Francesc Pi i Margall
Diputáu nes Cortes 13 xunu 1901 - 29 payares 1901 ← Mariano Vilallonga e Ibarra - Rafael Coderch i Serra → Distritu: Figueres Diputáu nes Cortes 18 mayu 1899 - 24 abril 1901 Distritu: Tarragona Diputáu nes Cortes 3 abril 1893 - 26 mayu 1895 Distritu: Madrid (es) Diputáu nes Cortes 1r marzu 1893 - 26 xunu 1893 ← Pablo Turull (es) - Timoteo Bustillo López → Distritu: Sabadell Diputáu nes Cortes 1r marzu 1891 - 5 xineru 1893 Distritu: València jefe de Estado de España (es) 11 xunu 1873 - 18 xunetu 1873 presidente del Poder Ejecutivo (es) 11 xunu 1873 - 18 xunetu 1873 ← Estanisláu Figueras - Nicolás Salmerón y García → Diputáu nel Congresu de los Diputaos d'España 19 febreru 1869 - 8 xineru 1874 Distritu: Barcelona conceyal del Conceyu de Madrid
Vida
Nacimientu	Barcelona[1], 29 d'abril de 1824[2]
Nacionalidá	España
Muerte	Madrid[1], 29 de payares de 1901[2] (77 años)
Sepultura	Cementerio Civil de Madrid (es) [3]
Familia
Casáu con	Petra Arsuaga Goicoechea (1854 – 1901)[4]
Fíos/es	Francisco Pi y Arsuaga (es) Joaquín Pi y Arsuaga (es)
Hermanos/es	Joaquín Pi y Margall (es)
Estudios
Estudios	Universidá de Barcelona
Llingües falaes	esperantu catalán castellanu[5]
Oficiu	políticu, filósofu, historiador, escritor, xurista, esperantista, abogáu, economista, periodista, ministru
Llugares de trabayu	Madrid
Creencies
Partíu políticu	Partido Republicano Democrático Federal (es) (dende 1868) Partido Democrático (es) (hasta 1868)

Francesc Pi i Margall^[6] (29 d'abril de 1824, Barcelona – 29 de payares de 1901, Madrid) foi un líder políticu, cimeru presidente de la Primer República Española^[7], segundu mandatariu nesta dómina. Lo acertao de la so crítica a los gobiernos y al réxime y el cumplimentu de les sos previsiones, quedó patente nel conflictu escontra Cuba y la guerra escontra Estaos Xuníos. Pi i Margall foi l'únicu en defender primero l'autonomía, y más tarde, la dixebra de Cuba d'España, y opúnxose sobre manera a la guerra con Estaos Xuníos. Tamién foi un gran escritor, llegando a espublizar numberoses obres, incluso de les censuraes tres el golpe d'Estáu de Manuel Pavía.

Pi i Margall, foi fíu d'un obreru testil, ñacíu en Barcelona en 1824. En 1831 entama la so triyadura nel seminariu, u alquier la so afición poles humanidaes, y de mou especial, poles llingües clásiques, terminándolu en 1837 pa matriculase na Facultá de Drechu. En 1847 tresllada la so residencia a Madrid, doctorándose en lleis. Nesta etapa entama a collaborar na prensa escribiendo pa la revista El Renacimiento, y tamién na crítica teatral, escribiendo nel periódicu El Correo, que sofre'l so pesllamientu coincidiendo col primer artículu de Margall. Esta circunstancia oblíga-y a xurdir una nueva fonte d'ingresos, aprofitando trabayar nuna sucursal de la banca catalana Martí. Ente tanto, termina la inconclusa obra de Piferrer, Recuerdos y bellezas de España, na que termina'l volume dedicáu a Cataluña, fai la parte de Granada y de los apartaos sobro Sevilla. Darréu arribó a Madrid, afáyase al Partíu Demócrata, destacando pelos fechos revolucionarios de xunetu de 1854. Esi mesmu añu espubliza La Reacción y la revolución, obra na qu'espón el so pensamientu políticu, y au s'aprecien les influencies d'autores como Herder, Proudhon y Hegel, ente otros. En 1856 fundó la revista La Razón, qu'al trunfar el golpe moderáu d'O'Donnell, ye clausurada, escorriendo a Vergara (Gipuzkoa), hasta mediaos de 1857, momentu nel que gracies a María Rivero, torna a Madrid pa entrar na redaición del periódicu demócrata La Discusión, del que con ún intervalu pa collaborar nel bufete d'Estanislau Figueras, llega en 1864 a ser el so direutor.

