Les llingües de Francia entienden les llingües falaes pola población que mora en territoriu francés, esto ye, el territoriu de la Francia metropolitana y los territorios políticamente dependientes. Xunto col francés que ye oficial en tol territoriu francés, y faláu pola práctica totalidá de la población, esisten llingües rexonales autóctones que'l so ámbitu ye rexonal. A estes llingües tien de sumase la esistencia de llingües alóctonas falaes por grupos de migrantes d'otros países, que la so distribución ye más irregular tendiendo a ser mayor nes ciudaes.
Llingües de Francia
Francia continental y Córcega
Xunto col francés en Francia continental fálense otres llingües europees, diches llingua se adscriben a tres subfamilies indoeuropees y una familia non indoeuropea:
- Llingües indoeuropees
- Llingües romániques, formen la mayor parte de les llingües del territoriu históricu de Francia continental ya inclúin llingües de dos subgrupos romances:
- llingües galorromances: qu'inclúin a les llingües d'Oïl y a les variedaes idioma francu-provenzal.
- llingües occitanorromances: Llingües de Oc (occitanu-gascón) y rosellonés.
- llingües italorromances: como'l corsu llargamente usáu en Córcega.
- llingües galoitalianes: atópense dos variedaes en Córcega, el bonifaciano de Bonifacio que ye una subvariedá del xenovés y el calvés faláu en Calvi tamién rellacionáu col ligur.
- Llingües xermániques, qu'inclúi llingües de tres subgrupo:
- Baxoxermánicu: representáu pol neerlandés-flamencu en Dunkerque.
- Altoxermánicu central (altu franconio): representáu pol luxemburgués, el moselano y el fráncicu renano-lorenés.
- Altoxermánicu cimeru: representáu pol alsacianu d'Alsacia, el alemán suizu de y el walser (valaisan) de Vallorcine. Y el Idioma yeniche de los yeniches.
- Llingües céltiques: col idioma bretón como únicu representante. Ye importante notar que'l bretón nun ye descendiente direutu del antiguu idioma galu, sinón que la so presencia nel territoriu de l'actual Francia deber a una colonización del celta insular procedente de les islles britániques.
- Llingües griegues: presentes en llocalidá de Cargèse (Καργκέζε) en Córcega.
- Llingües romániques, formen la mayor parte de les llingües del territoriu históricu de Francia continental ya inclúin llingües de dos subgrupos romances:
- Vascuenciu, nel País Vascu francés nel estremu suroeste del país, xunto a la frontera con España.
Fora del territoriu continental de Francia, fálase corsu ya italianu en Córcega.
Francia d'ultramar
Fuera del continente européu esisten numberosos territorios so alministración francesa nos cualos amás del francés oficial fálense otres llingües autóctones:
- Oceanía, en diversos territorios d'Oceanía so alministración francesa como Nueva Caledonia, Wallis y Futuna y Polinesia Francesa fálense llingües austronesies.
- N'El Caribe fálense diversos criollos de base fancesa como'l criollu antillanu (Guadalupe, Martinica, San Martín, Saint-Barthélemy); el criollu guayanés en Guayana Francesa. Tamién se falen llingües indíxenes d'América en Guyana francesa ente ellos llingües arawak (arawak-lokono, palikur), llingües caribes (kari'ña, wayana) y llingües tupí-guaraníes (wayampi, emerillon), según diversos criollos de base inglesa como (el saamáka, el ndyuka, el paamákay el aluku). Tamién esiste una comunidá importante d'hmong njua.
- Nel Océanu Índicu: llingües bantús como'l shimaore, el shindzwani y el shimwali, dialeutos malgaxes kibushi y kiantalaotsi, y árabe toos ellos en Mayotte; Criollu de Reunión en Reunión.
Llingües de la inmigración
Acordies coles estadístiques oficiales de 2008, en Francia moraben 5,6 millones d'inmigrantes de la Xunión Europea (ente primer y segunda xeneración), los principales países europeos qu'apurren inmigración son, por esti orde: Portugal, Italia y España (polo qu'habría casi 1 millón de falantes d'estes llingües en Francia o como primer o como segunda llingua). Otros contingentes d'europeos que tienen poblaciones importante en Francia falen polacu, rumanu, rusu, serbiu y checu, pero esisten munchos más falantes d'español, portugués o italianu.
