Enrique Bunbury
Vida
Nacimientu Zaragoza, 11 d'agostu de 1967[1] (56 años)
Nacionalidá España
Residencia Zaragoza
Pueblu Jorge Ortiz de Landázuri
Estudios
Llingües falaes castellanu
Oficiu cantautor, cantante, compositor de cantares, productor musical, teóricu de la conspiración
Premios
Miembru de Zumo de Vidrio
Héroes del Silenciu
Niños del Brasil
Seudónimu/os Enrique Bunbury y Bunbury
Xéneru artísticu rock español (es) Traducir
Mena de voz Barítonu
Instrumentu musical voz
Discográfica EMI Latin
IMDb nm1669787
enriquebunbury.com
Cambiar los datos en Wikidata
Enrique Bunbury en conciertu en 2012.

Enrique Ortiz de Landázuri Izarduy[2] (11 d'agostu de 1967, Zaragoza) más conocíu como Enrique Bunbury, ye un cantante, compositor, multinstrumentista y músicu español de rock.

Empezó na música mientres los primeros años de la década de los 80 formando parte de les sos primeres agrupaciones como Apocalipsis, Rebel Waltz, Procesu Entrópico y Zusmiu de Vidriu, anque la so consagración llegó siendo'l vocalista y líder de la banda Héroes del Silencio, grupu musical de gran ésitu, siendo considerada por munchos una de les meyores bandes de rock n'español.[3][4] Depués de la rotura de la banda en 1996 empezó la so carrera como solista nel añu siguiente, convirtiéndose nuna importante figura nel ámbitu musical español ya hispanoamericanu.

La trayeutoria solista del cantante a diferencia d'Héroes del Silencio foi bien distintu en cuanto al soníu musical, calteniendo la esencia del rock, llegando a esperimentar dellos ritmos dende música electrónica y música árabe nos primeros tiempos, pasando por música de cabaré, rancheres, blues, flamencu y tangos,[5] hasta mueyu, milongas, boleros y cumbies n'unu de los sos últimos trabayos onde homenaxa a América Llatina.[6]

Na llista de "Los 250 meyores álbumes de rock iberoamericanu" de la revista estauxunidense En cantu asítiase nel puestu 81º el so álbum Flamingos, nel 154º Pequeñu y nel llugar 228º Radical sonora, amás de los sos cuatro álbumes d'estudiu con Héroes del Silencio: Senderos de traición (nᵘ 5), Ábanu (nᵘ 35), El espíritu del vino (nᵘ 117) y El mar no cesa (nᵘ 119).[7]

Enrique Bunbury tamién apaeció na llista del númberu 119 de la revista Rolling Stone publicada en setiembre de 2009, como l'únicu cantante con dos álbumes ente los diez primeros discos más influyentes de los postreros 50 años n'España.[8] Los dos discos destacaos fueron Senderos de traición (1990) na segunda posición y Flamingos (2002) en novena posición.

En 2004 foi consideráu como unu de los españoles más influyentes pol periódicu El Mundo.[9]

L'apellíu artísticu Bunbury provién d'un personaxe de The Importance of Being Earnest, d'Oscar Wilde, como él mesmu confirmó en diverses entrevistes y na so biografía Lo demás ye silenciu, escrita por Pep Blay.[10]

Bunbury collaboró en dellos documentales, ente ellos destaca 72 hores... Y Valencia foi la ciudá, documental que narra cómo un fenómenu qu'asitió a la ciudá de Valencia na vanguardia social y musical d'estes décades, dexeneró na ruta del bakalao. El filme del realizador Oscar Montón, y del productor Juan Carlos García, recueye imáxenes inédites grabaes nestes discoteques pa "realizar un homenaxe a la nueche valenciana" y acabar col tópicu de "marginalidad que se-y axudicó".

Primeros años

Enrique Bunbury nació en Zaragoza, capital aragonesa, nuna familia burguesa, hermanu de Rafael, Jorge y Ana.[11] Dende pequeñu tuvo gustu pola música, armando una batería casera na so casa colo que tenía a mano. A los 8 años vio na televisión la película El barriu contra mi (King Creole) onde apaecía Elvis Presley, y dende ende quedó impactáu pol "Rei", convirtiéndose n'unu de los sos ídolos hasta l'actualidá.[11] Gracies al so tíu y el so hermanu Rafa, Enrique tuvo la fortuna d'escuchar los artistes más reconocíos.

Yera un neñu normal con bona conducta na escuela y escelentes notes, pero a partir de l'adolescencia, la vida d'Enrique tomo un xiru, teniendo actitúes rebalbes, cuasi vandálicas escontra los demás, moteyar "contra" porque siempres taba en desalcuerdu con toos, con una actitú rebalba.[12] Tuvo qu'enfrentar una falsa acusación de tráficu de drogues per parte d'un cura del so colexu. Depués d'eso, espulsar de delles instituciones mientres dos años siguíos.[13] Dempués d'esa dómina, trabayó como DJ nun llugar llamáu "El bandíu". Llogró mercase'l so primer discu, que foi The Dark Side of the Moon de Pink Floyd.[14]

Colos sos ideales decidíos, Bunbury yera aficionáu a los llibros: lleía a Friedrich Nietzsche cola so teoría del Superhombre y Franz Kafka (Carta al padre); tamién otros como Rafael Alberti y Antonio Buero Vallejo polos sos simbolismos. William Blake, Charles Baudelaire, Arthur Rimbaud, Jules Verne, Charles Dickens, Emilio Salgari y Rudyard Kipling yeren tamién de los sos autores más lleíos.[13][15]

Carrera musical

Entamos

La so andadura musical formalmente empezó a los trelce años, cuando se mercó'l so primera guitarra llétrica con ocho mil pesetes qu'había aforráu, empezó a executala en 1980 nun grupu de colexu llamáu Apocalipsis.[16] Ente 1981 y 1983 executó la batería, foi cantante d'una banda llamada Rebel Waltz, y tocó el baxu en Procesu Entrópico,[17] nome que se-yos asocedió viendo un vienres l'apaición d'un fakir comiendo cristales nel programa "Un, dos, trés" de Chicho Ibáñez Serrador.

Héroes del Silencio

En dexando Procesu Entrópico, Bunbury pasó a ser el vocalista d'un grupu llamáu Zusmiu de Vidriu que se convirtió na grana de Héroes del Silencio. Nesa formación taben Enrique y Juan Valdivia que xunto a Pedro Andreu, crearon Héroes del Silencio (1984).[18]

Col sofitu de «Cachi» (DJ de Radio Zaragoza), y del periodista Matías Uribe (columnista musical del Heraldo de Aragón), Héroes del Silencio empezó a dase a conocer.[19] Nos sos empiezos, consiguen el segundu puestu nel concursu de Pop Rock d'Huesca, por detrás d'unos más esperimentaos Proscritos grupu que siguía'l cercu d'otros con más espardimientu como La Frontera. Un conciertu ufiertáu en 1987 na sala En Brutu -nel que consiguieron escosar llocalidaes y dexar a cientos de siguidores fora- pon al cuartetu nel puntu de mira. Gustavo Montesano -ex Olé Olé- afitar nellos y -yos allanó el camín pa roblar el so primer contratu cola discográfica multinacional EMI.[18]

Entós publicóse "Héroes del Silencio", en 1987, un maxisingle, fórmula bien común entós daquella na industria discográfico española colos grupos noveles. D'esti discu vendiéronse más de 30.000 copies nel so momentu, y darréu publicaríase tamién en CD.[20]

Menos d'un añu más tarde publicaron el so primera LP, "El mar no cesa", tamién producíu por Montesano y que de momentu se convirtió en discu de platinu.[18] Mar adentro o Flor venenosa pasaron a ser cantares de referencia pa moces de finales de los 80 y principios de los 90. Sicasí, el grupu quedó descontentu de la producción d'esti primer álbum, demasiáu pop pa una banda qu'en direutu yera pura adrenalina, como anéudota queda la sorpresa que se llevaron cuando afayaron que peles nueches mientres el grupu taba ausente'l productor metía nel discu arreglos basaos en trompetes de sintetizador tratando de da-y un enfoque comercial al álbum. L'enfotu d'Enrique, Juan, Joaquín y Pedro torgó tal decisión.

En Calatayud (Zaragoza) vio-yos l'ex componente de Roxy Music Phil Manzanera quien llevaba dalgún tiempu n'España y acababa de producir discos a grupos nacionales. Phil interesar por Héroes en viéndo-yos en direutu y decidió apostar por ellos, pocu dempués Phil produciría Senderos de Traición (1990).[18] Queden d'esi discu ésitos como Ente dos tierras o Maldito duende. Pero nun hai qu'escaecer que la compañía entós daquella yá apostaba fuerte por ellos. Los videoclips emitíos per televisión ayudaron al espardimientu del discu, amosando la estética del grupu naquel momentu. Actuaron en playback en programes como "Un, dos, trés" con Jordi Estadella, pero negar a tocar n'otros como Vip Nueche de Telecinco presentáu por Emilio Aragón.

