Fula (o Fulani)
'Fulfulde, Pulaar, Pular'
Faláu en  Mauritania
 Senegal
 Gambia
Bandera de Guinea-Bisáu Guinea-Bisáu
Bandera de Sierra Lleona Sierra Lleona
 Guinea


Bandera de Malí Malí
 Burkina Fasu
 Níxer
 Costa de Marfil
 Ghana
Bandera de Benín Benín
Bandera de Togu Togu
 Nixeria
Bandera de Camerún Camerún
 República Centroafricana
 Chad
 Sudán

Rexón África occidental y central
Falantes 24 millones (2007)
Familia Níxer-congu

 Atlánticu-Congo
  Atlánticu septentrional
   Senegambiano
    Fula-Wólof
     Fula

Estatus oficial
Oficial en Nengún país
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 ff
ISO 639-2ful
ISO 639-3
Estaos fulani hacia 1830.

L'idioma fula (tamién llamáu peul, fulani, pulaar, fulbe, fulfulde) ye una llingua del África Occidental, faláu pola etnia fulani, que toma dende Senegal hasta Camerún y Sudán. Escontra 2007, calcúlase qu'había unos 24 millones de persones que la falen (como primer y segunda llingua) y tien un estatus de llingua oficial en Mauritania, Senegal, Malí, Guinea, Burkina Fasu, Níxer, Nixeria y Camerún. El númberu de falantes nativos taría alredor de 3 millones de falantes.

Aspeutos históricos, sociales y culturales

Historia

El fulani foi la llingua principal de les élites de diversos reinos africanos, qu'espandieron l'usu d'esta llingua, ente elllos: l'imperiu de Tukulor, el califatu de Sokoto y l'imperiu de Masina.

Descripción llingüística

Esta ye una llingua ensin artículu nin xéneru.[1]

Fonoloxía

L'inventariu de consonantes del fula ye'l siguiente:

Llabial Alveolar Palatal Velar Glotal
oclusiva p, b t, d k, g ʔ
implosiva ɓ ɗ ʄ
fricativa f s ʝ x
nasal m n ɲ ŋ
aproximante r, l y w

En dalgunos dialeutos del fula nun esiste la serie de implosivas. Otra manera l'inventariu anterior ye bien similar al del wólof, cola salvedá de que nesa otra llingua atlántica nun esiste nin serie d'implosivas nin la oclusiva glotal.

Comparanza léxica

Los numberales para distintes variedaes fulani son:

GLOSA Fula Serer
Fufulde
(Jeloore)		Níxer
oriental		 Fufulde
(Camerún)		MaasinaPular PROTO-
FULA
'1'goʔoɡɔ́ʔɔ̀goʔogoʔogoːto/
goo		*goʔo-yŋ
'2'ɗiɗiɗíɗiɗiɗiɗiɗiɗiɗi*ɗiɗiɗik
'3'tatitátìtatitatitati*tatitadik
'4'najnáìnajnajnaj*nainahik
'5'ʤojɟóèʤowiʤojʤowi*ʤowiɓedik
'6'ʤyːɡomɟóé ɡɔ̀lʤoweːɡoʤyːɡomʤyːɡo*ʤowigo5+1
'7'ʤyɗːiɟóé ɗìɗiʤoweːɗiɗiʤyɗːiʤyːɗiɗi*ʤowiɗiɗi5+2
'8'ʤyːtatiɟóé tátìʤoweːtatiʤetːiʤyːtati*ʤowiɗiɗi5+3
'9'ʤyːnajɟóé náìʤoweːnajʤyːnajʤyːnaj*ʤowinaj5+4
'10'sapːosápːòsapːosapːosapːo*sapːoxarɓaxay

Referencies

  1. ↑ «proel.org». Consultáu'l 22 d'ochobre de 2015.

Bibliografía


Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.