Antigüedá

Tiénense bien pocos datos d'esta zona hasta la dómina medieval, magar se sabe que diversos puntos estratéxicos de los Valles tuvieron habitaos; unu d'ellos foi'l Antuix de Engordany. Tamién ye sabíu que Engordany yá taba habitáu alredor del sieglu I o II e.C.

Dómina medieval

De dómina medieval disponer de munchos más datos gracies a la documentación del monesteriu de Sant Sadurní de Tavèrnoles. Estos testos fálennos d'unos pequeños nucleos habitaos: Engordany, Els Vilars d'Engordany, el Fener y Engolasters. Yeren comunidaes pañadores, ganaderes y llabradores caracterizaes pol fuerte pesu de la tradición y que se caracterizaben económicamente, sobremanera, pol usu y la posesión comunal de la tierra.

En dellos documentos, yá nel sieglu XII, apaez citáu un grupu de “bonos homes”, probablemente los xefes de cada casa, que s'axuntaben cuando yera necesariu tomar una decisión d'importancia pa la comunidá. Ente dichos xefes de casa, debieron bien llueu destacar unos representantes de la comunidá: los prohomes, personaxes dotaos de dalgún tipu de significación social y económica, y sobremanera, moral ente los vecinos.

Ente los sieglos XIV y XV, la situación de conflictu y presión señorial sobre les comunidaes de la zona podría dexar l'apaición de grupos d'artesanos cada vez más desvenceyaos del trabayu agrícola y ganaderu, centraos n'actividaes qu'hasta aquel momentu fueren consideraes como complementaries. Ente elles, na zona d'Engordany, sobresalió'l texíu de senciellos trapos de llana.

La esistencia d'agües termales, necesaries pa llavar y tiñir la llana, significó l'apaición y concentración d'una rudimentaria industria de trapos de llana nel nucleu de Caldes. El desenvolvimientu d'esta manufactura testil remató en 1604 cola constitución de la Cofradería de Paraires (los paraires yeren les persones que se dedicaben a preparar la llana pa darréu ser texida) y Texedores de Sant Pere Màrtir y Sant Ivó (la ilesia d'Escaldes atopar na actualidá so la advocación de Sant Pere Màrtir).

Dómina moderna

A lo llargo de la dómina moderna, la ganadería y l'agricultura siguieron siendo les actividaes principales en Engordany, en cuantes que los habitantes d'Escaldes cuntaron tamién col trabayu de la llana, actividá que reforzó la crecedera del pueblu d'Escaldes, que siendo una pequeña aldega pasó a mediaos del sieglu XVIII a esperimentar una fuerte crecedera económica gracies a la manufactura testil y del fierro.

Pero'l gran cambéu producir mientres la década de 1930, cola construcción de la rede viaria, dómina que marcó tamién la evolución diverxente de Engordany (que caltuvo'l so calter agrícola y ganaderu tradicional; na actualidá básicamente residencial) y d'Escaldes (empobinada más escontra la esplotación turística de les sos agües termales y al turismu).

Debíu a la fuerte medría demográfica d'Escaldes-Engordany y a la voluntá d'ufiertar a tolos sos habitantes los servicios necesarios, el Comú d'Andorra foi dotando a los quarts (el d'Escaldes-Engordany y el d'Andorra la Vieya) d'una mayor autonomía. Esti fechu, xuníu a la voluntá del pueblu d'Escaldes-Engordany de convertise en parroquia, llevó al planteamientu ante los copríncipes de pidimientos a favor de l'autonomía yá nos años 1930.

Esti procesu remató'l 14 de xunu de 1978 cuando, por decretu de los copríncipes por división de la parroquia d'Andorra créase la d'Escaldes-Engordany, cola personalidá y atribuciones propies d'esta institución del Principáu, y polo tanto tamién la parroquia d'Andorra la Vieya.

Años 1980

La evolución d'Escaldes-Engordany a lo llargo del sieglu XX ta íntimamente amestáu al usu de l'agua caliente y a la construcción de los primeros hoteles-balnearios. Ente los años 1930 y 1940 vivióse'l cambéu más fondu, col gran desenvolvimientu comercial y la sustitución d'un turismu minoritariu qu'allegaba a Andorra a “tomar les agües” pola masificación del turismu comercial.

A lo llargo de la década de 1980 fuéronse plantegáu alternatives a esti desenvolvimientu económicu centráu, cuasi n'esclusiva, nel turismu comercial. Nel añu 1984 presentóse'l proyeutu de creación d'un centru termal y lúdico qu'aprovechara'l principal recursu natural de la zona, l'agua caliente, y plantegárase como elementu identificador y vertebrador d'un desenvolvimientu más diversificáu. Esti proyeutu materializar na inauguración, en 1994, del Centru Termolúdico Caldea.