Los sos primeros pasos internacionales fueron un apueste modesto y fecho adulces a base de percorrer países como Bélxica, Suiza[18] (onde había un gran númberu d'emigrantes españoles), y sobremanera Alemaña, onde se convertiríen nun grupu de cultu, siendo ellí tan famosos como n'España.

Un conciertu contra'l racismu n'Alemaña, onde Héroes del Silencio amosó la so personalidá y calter sobre l'escenariu, fíxo-yos dar un saltu enorme na so carrera.[18] Los sos componentes dar a conocer internacionalmente cantando los sos cantares en castellán. N'Alemaña ya Italia consiguieron discu d'oru.[21][22] Dieron una xira por Austria, Suiza, Bélxica y Escandinavia. Prueba d'ello ye que se-yos empezar a dedicar espaciu en canales europees y suramericanos. N'Alemaña dieron enormes conciertos n'importantes escenarios como'l Rock am Ring ante más de 80,000 persones al llau d'artistes como Robert Plant ente otros. Tres la llocura de "Senderos de traición" y la so llarga xira per tol mundu, Héroes daríen un respiru de más d'un añu nel que Bunbury viaxaría a llugares como la India, lo que-y influyiría pa la composición de posteriores trabayos.

Col llanzamientu internacional de L'Espíritu del Vinu (1993), Héroes del Silencio embarcar nuna xira que los llevó por más de 20 países. El discu tamién foi producíu por Phil Manzanera.[18] La muestra del so impautu nel mercáu estranxeru ye'l llibretu interior del discu, nel que les lletres de los cantares veníen yá en dos idiomes, castellán ya inglés. Héroes quería dar a conocer los sos cantares cantando nel so idioma natal pero queríen ser entendíos pol públicu de fala non hispana.

El Príncipe Felipe recibiría a Héroes n'audiencia y declararíase almirador y siguidor de la so música.[23] A la salida d'esi alcuentru Enrique desamarro la polémica diciéndo-y a la prensa que taba en contra de la institución monárquica.[22] Tiempu más tarde, tamién diría que la semeya na que sale'l grupu col Príncipe namái lu pondría nel bañu de la so casa.

Ábanu (1995) foi l'últimu discu d'estudiu d'Héroes del Silencio. Pa esta ocasión cuntaron con Bob Ezrin (productor de Pink Floyd, Nine Inch Nails, Peter Gabriel o Alice Cooper).[18] El grupu esperimenta un cambéu nel so soníu, con guitarres más dures y testos más direutos en dellos momentos.

De siguío realizaron otra xira mundial que pasó por Estaos Xuníos, Méxicu, Ecuador, Arxentina, Guatemala y numberosos países americanos y europeos. Tres la publicación de Parasiempre (1996), un doble CD en direutu, anunciaron la so separación y un descansu por cuenta de 10 años de carrera ininterrumpida.[18]

Mientres la xira de 1996 (qu'incluyía conciertos de marzu a setiembre) Bunbury, pa quien el tour taba convirtiéndose nun supliciu, decidió dir grabando maquetes en distintos estudios americanos col enfotu de faer esos meses más llevaderos. Nel tramu español de la xira, la banda llevó como teloneros al grupu colombianu Aterciopelaos, a quien Bunbury grabaríalos darréu coros nel álbum La pipa de la paz (1997).[24]

Radical Sonora

Enrique Bunbury en 1998 xunto a una siguidora

Bunbury grabó en Los Angeles, San Xuan de Puertu Ricu y en Ciudá de Guatemala, meses dempués establecióse en Marruecos con esi material y ellí compunxo nueves temes que dieron forma a lo yá tenía en mente.[24] Col sofitu de Phil Manzanera colar a Londres pa concebir Radical Sonora (1997), el so álbum debú como solista. Manzanera foi'l productor y Enrique actuó de co-productor pa un discu que finalmente nun convenció del tou al cantante en cuanto al soníu que tenía. Bunbury manifestó que quería que se percibieren más matices mediterráneos de los que pueden percibise na grabación editada.[25] Sía que non, esti primer discu en solitariu d'Enrique dixebrar totalmente del soníu d'Héroes. El so apueste averar a la electrónica, a la música árabe y al tecno-rock más sicodélicu, acorde a grupos como NIN, Depeche Mode o Massive Attack. A nivel d'estructures, lletres y formes de cantar, nun taba tan alloñáu de la so producción anterior.

L'apueste yera arriesgada y la resultancia foi desemeyada: la crítica recibir positivamente y el públicu dio-y mayoritariamente el llombu. Na presentación del discu y de la xira nel Pabellón Príncipe Felipe de Zaragoza, Enrique foi vituperado, ya inclusive daquién llanzó-y un cachu d'adoquín, que se supón nun s'atopaba niundes del propiu pabellón. Enrique, indignáu, llegó a dicir que-y enaguaren el conciertu. Naquel conciertu escuchar a parte del ensame vitorear «Héroes, Héroes», demostrando que parte del públicu del so anterior grupu nun taba dispuestu a aceptar el cambéu de sonoridá de Bunbury.[26] La xira de Radical sonora convertir nuna velea pa Bunbury, que sufrió una fonda crisis cuando remató'l tour per España, llegando inclusive a plantegase abandonar la música. Sentíase incomprendido: "Preciso un públicu que me faiga crecer como músicu, non que me faiga tocar tola vida Ente dos tierras y enriba como lo faía con Héroes".[necesita referencies]

En marzu de 1998, por orde del gobiernu nacional de República Dominicana, foi suspendíu un show previstu pa esi país, según ellos, por enguizamientu al consumu de drogues, porque na contratapa del álbum apaez la frase: "Instrucciones d'usu: Enguedéyese un bon canutu d'h.axís. Escúchese a un volume bien alto, bien a escures y preferiblemente cuando se tea bien solo".[27]

Foi portada en delles revistes, como Popular 1. Esa portada foi la postrera que la revista dio a un artista español.

Depués d'esti discu y toles crítiques que tuvo que soportar plantegó abandonase la música, abellugar na casa de branu de los sos padres, onde compunxo dellos cantares.[28] Decidió entós, pasáu un periodu de tiempu, arriesgar de nuevu col so siguiente álbum, Pequeñu (1999), un discu con aires de cabaré y de soníos mediterráneos, que plantegó primeramente como'l so últimu álbum: "Propunxi faer el discu que me saliera, y salióme Pequeñu. Dábame igual si la xente nun lo entendía. Quería faelo y si teníame que retirar, pos me retiraba. Asina lo plantegé".[29]

Pequeñu

La respuesta a Pequeñu empezó a ser distintu que la recibida con Radical sonora. Magar el sofitu de la discográfica al discu foi más bien relativu, el discu foi calando ente'l públicu. Cantares como "Infinitu" o "El vientu a favor" devolvieron pasu ente pasu a Bunbury al primer planu de l'actualidá musical. El nome del discu deber a que'l mesmu cantante denominar más simple y modestu, más senciellu que Radical Sonora, y amuesa quien ye'l verdaderamente, de mirar tras.[25]

El discu grabar en Ronda (Málaga), nos estudios "El Cortixu" mientres la primavera de 1999 y foi producíu por el mesmu Bunbury.[30] Pa ello creó la que foi la so banda mientres los siguientes seis años, formada polos integrantes de la banda de "Radical Sonora" salvo'l guitarrista Alan Boguslavsky, más otros músicos, principalmente zaragozanos incorporando una seición de vientos, violín, y percusión. Amás cuntó con delles collaboraciones, ente elles la d'Eva Amaral. L'álbum contenía doce canciones, y convenció a crítica y públicu; la xira de presentación allargar mientres dos años, realizando en total cuasi cien actuaciones.

Nesta nueva etapa participaron los músicos Delsarte Morán, Rafael Domínguez; Luis Miguel Romero; Ana Belén Estaje; Javier García Vega; Javier Iñigo; Antonio Ríos; Ramón Gacías, y Copi Corellano, estos dos últimos tienen amás una importante collaboración na composición de delles de los cantares del discu. Esta banda yera conocida como'l "Furacán Ambulante" y grabó con Bunbury el restu de la so discografía en solitariu hasta'l 2005, (sacante Antonio Ríos).

Asina Bunbury reconciliar col públicu y abrió l'espectru a persones de distintes edaes. Pequeñu foi discu de platinu al llegar a les 100.000 copies vendíes n'España,[31] lo mesmo asocedió col so anterior trabayu Radical Sonora[32] y con él tuvo más notoriedá en países como Méxicu y Arxentina, onde yá s'empezaba a xestar un artista reconocíu.