Tres los sucesos del cuartel de San Gil (en 1866), refúxase en París, u sigue dalgunos cursos na so universidá, y torna les obres básiques de Proudhon. Desendolca la so creencia na revolución forzosa, movimientu qu'inspiráu nel aprófitu federalista, asentaríase sobro la llibertá de los pactos como sustitutos del conceutu d'autoridá. Trunfante La Gloriosa, torna del so exiliu parisín entamáu tres los socesos de xunu de 1866. Ye elixíu diputáu por Barcelona, y forma parte de les Corte, que redauten la Constitución de 1869. Al mesmu tiempu perfílase como'l líder del Partíu Republicanu Federalista, nel qu'algama la so xefatura en marzu de 1870, direición que pierde por disputes internes sobro la Comuna de París. Dende'l so escañu destacó pola defensa de los derechos individuales que, según entendía, nun podíen constituyir materia llexislable; pol derrocamientu de la monarquía y l'establecimientu nel so llar d'una República Federal.

Cuando en febreru de 1873 constitúyese'l primer gobiernu de la Primer República, el so presidente, Estanislau Figueras, llámalu pa que s'encargue de la cartera de Gobernación, ministeriu dende'l qu'hebo de contener el movimientu cantonalista^[8]. Dimitió Figueras poco dempués, y accede al poder, l'11 de xunu, con un ampliu plan de reformes que contemplara ente otros proyeutos, la redaición d'una nueva llei fundamental, formalizar la separación ente Ilesia y Estáu, reorganizar l'Exércitu, reducir la xornada llaboral a 9 hores y regular el trabayu de los neños: les sos midíes de gobiernu nin siquiera llegaran a esbozase, darréu que'l 18 de xunetu dimitió, non solo desbordáu polos acontecimientos qu'España vivió, sinón fustigáu pol ala más intransixente del so partíu (abandonu de los escaños parllamentarios federalistes más radicales). Ye nesti periodu, cuando diz la so famosa frase:

"Les convicciones polítiques son como la virxinidá: una vegada perdíes, nun tornen a recobrase"

– Francesc Pi i Margall

Una vegada terminada la República, en 1874, retírase de la política, a la que nun tornaría hasta diez años dempués, nel qu'e consigue acta de diputáu, escañu que renueva en 1886, 1891 y 1893. Nesa dómina, amás d'escribir los sos llibros, La República y Las Nacionalidades, escribió obres lliteraries del calter de don Juan Tenorio. Tamién asiste a la división del so partíu (Figueras, Ruiz Zorrilla, Castelar, Almirall), con unos restos qu'a dures penes consigue caltener fiel al so pensamientu federalista, ideariu que se renueva nel proyeutu de constitución federal aprobáu en Zaragoza en 1883, y más en 1894, cola espublización del Programa del Partíu Federal. Tola so vida, hasta la so muerte, Pi desendólcase ente la política más tresparente, les sos idees federalistes y l'arte d'escribir, nel que sofriera milenta vegaes la censura (Historia de la Pintura en España o Estudios sobre la Edad Media, ente otros). En 1890 fundó en Madrid otru selmanariu, El Nuevo Régimen, permolestu pal poder, al constituyise tribuna favorecedora del dixebramientu de Cuba. Muerre'l 29 de payares de 1901 en Madrid a los setenta y siete años.

Recuerdos y Bellezas de España, llibru entamáu por Piferrer y termináu por él

Obres de Pi i Margall

• Recuerdos y Bellezas de España, non conocíu.
• La España Pintoresca, 1841.
• Historia de la Pintura en España, 1851. (Censuráu).
• Estudios de la Edad Media, 1851. Espublizáu per primer vegada en 1873 (Censuráu).
• El eco de la revolución, 1854.
• La reacción y la revolución, 1855.
• Declaración de los trenta, 1864.
• La República de 1873, 1874.
• Joyas literarias, 1876.
• Las nacionalidades, 1877.
• Historia General de América, 1878.
• La Federación, 1880.
• Observaciones sobre el carácter de Don Juan Tenorio, 1884.
• Las luchas de nuestros días, 1884.(Censuráu).
• Primeros diálogos, ensin datar.
• Amadéu de Saboya, ensin datar.
• Programa del Partido Federal, 1894.

Referencies

Enllaces esternos