Franz Schubert
Vida
Nacimientu Himmelpfortgrund (en) Traducir[1], 31 de xineru de 1797[2]
Nacionalidá Bandera de Imperiu austriacu Imperiu austriacu
Archiducáu d'Austria
Muerte Viena[3], 19 de payares de 1828[2] (31 años)
Sepultura Cementerio central de Viena (es) Traducir
Causa de la muerte Fiebre tifoideo[4]
Familia
Padre Franz Theodor Schubert
Casáu con ensin valor
Hermanos/es
Estudios
Estudios Universidá de Música y Arte Dramáticu de Viena
Akademisches Gymnasium (en) Traducir
Llingües falaes alemán[5]
Alumnu de Antonio Salieri
Oficiu compositor, pianista, profesor
Llugares de trabayu Viena
Trabayos destacaos Sinfonía n.º 8 (es) Traducir
Sinfonía n.º 9 (es) Traducir
Sinfonía n.º 3 (es) Traducir
Viaje de invierno (es) Traducir
Cuarteto de cuerda n.º 14 (es) Traducir
Ave Maria
Xéneru artísticu música clásica
Instrumentu musical pianu
violín
IMDb nm0006280
Cambiar los datos en Wikidata

Franz Peter Schubert (31 de xineru de 1797, Himmelpfortgrund (en) Traducir – 19 de payares de 1828, Viena) foi un compositor austriaco, consideráu'l introductor del romanticismu musical y la forma curtia carauterística pero, al empar, tamién continuador de la sonata clásica siguiendo'l modelu de Ludwig van Beethoven. Foi un gran compositor de lieder (curties composiciones pa voz y pianu, antecesor de la cantar moderna), lo mesmo que de música para pianu, de cámara y orquestal.[6]

Biografía

Schubert foi unu de los principales músicos austriacos que vivió a empiezos del sieglu XIX; foi l'únicu nacíu na que foi capital musical europea a finales del sieglu XVIII y principios del XIX: Viena. Vivió, trenta y un años, tiempu mientres el cual consiguió componer una obra musical escelente, de gran guapura ya inspiración. El so talentu creció a la solombra de Beethoven, a quien almiraba; morrió un añu dempués que'l so ídolu. Nun foi reconocíu en vida: dempués de la so muerte, el so arte empezó a conquistar almiradores. Escribió más de seiscientos lieder, de los cualos gran parte, dempués del so fallecimientu, quedaron inéditos.[7]

Infancia

La casa onde nació Franz Schubert, na actualidá'l nᵘ 54 de la cai Nussdorfer.

Fíu d'una familia humilde, foi'l docenu de catorce hermanos. Moraben nel barriu de Liechtental. El so padre yera un profesor d'escasos ingresos económicos.[8]

El so profesor de música decatóse llueu del so talentu y llegó a dici-y: «Nun tengo namás que enseña-y, el conocencia haber recibíu del bon home». A los once años entró como cantor na Capiya Imperial, y consiguió una beca que-y sufragó los estudios na escuela municipal de Stadkonvikt. Ellí foi alumnu d'Antonio Salieri y, gracies a la orquesta de la escuela, pa la qu'escribió les sos primeres sinfoníes, familiarizar cola obra de Franz Joseph Haydn y de Beethoven.[9]

Mocedá

A los catorce años empezó a crear el so primeres lieder, poemes musicalizados pa voz y pianu, y enantes de los dieciocho yá creara delles obres maestres, como Gretchen am Spinnrade, el primeru de los munchos lieder inspiraos en poemes de Goethe. A los diecinueve años escribiera yá más de doscientos cincuenta lieder.

Magar los sos talentos, el so padre pretendía qu'heredara'l so oficiu, lo que motivó l'enfrentamientu ente dambos y l'abandonu de la casa paterna.

Maduror

Fuera del llar y habiendo decidíu ganase la vida cola música, Schubert abellugar na casa de Franz von Schober.[10] Asina empezó'l pelegrinaxe. Nunca llogró caltenese namái coles sos composiciones y precisó de l'arrogancia d'amigos, que lo acoyíen nes sos respeutives cases. Schubert tampoco caltuvo una rellación duradera nin tuvo fíos, pero se adscribió a un círculu íntimu d'amigos que-y brindó munches prestos personales, amás de constituyir un públicu fiel y sensible al so arte.

