Les fases llunares (o fases de la Lluna) referir al cambéu aparente de la parte visible allumada del satélite por cuenta del so camudo de posición al respeutive de la Tierra y el Sol. El ciclu completu, denomináu llunación, ye de 29,5 díes, mientres el cual la lluna pasa la nueva fase, cuando la so porción allumada visible vuelve aumentar gradualmente hasta que, dos selmanes dempués, asoceda la luna llena y, alredor de los dos selmanes siguientes, vuelva de nuevu a menguar y el satélite ente nuevamente na nueva fase.

De xemes en cuando asocede una perfecta alliniación ente'l Sol, la Tierra y la Lluna, lo que da llugar a los eclíss. Un eclís solar asocedi cuando la Lluna pasa per delantre del discu solar, y solo puede asoceder en lluna nueva, ente que un eclís llunar asocedi cuando la Lluna pasa al traviés de la solombra de la Tierra, que solo puede asoceder en lluna llena. Esta transición ente les fases utilizóse pa midir el tiempu, polo que munchos calendarios llunares fueron creaos basándose nel ciclu llunar.

Considerancies iniciales

Lluna creciente vista mientres el día, dende'l hemisferiu sur.

Por cuenta de que la lluna completa una órbita alredor de la Tierra cada 27 1/3 díes, que constitúi'l mes sideral, la so posición camuda de cutio. Amás, el nuesu satélite natural nun tien lluz propio, polo que la so parte brillosu deber al reflexu de la lluz solar. En cualquier momentu, la metá de la superficie llunar ta allumada pol sol, por ser un cuerpu más o menos esféricu, pero la fracción allumada que puede reparase dende la Tierra sufre variaciones continues.^[1]

Sicasí, el tiempu que la Lluna tien pa pasar pola mesma fase ye de 29,5 díes, conocíos como mes sinódico, que tien el mesmu periodu d'una llunación. Esto atribúyese al fechu de que, coles mesmes que la lluna muévese alredor de la tierra, dambos xiren alredor del Sol. Una vegada que les fases determinar pola posición d'estos trés astros, el cambéu na posición causa que la lluna tenga que realizar pocu más qu'una revolución pa llograr la mesma posición en rellación al planeta y al Sol.^[2]

A midida que realiza la so órbita, la Lluna mover nun permediu de 13° escontra l'este na esfera celeste a cada intervalu d'un día. Esto implica que, a partir de la nueva lluna, el satélite va quedar cada vez más distante del Sol, volviéndose más prominente a la lluna llena, cuando s'atopa frente al Sol. Más tarde, la Lluna aparentemente avérase al Sol, hasta qu'asocede la lluna nueva. La posición y l'horariu en que la lluna alzar nel horizonte Empobine varia de forma continua, principalmente por cuenta del enclín de la órbita llunar, que ye más de 5° a la llinia ecuatorial que, de la mesma, ta inclinada más de 23° con rellación a la eclíptica.^[3]

Órbita de la Lluna y fases vistes dende'l hemisferiu norte de la Tierra.

Simulación de les fases de la Lluna vistes dende'l hemisferiu norte. L'aparente avalumbu de la Lluna conozse como llibración.

Simulación de les fases de la Lluna vistes dende'l hemisferiu sur de la Tierra.

Diagrama que representa la posición de la Lluna y les sos respeutives fases (vistes dende l'hemisferiu norte). De primeres ta la lluna nueva. Tenga en cuenta que, a la fin, lo destacao en verde representa la porción de la órbita de más que la Lluna tien que realizar pa llegar de nuevu a la fase nueva, debíu al movimientu de los dos astros alredor del Sol.

