Ilesia ortodoxa copta
confesión cristiana (es) , patriarcado (es) y Ilesies ortodoxes orientales
Llocalización
Sede	El Cairu
Direición	Exiptu
Historia
Fundación	42
Fundador	Marcos l'Evanxelista
Organigrama
Presidente	Teodoro II (es)
Forma parte de	ver Conseyu Mundial d'Ilesies
Web oficial

La Ilesia copta ortodoxa (n'árabe: al-Kinisa al-Qubtiyya al-Urthudhuksiyya, الكنيسة القبطية الأرثوذكسية), más comúnmente conocida como Ilesia copta, foi fundada n'Exiptu nel sieglu I. El so nome deriva de la pallabra griega aigyptios (exipciu), camudáu en gipt y dempués en qibt, d'onde derivó la correspondiente voz árabe. Con éses la pallabra coptu significa «exipciu». La pallabra ortodoxa» (del griegu, creencia correuta) solo implica una seguridá en rellación cola fe apostólica, pos esta Ilesia nun reconoz la primacía del Patriarca de Constantinopla nin tampoco ta en comunión coles ilesies ortodoxes europees. Los feligreses d'esta ilesia son conocíos comúnmente col nome de coptos, pa estremalos de los coptos ortodoxos que formen parte de la Ilesia ortodoxa d'Alexandría.

Según la tradición, la Ilesia copta tien el so orixe nes prédiques de San Marcos, autor del Segundu Evanxeliu nel sieglu I, que llevó'l cristianismu a Exiptu en tiempos del emperador Nerón. Se la engloba nel conxuntu de les Ilesies ortodoxes orientales, que se dixebraron del cristianismu primitivu por causa del Concilio de Calcedonia, del añu 451. La Ilesia copta foi la resultancia d'una cisma, tal como'l Cisma d'Oriente en que'l Patriarca d'Alexandría, Timoteo Eluro, escomulgó nel añu 457 al Papa Lleón I y al restu de los patriarques; esto foi motiváu según la so tradición pa caltener la "sana doctrina", siendo la Ilesia copta según los sos fieles el verdaderu Patriarcáu d'Alexandría que, una vegada separáu del restu de los patriarcaos, caltuvo minuciosamente la creencia y doctrina cristiana na so forma más antigua y pura, apurriéndola de xeneración en xeneración, ensin cambeos, conforme a la doctrina y los ritos apostólicos.

La Ilesia copta tien el so propiu papa. El 4 de payares de 2012 l'obispu Tawadros foi escoyíu como'l 118º patriarca de la Ilesia copta, col nome de Tawadros II. Asocede a Shenouda III, que finó'l 17 de marzu d'esi mesmu añu, que llevaba nel puestu dende 1971. Anque nun esiste un dogma que-y atribuya la infalibilidad del papa de la Ilesia católica al papa coptu, sí esiste una tradición que provién del sieglu V que diz que Dios fala pela boca del Patriarca d'Alexandría. El pontífiz coptu sufrió persecución non solo pol aumentu de l'actividá de los fundamentalistes islámicos dende finales de la década de 1970, sinón tamién per parte de los socesivos gobiernos d'Exiptu. Ente 1981 y 1985 el papa Shenouda III foi recluyíu n'arrestu domiciliariu nun monesteriu nel desiertu.

La Ilesia copta amás tien dos patriarques: el Patriarca d'Etiopía, el Abuna Paulos, rexente de la Ilesia copta d'Etiopía y el Patriarca d'Eritrea, el Abuna Dioscoro, rexente de la Ilesia copta d'Eritrea. Estes ilesies, xunto a la ilesia copta d'Alexandría, formen una sola ilesia, la Ilesia copta al mandu del papa Tawadros II.