Schubert nun consiguió estrenar nin publicar nenguna de les sos obres operístiques o orquestales. A lo sumo interpretáronse delles composiciones vocales o pianísticas nes célebres schubertiadas.

Nestos años Schubert contraxo sífilis.[11] Davezu pasó estrechura económica. Volvióse indixebrable de les sos gafes, que conformaron parte indisoluble de la so apariencia y acentuaron la so fisonomía cobarde.

Les schubertiadas

En Viena Schubert llevó una vida bohemia arrodiáu d'intelectuales, amiga de les tabiernes y de los ambientes populares, alloñáu de los salones y de la etiqueta nobiliaria. D'esta redolada procede'l famosu términu de schubertiadas: xuntes d'artistes de tolos ámbitos que formaben un círculu brilloso y animao dedicáu a la música y a la llectura.[12][13]

Últimos años

Mientres los sos últimos años escribió pieces maxistrales, frutu y reflexu de les sos esperiencies personales y siempres col sellu inconfundible d'una perenal inspiración melódica. Por casu, una tirante fondura marca la Wanderer-Fantasie, D. 760, pa pianu solu (1822) o'l ciclu de lieder La bella molinera (Die schöne Müllerin) (1823), estos postreros inspiraos en poemes de Wilhelm Müller. En 1824 escribiría La muerte y la doncella, unu de los sos cuartetos más conocíos, y yá escontra'l final de la so vida l'intensu dolor y l'aislamientu dexaron el so calquier nel Winterreise, D. 911, Op. 89 (1827), tamién con testos de W. Müller.

Entós daquella, Schubert tenía solamente trenta y un años y acababa de matriculase pa estudiar fuga. Pero una gonorrea,[14] complicada finalmente con una fiebre tifoideo, conducir a la muerte'l 19 de payares de 1828. Dicir de Schubert que diba tiempu yá «andaba pel mal camín», falar de la so afición al alcohol y la sensualidá que la llevó a tener rellaciones esporádiques–. Pero esa debilidá nun asombra de nenguna manera la figura d'un home que nos sos años de maduror carecía, según munchos biógrafos, de lo qu'anguaño llamaríamos trestornu bipolar.[15] Esto esplicaría que grandes obres quedaren incompletes ensin una razón esplícita.

El trenta d'ochobre de 1822 empezó'l so Sinfonía en si menor pero, tres dos movimientos nuna partitura d'orquesta curioso pasada a llimpiu, y d'empezar el terceru, abandonar. El manuscritu con dambos movimientos completos pasó a manes del so amigu, An. Hüttenbrenner, quien los caltuvo nun caxón mientres más de cuarenta años. En 1865 apurrir al direutor d'orquesta Johann von Herbeck, quien n'avientu d'esi mesmu añu dirixó en Viena l'estrenu de la obra incompleta.

Nun hai una conclusión a la cuestión sobre los motivos que conducieron a Schubert a dexala inconclusa; una posibilidá suxure que parte del manuscritu perdiérase. Tamién se suxurió que'l poderosu Entreactu en si menor de la música d'escena pa Rosamunda, de 1823, fora en realidá l'últimu movimientu sinfónicu. A favor d'esta tesis: les coincidencies n'orquestación con dambos movimientos esistentes, incluyíu l'agregu de los trés trombones incorporaos a la orquesta clásica convencional, según la tonalidá. Con too y con eso, la esplicación más creíble pa la crítica ye la que cuestiona'l maduror autorial pa completar dos movimientos más col mesmu altor y calidá espresiva de los previos. Asina, la obra queda tal como la conocemos güei: un dípticu asimétricu, pero equilibráu: primero un Allegro moderato, nel que se contraponen la tensión dramático inicial y la naturalidá llírica, siguíu d'un Andante con moto en mi mayor, plenu d'un solmenáu y tumultuoso vagabundeo, qu'algama a la fin el descansu nuna coda, que la so serenidá paez trescender el mundu.

Ediciones de la so música

La obra completa de Schubert publicar ente 1884 y 1897 na editorial Breitkopf & Härtel. Foi especialmente relevante, dientro d'esta, la edición de los cantares, encamentada al musicólogu y compositor Eusebius Mandyczewski, quien realizó un trabayu tan meticuloso qu'inda güei ye de referencia.[16]

Composiciones destacaes

El catálogu Deutsch

La numberación tradicional de les obres de Schubert foi sustituyida adulces pola catalogación que fizo l'eruditu Otto Erich Deutsch y publicáu per vegada primera nel añu 1951. La notación componer de la lletra D siguida por un númberu y, en dalgún casu, una lletra minúscula pa insertos o afayos posteriores. Por casu, la Sinfonía nᵘ 8 «Inacabada» o «Incompleta» lleva como númberu de catálogu D 759.