Fases

Al realizar la so trayeutoria, hai un cambéu gradual de fases, estremaes en cuatro etapes principales. Mientres la lluna nueva, el nuesu satélite natural nun s'alluma cola so cara totalmente centrada na Tierra, de forma que se fai imposible la so observación. Unos quince hores más tarde, ye posible, pero desaxeradamente difícil, ver un pequeñu cantu de la superficie llunar allumáu. A midida que trescurren los díes, la parte allumada aumenta dexando tamién la visualización de la solombra en munchos cráteres y cadenes montascoses. Cuando la fracción allumada ye pequeña, puede vese una débil rellumada del llau escuru de la lluna. Esta lluminosidá ye la lluz cinérea, la resultancia de la lluz solar reflexada pola Tierra llegando a la superficie llunar y tornando como una débil rellumada.^[4][5][6]

Vista de la delgada lluna creciente, na que puede apreciase la lluz cinérea (lluz que dexa ver el llau escuru de la Lluna).

Alredor d'una selmana dempués de la lluna nueva, la metá del discu llunar atópase allumada, caracterizando'l cuartu creciente. Nesti periodu, el satélite ye visible al atapecer. Conforme la Lluna realiza la so órbita, aumenta la porción allumada, de cuenta que la solombra proyeutada de múltiples cráteres na so rexón sur queden n'evidencia per mediu de telescopios. Dos selmanes dempués de la lluna nueva, tol discu apaez allumáu, caracterizando, poro, la lluna llena. El satélite, por tar en posición opuesta al Sol apaez nel horizonte al este cuasi coles mesmes del atapecer.^[4][5][6]

Cuando la lluna llena pasa cerca del perigeo (el puntu de la órbita llunar más cercanu), hai una superluna na que la so diámetru angular y el so rellumu son mayores comparaes promedialmente.^[4][5][6] Debíu al accidentáu relieve llunar, la rexón del terminador (la transición ente la parte visible y oculta de la lluna) tien un rellumu más baxu por cuenta de les solombres proyeutaes pelos montes y cráteres. D'esta miente, el rellumu de la media lluna nun ye la metá de la lluna llena, sinón solo una décima parte d'esto. Amás, les carauterístiques llunares faen que'l cuartu creciente seya llixeramente más brillosu que'l cuartu menguante.^[7]

De siguío, el discu llunar vuelve presentar amenorgamientu d'área allumada día tres día, hasta siete díes dempués de la lluna llena, asocede'l cuartu menguante, nel discu allumar de nuevu a la metá. La Lluna, de siguío, faise visible solo mientres la mañana. A lo último, la parte visible mengua hasta tornase nula, volviendo poro, a fase nueva.^[4][5][6]

