suomi | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Faláu en | ||||||||||||||
Faláu en | Finlandia, Estonia, Suecia, Noruega y Rusia | |||||||||||||
Númberu de falantes | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Datos | ||||||||||||||
Familia | Llingües fino-báltiques | |||||||||||||
Estáu de vulnerabilidá | 1 seguru | |||||||||||||
Sistema d'escritura | alfabetu llatín y braille escandinavo (es) | |||||||||||||
Reguláu por | Finnish Language Office (en) | |||||||||||||
Códigos | ||||||||||||||
ISO 639-1 | fi | |||||||||||||
ISO 639-2 | fin | |||||||||||||
ISO 639-3 | fin | |||||||||||||
El finlandés (suomi), idioma finlandés (suomen kieli) o finés ye la llingua oficial, xunto col suecu, en Finlandia. Ye falao por algo más de 5 millones de persones y ye la llingua materna del 91,9 por cientu de la población finlandesa (2004). Igualmente, ye falao por mediu millón de persones en Suecia, Noruega, Estonia y otres, asina como n'Estaos Xuníos, Canadá y Australia, que tien importantes bolses d'inmigración d'orixe finlandés.
Fonoloxía y escritura
Carauterístiques fonolóxiques xenerales
El sistema fonolóxicu del finlandés tien ocho fonemes vocálicos: /ɑ/, /e/, /i/, /o/, /u/, /y/, /æ/, /ø/. El númberu de fonemes consonánticos varía de 13 a 17, según son consideraos autóctonos o non del sistema: /p/, /t/, /k/, (/b/), /d/, (/g/), /m/, /n/, (/f/), /s/, (/ŋ/), /h/, /l/, /ɾ/, /ʋ/, /j/. Nel idioma faláu cultu danse tolos fonemes mencionaos, pero los que figuren entre paréntesis, pueden apaecer en variación diatópica, diastrática o diafásica, ye dicir, realícense o non según la procedencia xeográfica o sociocultural del falante, asina como de la situación de comunicación, o seya mayor o menor grau de formalidá de la fala. El mesmu falante que domina varios rexistros de la llingua, pue neutralizar, por exemplu, el rasgu de sonoridá entre /b/ y /p/ nuna situación informal, pronunciando nos dos casos sólo /p/, mientres que nuna situación formal mantién esti rasgu distintivu de sonoridá diferenciando /b/ y /p/.
Clasificación de los fonemes vocálicos
Criterios:
- Vocales anteriores y posteriores
- Tres graos d'abrimientu (mínimu, mediu y máximu)
- Llabialización ("redondu") o non de los fonemes.
Descripción:
/i/ anterior, cerráu, non llabializáu
/e/ anterior, mediu, non llabializáu
/æ/ anterior, abiertu, non llabializáu
/y/ anterior, cerráu, llabializáu (pronunciáu con llabios "redondos")
/ø/ anterior, mediu, llabializáu
/u/ posterior, cerráu, llabializáu
/o/ posterior, mediu, llabializáu
/ɑ/ posterior, abiertu, non llabializáu
Clasificación de los fonemes consonánticos
Oclusivos
/p/ y /b/ oclusivos llabiales, sordu y sonoru
/t/ oclusivu dental sordu
/d/ oclusivu alveolar sonoru
/k/ y /g/ oclusivos velares, sordu y sonora Nasales
/m/ nasal llabial sonoru
/n/ nasal alveolar sonoru
/ŋ/ nasal velar sonoru Fricativos
/f/ llabiodental sordu
/s/ alveolar sordu
/h/ gulotal sordu Llaterales
/l/ llateral alveolar sonoru
/ɾ/ vibrante alveolar (simple) Semivocales
/v/ llabiodental sonoru
/j/ palatal sonoro