Obres vocales

Lieder

Schubert compunxo unes 600 cantares (lieder). Destaquen:

  • Margarita na rueca (Gretchen am Spinnrade), D 118, cantar sobre testu de Goethe (1814) Op. 2
  • Cerca del amáu (Nähe des Gelibten), D 162, cantar sobre testu de Goethe (1815) Op. 5
  • El rei de los elfos (Der Erlkönig), D 328, cantar sobre testu de Goethe (1815) Op. 1, 4 versiones
  • Pureza (Seligkeit), D 433 cantar sobre testu de Ludwig Hölty (1816)
  • La muerte y la doncella (Der Tod und das Mädchen), D 531, cantar sobre testu de Matthias Claudius (1816)
  • Ganimedes (Ganymed), D 544, cantar sobre testu de Goethe (1817) Op. 193
  • A la música (An die Musik), D 547, cantar sobre testu de Franz von Schober (1817) Op. 88, 2 versiones
  • La trucha (Die Forelle), D 550, cantar sobre testu de Christian Friedrich Daniel Schubart (1817) Op. 32
  • El fíu de les muses (Der Musensohn), D 764, cantar sobre testu de Goethe (1822) 2 versiones
  • Tu yes la paz (Du bis die Ruh), D 776, cantar sobre testu de Friedrich Rückert (1823) Op. 59
  • Rir y llorar (Lachen und Weinen), D 777, cantar sobre testu de Friedrich Rückert (1823) Op. 59
  • La bella molinera (Die schöne Müllerin), D 795, ciclu de cantares sobre poemes de Wilhelm Müller (1823) Op. 25
  • La novicia (Die junge Nonne), D 828, cantar sobre testu de Jac. Nic. Craigher (1825)
  • Ellens dritter Gesang ( Tercer cantar d'Elena), conocíu como “l'Ave María de Schubert”, D 839 de Walter Scott, traducíu por Adam Storck (1825)
  • Serenata de Cimbelino: “Escucha, escucha la calandria” (Ständchen) D 889 de Cymbelin de Shakespeare, traducíu por August von Schlegel (1826)
  • Viaxe d'iviernu (Winterreise), D 911, ciclu de cantares sobre poemes de W. Müller (1827) Op. 89
  • El cantar del cisne (Schwanengesang), D 957, ciclu de cantares sobre poemes de Rellstab, Heine y Seidl (1828)
Óperes
  • Claudine von Villa Bella (Claudine de Villa Bella, sobre testu de Johann Wolfgang von Goethe), Singspiel D 239 (compuestu en 1815; estrenada 26 d'abril de 1913 Viena)
  • Die Freunde von Salamanka (Los amigos de Salamanca, sobre testu de Johann Mayrhofer), Singspiel D 326 (compuestu finales de 1815; non estrenáu)
  • Die Zauberharfe (L'arpa máxica, sobre testu de Georg Gotthard Josef Edler von Hofmann), Zauberspiel con música D 644 (19 d'agostu de 1820 Viena, Theater an der Wien)
  • Die Zwillingsbrüder (Los hermanos ximielgos, sobre testu de Georg Gotthard Josef Edler von Hofmann) Singspiel D 647 (14 de xunu de 1820 Viena, Kärntnerthortheater)
  • Sakuntala (Sakontala) (testu de Johann Philipp Neumann basáu nel Kalidasa), Ópera D 701 (ochobre de 1820)
  • Alfonso und Estrella (Alfonso y Estrella, sobre testu de Franz von Schober) Ópera[17] D 732 (24 de xunu de 1854 Weimar)
  • Die Verschworenen (Los conxuraos, sobre testu d'Ignaz Vinzenz Franz Castelli basáu en Lisístrata d'Aristófanes) Singspiel D 787 (29 d'agostu de 1861 Frankfurt del Main como 'Die Verschworenen oder Der häusliche Krieg')
  • Fierrabras, sobre testu de Josef Kupelwieser basáu en Eginhard und Emma y el poema épicu La Chanson de Roland), ópera D 796 (6 de xineru de 1829 Viena, Gesellschaft der Musikfreunde [Obertura]; 7 de mayu de 1835 Viena, Theater in der Josefstadt [dellos númberos]; 9 de febreru de 1897 Karlsruhe)
  • Rosamunde, Fürstin von Zypern, sobre testu de Helmina von Chézy), Schauspiel con música D 797 (20 d'avientu de 1823 Viena, Theater an der Wien)
  • Der vierjährige Posten (testu de Karl Theodor Körner), Singspiel D 190 (23 de setiembre de 1896 Dresde)
  • Hai una opereta pastiche titulada Das Dreimäderlhaus (La casa de los trés mochaches), con música de Franz Schubert y arreglos del húngaru Heinrich Berté, estrenada en 1916.
Otra música vocal
  • Misa nᵘ 2 en sol mayor, D 167
  • Coru de los ánxeles (Chor der Engel) D 440
  • Misa nᵘ 5 nel bemol mayor, D 678 (Dos versiones)
  • Cantar de los espíritus sobre les agües (Gesang der Geister über dean Wassern), cantar pa coru y orquesta, D 714
  • Auf dem Wasser zu singen D 774
  • El pastor na roca (Der Hirt auf dem Felsen), cantata pa voz, clarinete y pianu.
  • Salve Regina