Descripción de les fases

• Fase nᵘ1: Lluna nueva , tamién llamada Lluna nueva astronómica o Lluna negra, correspuende a la Lluna nueva real; esta fase de la Lluna de normal ye imposible vela a güeyu yá que s'atopa oculta tres la rellumada solar, solo ye posible reparala cuando asocede un eclís total de Sol, que soceden namái mientres esta fase llunar. Acaldía que pasa dempués d'esta fase, el llume de la lluna ye cada vez mayor. Na lluna nueva, la lluna percuerre ente 0 y 45 graos de la so órbita.
• Fase nᵘ2: Lluna creciente, correspuende a la Lluna nueva tradicional y ye la primer apaición de la Lluna nel cielu, 3 o 4 díes dempués de producise la "Lluna nueva". Esta fase de la lluna puede ser vista mientres gran parte del día y por una pequeñu porción de la nueche, una vegada yá despintáu'l sol, xusto percima del tapecer entá restante. Tien forma de pequeña gadaña o cuernu. Nel hemisferiu norte, el llau derechu de la lluna apaez allumáu ente que nel hemisferiu sur apaez allumáu'l llau esquierdu d'esta. El llume d'esta fase llunar pue ser ente 10 % a 23 %. Nel hemisferiu norte, la lluna creciente con mayor altitú dar ente los meses d'abril y mayu, y la de menor altitú ente ochobre y payares, ente que nel hemisferiu sur tou ye al aviesu. Tien el so orto (salida del astru nel horizonte) aproximao a les 9 h, la so cenit (puntu más altu d'un astru nel horizonte) ye aproximao a les 15 h y la so ocaso (puesta d'un astru nel horizonte) a les 21 h. Recibe'l nome de lluna creciente porque la porción allumada de la lluna ye cada vez mayor col pasu de los díes. Na lluna creciente, la lluna percuerre ente 45 y 90 graos de la so órbita.
• Fase nᵘ3: Cuartu creciente, Esta fase llunar dase cuatro díes dempués de la Lluna creciente. Nesta fase de la lluna, el 50 % de la so cara visible ye allumada pol sol, polo que la lluna amuesa, nel hemisferiu norte, la metá derecha allumada y la metá izquierda escura, y nel hemisferiu sur amuesa la metá derecha escura y la metá izquierda allumada. Nel hemisferiu norte, el cuartu creciente más altu del añu dar nel mes de marzu y el más baxu nel mes de setiembre. Nel hemisferiu sur el cuartu creciente más baxu dar nel mes de marzu ente que'l más altu, en setiembre. En poques pallabres, el cuartu creciente más alto dase nel entamu de la primavera y el más baxu na seronda, tantu nel hemisferiu norte como nel hemisferiu sur. Esta fase llunar ye visible na metá del día n'otra metá de la nueche polo que tien la so orto aproximao a les 12 h, la so cenit tener a les 18 h y la so ocaso a les 00;00 h. Nel cuartu creciente, la lluna percuerre ente 90 y 135 graos de la so órbita.
• Fase nᵘ4: Lluna xibosa creciente, una vegada yá pasada la fase del cuartu creciente, la Lluna va tomando progresivamente día tres día, una forma convexa per dambos llaos na so parte lluminosa, perdiendo esi llau rectu que tenía mientres la fase anterior (Lluna nᵘ3).
• Fase nᵘ5: Lluna llena (o plenilluniu), ye cuando'l cuéncanu de la parte lluminosa de la Lluna llogra trate la totalidá d'unes de les sos cara hasta formar un círculu. El so orto ye aproximao a les 6:00 h p. m., el cenit algamar aproximao mientres la medianueche y despíntase cerca de les 6:00 de la mañana. La Lluna Llena vien marcar xusto la metá del mes llunar (14 díes, 18 hores, 21 minutos 36 segundos).
• Fase nᵘ6: Lluna xibosa menguante, pasada yá la fase correspondiente a la Lluna llena, la parte lluminosa de la Lluna va empezar a menguar col correr de los díes, tomando asina de nuevu (igual que la Lluna nᵘ4) una apariencia d'una Lluna cóncava (xibosa) esta vegada na so fase decreciente.
• Fase nᵘ7: Cuartu menguante, esautamente igual que'l cuartu creciente, pero en sentíu contrariu. Amás, tien la so cara a les 12 de la medianueche, algama'l cenit nel cielu a les 6 de la mañana y la so ocaso producir a les 12 del mediudía, esto ye, esta fase llunar correspuende al periodu de díes mientres el cual ye posible reparar a la Lluna nel cielu mientres les hores de la mañana.
• Fase nᵘ8: Lluna menguante, conocida tamién como "creciente menguante" o "Lluna vieya" (esti últimu términu pocu conocíu) yá que ye idéntica a la Lluna nueva visible, pero en sentíu opuestu. La Lluna menguante solo ye posible vela de madrugada, escontra'l este, xusto percima de l'aurora o l'alba y primero que sala'l Sol. Tien apariencia de pequeña gadaña.
• Fase nᵘ9: Lluna negra, correspuende a la última fase visible de la Lluna dende la Tierra, empezando asina, de nuevu, otru ciclu de fases llunares.

El tiempu trescurríu ente dos novilunios llámase mes llunar o mes sinódico y ye de 29,53 díes solares medios, lo que ye lo mesmo dicir: 29 díes, 12 hores, 43 minutos y 12 segundos. Les fases de la Lluna tienen muncha rellación col establecimientu del calendariu y los sos distintos periodos como selmana y mes. Les fases llunares constitúin la base del calendariu musulmán y xudíu, ente otros.