Editáronse CD-singles que conteníen delles temes, inéditos, remixes, pruebes de soníu, maquetes, no que finalmente se denominó "Caxa de singles". En total yeren cinco discos que conteníen más de trenta canciones, ente les que destaquen les "cares B" de Pequeñu como "Lluna" o "Voi perder la cabeza pol to amor". Los cantares inéditos yeren en total quince, partíes a lo llargo de los cinco discos.

Mientres inda taba de gira Enrique públicu un álbum en direutu en formatu CD y DVD grabáu n'abril de 2000 nel Hard Rock Café de Ciudá de Méxicu tituláu Pequeñu cabaré ambulante. Con él pretendía reflexar l'espíritu de «la xira que más esfruté na mio vida[32]

Terminada la etapa de Pequeñu, Bunbury treslladar a Tarragona a componer el so tercer discu n'estudiu.

Flamingos

Enrique tomóse cuasi nueve meses pa realizar el so siguiente y complexu discu, Flamingos (2002), nel qu'hai cantares con más de cientu cincuenta pistes de soníu. La preproducción del discu tuvo llugar en Molinos (Teruel) de xunu a setiembre de 2001,[33] y nella grabaron tolos cantares de la corte final más una serie de temes qu'hasta'l momentu nun vieron la lluz de forma oficial, anque sí tán disponibles nel discu pirata Flamingos vs Bizarros (2003). Dalgunes de les pistes que se realizaron emplegar na producción final anque munches tuviéronse que grabar nuevamente, la grabación y los amiestos finales del discu producir nos estudios Music Lan, en Avinyonet de Puigventós (Girona) ente payares de 2001 y febreru de 2002.[33] Bunbury cuntó cola so banda d'ocho músicos y la collaboración de numberosos amigos como Jaime Urrutia, Quimi Portet, Shuarma (Elefantes), Carlos Ann, Kepa Junkera, Adrià Puntí, Pedro Andreu, ente otros.[33] Toos dexaron la so buelga nun discu trupu, marcáu pola rotura matrimonial d'un Bunbury que posa vistíu de boxeador pa la portada. Cantares como "Cuntar Contigo" o "Nun se fíe" respuenden a esa imaxe de lluchador entá con ganes d'engarradiella. Consideróse que nel discu nel so conxuntu ye una metáfora de la so separación sentimental.

Con esti discu Bunbury tresformar en tou un iconu del mundu de la música na so carrera solista: Flamingos foi discu d'oru a la so salida, consiguiendo l'ésitu en Méxicu y Arxentina, amás rápido escosáronse les entraes pa los primeros conciertos n'España y en delles capitales mexicanes fórmense llargues coles por que Bunbury firme autógrafos, la xira del discu duró un añu y mediu, con más de 150 conciertos y más de 300.000 discos vendíos ente España y América.[34]

Esti álbum definitivamente abriólu nuevos aldos na so trayeutoria musical. Bunbury tuvo xirando cola so banda mientres 2002 y 2003 por importantes escenarios de Méxicu (Auditoriu Nacional), Arxentina (Estadiu Obres) o Nueva York (Central Park).[34] La culminación d'esta etapa musical foi'l DVD que se publicar en setiembre de 2003, tituláu "Una cita en Flamingos" y que recoyía dos conciertos n'España, el de Zaragoza mientres les fiestes del Pilar na mesma Plaza del Pilar, y l'otru de los que cerró la xira de 2002 nel Palaciu de los Congresos, en Madrid. Presentábase como conteníu extra del DVD una entrevista a los integrantes del Furacán Ambulante.

A la fin de la xira y antes d'empezar a trabayar nel so próximu discu d'estudiu Bunbury axuntar con Carlos Ann, Shuarma y Morti pa grabar el discu Bushido, álbum que se grabó en menos de dos selmanes nuna masía de Tarragona.[35] Finalmente salió a principios del añu 2004. Los músicos decidieron zarrase a dexar fluyir la so creatividá nos sos distintos estilos, son 15 cantares cantaos polos cuatro españoles, onde se destacar cantares como "La felicidá", "Magenta", "Te esperara" y composiciones del zaragozanu como "Sex Food" y "Desmejorado" (esti últimu versionado por Raphael).[36]

El viaje a ninguna parte

El que foi cuartu discu d'estudiu de la carrera en solitariu de Bunbury xestar a lo llargo de 2003. Una gran parte de les composiciones cobraron forma mientres el viaxe que'l mesmu Bunbury realizó a lo llargo de toa Iberoamérica esi añu, y otres compunxéronse na so ciudá natal y otros llugares d'España. La preproducción del discu realizar en Cuarte de Huerva (Zaragoza) mientres la seronda de 2003, y alla presentóse Bunbury con cuasi cien tarrezas de los que finalmente escoyó diecinueve, más una versión («Voces de tangu») del grupu zaragozanu "Más Birras" que lideraba'l mallográu Mauricio Aznar.

En 2004 edítase El viaje a ninguna parte, un discu doble con múltiples influencies provenientes de diversos llugares, con ritmos, música y lletres nes que podemos atopar dende tangos a corríos, pasando pol blues. El mesmu Bunbury confesó que ye unu de los sos discos más representativos. El discu volvió llevar apareyada una llarga xira, na que volvió percorrer dambes partes llatines del Atlánticu en tola so estensión. Nuevamente recibió'l discu d'oru, esta vegada nel país azteca con 50.000 copies vendíes.[37]

El títulu del discu, homónimu d'una obra y película del actor y direutor Fernando Fernán Gómez, al que dedica'l discu, dexa entever l'almiración del músicu polos artistes errantes, que presentaben la so obra a lo llargo de pueblos y ciudaes namái colos sos preseos y el so talentu. Pa materializalo realizóse la xira "Freak show", una serie de conciertos onde la banda namái precisaba una cortil pa instalar les diverses carpes del espectáculu, que se movió per distintes ciudaes d'España emulando a aquellos artistes errantes que Fernán Gómez afiguraba na so obra.

Freak Show

Esta mini-xira (cinco ciudaes y seis concierto) desenvolver a finales del añu 2004. Puede dicise que foi un "spin-off" del El viaje a ninguna parte, materializando la idea que primeramente tenía Bunbury en mente, una xira ambulante na so más pura espresión. Pa ello cuntó cola caravana circense del circu Raluy, que yá antes sirviera pa la sesión de fotografíes del discu. La cortil que se preparar cuntaba con una carpa pal conciertu en sí mesmu, xunto con un cuadriláteru onde s'asemeyaba una llucha mexicana, una zona pa faer llucha de pulsu y otres árees.[38]

Los conciertos en sí, con un repertoriu basáu nel discu editáu esi añu, cuntaben con una serie d'artistes invitaos que cantaben tanto temes propies como del propiu Bunbury de forma conxunta. Carlos Ann, Nacho Vegas, Adrià Puntí, Iván Ferreiro y Merced Ferrer participaron d'esa forma na xira. En 2005 salió al mercáu un CD + DVD que recoyía lo que foi'l Freak Show. El DVD, que dura cuasi unes dos hores y media, recueye "La Película", onde s'entrevista a tolos participantes del show, analizar en fondura cómo se xestó y desenvolvió la idea de la xira, y acompáñase d'una serie de temes en direutu de los conciertos. Como material adicional inclúyese una entrevista al propiu Bunbury con entrugues que los aficionaos formularon al traviés de la web oficial del cantante y poemes recitaos pol mesmu. El CD inclúi una selección de 15 temes estrayíes de los 6 conciertos que se realizaron.

El 2005 pola metá

Mientres 2005 retomóse la xira de presentación del discu, una vegada editáu'l CD+DVD del Freak Show. Antes d'ello realizó un únicu conciertu pa presentar el discu, dedicáu al poeta Leopoldo María Panero, realizáu por el mesmu Bunbury xunto con Carlos Ann, Bruno Galindo y José María Ponce. Esti discu foi unu de los proyeutos nos que s'arreyó mientres 2004, y yera'l segundu trabayu d'esti estilu (collaboración de dellos artistes), dempués de Bushido (2003). Amás mientres estos años abondaron les collaboraciones con otros artistes y el proyeutu de Los Chulis, que sumáu tou da llugar a unos años d'actividá artística bien notable.