Tres los europeos, la siguiente rexón que más migrantes apurrió a Francia ye'l Magreb, ente primer y segunda xeneración hai 1,7 millones de falantes d'árabe arxelín, 1,3 millones d'árabe marroquín y daqué más de mediu millón de falantes d'árabe tunecín. Polo que les variantes d'árabe magrebín tendríen en Francia cerca de 3,5 millones de falantes (que supera n'enforma'l númberu de falantes d'otres llingües rexonales autóctones de Francia). Una parte importante de la población procedente del norte d'África fala llingües bereberes. Amás esiste casi mediu millón de turcos de primera y segunda xeneración en Francia.
Amás d'inmigración procedente de países mediterráneos, en Francia tamién hai establecíes importantes comunidaes de China (que falen mandarín y wu) y tamién comunidaes procedentes d'África subsaḥariana, cuantimás esisten falantes de llingües mandé y tamién esisten contingentes importante de llingües de Camerún y tamién llingües bantús.
Estatus oficial
Nenguna d'estes llingües rexonales cunten cola mesma proteición y promoción en Francia que por casu dalgunes de les d'España. Nel sistema educativu francés les llingües distintes del francés inclusive gocien de menos favor (por casu les escueles d'enseñanza en catalán -escoles bressola- financiar con donaciones provenientes d'instituciones y ciudadanos españoles o franceses a títulu personal).
Dellos franceses estudien o conocen idiomes estranxeros, principalmente les llingües de los sos países vecinos: inglés, español, alemán ya italianu, nesi orde.
El francés considérase oficialmente'l principal vehículu d'integración ciudadana en Francia. Los inmigrantes, sicasí, nun son dafechu inusuales los soníos y voces nes sos propies llingües, destacando ente elles l'árabe nos sos variantes magrebines.
En xunu de 2008 l'Academia francesa manifestar en contra de la inclusión de les llingües rexonales franceses na Constitución d'esti país alegando que ye daqué que "atenta contra la identidá nacional".[1][2]
Llingües sumíes
Amás de les llingües modernes na antigüedá y na edá media falar en Francia otres llingües. Dalgunes d'elles tienen descendientes modernos, otres llingües sumieron ensin dexar descendientes conocíos.
Antigüedá
- Llingües griegues. Na antigüedá sobre la mariña sur de Francia esistieron diversos asentamientos griegos nos que se falaron variedaes de griegu xónicu, ente estos enclaves tán: Agathe, Masalia, Nicea, Antípolis y Olbia.
- Llatín popular que primeramente s'acutó a les ciudaes y asentamientos romanos, y gradualmente por aciu la estensión de billingüismos establecer en gran parte del territoriu como llingua principal muncho primero de les invasiones xermániques.
- Francés antiguu, antecesor del francés mediu y el modernu francés.
- Llingües gáliques, pol tiempu de la guerra de les Galies, retratada por Xuliu César na so De bello Gallico, el territoriu de Francia taba estremáu ente numberosos pueblos celtes independientes ente sigo. Nun se conocen con precisión les llingües de cada grupu, pero presumiblemente toos ellos falaben variedaes celtes del idioma galu, anque natuarlmente habría dalguna variación dialeutal ente ellos.
- Llingües preindoeuropeas, nel territoriu de Francia esiste evidencia de siquier dos llingües distintes:
- idioma ibéricu confináu a la parte occidental de la rexón pirenaica.
- idioma aquitano, antecesor del vascu modernu, y que s'estendía dende los Pirineos y por gran parte la estensa rexón d'Aquitania.
Edá Media
- Llingües xermániques:
- Antiguu fráncicu que sería la llingua de los francos qu'apoderaron el norte de la Galia mientres dellos sieglos. Esta llingua sobrevivió mientres sieglos como la llingua étnica de la nobleza xermánica de Francia. L'antiguu fráncicu asumir ye una especie d'antecesor del modernu neerlandés.
- Burgundiu, una llingua xermánica oriental emparentada cola de los godos, que falaba la nobleza xermánica que s'estableció en Borgoña (< Burgundia)
- Góticu, faláu polos visigodos que primeramente establecieron la capital del so reinu en Tolosa.
- llingües neorromances
- Llatín tardíu, proto-galorromance, proto-occitanorromance
- Francés antiguu, antecesor del francés mediu y el modernu francés.
Ver tamién
Referencies