Obres de cámara y pa pianu

Música de cámara

  • Octeto, D. 803 (1824), en fa mayor pa clarinete, fagó, trompa, dos violinos, viola, violonchelu y contrabaxu (obra póstuma 166).
  • Quintetu de cuerda en do mayor, D 956 (obra póstuma 163).
  • Quintetu pa pianu y cuerdes na mayor, "La trucha" ("Die Forelle") D 667 (op. 114)
  • Cuartetu de cuerdes nᵘ 1, D 18 (en diverses tonalidaes).
  • Cuartetu de cuerdes nᵘ 13 en la menor Rosamunda D 804 (op. 29 n. 1)[18]
  • Cuartetu pa cuerda, nᵘ 14 en re menor "La muerte y la doncella", D. 810 (1824)
  • Sonata Arpeggione
  • Tríu nᵘ 1 en si bemol mayor, D 898 (op. 99) pa pianu, violín y violonchelu.
  • Tríu nᵘ 2 en mi bemol mayor, D 929, pa pianu, violín y violonchelu.

Música pa pianu

Sonates pa pianu
  • Sonata nᵘ 1 en mi mayor, D 157 (fragmentu)
  • Sonata nᵘ 6 en mi menor, D 566
  • Sonata nᵘ 7 en re bemol mayor, D. 567
  • Sonata nᵘ 13 na mayor, D 664 (op.120)
  • Sonata nᵘ 16 na menor, D 845 (op. 42)
  • Sonata nᵘ 17 en re mayor, D 850 (op. 53)
  • Sonata nᵘ 18 en sol mayor, D 894 (op. 78)
  • Sonata nᵘ 21 en si bemol mayor, D 960
Otres composiciones pa pianu
  • Fantasía del caminante (Fantasía Wanderer), en do mayor, pa pianu solu, D 760 (op. 15)
  • Seis Momentos musicales, D 780 (op. 94)
  • Cuatro impromptus, D 899 (op. 90)
  • Gran dúu pa pianu a cuatro manes, D 812.
  • Fantasía pa pianu a cuatro manes, en fa menor, D 940 (op. 103)
  • Trés Marches militares, D 733 (1818).
  • Rondó en La (Gran Rondó) pa pianu a cuatro manes, D 951.

Obres orquestales

Sinfoníes
  • Sinfonía nᵘ 1 en re mayor D 82 (1813)
  • Sinfonía nᵘ 2 en si bemol mayor D 125 (1815)
  • Sinfonía nᵘ 3 en re mayor D 200 (1815)
  • Sinfonía nᵘ 4 en do menor La tráxica D 417 (1816)
  • Sinfonía nᵘ 5 en si bemol mayor D 485 (1816)
  • Sinfonía nᵘ 6 en do mayor La pequeña D 589 (1818)
  • Sinfonía nᵘ 7 en mi mayor D 729 (1821)
  • Sinfonía nᵘ 8 en si menor Inacabada (tamién llamada Inconclusa o Incompleta D 759 (1822)
  • Sinfonía nᵘ 9 en do mayor La grande (1825-1828)
  • Sinfonía nᵘ 10 en re mayor La postrera D 936a
Obertures
  • Obertura Rosamunda princesa de Xipre, música incidental (1823)
  • Obertura "nel estilu italianu" en do mayor
  • Obertura Alfonso y Estrella