Sía que non la xira diba ser de nuevu estensa tantu n'España como n'Iberoamérica, incluyendo dos conciertos en Xapón, onde Bunbury tocaba per primer vegada.[39] Como se supo con posterioridá, el cansanciu físico y mental empezó a pasar factura al zaragozanu, quien dende l'añu 1999 práuticamente nun folgara de faer discos, collaboraciones y xires (en total realizó nesi periodu previu más de doscientos cincuenta conciertos). La oficina de contratación quixo forzar por que cumpliera colos compromisos en contra de la so opinión, y finalmente foi él mesmu dende la so páxina web quien anunció la disolución de El Furacán Ambulante (la banda que lu acompañaba mientres los últimos ocho años), la cancelación del restu de la so xira per España y América (salvu dos conciertos, en Zuera y Cambrils) y el so temporal retiru, ensin fecha de regresu, de los escenarios.[40] Dempués d'esto sumió la oficina de xestión que tramitaba los asuntos de les xires y conciertos (Solo & management), creándose la nueva oficina Rock & chicken, xestionada principalmente por Nacho Royo y que corrió cola organización de los conciertos de Héroes del Silencio de 2007, y sigue calteniéndose como management del cantante.

Nel primeru de los dos conciertos de despidida del final inesperáu de xira (Zuera y Cambrils) el cantante retirar na quinta tema ('Sácame d'Equí' perteneciente al so discu Flamingos) para nun volver, suspendiendo amás el segundu y últimu conciertu de la etapa que cerraba. Esta yera la tercer ocasión na que'l cantante nun completaba una actuación na provincia de Zaragoza. La primera tuvo llugar en 2003, en salar Oasis.[41] Dempués de que s'atayara'l que diba ser primer conciertu d'aquel añu en Villareal, entamóse un conciertu na citada sala que remató abruptamente mientres la séptima tema "Infinitu". Mientres el tiempu que tuvo nel escenariu pudo comprobase que'l cantante tenía problemes cola torna del soníu. La segunda ocasión tuvo llugar en 2004, nel conciertu que dio mientres les fiestes del Pilar nel Paséu de la Independencia. Nesti casu nun se completó la segunda parte del conciertu yá que dempués d'aproximao una hora la banda retiróse y nun volvió al escenariu.

En febreru de 2006 Bunbury saca a la venta Cantares 1996-2006, un recopilatorio de temes de los sos álbumes en solitariu en formatu CD y DVD, onde llogra ser discu d'oru a los pocos díes de la so publicación.[42]

Mientres anguaño realiza collaboraciones nos discos de dellos grupos, como Revólver o Quique González. Tamién collaboró nel últimu discu/recopilatorio de Galbana llamáu Los Amigos de Los Animales. Participó tamién nel discu de Jaime Urrutia El rapazu llétricu, na so tema «Nada per equí» y nel videoclip de la mesma cantar, rodáu principalmente na antigua estación de tren de Entrevías, en Madrid.

El tiempu de les cereces

En 2006 Enrique Bunbury y Nacho Vegas atopar nel Puerto de Santa María (Cádiz), y cola ayuda de Paco'l Llocu grabaron un discu doble, El tiempu de les cereces.[43] Bunbury rescató dellos cantares del que diba ser el so próximu discu d'estudiu, Judas, que finalmente nun vio la lluz.[44] Con otres nueves composiciones llanzó un discu que recibió bones crítiques polo xeneral. El títulu inicial yera Bunbury y Vegues (anque tamién s'embaraxó la posibilidá de que fuera al aviesu, Vegues y Bunbury). Finalmente publicóse, col so títulu definitivu, el 18 de setiembre de 2006.

Llanzóse como primer single "Díes Estraños", del propiu Nacho Vegas. Amás editáronse como videos oficiales los de los cantares "Nun foi bonu, pero foi lo meyor" y "Welcome to caleyón ensin salida". En Méxicu se filmaría tamién el videoclip de "Puta Desagradecida", pa promocionar el discu en dichu país.

Anunciáronse cinco concierto nel teatru Metropolitan de Méxicu DF y unu nel Llicéu de Barcelona. D'esta forma confirmábase lo que dambos artistes apuntaben nes entrevistes previes al llanzamientu: que si había presentación en direutu "va ser pa dalgún conciertu bien puntual".[45] Entá con tou acabó editándose un DVD esta mini-xira (Liceu BCN 30 de payares de 2006) que contenía la práutica totalidá del conciertu de Barcelona, xunto colos "bises" estrayíos de les actuaciones de Méxicu D.F. Según paez, foi nesti conciertu de Barcelona cuando se confirmó que diba haber xunta de Héroes del Silencio pa realizar una xira de pocos conciertos (a lo postrero fueron diez) mientres l'añu 2007. Quedaba atayáu d'esta forma'l conciertu del grupu que quería realizase mientres la Expo 2008 de Zaragoza.

La banda qu'acompañó a Bunbury y Vegues nos conciertos taba formada por integrantes de les respeutives bandes de dambos cuando tocaben en solitariu. Dos integrantes d'esa banda (Álvaro Suite y Jorge Rebenaque) acabaron formando parte de l'actual qu'acompaña a Bunbury, Los Santos Inocentes. Esta postrera tomó forma na grabación del discu posterior a xirar xunta d'Héroes del silenciu (Hellville de Luxe - 2008), y caltiénse hasta l'actualidá.

Héroes del Silencio Tour 2007

Bunbury al mandu de Héroes del Silencio nel conciertu de la banda en Sevilla n'ochobre de 2007.
Enrique Bunbury mientres una de les actuaciones correspondientes a la xira de 2007 col grupu.

Finalmente, el Heraldo de Aragón publicó qu'Héroes del Silencio tornaben para Expo Zaragoza 2008. Nun periódicu d'ámbitu aragonés publicóse que se-yos viera ensayar nel pabellón municipal de la llocalidá d'Osera de Ebro (Zaragoza). Anque la especulación xeneral apuntaba a ello, finalmente nun hubo conciertu mientres la Expo 2008. La xunta del grupu, según anunció la mesma banda nun comunicáu oficial, tenía como oxetivu celebrar el ventenu aniversariu de les sos primeres grabaciones.[18] A esto añadió la collaboración del Real Zaragoza, que lo anunció como parte d'unu de los múltiples actos n'honor del so 75º aniversariu.[46] Amás de tocar en Zaragoza dos nueches, ufiertaron conciertos en Sevilla, Cheste (Valencia), Buenos Aires, Guatemala, Los Angeles, Méxicu D.F., Monterrey.

La mira pola vuelta foi tal que les entraes tantu en Méxicu como n'España escosar a les poques hores de ponese en venta, con colapsu informáticu de la páxina web na que se vendíen incluyíu.[46] En total, los diez conciertos cuntaron cola asistencia de cuasi mediu millón de persones. N'España, el conciertu de Cheste foi unu de los más multitudinarios de la hestoria del pop-rock en castellán y, por cuenta de la enorme arribación de públicu (envalórase qu'aportaron a la cortil cerca de 80.000 espectadores), formáronse coles kilométriques na carretera que xunía Valencia y contorna col circuitu de velocidá.[47]

Hellville de Luxe

Actuación del cantante na xira Hellville de Tour.

El títulu del quintu álbum d'estudiu de Bunbury, Hellville de Luxe, provién del nome de la casa-estudio que'l cantante tenía en El Puerto de Santa María,[48] la so residencia hasta que decidió camudase a Los Angeles. Salió a la venta'l 7 d'ochobre de 2008, dempués d'empezada la xira de presentación y con dellos meses de retrasu respeuto de la grabación, que tuvo llugar mientres la primer parte de 2008. La producción corrió al cargu de Phil Manzanera, foi grabáu y entemecíu nos estudios Music Lan d'Avinyonet de Puigventós (Girona), y masterizado en Sterling Sound (Nueva York). Curiosamente, Bunbury volvió cuntar con Manzanera na producción dempués de tar con Héroes del Silencio, al igual que fixera con Radical Sonora en 1997. Nesti casu delegó totalmente (en Radical Sonora actuaba de co-productor). El discu foi editáu tamién en vinilu, siendo'l primeru dende Ábanu con Héroes, nuna edición más completa que'l formatu CD (quince canciones en cuenta de once), llindada y que s'escosó'l mesmu día que se punxo a la venta, por eso túvose que reeditar nuevamente.[49] El formatu pudo volvese a consiguir cola caxa de vinilos editada en 2011, que recueye tola so discografía d'estudiu hasta l'añu 2010.