Envalórase que los fieles coptos xuben a unos 65 millones de persones partíes ente Exiptu (unos 10 millones), Etiopía (50 millones), Eritrea (3 millones), Sudán y Sudán del Sur (unos 500.000), siendo la relixón mayoritaria n'Etiopía y Eritrea. Tán entamaos en trés patriarcaos: el Patriarcáu Coptu d'Alexandría, el Patriarcáu Coptu d'Etiopía y el Patriarcáu Coptu d'Eritrea. N'Exiptu munchos d'ellos considérense discriminaos nel so propiu país, sobremanera no que respecta al accesu a la educación y al trabayu, anque tán bien asitiaos en sectores económicos comerciales y artesanales como la xoyería. Históricamente, la minoría copta exipcia nun foi respetada como tal, y los episodios de violencia surdieron de manera abondosa mientres los últimos años.

Dende 1954 funciona l'Institutu Coptu d'Altos Estudios en El Cairu, que funciona como centru pal estudiu de la tradición cristiana copta.

Esisten comunidaes de diáspora copta n'Europa, África, Oceanía y América, con cerca de 200.000 siguidores nos Estaos Xuníos.

Historia

Los primeros cristianos d'Exiptu yeren principalmente xudíos d'Alexandría. Cuando la Ilesia foi fundada por San Marcos, mientres la dómina del emperador romanu Nerón, un gran númberu d'exipcios, a diferencia de los griegos y los xudíos, abrazó la fe cristiana. Esta estendióse por tou Exiptu nunes poques décades, como puede trate nos escritos del Nuevu Testamentu en Bahnasa, nel Exiptu Mediu, que daten d'alredor del añu 200 y un fragmentu del Evanxeliu de Xuan escritu en idioma coptu, que s'atopa nel Altu Exiptu y que daten de la primer metá del sieglu II. En tiempos de les persecuciones romanes, una motivación extra pa la conversión yera la oposición al dominiu romanu establecíu apocayá nel sieglu I a.c., que sometiera a la población exipcia a una escasa minoría dirixente d'orixe grecorromanu. A esta situación habría qu'añader les enormes cargues fiscales a les que fueron sometíos los llabradores exipcios y l'esplotación económica xeneral a la que foi subordináu tou Exiptu, territoriu'l cual considerábase como "la tenada del Imperiu".

El símbolu de la cruz de Cristu empezar a emplegar n'Alexandría, ente los cristianos coptos; foi un costume que nació ellí; sábese que nun esistía nes catacumbes nin nel lábaro de Constantino que llevaba un crismón (anagrama crípticu de Xesucristu, representáu poles lletres griegues Χ (xi) y Ρ (rho) sobrepuestes, dientro d'una O).

Nel sieglu IV un presbíteru proveniente de lo que güei ye Libia, llamáu Arriu, empezó un discutiniu teolóxicu sobre la naturaleza de Xesucristu, que s'espublizó en tola cristiandá. El Concilio de Nicea (325), convocáu pol emperador Constantino pa resolver l'asuntu dio llugar a la formulación del Credo Niceno, siendo recitáu por tolos cristianos, y que'l so autor ye San Atanasio, Patriarca de la Ilesia d'Alexandría. N'este concilio tamién se instituyeron trés patriarcaos col fin d'entamar meyor la Ilesia: Roma, Alexandría y Antioquía, declarándose al empar la supremacía del Patriarcáu de Roma, sede del socesor de Pedro. Xunto con esto tamién s'estableció que, dempués de Roma, la primacía d'honor recayía sobre Alexandría, sede del socesor de San Marcos. La so xurisdicción estender nesti tiempu sobre les 100 diócesis del Valle del Nilu, señal de la vitalidá d'esta Ilesia.

Nel segundu concilio ecuménicu celebráu en Constantinopla nel añu 381 instauróse un nuevu patriarcáu, el de Constantinopla, Esta decisión deber a les presiones del emperador Teodosio y basóse namái en que Constantinopla yera la capital del acabante establecer Imperiu Bizantín, sede del emperador. Una vegada que se colaron los legaos papales, l'emperador bizantín primió por que se declarara que'l segundu patriarcáu más importante, dempués del Patriarcáu de Roma, yera'l de Constantinopla, imposición qu'amenó la indignación de los exipcios y del so patriarca.