Ver tamién

  • Obres de Franz Schubert
  • George Grove
  • Arthur Sullivan

Referencies

  1. ↑ URL de la referencia: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Franz_Schubert.
  2. 1 2 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  3. ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  4. ↑ URL de la referencia: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Franz_Schubert. Data de consulta: 21 xunu 2023.
  5. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  6. ↑ «Franz Schubert, Austria 1797-1828». Consultáu'l 16 d'abril de 2008. «Compositor austriacu que les sos cantares (lieder) tán ente les obres maestres d'esti xéneru, y que los sos trabayos instrumentales son una ponte ente'l clasicismu y el romanticismu del sieglu XIX. Nació en Lichtenthal, cerca de Viena'l 31 de xineru de 1797. Fíu d'un párrocu maestru d'escuela, entró nel coru de neños de la Capiya Imperial en 1808 y empezó a estudiar en Konvikt, una escuela pa cantantes de la corte, en que la so orquesta tocaba'l violín.»
  7. ↑ «Franz Schubert 1797-1828 (IES Adaja)». Consultáu'l 17 d'abril de 2008.
  8. ↑ «Grandes compositores clásicos:Franz Schubert». Consultáu'l 15 d'abril de 2008. «De neñu vivía nun barriu humilde llamáu Liechtental, onde'l so padre exercía de párrocu y maestru.»
  9. ↑ «Biografía de Franz Schubert». Consultáu'l 16 d'abril de 2008. «A los once años d'edá foi almitíu na capiya imperial de Viena como miembru del coru y alumnu del Stadtkonvikt, institución ésta na que tuvo como maestru al compositor Antonio Salieri...»
  10. ↑ «Franz Schubert: un compositor clásicu». Consultáu'l 17 d'abril de 2008. «L'añu 1815 foi'l periodu más prolíficu; en 1816 la so suerte camudó de secute. Cierta vegada, Spaun sorprender na composición de Erlkönig (D.328, publicáu como'l Opus 1). Unes poques selmanes dempués Von Schober, daqué fuñe, escuchara fragmentos de Schubert na casa de Spaun, foi visitar al compositor y propúnxo-y abandonar la so vida d'escuela y da-y la llibertá pa prauticar el so arte en paz.»
  11. ↑ «Franz Schubert (1797-1828)». Consultáu'l 17 d'abril de 2008. «Entós daquella, Schubert tenía solamente 31 años y acababa de matriculase pa estudiar fuga. Pero la enfermedá, complicada finalmente con crisis tifoidees, conducir a la muerte'l diecinueve de payares de 1828, ensin que tuviera tiempu p'averase al so almiráu Beethoven.»
  12. ↑ «Franz Schubert, Taller 54». Consultáu'l 16 d'abril de 2008.
  13. ↑ «Schubert: Música a la máxima potencia». Consultáu'l 16 d'abril de 2008.
  14. ↑ Pola sintomatoloxía, paez que se trataba d'esta enfermedá, anque nun hai nengún documentu que lu confirme.
  15. ↑ Tal que s'esplica nel llibru Vida de Schubert, de Christopher H. Gibbs.
  16. ↑ CLIVE, Peter: Schubert and His World: A Biographical Dictionary, 1997, páx. 125. ISBN 0-19-816582-X.
  17. ↑ «[ Franz Schubert, Austria 1797-1828]». Consultáu'l 16 d'abril de 2008.
  18. ↑ El cuartetu nᵘ 13 ye l'únicu publicáu en vida del compositor.

Bibliografía

  • Massin, Brigitte (2000). Turner: Franz Schubert. Biografía y obra.. Zecchini Editore, páx. 2000. ISBN 9788475063355. Consultáu'l 22 d'abril de 2011.
  • Rastelli, Anna (2005). Amata Vienna. Personaggi, storie y disgressioni fantastiche sulla vita di Franz Schubert (n'Italianu). Zecchini Editore, páx. 164. ISBN 9788887203363.

Enllaces esternos

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.