Nome	Hemisferiu Norte	Hemisferiu Sur	Parte visible de la Lluna	Periodu visible
Lluna nueva			0-2%	Non visible
Lluna creciente o creciente cóncava			Norte: 3-34% (derecha) Sur: 3-34% (esquierda)	Pela tarde y pocu dempués de la puesta del sol
Cuartu creciente			Norte: 35-65% (derecha) Sur: 35-65% (esquierda)	Pela tarde y na primer metá de la nueche
Lluna creciente convexa o creciente xibosa			Norte: 66-96% (derecha) Sur: 66-96% (esquierda)	Pela tarde, gran parte de la nueche
Luna Llena			97-100%	Tola nueche
Lluna menguante convexa o menguante xibosa			Norte: 96-66% (esquierda) Sur: 96-66% (derecha)	Gran parte de la nueche, empiezu de la mañana
Cuartu menguante			Norte: 65-35% (esquierda) Sur: 65-35% (derecha)	Madrugada y de mañana
Lluna menguante o menguante cóncava			Norte: 34-3% (esquierda) Sur: 34-3% (derecha)	Fin de la madrugada y de mañana

Eclises

Secuencia de la Lluna nun eclís llunar

La Lluna pasa siempres ente la Tierra y el Sol y darréu tras de la Tierra pa realizar la so órbita. Sicasí, los eclíss son eventos pocu frecuentes. Esto asocede porque la órbita de la Lluna ta inclinada un pocu más del 5° al planu de rotación de la Tierra, de forma que los astros na mayoría de les vegaes nun s'allinien de forma necesaria como por qu'asoceda el fenómenu. Esta alliniación tamién llamada sizigia asocede solamente cuando la Lluna ta cerca del manera llunar mientres la fase nueva o llena.^[8][9]

D'esta forma, mientres la nueva fase, puede haber un eclís solar, nel cual la Lluna pasa direutamente delantre del discu solar y proyeuta una solombra sobre la superficie de la Tierra. Cuando se repara'l discu dafechu cubiertu asocede un eclís total, ente que si solamente una parte del discu fuera bloquiada asocede un eclís parcial. Tamién ta l'eclís anular, nel que'l tamañu aparente de la Lluna ye menor que'l discu solar. Per otru llau, mientres la lluna llena, la lluna puede enfusar na solombra de la Tierra, de forma qu'asocede un eclís llunar. Entós la Lluna, mientres totalidá del eclís, adquier un color acoloratáu en función de la lluz tremao pola atmósfera terrestre.^[9]

Influencia cultural

La delgada lluna creciente dempués de la nueva marca l'empiezu d'un mes llunar en calendarios qu'utilicen el satélite como referencia.

El cambéu de les fases de la lluna, que'l so ciclu tarda ente 29 y 30 díes ye unu de los eventos regulares más evidentes que dexen el marcáu del tiempu. Posiblemente, dende'l Paleolíticu, les comunidaes humanes utilizaron el tiempu de la lluna llena, por cuenta del so rellumu, pa faer salíes nocherniegues. Los grupos de pescadores utilizaron les marees como momentu determinante pa una bona pesca. Asina, el ciclu llunar tien un significáu importante no que respecta al marcáu d'intervalos de tiempu, y les fases marquen periodos de vacaciones y rituales.^[10]

Los calendarios llunares fueron llargamente utilizaos nel mundu antiguu, tantu polos babilonios como los exipcios.^[11] El mes d'alredor de 30 díes ye un aproximamientu del ciclu llunar. Sicasí, en dalgunos países islámicos, inda utilicen oficialmente'l calendariu islámicu, que'l so añu tien doce meses. Sicasí, cada mes tien esautamente un ciclu llunar, qu'empieza cuando la lluna creciente ye columbrada pocu dempués de la lluna nueva. Arriendes d'ello, l'añu islámicu ye once díes más curtiu que l'añu trópicu, utilizáu nel calendariu gregorianu.^[12]

