó en Méxicu foi "una de les meyores esperiencies arquiteutóniques na mio vida". N'EE.XX., visitó la casa de Frank Lloyd Wright, Taliesin West, nel Desiertu d'Arizona y conoció a Charles y Ray Eames.

Ópera de Sydney

En 1957 Utzon ganó'l concursu pa construyir un nuevu edificiu pa la ópera en Sydney, Australia. El so proyeutu resultó un desafíu, tantu dende'l puntu de vista de diseñu como dende'l puntu de vista téunicu. Utzon tardó dellos años en desenvolver los métodos pa construyir les grandes bóvedes autoportantes del edificiu. Estes bóvedes, altes y con vértices, recuerden les veles de los barcos, y constitúin símbolos teniendo en cuenta que l'edificiu ta asitiáu xunto a l'agua, na entrada del puertu de Sidney.

A la de presentar la so propuesta al par qu'otros 233 diseños d'arquiteutos de 32 países lo bultable foi que Utzon unvió solamente un dibuxu de la obra. Esto foi daqué fora de lo que'l concursu establecía, yá que debíen de mandase col diseñu midíes exactes por qu'en casu de ganar darréu empezar cola obra. Pola guapura y estraordinaria forma la obra de Utzon gana dichu premiu. Unu de los xueces del concursu, Eero Saarinen, describir como un xeniu y foi unu de los máximos defensores d'esta eleición. Pasaron munchos problemes de tipu estructural yá que del puntu de vista arquiteutónicu ye por demás bella, pero dende'l de la inxeniería plantegó desafíos inéditos.

Utzon tamién tenía planes pal diseñu de los espacios interiores asitiaos so les bóvedes. Sicasí, hubo un cambéu de gobiernu nel estáu de Nueva Gales del Sur, al que pertenez Sidney, y los pagos destinaos al proyeutu fueron paralizaos. Utzon tuvo qu'abandonar el país en 1966, dexando la so obra inacabada. Nos años siguientes yá nun volvió a Australia. L'edificiu de la ópera foi termináu finalmente en 1973 siendo esti proyeutu siguíu pol so fíu tamién arquiteutu, y ye unu de los edificios más emblemáticos del mundu.

Reconocencia

Nel añu 1992 recibió'l Premiu de la Fundación Wolf de les Artes. En marzu de 2003 Utzon foi investido Doctor Honoris Causa pola Universidá de Sidney en reconocencia pol so proyeutu del edificiu de la Ópera. Utzon atopábase enfermu y nun pudo viaxar a Australia con tal motivu, de manera que lo representó'l so fíu nel actu de invistidura. Nun va poder tar presente nes celebraciones del 30 aniversariu del edificiu, pal cual Utzon tuvo rediseñando dellos espacios, como l'antepar principal. En 2003 tamién-y foi apurríu'l prestixosu premiu Pritzker d'arquiteutura.

Estilu

Utzon creó un estilu d'edificios públicos con traces monumentales y d'edificios de vivienda afechos a la redolada. Supo integrar nos sos proyeutos la disciplina equilibrada propia d'Erik Gunnar Asplund, la calidá de formes d'Alvar Aalto y les estructures naturales de Frank Lloyd Wright. Utzon siempres tien en cuenta les carauterístiques del llugar en que se emplazará l'edificiu antes d'empezar el so diseñu. Nos sos proyeutos foi más allá de l'arquiteutura, desenvolviendo formes que son consecuencia d'un procesu d'inspiración espiritual.