El primer single foi "L'home delgáu que non flaqueará enxamás", que se presentó'l 20 d'agostu de 2008 nun programa especial de la cadena Rock & Gol, presentáu por Juan Pablo Ordúñez. Distintos medios de comunicación acusaron a Bunbury de plaxu nesta tema al utilizar versos estrayíos de dos poemarios de Pedro Casariego.[50] L'artista reconoció l'usu de dichos versos, y defendióse del mesmu argumentando que "dos frases nun faen plaxu".[51]

Tamién estrenó nueva banda, tres la disolución de "El Furacán Ambulante", que lu acompañara mientres la xira de promoción "Hellville de tour", la nueva banda foi conformada por Álvaro Suite, Robert Castellanos, Jorge “Rebe” Rebenaque, Ramón Gacías y Jordi Mena.[48] El conciertu inaugural de la xira celebró'l 6 de setiembre de 2008 en Zaragoza; en febreru visitó América del Norte, que la so primer parte de la xira concluyó'l día 5 d'abril de 2009 en Méxicu DF. Nesti tour foi la primer y única vegada que'l cantante fixo un conciertu en Polonia.[52]

Mientres esa dómina recibió per parte de la discográfica EMI, el Discu de Diamante por motivu de más de 1 millón de discos vendíos mientres la so carrera en solitariu y amás l'álbum algamó'l númberu 1 en descargues dixitales y ventes en formatu físicu n'España y númberu 1 nes llistes de Méxicu.[53][54] En dambos países llogró ser Discu d'Oru.[49]

Na primavera de 2009, antes de siguir cola xira, grabó'l so sestu discu d'estudiu, Les Consecuencies,[55] nuevamente nos estudios Music Lan. En payares d'esi añu, tres cuasi dos años de xira nos qu'ufiertó setenta conciertos na docena de países percorríos, l'artista punxo fin al so espectáculu Hellville de Tour con un conciertu gratuitu nel Estadiu Azteca de Méxicu, D. F. nel que rexuntó a 90.000 persones.[56]

El discu oficial en direutu de la xira finalmente nun s'editó, a pesar de que se grabara y masterizado según declaraciones del propiu cantante. Foi la segunda vegada qu'esto asocedía esto tres la xira de Radical Sonora, yá que del restu de xires que realizó, namái o con Héroes del Silencio, siempres s'editó oficialmente dalgún trabayu d'audiu o videu.

Les consecuencies

A principios de xunu de 2009, anuncióse que'l nuevu discu de Bunbury, producíu por él mesmu, vería la lluz a finales d'ochobre. Finalmente'l llanzamientu del discu, Les consecuencies producióse'l 16 de febreru de 2010.[57] Nuevamente editábase en formatu vinilu, CD y online,[58] y amás l'orde de los cantares del discu taba empobináu a satisfaer les carauterístiques d'esti formatu, con dos cares estremaes pa un total de diez canciones. La versión dixital del álbum cuntó con un cantar adicional, "Los amantes". Los más aficionaos especularon cola posibilidá de que delles temes yá tuvieren compuestos cuando se grabó Hellville de Luxe; el mesmu Bunbury reconoció que presentó a Phil Manzanera pa la producción bastantes más temes de los quince que finalmente se grabaron p'aquel discu, y que'l so productor y amigu refugó dellos, quiciabes porque nun encaxar col perfil de soníu que quería dar a aquel discu.

Les consecuencies cuntó cola collaboración de Miren Iza, cantante del grupu Tulsa, en delles temes. El discu cerró lo que'l mesmu cantante denominó como "cantares del puertu", n'alusión al so llugar de residencia entós daquella, el Puerto de Santa María, y qu'incluyiríen les temes d'esti discu y los dos anteriores (Hellville de Luxe y El tiempu de les cereces).[59]

Primeramente, el 15 de xineru salió a la lluz el videu "Frente por frente", versión d'un cantar de Jeanette, dirixíu por Juan Antonio Bayona, y correspondiente al primer senciellu del nuevu proyeutu discográficu,[60] nel que cuntó col cameo de la mesma Jeanette.[61] Como n'otros cantares de Les consecuencies, nésta intervieno tamién Miren Iza, cantante del grupu Tulsa.

Na so primer selmana en venta'l discu llegó lo más alto n'España y Méxicu, siendo númberu 1 n'España tantu en ventes físiques (formatu vinilu y CD) como dixitales. En Méxicu foi discu d'oru (30.000 copies vendíes) nel mesmu día del so llanzamientu.[62]

L'ésitu del discu a nivel comercial resultó relativamente inesperáu pal cantante, qu'antes del llanzamientu declaraba que creía que sería un discu de cultu que namái apreciaríen los sos mayores fans, "una obra bien pocu inmediata" poco accesible pal gran públicu. "Va gustar a unos pocos, enforma, y a otros munchos, pocu. Pero alvierto, nun soi bonu aldovinando'l futuru. Ye un álbum difícil, lentu, íntimu... Nun sé hasta qué puntu radiable".[63]

Los díes 17 y 18 d'abril, Bunbury grabó un conciertu especial en 3D, pal Canal+ 3D, siendo la primer canal de televisión español n'implementar esta teunoloxía pa un eventu televisivu.[64] La realización consta d'un escenariu circular de trés ambientes distintos afaciéndose al repertoriu del cantante, el primer decoráu ta ambientáu nun campusantu, nuna zona desértica, nel segundu hai una avioneta estrellada nel llugar y finalmente el postreru ta ambientáu nun motel metanes una carretera. Empobináu por Paco Plaza, foi estrenáu'l 29 de mayu, amás d'exhibise en centros FNAC y en cines.[65]

La xira de presentación, Les Consecuencies Tour desenvolver a lo llargo de 2010, con una primer parte centrada en pequeños escenarios a lo llargo d'EE.XX. para darréu percorrer una vegada más bona parte d'Iberoamérica. La intención yera enllargala mientres 2011 pero finalmente nun foi asina por motivos personales del cantante. Por cuenta de ello la presentación n'España foi bien escasa comparada cola d'otres ocasiones, actuando namái en cinco ciudaes pa un total de nueve concierto.

Gran Rex

Gran Rex, que salió a la venta en 2011, supunxo'l discu en direutu de la xira de presentación de Les Consecuencies. Producíu por el mesmu Bunbury, cuntó cola ayuda de Ramón Gacías, la so mano derecha en tola so etapa en solitariu. Pa editalo grabáronse los trés conciertos qu'ufiertaos nel teatru Gran Rex de Buenos Aires (3, 4 y 5 de payares de 2010), y llanzóse al mercáu nel formatu de doble CD, edición dixital y triple vinilu (esti postreru nuna serie numberao y llindao).[66] Una vegada más la distribución de los cantares taba más pensada pal vinilu que pal CD. Trátase d'un discu de venticuatro canciones, que contenía temes de tolos sos discos.

Tamién ufiertó cinco tarrezas adicionales na so páxina oficial de Facebook,[67] lo que daría un total de ventinueve canciones pa una duración averada de dos hores y media. Nun hubo edición en formatu videu de tol conciertu, pero sí s'acompañó la edición de vinilu con un DVD ("Lo que más te gustó de mi") con delles escenes grabaes pol cantante xunto con cinco tarrezas en direutu.[68] El discu foi 1º nes llistes d'España[69] y 2º en Méxicu.[70]

Foi editáu pola compañía discográfica EMI. Con posterioridá súpose qu'esti trabayu significaba'l fin de la rellación contractual ente'l cantante y la compañía dempués de venticuatro años, dende l'entamu de la etapa con Héroes del Silencio. El discu representó tamién un puntu y aparte artísticu, d'ende que tenga un ciertu calter recopilatorio puestu'l cantante manifestó que quería imprimir a los sos siguientes discos un nuevu soníu que dexara tras la última etapa bautizada como "Cantares dende'l puertu".

Mientres esta dómina tamién se públicu'l documental "Porque les coses camuden", material onde se reflexa la trayeutoria artística del cantante.[71]

De Luxe Vinyl Box Set

EMI editó en vinilu un set recopilatorio a finales de 2011 que recoyía tola discografía d'estudiu de Bunbury hasta esi momentu. Incluyía los sos seis primeros discos más El tiempu de les cereces, grabáu con Nacho Vegas.[72] Supónía la primer edición en vinilu de los cuatro primeros discos del cantante y El tiempu de les cereces. Esti llanzamientu vendría satisfaer la pretensión del propiu cantante, que quería que tola so discografía pudiera atopase en vinilu. Tolos discos fueron editaos en formatu de doble vinilu (sacante l'álbum "Les consecuencies", que consta d'un solu vinilu), formatu que nun encaxar del tou colos discos de menor duración, yá que nestos una de les cares del discu quedó ensin grabación dalguna. La caxa acompañar d'un llibru robláu por Juanjo Ordás, onde s'analiza cada álbum de forma detallada.

Llicenciáu Chigres

Enrique Bunbury mientres la so xira en 2012.

