El sustantivu

Artículos y determinantes

Los artículos y los determinantes concuerden en xéneru y númberu col sustantivu que modifiquen, y, a diferencia d'estos postreros, esta flexón faise tanto al falar como al escribir. Quiciabes ye por causa de esto que sían más utilizaos en francés que n'español: dexen que tanto'l xéneru como'l númberu de los sustantivos reflexar na llingua falada.

El francés presenta tres tipos d'artículu: definíu (le 'el', la 'la', les 'los, les'), indefiníu (un 'un', une 'una', des 'unos, unes') y partitivu^[1] (du, de la, de l', des, nun tienen traducción). La diferencia ente l'artículu definíu y l'indefiníu ye similar al presente nel español. L'artículu partitivu ye paecíu al indefiníu, pero usar con sustantivos incontables o cuando nun se tien noción de la cantidá referida (V.G.: elle mange du fromage, 'ella come quesu'; il boit de la bière, 'él bebe cerveza'; j'ai des enfants, 'tengo fíos').

El pronome

Nel francés, los pronomes (en francés: le pronom) puédense flexionar pa indicar la so función nuna proposición (suxetu, oxetu direutu, etc.), según tamién la persona, el xéneru y el númberu del referente (sustantivu al que reemplaza). Non toes estes flexones pueden presentase al empar; V.G., el pronome relativu que ('que', 'el cual') puede tener cualquier referente, ente que el pronome posesivu mien ('mio') puede tener cualquier función nuna proposición.

El francés — a diferencia del español — ye una llingua na que'l suxetu siempres ye espresu; ergo, los pronomes xueguen un rol prominente nel idioma. Los verbos impersonales (V.G.: pleuvoir, 'llover') usen el pronome impersonal il, que nun se traduz (il pleut, 'llueve').

L'axetivu

L'axetivu (en francés: l'adjectif) concuerda en xéneru y númberu col sustantivu que modifica. La forma del axetivu masculín ta dada por defectu; esto ye, la forma qu'apaez nos diccionarios. La forma de la mayoría de los axetivos femeninos singulares deriva de la de les sos respeutives formes masculines singulares añadiendo -e, anque delles terminaciones comunes tienen patrones distintos acordies coles regles de formación del femenín de los sustantivos. De la mesma, les formes plurales de la mayoría de los axetivos masculinos y femeninos construyir a partir de les sos formes singulares añadiendo -s, -x o nada si la forma singular termina en -s, -x o -z (vease Regles de formación del plural).

Casi tolos axetivos, cuando s'usen como atributos, allúguense dempués de los sos sustantivos (V.G.: la voiture rouge, 'el carru coloráu'). Ciertos axetivos, sicasí (frecuentemente, pero non siempres, aquellos rellacionaos con guapura, edá, bondá o talla), van primero que los sos sustantivos (une belle femme, 'una bella muyer'). Con unos pocos axetivos d'esta última clase, esisten dos formes pal masculín singular: una usada delantre de consonantes y otra delantre de vocales. Por casu, l'axetivu beau (bellu, guapu, formosu) camuda la so forma de un beau garçon (un mozu guapu) a un bel homme (un home guapu). Dellos otros axetivos, al igual que n'español, camuden de significáu dependiendo de la so posición, delles vegaes precediendo a los sos sustantivos y otres asocediéndo-yos; V.G., ancien significa 'anterior' cuando preciede al so sustantivu, pero significa 'antiguu' cuando va dempués d'ésti.

Munches pallabres compuestes contienen un axetivu, como por casu belle-mère ('suegra', distintu de belle mère, 'madre bella'). Dalgunos utilicen una forma arcaica del axetivu femenín la cual escarez de la le final, como ye'l casu de grand-rue ('cai mayor', distintu de grande rue, 'cai llarga') y de grand-mère ('güela', distintu de grande mère, 'madre alta').

El verbu

Al igual que n'español, en francés el verbu ye l'elementu principal na mayoría d'oraciones, anque ye más frecuente la esistencia d'oraciones ensin verbu en francés que n'español. Los verbos conxugar pa señalar la información siguiente:

• un manera (indicativu, imperativu, suxuntivu, condicional,^{[† 8]} infinitivu, participiu, o xerundivu^{[† 9]});
• un tiempu (presente, pasáu,^{[† 10]} futuru, o condicional anque non tolos tiempos tán presentes en toles maneres);
• un aspeutu (perfectu^{[† 9]} o imperfectu);
• una voz (activa, pasiva,^{[† 9]} o reflexiva^{[† 9]}).

Los verbos nes maneres finitos (ex:, indicativu, imperativu, suxuntivu y condicional) tamién se conxuguen pa concordar colos sos suxetos en númberu (plural o singular) y persona (primer, segunda o tercer), mas a diferencia del español el suxetu debe siempres tar presente salvu nel imperativu.