Obres construyíes

Casa Mesma en Hellebæk, 1952

Ilesia de Bagsvaerd, 1976

• Casa mesma en Hellebæk, Dinamarca (1952).
• Torre d'agua (Svaneke, Dinamarca 1952).
• Middelboe house, Holte, Denmark, 1953-1955 imaxe.
• Edificiu de la Ópera de Sydney (Australia), 1956.
• Viviendes Planetstaden (Lund, Suecia).
• Viviendes Kingohusene o Romerhusene (Elsinor, Dinamarca), 1958 imaxe.
• Fredensborghusene, (Fredensborg, Dinamarca) 1962 imaxe.
• Melli Bank, Teḥrán, Irán, 1959-1960 imaxe.
• Teater Zürich en Suiza, 1964.
• Elineberghusene en Helsingborg, Sverige, 1965 imaxe.
• Hammershøj care centre, Elsinore, Denmark, 1962-1966. Construyíu por Birger Schmidt imaxe.
• Casa del inxenieru danés Povl Ahm, n'Inglaterra semeyes imaxe.
• Farum Bycenter, 1966.
• Estadiu en Yeda n'Arabia Saudita, 1967.
• case'l so catalogo Espansiva 1969.
• Asamblea Nacional (Kuwait), 1972 (con Jan Utzon): Quemáu pola invasión iraquina de 1991 y restauráu con cambeos Semeya páxina.
• Can Lis Isla de (Mallorca), (España) imaxe.
• Can Felis (Mallorca).
• Ilesia de Bagsvaerd (Copenḥague), Dinamarca, 1976 Semeya y dibuxos imaxe.
• Pabellón de venta de muebles Paustian (Copenḥague), 1986 imaxe.
• cabine telefoniche per KTAS 1987.
• Teatru y Sala de Conciertos (Esbjerg, Dinamarca) 1992-1997.
• Utzon Center, Dinamarca, 2008.

Premios y reconocencies

• 1973 Medaya d'Oru del Royal Australian Institute of Architects (RAIA)
• 1978 Medaya d'Oru del Royal Institute of British Architects (RIBA)
• 1982 Medaya Alvar Aalto
• 1985 Order of Australia *

2003 Ehrendoktorat der Universität von Sydney

• 2003 Premiu Pritzker

Ver tamién

• Arte de Dinamarca

Referencies

Bibliografía

• Arkitektur (magacín), Copenhagen 1947 #7-9, essay Tendenser i nutidens arkitektur by Jørn Utzon and Tobias Faber
• Arkitektur (magacín), Copenhagen 1970 #1, essay Additiv arkitektur by Jørn Utzon
• Zodiac 5 (magacín), Milan 1959
• Zodiac 10 (magacín), Milan 1962, essay Platforms and Plateaus: Idees of a Danish Architect by Jørn Utzon
• Zodiac 14 (magacín), Milan 1965
• Sigfried Gideon: Space, Time and Architecture. Cambridge, Mass: Harvard University Press, 1967
• Kenneth Frampton: Studies in Tectonic Culture. Cambridge, Mass. & London: MIT-Press, 1995. ISBN 0-262-56149-2
• Françoise Fromonot: Jørn Utzon, The Sydney Opera House. Corte Madera, California: Gingko Press, 1998. ISBN 3-927258-72-5
• Richard Weston: Utzon - Inspiration, Vision, Architecture. Denmark: Edition Bløndal, 2002. ISBN 87-88978-98-2
• J.J. Ferrer Forés: Jørn Utzon. Obres y Proyeutos. Works and Projects. Spain: GG 2006. ISBN 978-84-252-2060-9
• Kenneth Frampton, Nils-Ole Lund, Rafael Moneo: "Jørn Utzon", Pustet Salzburg 1999, ISBN 3-7025-0408-7
• Richard Weston: "Utzon: Inspiration, Vision, Architecture", Edition Blondal 2002, ISBN 87-88978-98-2
• Philip Drew: "Sydney Opera House, Joern Utzon", Phaidon Press 2002, ISBN 0-7148-4215-X
• Kenneth Frampton: "Jørn Utzon: The Architect's Universe", Luisiana Museum of Modern Art 2005, ISBN 87-90029-93-3
• Faber, Tobias: Jørn Utzon : Houses in Fredensborg - Photogr. Jens Frederiksen. Ed.: Axel Menges. Verlag Ernst & Sohn. 1991, 57 S. zahlr. ill., graph. Darst.. Geb. ISBN 3-433-02702-1.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Jørn Utzon.
• Plantía:ArchINFORM
• Utzon Center
• Web oficial
• Documental de 58 min. The Edge of the Possible
• Grupu de conocedores de la obra de utzon que fotografien les sos obres
• Obres de Jørn Utzon en Urbipedia

Predecesor: Glenn Murcutt

Premiu Pritzker d'Arquiteutura 2003

Socesor: / Zaha Hadid