El 24 de mayu de 2011 el cantante publicó un videu nel so Facebook, onde comentaba que taba grabando'l nuevu material discográfico.[73] Esti mesmu foi'l séptimu discu de Bunbury en solitariu que se títulu Llicenciáu Chigres, grabar nos estudios Sonic Ranch de Texas mientres la primavera estauxunidense; producíu por él mesmu, y cuntó coles collaboraciones especiales de Dave Hidalgo, Flacu Jiménez, Charlie Mussleehite y Elíades Ochoa.[74] Arrodiar de la so banda habitual más el percusionista Quino Béxar, lo cual declaro "Grabar lo nuevo de Bunbury foi una gociada";[75]

Poner a la venta'l 15 d'avientu del mesmu añu, editáu por OCESA y con quince canciones, versiones toes elles de temes hispanoamericanes. Nuevamente, como nos discos anteriores, editar en formatu CD, vinilu y online,[76] otra vegada col vinilu d'edición llindada. Como primer single escoyóse la tema "Ódiame" al que siguieron "Llévame", "Animes que nun amaneza", "El solitariu (Diariu d'un borrachu)" y "Pa'llegar al to llau". D'esti postreru grabáronse dos videos distintos. L'álbum foi discu d'oru n'España y Méxicu.[77]

De forma previa al llanzamientu pudo visualizase el documental "Les venes abiertes del Llicenciáu Chigres", que'l so títulu emulaba al de la obra del uruguayu Eduardo Galeano, Les venes abiertes d'América Llatina. Nél recoyía'l procesu de grabación del álbum y entrevistóse al propiu Bunbury y el restu de los integrantes de la so banda.[78]

Mientres la xira de presentación estrenó'l curtiumetraxe "Llicenciáu Chigres: The Movie", narrando la hestoria d'un escenariu apocalíptico rellacionáu cola creencia maya del 21 d'avientu de 2012.[77] El mesmu cantante ye'l protagonista del curtiu, quien encara'l personaxe llamáu "Llicenciáu Chigres". Foi dirixíu por Alexis Morante, quien yá trabayó con él en dellos videoclips sos. El filme foi gallardoniáu nel Musiclip festival na categoría "Meyor Curtiumetraxe Musical".[79]

Bunbury comentó que'l discu sería l'empiezu d'una nueva etapa no musical, dexando tras el soníu que caracterizó a les "Cantares del puertu".[73] El cantante añadió que llevaba unos diez años queriendo grabar esti discu, y que poles circunstancies que se daben decidió faelo nesi momentu. De los sesenta cantares qu'aprosimao tenía en mente quedar colos quince finales pa construyir un discu "conceptual" según les sos pallabres, estremáu en cuatro partes y que de dalguna forma narrara la hestoria del personaxe ficticiu "Llicenciáu Chigres". Toles temes, unos más conocíos qu'otros, escuchar a lo llargo de les numberoses estancies y viaxes pel centru y sur d'América.

La xira de presentación del discu, "Llicenciáu Chigres Tour" empezó n'España en xineru de 2012, anque se realizaron conciertos previos a la edición del discu nos meses de payares y avientu de 2011 n'Estaos Xuníos. Mientres la xira percorriéronse amás EE.XX. y numberosos países llatinoamericanos. En declaraciones realizaes por Bunbury mientres la xira comentó que Quino Béxar pasó a ser un integrante más de la so actual banda "Los Santos Inocentes".

Nel branu de 2012 editóse Llicenciáu Chigres - Reposáu special edition Box Set. Inclúi'l CD orixinal, un llibretu de 28 páxines con semeyes y testos inéditos, un DVD colos videos clips rodaos pa los singles del álbum, el mediumetraxe Llicenciáu Chigres - The Movie, y el documental Les venes abiertes del Llicenciáu Chigres, xunto con un CD qu'inclúi versiones en direutu de la práutica totalidá de les temes del discu. Estos cantares fueron estrayíes de conciertos de la xira y de pruebes de soníu de los shows realizaos (11 temes en total). La caxa acompáñase amás de dos vasos de tequila serigrafiados.[80]

Palosanto

Bunbury mientres la so actuación el martes 18 de marzu de 2014 nel Centru Cultural Miguel Ángel Asturias (Teatru Nacional) na ciudá de Guatemala.

El día 29 d'ochobre de 2013 salió a la venta'l so octavu material d'estudiu, Palosanto, un discu de cambéu personal y soníu particular. Editáu por OCESA, y distribuyíu por Warner Music. Foi compuestu ente 2010 y 2013, y dase la particularidá de que les primeres maquetes orixinales fueron robaes cuando asaltaron la vivienda del cantante en Los Angeles y robaron el so Ordenador personal, Bunbury afirmó: "Agora tener que reconstruyir mentalmente...nun voi recuperar l'archivu al cien per cien. voi recuperar d'otra forma y nesi momentu va apaecer un cantar nuevu; creo que pue ser perinteresante".[81] El discu grabar nos Phantom Vox Studios de Los Angeles cola so banda habitual Los Santos Inocentes, y foi producíu por el mesmu Bunbury.[82] Cuenta con arreglos de cuerda, que pueden atopase en grabaciones previes de Bunbury, pero como novedá hai arreglos vocales en delles temes al cargu de un tríu gospel femenín. Esto sí ye una novedá dientro de la so carrera musical.

Con esti nuevu material consiguió'l discu d'oru n'España[83] y amás en Méxicu llogró discu de platinu.[84]

L'álbum ta formáu por 15 cantares editaos en formatu CD, CD digipak y en doble vinilu. El vinilu esplica meyor la estructura que Bunbury quixo dar al discu. Palosanto, que según comentó'l cantante pudo ser doble con siquier 20 temes, ta estremáu en dos partes. Nel so escritu personal de presentación del discu esplica que la primer parte ye d'un soníu más teunolóxicu y dixital, y la segunda ye más orgánica.[85]

El digipak y la edición vinilu acompañar d'un segundu CD, "Cualquier tiempu pasáu.... Live 2011-2012", qu'inclúi 11 temes en direutu de la xira de presentación del discu Llicenciáu Chigres. Son versiones en direutu de cantares de tola so discografía en solitariu, en dellos casos bien distintes de la tema grabada orixinalmente.[86]

El so primera videu promocional foi "Despierta", llanzóse'l 17 de setiembre de 2013, y foi censuráu temporalmente n'España.[87] Anque se desconocen los motivos oficialmente, al poco tiempu volvió tar disponible'l so visionado. Los siguientes senciellos y videoclips fueron: "Más altu que nós namái'l cielu", "Los Inmortales", "Salvavides" y "Prisioneros".

El 14 de xineru de 2014 en Méxicu empezó la xira del discu, "Palosanto Tour" en La Plaza Condesa, Distritu Federal. El mesmu Bunbury afirmó que va la xira nun va ser tan estensa que la previa de 2011-2012 por razones personales, y va desenvolvese a lo llargo de 2014 por tol continente americanu y España.[86]

La primer parte de Palosanto Tour llogró axuntar a más de 100 mil persones nun total de 13 conciertos nel país azteca.[88]

La segunda parte continuu visitando los países de República Dominicana, Guatemala, Hondures, El Salvador, Costa Rica, Colombia, Ecuador, Perú, Chile y cerrando la so xira per América nel míticu estadiu Luna Park en Buenos Aires, Arxentina.

El tramu de la xira per España tuvo dellos inconvenientes por cuenta de cancelaciones de dellos conciertos arriendes de una operación quirúrxica que tuvo ser sometíu'l so guitarrista Jordi Mena[89] y tamién por cuestiones climátiques,[90] por eso Bunbury reprogramó los conciertos pal mes d'avientu.[91]

Asina'l músicu depués embarcóse nel antepenúltimu tramu del tour percorriendo los puntos más importantes d'Estaos Xuníos.

Xira con Calamaro

Al términu del tour n'Estaos Xuníos, nos meses d'ochobre y payares Bunbury percorrió delles ciudaes de Méxicu xunto al músicu arxentín Andrés Calamaro nuna mini-xira.[92][93] Los dos yá se xubieren en repitíes ocasiones al escenariu como convidaos, el más convocante foi'l 12 d'abril nel Luna Park nel zarru de la primer parte de la xira de Palosanto.[94]

Según el mesmu Bunbury, la xira fuera pensada dende hai yá munchos años pola insistencia d'un promotor Méxicano, pero yera bien complicáu que dos músicos coincidan en feches nel llanzamientu del so álbum.[95]

Na xira interpretaron les sos temes cada unu por separáu y a la fin del show xuntar a cantar temes propies y d'otros artistes, lo más destacao foi l'homenaxe que lu rindieron al músicu Gustavo Cerati, tocando'l so cantar "Crime".[96]

Madrid, Área 51

El 20 d'ochobre de 2014 anúnciase la salida de nuevu material discográfico tituláu; Madrid, Área 51. Álbum en vivu grabáu'l 29 de xunu de 2014 nel Palaciu de los Deportes en Madrid, España.[97] Cola participación de los músicos Iván Ferreiro y Quique González ante 15 mil persones. Con fecha de llanzamientu pal 25 de payares de 2014 en formatu doble CD + doble DVD. El trabayu recueye'l conciertu del músicu aragonés nel Palaciu de los Deportes, más un documental tituláu "Espediente Palosanto" y que revela les coraes d'esti espectáculu. Cabo amás aprofiar qu'esti ye'l primer trabayu en direuto de Bunbury que s'edita en formatu Blu-Ray n'alta definición, nuna edición d'un solu discu y que nun inclúi los CDs d'audiu.