La negación

Nel francés, la negación siempres ye doble, esto ye, esprésase xeneralmente en dos Partes, col alverbiu de negación ne xuníu al verbu y una o más pallabres negatives que modifiquen al verbu o a unu de los sos argumentos. Por casu, la negación verbal simple espresar con ne antes del verbu o auxiliar (y de cualquier pronome d'oxetu direutu o indireutu) y l'alverbiu pas dempués del verbu:

• Je les ai pris ('coyer') → je ne les ai pas pris ('nun los coyer')

Úsense tamién otres pallabres negatives en conxunción con ne pa espresar tipos más complexos de negación:

1. Alverbios negativos: ne … plus ('non más'), ne … jamais ('nunca'), ne … nulle part ('[en] nengún llau'), ne … guère ('non muncho, difícilmente'), ne … point / aucunement / nullement ('non, pa nada')
2. Pronomes negativos: ne … rien ('nada'), ne … personne ('naide')
3. Otros determinantes: ne … aucun(e) / nul(le) ('nunguno/a'), ne … que ('non … más que')

Exemplos:

• Je ne sais pas ('nun sé')
• Il ne fume plus ('yá nun fuma/nun fuma más')
• Nous n'avons vu personne ('nun vimos a naide')
• Rien n'est certain ('nada ye seguro')
• Je n'ai aucune idée ('nun tengo nenguna idea')
• Vous ne mangez que des légumes? ('¿nun coméis más que verdures?')

Los alverbios negativos (y tamién rien) asoceden a les formes finitas de los verbos, mas precieden al infinitivu (xunto con ne):

• Il prétend ne pas/ne jamais/ne rien fumer ('afirma non/nunca/nada fumar')

Delles pallabres negatives distintes de pas pueden apaecer na mesma oración, pero ésta interprétase usualmente como una negación simple. Cuando otra pallabra negativa presentar xunto a pas, la oración interprétase como una doble negación.

• Elle n'a plus jamais rien dit à personne ('nunca dixo namás a naide')
• Elle n'a pas vu personne ('non a naide nun vio', ex: 'vio a daquién'

Nel francés coloquial ye común evitar l'usu de ne nel falar rápido, anque esto puede crear dalguna ambigüedá cola construcción ne … plus yá que plus puede significar 'más' o 'non más'. Xeneralmente, cuando plus usar pa dicir 'más', la s final pronúnciase, ente que esta s nunca se pronuncia cuando toma'l sentíu de 'non más'. Asina, la oración informal il y en a plus puede pronunciase cola s final pa dicir 'hai más', o ensin ella pa dicir 'yá nun hai más'.

En ciertes construcciones — xeneralmente lliteraries — ne puede espresar la negación por sigo mesmu (ensin nenguna otra pallabra negativa). Esto ye posible con ciertos verbos (V.G., pouvoir, savoir, oser).

• (estándar, ne + pas) Je n'ai pas pu venir ('nun pudi venir')
• (casual, pas solamente) J'ai pas pu venir
• (lliterariu, ne solamente) Je n'ai pu venir

El ne espletivu

En ciertos casos, la pallabra ne puede ser usada ensin qu'ésta implique negación; el ne en tales situaciones ye llamáu'l ne espletivu (en francés: ne explétif):

• J'ai peur que cela ne se reproduise ('tengo mieu de qu'eso se vuelva a producir')
• Il est arrivé avant que nous n'ayons commencé ('llegó primero qu'empecemos')
• Ils sont plus nombreux que tu ne le crois ('son más numberosos que lo que crees')

El ne espletivu atopar nes proposiciones con verbos finitos — esto ye, nes maneres finitos (indicativu, suxuntivu, imperativu, condicional) — y nunca antes d'una proposición infinitiva (manera infinitivu y formes non personales, ex:, xerundiu y participiu). Ye propiu del llinguaxe lliterariu y non del coloquial.^[2]

Los contestos siguientes dexen el ne espletivu:

• La proposición complemento de los verbos qu'espresen mieu o fuximientu: craindre ('tarrecer'), avoir peur ('tener mieu'), empêcher ('torgar'), éviter ('evitar')
• La proposición complemento de los verbos qu'espresen dulda o: douter ('duldar'), nier ('negar')
• Les proposiciones alverbiales qu'empiecen coles siguientes espresiones: avant que ('primero que'), à moins que ('nun siendo que'), de peur/crainte que ('por mieu de que')
• Les construcciones comparatives qu'espresen inequidad: autre ('otru/a'), meilleur(e) ('meyor'), plus fort(e) ('más fuerte'), moins intelligent(e) ('menos intelixente'), etc.

L'orde de les pallabres

Los componentes d'una proposición dispónense típicamente nel siguiente orde, (anque non siempres tán presentes toos estos componentes):

• Alverbiu(s)
• Suxetu *

ne (xeneralmente pa marcar la negación, magar tien otros usos)

• Los pronomes reflexivos (ex:, me, te, se, nous, vous, se)
• Los pronomes d'oxetu direutu
• Los pronomes d'oxetu indireutu
• El pronome e
• El pronome en
• El verbu finito, seya ésti un auxiliar o'l verbu principal
• Alverbiu(s)
• El pronome rien
• El verbu principal (si'l verbu finito ye un auxiliar)
• Alverbios y oxetos