A principios del sieglu V Nestorio, patriarca de Constantinopla, fixo pública una doctrina que consideraba qu'en Cristu se xuníen dos persones distintes, una divina y otra humana. El patriarca San Cirilo d'Alexandría condergó esta doctrina y al nun haber alcuerdu ente los dos patriarques, allegó al papa Celestín I, que convocó'l Conciliu d'Éfesu l'añu 431. Como resultancia deponer a Nestorio y declaróse la so doctrina como herexía, que hasta güei conocer como nestorianismu. N'Exiptu munchos malinterpretaron l'actuación de San Cirilo, viéndolo como'l llevantamientu d'Alexandría en contra de la capital del Imperiu, Constantinopla.

Otros sostuvieron una doctrina en sentíu opuestu, según la cual la naturaleza de Cristu, Dios fechu home, ye namái una, divina; doctrina llamada eutiquianismu, por sopelexar el monxu griegu Eutiques (m. 454); anque ye más conocida como monofisismu, por esta razón los coptos son llamaos n'ocasiones "cristianos monofisitas". El monofisismu surdió como oposición al nestorianismu, consideráu herexía y condergáu nel añu 451 pol Concilio de Calcedonia, que proclamó: "Cristu tien dos persones distintos, una divina y otra humana". Dióscoro defendía la formulación de San Cirilo d'Alexandría nel Conciliu d'Éfesu, «una naturaleza encarnada de la Pallabra de Dios», y refugó aceptar la fórmula «en dos naturaleces», anque aceptaba «dende dos naturaleces».

En siendo condergaos en Calcedonia, el Patriarca d'Alexandría, Dióscoro, foi desterráu por orde del emperador Marcianu, nomándose un nuevu Patriarca, Proterio, que tendría d'implementar les midíes de Calcedonia, estos fechos causaron la indignación de la mayoría de los cristianos exipcios. Les enseñances cristolóxiques del Concilio de Calcedonia fueron refugaes por práuticamente la totalidá del pueblu exipciu, en parte, por cuenta de la oposición de munchos obispos y llaicos a la dominación de Bizanciu entemeciendo asina motivos políticos, estó desamarró una fola de persecuciones que nun fixeron más que reafitar la resistencia escontra los bizantinos.

Nel añu 457 el pueblu destitúi pola fuercia al patriarca Proterio y el cleru exipciu proclama patriarca a Timoteo Eluro, que los sos primeros actos fueron refugar el Concilio de Calcedonia y escomulgar al papa Lleón I y a los patriarques de Antioquía y Constantinopla. D'esta forma conclúi la cisma que da orixe a la Ilesia copta.

Catedral Copta de San Marcos en El Cairu (Exiptu), see actual del papa coptu.

La respuesta del poder bizantín foi más bien tibia, esperando algamar una conciliación pela vía de la diplomacia teolóxica, actitú que camudó nel sieglu VI col emperador Justiniano, que mandó llevantar un patriarcáu alternativu n'Exiptu que siguiera la relixón de Bizanciu, que correspuende a l'actual Ilesia ortodoxa copta o Patriarcáu ortodoxu d'Alexandría. Del sieglu V al IX los patriarques ortodoxos tuvieron la so sede na ciudá d'Alexandría, ente que los patriarques coptos moraben nel Monesteriu de San Macario, allugáu nel desiertu.

Dende la dominación árabe y tamién mientres les Cruzaes, el términu "coptu", nel contestu relixosu, fai referencia direuta a los monofisitas.

Mientres la Edá Media la Ilesia católica, una vegada dixebrada de la Ilesia ortodoxa, busca'l diálogu cola Ilesia copta con vistes a una unificación, pero ensin resultaos. Yá na renacencia camuda la so política a la de les conversiones individuales. Al traviés de la conversión d'un obispu coptu fúndase la Ilesia católica copta, que caltién tolos ritos coptos pero reconoz la primacía del papa católicu en llugar del papa coptu.

Les diferencies ente la Ilesia copta y la Ilesia católica tienden a superase a partir de la declaración conxunta de Shenouda III y Pablo VI en 1973:

Confesamos que'l nuesu Señor y Dios y Salvador y Rei de toos nós, Xesucristu, ye Dios perfectu con al respective de la so divinidá, home perfectu con al respective de la so humanidá. Nél la so divinidá ta xunida cola so humanidá nuna verdadera unión perfecta, ensin amiestu, ensin mixtura, ensin tracamundiu, ensin alteración, ensin división, ensin separación.

