 Esparza de Salazar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Comunidá foral |  Navarra | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
| Alcalde d'Esparza de Salazar | Gregorio Beaumont Esandi | ||||
| Nome oficial |
Esparza de Salazar (es)[1] Espartza Zaraitzu (eu)[2] | ||||
| Nome llocal | Esparza de Salazar, Espartza Zaraitzu (mul) | ||||
| Códigu postal |
31453 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 42°51′38″N 1°05′33″W / 42.86048584°N 1.09255169°O | ||||
  Esparza de Salazar Esparza de Salazar (España) | |||||
| Superficie | 26.92 km² | ||||
| Altitú | 697 m | ||||
| Llenda con | |||||
| Demografía | |||||
| Población |
74 hab. (2023) - 40 homes (2019) - 34 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0.01% de Navarra 0% de España | ||||
| Densidá | 2,75 hab/km² | ||||
 | |||||
Esparza de Salazar (n'euskera y de forma cooficial Espartza Zaraitzu) ye una villa y un conceyu español de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na Merindad de Sangüesa, nel valle de Salazar y a 78 km. de la capital de la comunidá, Pamplona. La so población ye de 74 habitantes (2023)[3][4].
Topónimu
La llocalidá denominóse oficialmente de forma tradicional Esparza, anque de forma informal solía llamáse-y Esparza de Salazar pa estremala de la otra llocalidá homónima esistente en Navarra, Esparza del conceyu de Galar. Na década de 1990 adoptóse finalmente la denominación oficial de Esparza de Salazar. D'últimes en 2006 adoptóse oficialmente la denominación billingüe Esparza de Salazar/Espartza Zaraitzu. Espartza ye como se pronuncia'l nome en llingua vasca y Zaraitzu ye'l nome vascu del Valle de Salazar.
El nome Esparza paez provenir del euskera una y bones les dos llocalidaes navarres denominaes Esparza tán na zona históricamente vascófona de Navarra y la terminación -tza (el nome vascu de los pueblos ye Espartza) suel ser un sufixu abundancial bien habitual nesta llingua. Sicasí, nun ta tan claro cual ye'l significáu del términu espar del que supuestamente'l topónimu indicaría gran bayura. Propunxéronse delles etimoloxíes: espartzu (espartu), ezpara (tabán) y espar (pallabra local que denomina a la estaca que s'utiliza pa suxetar les vides).
Esiste tamién una llocalidá llamada Esparza en Costa Rica.[5] Esti homónimu deber a que'l 1 d'avientu de 1573 el rei Felipe II otorgar a Diego de Artieda, nativu d'Esparza de Salazar, el cargu de gobernador. En 1591 este muerre depués de 14 años d'entrega a los entamos coloniales costarricenses, dexando'l legáu del nome de la so ciudá natal.
Símbolos
Escudu
L'escudu d'armes de la villa d'Esparza de Salazar tien el siguiente blasón:
Trai de gules y un llobu de sable coles uñes doraes, que tien trevesáu na boca un corderu de plata colos cuernos doraos.
Correspuende esti blasón al valle de Salazar como tal y a caúna de les villes que la compón en particular.[6]
Xeografía física
Situación
La llocalidá de Espaza de Salazar ta asitiada en partir Nordeste de la Comunidá Foral de Navarra y central del valle pirénaico de Salazar, a una altitú de 705-900 msnm. El so términu municipal tien una superficie de 26,918 km² y llinda al norte colos conceyos de Jaurrieta y Oronz, al este col de Vidángoz, al sur col de Sarriés y al oeste col monte Remendía.[7]
El ríu Salazar traviesa'l so términu de Norte a Sur. Pel hibiernu les nevaes son abondoses, ye'l 4 pueblu navarru nel que más nieva, proporcionalmente les temperatures pel hibiernu algamen los -25cº y pel branu supera los 35cº. Les fiestes son el 1º fin de selmana d'agostu, denominaes txerriki bestak, la fala foi n'euskera yá que ye una zona vascófona con euskera vizcaín faláu polos sos antepasaos y que se foi perdiendo dende la guerra civil.
Demografía
Evolución de la población
| Gráfica d'evolución demográfica d'Esparza de Salazar ente 1900 y 2017 |
 |
|
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE. Población según el padrón municipal de 2017 del INE. |
Política y alministración
Alministración municipal
Esparza de Salazar conforma un conceyu el cual ta gobernáu por un conceyu de xestión democrática dende 1979, formáu por 3 miembros escoyíos nes eleiciones municipales según ta dispuestu na Llei Orgánica del Réxime Eleutoral Xeneral. La sede del consistoriu ta asitiada na Maiatzaldea, 16 .
Resultaos eleiciones municipales 2011
| Partíu políticu | 2011[8] | ||
|---|---|---|---|
| Votos | Votos % | Conceyales | |
| Agrupación Eleutoral Independiente Lisisoa (AEIL) | 53 | 76,81% | 3 |
Alcaldes
Estos son los últimos alcaldes d'Esparza de Salazar:
| Mandatu | Nome del alcalde | Partíu políticu |
|---|---|---|
| 1979-1983 | ||
| 1983-1987 | ||
| 1987-1991 | ||
| 1991-1995 | ||
| 1995-1999 | ||
| 1999-2003 | ||
| 2003-2007 | ||
| 2007-2011 | Idoia Elarre Elizondo | Arrola Zaraitzuarrak |
| 2011- | Gregorio Beaumont Esandi | A.I Lisisoa |
Persones destacaes
- Simeón de Guinda y Apezteguía: dignatariu eclesiásticu. Aportó a obispu d'Urgel y copríncipe d'Andorra (1714-1737).
- Diego de Artieda y Chirino: en 1577 fundó la ciudá d'Esparza (Costa Rica), al camuda-y el nome a l'hasta entós denomada "Ciudá d'Espíritu Santu", cuando yera gobernador d'aquella contorna y n'alcordanza al so pueblu natal.
Ver tamién
- Llista de conceyos de Navarra
- Merindad de Sangüesa
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Afirmao en: Euskaltzaindia.
- ↑ Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
- ↑ oficina de rexistru
- ↑ http://muniesparza.go.cr/ Municipalidá d'Esparza - Gobiernu de la República de Costa Rica.
- ↑ OTAZU RIPA, Jesús Lorenzo (1999). Navarra Temes de Cultura Popular nᵘ 288 - Heráldica municipal de la Merindad de Sangüesa I. Gobiernu de Navarra, páx. 21. ISBN 84-235-0076-4.
- ↑ «Artículu d'Esparza de Salazar». Gran Enciclopedia Navarra. Consultáu'l 25 d'ochobre de 2011.
- ↑ Ministeriu del interior (ed.): «Reultados eleiciones municipales Esparza de Salazar 2011». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2011.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Esparza de Salazar.
- Esparza de Salazar - Gobiernu de Navarra -Información y datos d'entidaes llocales de Navarra.