Lluna llena naciendo sobre los montes

La mayor parte de les lleendes mitolóxiques de civilizaciones inclúin referencies al satélite natural terrestre. Na mitoloxía griega hai tres dioses acomuñaos a la Lluna: Artemisa, acomuñada cola lluna creciente, Selene, venceyada a la lluna lleno y menguante y Hécate pa les fases menguante y nuevo. Pa los romanos, la lluna yera acomuñada con Diana, proteutora de la caza y de la nueche. Na mitoloxía tupí-guaraní la Lluna yera representada pola diosa Jaci. Inclusive nes cultures onde'l satélite nun tien personalidá divina, la lluna exerz influencia sobre les sos creencies, en función del so ciclu de continua renovación. Inclusive nes cultures onde la Lluna nun ta representada poles deidaes personificaes, les sos fases son acomuñaes a ciclos de bayura, miseria, vida, muerte y renacencia.^[13]

D'alcuerdu a la cultura popular, les fases del satélite tienen influencia, por casu, nel momentu de la llantadera y la collecha, la crecedera del pelo, na xestación y nel partu. La última creencia ye motivada pol fechu de que la duración del ciclu llunar ye similar al ciclu menstrual femenín. Sicasí, nun hai evidencia científica que sofite estes supersticiones. La Lluna tamién tien participación en delles lleendes folklóricas ente los cualos una de les más famoses ye'l home llobu, un home que, en nueches de lluna llena, convertir nun llobu y va a la caza de carne humano.^[13]

Identificación de les fases creciente y menguante

Hai qu'esclariar que'l periodu de fases crecientes de la Lluna empieza cola Lluna Nueva Visible, la primer apaición de la Lluna nel cielu, que produzse d'unu a trés díes depués d'asoceder la Lluna Nueva Astronómica o Lluna Nueva real y remata esti periodu un día antes d'asoceder la Lluna Llena. El periodu de fases menguantes empieza un día dempués de la Lluna Llena y va terminar cola fase de Lluna Vieya (la fase inversa a Lluna Nueva Visible) la cual asocede un día antes de la Lluna Nueva Astronómica.

La semeyanza na apariencia na parte lluminosa de delles fases empresta munches vegaes pal tracamundiu... ye avezáu que'l güeyu ensin entrenar nesti sentíu, nun sepa estremar con namái ver a güeyu ente'l cuartu creciente y el cuartu menguante por solo mentar un exemplu.

Ver tamién

• Astronomía
• Mecánica celeste

Referencies

Bibliografía

• Buick, Tony; Philip Pugh (2011). How to Photograph the Moon and Planets with Your Digital Camera, 2 (n'inglés), Springer, páx. 366. ISBN 978-1-4419-5827-3.

• Kelley, David H.; A.F. Aveni,Eugene F. Milone (2011). Exploring Ancient Skies A Survey of Ancient and Cultural Astronomy, 2 (n'inglés), Springer, páx. 639. ISBN 978-1-4419-7624-6.

• Kutner, Marc L. (2003). Astronomy A Physical Perspective, 2 (n'inglés), Cambridge University Press, páx. 582. ISBN 0-521-82196-7.

• Lynch, Mike (2007). Texas Starwatch The Essential Guide to Our Night Sky (en portugués). Voyageur Press, páx. 160. ISBN 978-0-7603-2843-9.

• Naylor, John (2002). Out of the Blue A 24-Hour Skywatcher's Guide (en portugués). Cambridge University Press, páx. 360. ISBN 0-521-80925-8.

• Ruggles, Clive L. N. (2005). Ancient Astronomy An Encyclopedia of Cosmologies and Myth (n'inglés). ABC-CLIO, páx. 518. ISBN 1-85109-477-6.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Fase llunar.
• Zênite (portugués) Descripción de les fases de la Lluna

• lluna Videu de la Lluna camudando de fases
• Calendariu llunar perpetuu - Fases Llunares
• Calendariu llunar pa diversos llugares nel mundu (n'inglés) por Evolutio Rodurago
• Fase llunar actual
• Tabla de Fases llunares de 2001 a 2020
• Amplia información sobre la Lluna, feches, salíes y puestes de la Lluna, etc
• Esta obra remanez de la traducción total y ampliada de Fases da Lua de Wikipedia - portugués, concretamente d'esta versión, espublizada polos sos editores baxo la Llicencia de documentación llibre de GNU y la Llicencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.