En setiembre de 1990 la Ilesia ortodoxa y les ilesies monofisistas roblaron un alcuerdu sobre cristoloxía, y encamentóse a les diverses ilesies llevantar los anatemas y l'enemistá del pasáu, dempués de revisar los resultaos de los diálogos.

Canon bíblicu

El canon de la Ilesia copta ye más ampliu que los d'otros grupos cristianos. El canon coptu del Antiguu Testamentu contién tolos testos de la Biblia de los Setenta aceptaos pola Ilesia católica, incluyendo tamién los llibros aceptaos pol canon más ampliu de la Ilesia ortodoxa (ye dicir inclúi tamién el Salmu 151, la Oración de Manasés, el Llibru III de Esdras y el Llibru III de los Macabeos) incluyendo amás el Llibru de Enoc y el Llibru de los Xubileos. Sicasí estos dos últimos llibros nun son reconocíos nel Patriarcáu Coptu d'Alexandría, a pesar de tar en comunión col restu de los Patriarcaos Coptos que si caltienen el canon completu.

Esti canon más ampliu xustifícase por cuenta de que la mayoría de la Ilesia copta, caltién íntegramente la Biblia de los Setenta o Septuaginta como'l so antiguu testamentu, ensin estrayer nengún llibru d'ella, al contrariu que'l restu de confesiones cristianes, qu'establecieron el canon so otros criterios.

Calendariu coptu

Ilesia copta d'Asuán dedicada al Arcánxel Miguel.

El calendariu coptu, llamáu tamién calendariu alexandrín, ye un calendariu usáu en tola Ilesia copta. Esti calendariu vien del calendariu exipciu, que foi reformáu nel tiempu de Ptolomeo III (Decretu de Canopus 238 e.C.) cola introducción del sestu día nel decimotercer mes cada cuatro años (en compensación de la práutica del «añu bisiestu»), pero esta reforma foi refugada polos sacerdotes exipcios y executóse solo en 25 e. C., cuando emperador romanu Augustu formalmente reformó'l calendariu exipciu, calteniéndose dende entós en sincronía col calendariu xulianu. El calendariu coptu correspuende al mesmu nel casu de los exipcios y de los etíopes, pero con distintos nomes y númberos.

Siguiendo'l calendariu exipciu caltiénse la división en trés estaciones por un periodu de cuatro meses caúna. Los trés estaciones conmemorar con oraciones especiales na lliturxa copta, esta división caltiénse anguaño por munchos llabradores que reconocen les estaciones agrícoles distintes. Amás de tener lo «normal» de 12 meses de 30 díes, el calendariu tamién inclúi un decimotercer «mes» qu'inxerta a la fin del añu, con una duración de 5 o 6 díes (dependiendo si l'añu ye bisiestu o non). La navidá copta celébrase'l 7 de xineru en llugar del 25 d'avientu. Nel calendariu etíope los años y meses coinciden pero tienen nomes distintos.

L'añu empieza'l 29 d'agostu del calendariu xulianu, que xeneralmente coincide col 11 de setiembre nel calendariu gregorianu. L'escrutiniu de los años ye a partir de 284, cuando se convirtió n'emperador romanu Diocleciano, que'l so reináu tuvo marcáu poles tortures y les persecuciones en masa contra los cristianos, especialmente n'Exiptu, que ye la razón pola cual l'abreviatura qu'acompaña a los años coptos ye «AM» (Martyrum Annus, l'añu de los mártires)

Gobiernu Eclesiásticu

El Patriarcáu Coptu d'Alexandría ye gobernáu pol Santu Sínodu, presidíu pol Patriarca d'Alexandría. So la so autoridá estan los arzobispos metropolitanos, los obispos metropolitanos, los obispos diocesanos (o eparcas), los exarcas patriarcales, los obispos misioneros, los obispos auxiliares, los obispos sufragáneos, los obispos asistentes, los corepíscopis y los vicarios patriarcales de la Ilesia d'Alexandría. Ellos estan distribuyíos de la siguiente forma:

• 12 metrópolis, de les cualos 8 estan n'Exiptu, una en Mediu Oriente, 2 n'Europa, y una n'Estaos Xuníos; empobinaos por 2 arzobispos metropolitanos y 10 obispos metropolitanos. De los dolce xerarques, un arzobispu metropolitanu y 7 obispos metropolitanos estan n'Exiptu; un arzobispu metropolitanu en Mediu Oriente, dos obispos metropolitanos n'Europa y unu n'Estaos Xuníos.
• 65 diócesis, dirixíos por 46 obispos diócesanos n'Exiptu, 9 n'Europa, 4 n'América de Norte, 2 n'América del Sur, 2 en Sudán y 2 n'Australia.
• 3 diócesis sufragáneas, con un obispu sufragáneo n'Europa y 2 n'América de Norte.
• 5 obispos auxiliares, de los cualos 3 son pa les diócesis d'Exiptu y 2 para América de Norte.
• 11 obispos asistentes n'Exiptu.
• 9 exarcas patriarcales, de los cualos 2 estan n'Africa, 2 n'América de Norte, 2 n'Europa y 3 n'Exiptu.
• 14 obispos-abás pa los 12 monesterios patriarcales n'Exiptu, unu n'Australia y unu n'Alemaña.
• 2 obispos xenerales, que son emisarios xenerales n'Exiptu y l'estranxeru.
• 4 obispos xenerales, alministradores de les Instituciones patriarcales n'Exiptu.
• Un hegúmeno en calidá de Gran Economos, Vicariu Patriarcal p'Alexandría.
• Un hegúmeno como Vicariu Alministrativu Patriarcal pal Cairo.

Principales llugares de cultu y pelegrinación

Capiya de les Tables na ilesia de La nuesa Señora de Sion, qu'alluga, según la tradición, el Arca de l'Alianza.

La Catedral Copta de San Marcos ta considerada como la catedral más importante d'Exiptu por ser el llugar de residencia del papa coptu na actualidá.

El segundu llugar más importante de cultu y pelegrinación ye la ilesia de Santa María de Sion, n'Aksum, onde se curia'l Arca de l'Alianza, que sería llevada a Etiopía por Menelik I, fíu de Salomón y de la reina de Saba. El cleru etíope por cuenta de la antigua tradición sobre'l manexu y cuidu de l'arca, siempres s'aguantó a les presiones de los arqueólogos modernos pa estudiar l'Arca de l'Alianza; y solo puede suponese el so posible real allugamientu nesta ilesia, al traviés de pruebes arqueolóxiques indireutes.

Otru de los llugares principales de cultu ye la cueva del neñu Jesús», covarón asitiáu nel barriu vieyu d'El Cairu, y na cual, según la tradición, vivió la Sagrada Familia mientres el so exiliu n'Exiptu tres la matanza de los inocentes decretada por Herodes.

La Ilesia copta y les apaiciones marianes

Nos últimos años produciéronse diverses apaiciones marianes n'Exiptu, daqué que la Ilesia copta d'Exiptu interpreta como una consolación en tiempos de persecución. Hai habído delles apaiciones como la del Zeitún en 1968, Asiut en 2000, y más apocayá nel barriu cairota d'El Warrak n'avientu de 2009. La mayoría d'estes apaiciones tienen llugar nes cúpules de les ilesies coptes. Apocayá'l Papa coptu d'Exiptu, Shenouda III aprobó tales apaiciones como verdaderes manifestaciones de la Virxe María.^[1][2]

Ver tamién

• Ilesies ortodoxes orientales

Referencies

• Wolfgang Kosack, Novum Testamentum Coptice. Neues Testament, Bohairisch, ediert von Wolfgang Kosack. Novum Testamentum, Bohairice, curavit Wolfgang Kosack. / Wolfgang Kosack. neue Ausgabe, Christoph Brunner, Basel 2014. ISBN 978-3-906206-04-2.

Enllaces esternos

• Coptos n'España (Comunidad Valenciana)
• Historia de la Ilesia copta
• Monophysitism: Reconsidered
• Sitiu oficial de la Ilesia ortodoxa copta en Méxicu
• Historia Ilesia ortodoxa copta en campodocs