2015: Nuevos Horizontes

El día 23 de payares na so páxina oficial Enrique Bunbury publicó un comunicáu onde esplicaba'l so retiru indefiníu de los escenarios, al términu de la xira de Palosanto.[98]

Señala que va ser un 2015 con otros proyeutos por distintos motivos personales y extra personales. Asina este va ser el so segundu alloñamientu de los escenarios dempués de lo que foi'l términu mui a tiempu de la so xira del discu El viaje a ninguna parte nel añu 2005.

Fíos del Pueblu

El 9 de marzu de 2015 dar a conocer la noticia de la salida de "Fíos del Pueblu", discu grabáu en direutu mientres la xira que realizó xunto a Andrés Calamaro mientres el 2014 en Méxicu, con fecha de publicación el 14 d'abril.[99] El primer adelantu foi la versión de "Crime", tema n'homenaxe a Gustavo Cerati, que pudo escuchase a partir del 16 de marzu.[100]

Bunbury MTV Unplugged

Bunbury en Córdoba, Arxentina, nel primer conciertu de Mutaciones Tour 2016.

Nel segundu semestre de 2015 dar a conocer, la esperada grabación d'un conciertu acústicu nos estudios de MTV en Méxicu so la conocida modalidá MTV Unplugged. Dichu conciertu grabó'l 1 de setiembre de 2015 y caracterizóse por cuntar con un repertoriu de cantares pocu avezáu distintu al interpretáu nes anteriores presentaciones en vivu. Bunbury espresó nuna entrevista previa'l so deséu d'anovar el so repertoriu de cantares en vivu, pos consideraba qu'había cantares que s'interpretaren yá demasiaes vegaes. Carauterizar por incluyir 5 temes de la so discografía con Héroes del Silencio, según temes pocu comunes de la so carrera como solista, ensin incluyir cantares de los álbumes Pequeñu, Flamingos y El viaje a ninguna parte. El conciertu cuntó cola participación d'invitaos especiales como Carla Morrison, Robbi Draco Rosa, Vetusta Morla, Lleón Larregui y Pepe Aguilar. Emitir pola canal MTV Llatinoamérica el 26 de payares de 2015, y darréu salió a la venta sol nome, MTV Unplugged: El llibru de les mutaciones en formatos CD, DVD, Vinilu, Blu-ray y Online. D'esti álbum surdió la Xira musical llamada, Mutaciones Tour 2016, onde l'artista celebró los sos 30 años de trayeutoria musical.

El 6 de payares recibió per segunda vegada'l premiu al Meyor Artista Español nos MTV Europe Music Awards 2016 realizaos en Holanda.[101]

Archivos

El 11 de payares de 2016 salieron publicaos los álbumes recopilatorios titulaos, Archivos Vol.1 : Tributos y BSOs y Archivos Vol. 2: Duetos[102]onde axunta nel primer álbum, bandes sonores feches pa cine, teatru, televisión, y tamién cantares versionadas d'otros artistes. El segundu discu contién puramente duetos que Bunbury fixo a lo llargo de la so carrera en collaboración con artistes como Andrés Calamaro, Zoé, Jaime Urrutia, Quique González, Galbana, Elefantes, ente otros.

Mires

El 31 d'agostu de 2017 por aciu les sos redes sociales dar a conocer la noticia del llanzamientu del novenu álbum d'estudiu del cantante, "Mires", previstu pal 20 d'ochobre, por aciu un curtiumetraxe qu'amuesa'l procesu de grabación y l'intimidá de los músicos.[103]

El 20 d'Ochobre de 2017, Bunbury saca al mercáu'l so últimu trabayu denomináu "Mires", publicáu col sellu Ocesa/Warner, nel cual crea un amiestu de soníos que caltién la esencia de la so música.[104]

Vida privada

Bunbury esta casáu con Jose Girl (qu'amás ye la so fotógrafa oficial), dende ochobre de 2012 depués de dellos años de rellación, cola que tien una fía, llamada Asia, nacida en 2011. El músicu yá pasara por un matrimoniu nel añu 2000 con Nona Rubio, que depués s'eslleió nel 2001.[105]

Ente les sos otres rellaciones cabo destacar la que caltuvo nos años 90 con Benedetta Mazzini, fía de la cantante Mina, a la que dedico siquier tres canciones: Bendicha, Bendicha II y La chispa fayadiza (Bendicha III).

L'artista ye veganu por razones étiques, y mentó la tema en distintes entevistes.[106]

Músicos

Mientres la so etapa en solitariu tuvo dos bandes de músicos que lu acompañaron nos sos discos y conciertos, que bautizó colos nomes de "El Huracán Ambulante"[107] y "Los Santos Inocentes".[108]

El Furacán Ambulante

Integrante Preséu(s) Periodu na banda
Alan Boguslavsky Guitarres 1997 - 1998
Del Morán Baxu 1997 - 2005
Copi Corellano Pianu - Tecláu 1997 - 2005
Ramón Gacías Batería - Percusión 1997 - 2005
Rafa Domínguez Guitarres 1999 - 2005
Luis Miguel Romero |[[Percusión

(música)|Percusión]]

1999 - 2005
Ana Belén Estaje Violín 1999 - 2005
Javier Iñigo |Trompeta 1999 - 2005
Javier García Vega |Trombón 1999 - 2005

Los Santos Inocentes

Integrante Preséu(s) Periodu na banda
Álvaro Suite Guitarres 2008 - Actualidá
Jordi Mena Guitarra - dobro - lap steel - banjo - mandolina 2008 - Actualidá
Robert Castellanos Baxu - Contrabaxu 2008 - Actualidá
Jorge “Rebe” Rebenaque Hammond - Pianu - acordión 2008 - Actualidá
Ramón Gacías Batería - Percusión 2008 - Actualidá
Quino Béxar Percusión 2011 - Actualidá
Santi del Campo |Saxofón 2017 - Actualidá


Discografía[109]

En solitariu

Añu Álbum Tipu Formatu Discográfica
1997 Radical Sonora Álbum d'estudiu CD EMI
1999 Pequeñu
2000 Pequeñu cabaré ambulante Álbum en direutu CD / DVD / VHS
2002 Flamingos

CD

2003 Una cita en Flamingos

DVD

2004 El viaje a ninguna parte

CD

2005 Freak Show

CD + DVD

2006 Cantares 1996-2006 Álbum recopilatorio CD + DVD
2007 Los videos 1996-2007 DVD
2008 Hellville de Luxe Álbum d'estudiu |

CD, vinilu y online

2010 Les Consecuencies CD, Vinilu + CD, Online
2011 Gran Rex

CD, DVD, vinilu

Llicenciáu Chigres Álbum d'estudiu |

CD + vinilu, digipak, online

Warner
2013 Palosanto CD, Digi Pack, Vinilu + CD, Online
2014 Madrid, Área 51 Álbum en direutu |

2 CD's + 2 DVDs DigiPak, Blu-ray, Online

2015 MTV Unplugged CD, Vinilu + CD, DVD, Blu-ray, Online
2016 Archivos Vol.1 : Tributos y BSOs Álbum recopilatorio CD, Vinilu, Online
2016 Archivos Vol. 2: Duetos
2017 Mires

CD, Vinilu + CD, Online

Con Héroes del Silencio

Añu Álbum Tipu Formatu Discográfica
1987 Héroes del Silencio EP CD EMI
1988 El mar no cesa Álbum d'estudiu
1989 En direutu Álbum en direutu Mini-LP
1990 Senderos de traición Álbum d'estudiu CD
1991 Sienda '91 Álbum en direutu Mini-LP
1993 El espíritu del vino Álbum d'estudiu |rowspan="6"|

CD

1995 Ábanu
1996 Parasiempre Álbum en direutu
1998 Rareces Álbum recopilatorio
1999 Edición del mileniu
2000 Cantares 1984-1996
2004 Antoloxía audiovisual Álbum recopilatorio CD + DVD
2005 El ruiu y la roxura (Héroes del Silencio) Álbum en direutu
2006 El mar no cesa: Edición especial Álbum recopilatorio CD
Senderos de traición: Edición especial
El espíritu del vino: Edición especial
Ábanu: Edición especial
The Platinum Collection (álbum d'Héroes del Silencio) CD + DVD
2007 Tour 2007 Álbum en direutu |

CD + DVD

2011 Live in Germany CD, DVD, LP
2012 L'Espíritu del Vinu 20 Anniversary Edition. Gran Reserva Álbum recopilatorio

Videografía

Videos musicales

Ermu de Salton City, en California, onde Enrique grabó la so videoclip "L'Home Delgado que non Flaqueará Enxamás".[110]

Estos son tolos videoclips de Bunbury llanzaos per cada discu oficial d'estudiu.

