L'astrónoma «calculadora»

Henrietta nació en Lancaster, Massachusetts, Estaos Xuníos, en 1868. Graduar a los 24 años no qu'agora ye'l Radcliffe College, una universidá pa muyeres acomuñada a Harvard. Darréu dempués sufrió una tarrecible enfermedá que-y provocó una fonda sordera. Cuando se recuperó, empezó a trabayar como voluntaria al añu siguiente nel Observatoriu del Harvard College. Ellí un grupu de muyeres, llamaes lliteralmente «calculadores» (Ordenadores de Harvard) realizaben xeres relativamente mecániques, como esaminar meticulosamente plaques fotográfiques o faer aburribles cálculos (d'ende la so denominación). Cuando la contrataron a tiempu completu trabayaba 6 díes a la selmana, 7 hores al día, por 25 centavos la hora. Dada la dómina, esti trabayu d'astronomía yera pocu reconocíu y valoráu, y xeneralmente yeren el supervisores quien se llevaben tol méritu. Nesti casu, el trabayu de Leavitt quedó lliteralmente clisáu al ser atribuyíu a los sos superiores, Edward Pickering y especialmente Edwin Hubble que, según los sos biógrafos, yera pocu dadu al trabayu n'equipu. A pesar d'ello, llueu se ganó bien bona reputación ente'l personal cualificáu del observatoriu. Margaret Hardwood describir como "la meyor mente del observatoriu".

Los grandes descubrimientos científicos dacuando tienen los sos oríxenes nel analís detalláu de datos aburríos y repetitivos, y nel casu de Henrietta Leavitt verdaderamente qu'asina foi. Nel estudiu de toles plaques fotográfiques qu'analizaba, reparó ciertu patrón nel comportamientu d'un tipu d'estrelles variables llamaes Cefeidas, una y bones estes topábense na constelación de Cefeo. Leavitt publicó en 1912 un trabayu orixinal nel qu'esplicaba que según los sos datos eses estrelles palpitaban con un ritmu regular y teníen una mayor lluminosidá intrínseca cuanto más llargu yera'l so periodu, lo cual paecía asoceder d'una forma bastante predecible. Titulábase «Periodos de 25 estrelles variables na pequeña Nube de Magallanes».^[5] Tenía apenes tres páxina y diba robláu por Pickering, anque empezaba cola nota «esti trabayu foi preparáu pola Sta. Leavitt».

Un añu dempués calculóse la distancia a delles Cefeidas conocíes por otros métodos (como'l de la paralax añal) y asina pudieron determinase, de forma realmente atélite, munches más distancies relatives y absolutes ente unes y otres estrelles gracies a los patrones descubiertos por Leavitt. En 1912 confirmáronse toos esos datos. Esistía, a lo último una forma de midir de forma bastante precisa la distancia ente estrelles bien alloñaes. Ello ye qu'en 1918 calculóse'l tamañu de la Vía Láctea emplegando estos nuevos métodos.

Edwin Hubble foi quien combinó les idees del trabayu de Leavitt con descubrimientos fechos por otros astrónomos, como los del fana en candia, p'ablucar al mundu en 1923 al revelar qu'una mancha borrosa observable na constelación d'Andrómeda yera una enorme galaxa compuesta por millones d'estrelles y con un diámetru de 150 000 años lluz, y l'oxetu más alloñáu observable a güeyu (ta a 2,5 millones d'años lluz de la Tierra). Un añu dempués Hubble pudo afirmar que l'universu taba formáu non solo pola nuesa galaxa, la Vía Láctea, sinón por munches otres galaxes alloñaes. A esto siguieron otros trabayos qu'indicaben que l'universu taba n'espansión y tamién un primer aproximamientu al so tamañu.

Tou ello, gracies a los patrones formulaos por Leavitt.

Anguaño síguense usando esos datos, patrones y fórmules relatives a les Cefeidas pa estudiar les distancies relatives ente les estrelles y otros oxetos estelares: datos tan relevantes como'l tamañu de la nuesa galaxa, la distancia a estrelles alloñaes o'l tamañu del universu tán toos ellos basaos nos trabayos, observaciones y descubrimientos de Henrietta Leavitt nos alboreceres del sieglu|XX||s|1}}. Calcúlase qu'una de cada 10 estrelles variables que los astrónomos conocen a día de güei foi estudiada primero por Henrietta Leavitt.

Una historia desconocida

La historia de Henrietta Leavitt ye desconocida pal gran públicu. Nun figura en munchos llibros, nin ye conocida a pesar de ser una muyer que fizo descubrimientos importantes nun mundu d'astrónomos, tradicionalmente «solo d'homes». Tal que se cunta,^[6] Leavitt nun recibió grandes reconocencies nel so día, nin nenguna medaya, nin premiu. Pasó a la historia ensin que quedaren tres d'ella demasiaos documentos sobre la so vida, bona parte de la cual sigue siendo un misteriu.

Nel Observatoriu del Harvard College onde empezó a trabayar pal astrónomu Edward Charles Pickering, munches muyeres como ella realizaron trabayos de «calculadores», en parte per vocación, en parte per afición, polo qu'agora equivaldría a unos ocho euros la hora. Lliteralmente, pagábase-yos por trabayar, non por pensar.

Mientres tola so vida, el títulu profesional de Leavitt foi a cencielles el de «ayudante» (assistant) y ella mesma nunca pidió que la llamaren d'otra forma. Careció sordera al poco d'empezar el so trabayu nel observatoriu, que s'acentuaría colos años, de cuenta que'l silenciu acompañar el restu de la so vida. Morrió de cáncer en 1921, a los 53 años. Tal que cunta Lightman, poco antes dexara un testamentu mandando tolos sos bienes y posesiones a la so madre. Esta ye la llista completa:

• Una llibrería y llibros, 5 dólares
• Atril, 1 dólar
• Mesa, 5 dólares
• Silla, 2 dólares
• Alfombra, 4 dólares
• Mesa de trabayu, 5 dólares
• Cama con cabecero, 15 dólares
• Dos colchones, 10 dólares
• Un bonu por valor de 100 dólares, otru por 96,33 dólares, dos de 50 y otru de 48,56 (Total: 344,89 dólares)

En 1925, cuatro años dempués de la so muerte, el matemáticu suecu Gösta Mittag-Leffler escribió una carta a Henrietta Leavitt. La so intención yera proponela pa ser nomada al Premiu Nobel polos sos trabayos sobre les estrelles variables y los cálculos de les distancies estelares. Sicasí, y yá que los premios Nobel nun pueden ser apurríos a títulu póstumu, nunca aportó a nomada.