Añu Álbum Videu
1997 Radical Sonora Alicia (Espulsada al País de les Maravíes)
Salomé
1999 Pequeñu Infinitu
El Vientu a favor
De Mayor
2002 Flamingos
Sácame d'Equí
Lady Blue
San Cosme y San Damián
2004 El viaje a ninguna parte Que Tengas Suertecita
Los Restos del Naufraxu
El Rescate
Cantar (el mesmu dolor)
2006 Cantares 1996-2006 Un Cantar Murniu
2006 El Tiempu de les Cereces Puta Desagradecida
Nun Foi Bonu Pero Foi lo Meyor
Welcome to Caleyón ensin Salida
2008 Hellville de Luxe L'Home Delgado que non Flaqueará Enxamás
Porque les Coses Camuden
Hai Bien Poca Xente
2010 Les Consecuencies Frente por frente
Los Habitantes
De tol Mundu
2011 Llicenciáu Chigres Llévame
Pa' Llegar A El to Llau
Ódiame
El Solitariu (Diariu d'un Borrachu)
Ánimes, Que Nun Amaneza
2013 Palosanto Espierta
Más Altu que Nós Solo'l Cielu
Salvavides
Los Inmortales
Prisioneros
2017 Mires Paecemos Tontos
L'Actitú Correuta
Trubiecu de Caín
2018 Mires La constante

Referencies

  1. Afirmao en: Internet Movie Database. Identificador IMDb: nm1669787. Data de consulta: 14 agostu 2015. Llingua de la obra o nome: inglés.
  2. Videla, páx.11
  3. eluniverso.com Héroes del Silencio, la banda de rock n'español que nun siguió estereotipos Publicáu'l 13 de setiembre de 2004
  4. rollingstone.es Especial RS: Los 50 meyores grupos de rock español Publicáu'l 2 de payares de 2012
  5. Videla, páx.113
  6. terra.com.co Bunbury rinde homenaxe a Llatinoamérica col so nuevu discu Publicáu'l 9 d'avientu de 2011
  7. «Los 250 meyores álbumes publicaos pola revista norteamericana En cantu» (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  8. rollingstone.es Los 50 meyores discos del rock español publicáu'l 9 de mayu de 2012
  9. elmundo.es Los españoles más influyentes del añu 2004 Publicáu en xineru de 2004
  10. Blay, páx. 101
  11. 1 2 Blay, páx.90
  12. Videla, páx.22
  13. 1 2 Blay, páx.91
  14. Videla, páx.24
  15. Blay 92
  16. Blay, páx. 97
  17. Blay, páx. 98
  18. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 heroesdelsilencio.es Historia d'Héroes del Silencio publicáu en payares de 2011
  19. Videla, páx.57
  20. Videla, páx.58
  21. Blay, páx.192
  22. 1 2 Videla, páx.65
  23. Héroes del Silencio, Senderos de Traición, páx. 14 El País ISBN 978-84-9815-837-3
  24. 1 2 Videla, páx.72 y 73
  25. 1 2 Videla, páx.200
  26. elpais.com Héroes del Silencio vuelven 10 años dempués Publicáu'l 14 de febreru de 2007
  27. Blay, páx.77.
  28. Blay, páx.366
  29. Videla, páx.98
  30. Blay, páx. 345
  31. Videla, páx.100
  32. 1 2 Videla, páx.99
  33. 1 2 3 Llibretu oficial del discu Flamingos
  34. 1 2 Videla, páx. 103
  35. los40.com Bushido, con Bunbury ente les sos files, va llanzar el so discu'l próximu 26 de xineru Publicáu'l 16 d'Avientu de 2003
  36. elmundo.es Enrique Bunbury y Shuarma, d'Elefantes, formen 'Bushido' Publicáu'l 19 de xineru de 2004
  37. infobae.com discu-oro-el so-viaxe-nenguna parte Bunbury recibió'l discu d'oru pol so "Viaxe a nenguna parte" 16 de payares de 2004
  38. Blay, páx.19
  39. Blay, páx.79
  40. elmundo.es Enrique Bunbury ataya la segunda parte de la so xira porque 'nun diba dar el 100% sobre los escenarios' Publicáu'l 25 d'agostu de 2005
  41. Blay, páx.389
  42. los40.com Bunbury llogra'l Discu d'Oru con 'Cantares 1996-2006' nuna selmana Publicáu'l 10 de marzu de 2006
  43. elmundo.es Enrique Bunbury y Nacho Vegas preparen el so primer trabayu discográficu conxuntu Publicáu'l 8 d'agostu de 2006
  44. Blay, páx.304
  45. Blay, páx.313
  46. 1 2 heroesdelsilencio.es sobre-el regresu-de-h-ruques-del silenciu/ Tou sobre'l regresu d'Héroes del Silencio publicáu'l 1 marzu de 2007
  47. elperiodicodearagon.com Los fans d'Héroes clamen pol caos de Valencia Publicáu'l 30 d'ochobre de 2007
  48. 1 2 20minutos.es Bunbury yá prepara 'Hellville de luxe' Publicáu'l 30 d'abril de 2008
  49. 1 2 actualidadmusica.com El “Hellville De Luxe”, nuevamente en vinilu Publicáu en ochobre de 2008
  50. elmundo.es Bunbury y Pedro Casariego: ¿plaxu, préstamu o imposible coincidencia? Publicáu'l 5 de setiembre de 2008
  51. heraldo.es Enrique Bunbury deféndese: "Dos frases nun faen un plaxu" Publicáu'l 11 de setiembre de 2008
  52. Bunbury en Polonia Publicáu'l 7 de payares de 2009
  53. enriquebunbury.com Hellville de Luxe, el nuevu discu de Bunbury Nᵘ 1 n'España Publicáu'l 15 d'ochobre de 2008
  54. enriquebunbury.com Hellville de Luxe nᵘ1 de ventes n'España per segunda selmana consecutiva y nᵘ 1 en Méxicu Publicáu'l 22 d'ochobre de 2008
  55. consecuencies-el so-nuevu-album-que-estara-llistu-en-otono.html Bunbury remata la grabación de 'Les consecuencies', el so nuevu álbum que va tar llistu na seronda Publicáu'l 2 de xunu de 2009
  56. elconfidencial.com Méxicu estima a Bunbury el conciertu que marcó récor con 90.000 persones publicáu'l 12 de payares de 2009
  57. lahiguera.net. Les consecuencies en La Figal.net consultáu en payares de 2009
  58. enriquebunbury.com 'Les consecuencies', de Bunbury, tamién en vinilu Publicáu'l 18 de xineru de 2010
  59. terra.es ciclu-con-les consecuencies.aspx Enrique Bunbury cierra "un ciclu" con "Les consecuencies" Publicáu'l 15 de febreru de 2010
  60. enriquebunbury.com. Bunbury pon fecha a 'Les consecuencies' en enriquebunbury.com publicáu en 16 d'avientu de 2009
  61. «Videu de Bunbury con Miren de Tulsa y Jeanette». Jenesaispop (15 de xineru de 2010). Consultáu'l 30 de xineru de 2010.
  62. europapress.com Les Consecuencies de Bunbury yá ye discu d'oru Publicáu'l 24 de febreru de 2010
  63. univision.com consecuencies Enrique Bunbury va publicar Les Consecuencies, un discu de cultu. Publicáu'l 27 de xineru de 2010
  64. que.es Primer conciertu de Bunbury en 3D, con Canal Plus Publicáu'l 17 d'abril de 2010
  65. 20miutos.com Yelmo Cines repite esti xueves la proyeición del conciertu en 3D de Bunbury 29 de xunetu de 2010
  66. lahuelladigital.com Gran Rex: nueve mil persones y una sola voz Publicáu'l 27 d'abril de 2011
  67. enriquebunbury.com Bunbury va ufiertar una tema n'esclusiva cada 15 díes a los sos siguidores de facebook Publicáu'l 29 de marzu de 2011
  68. rtve.es "Lo que más te gustó de mi", Enrique Bunbury en direutu 29 de marzu de 2011
  69. elreferente.es Enrique Bunbury, direutu al nᵘ1 na llista de ventes d'España Publicáu'l 7 d'abril de 2011
  70. enriquebunbury.com Bunbury direutu al segundu puestu nes llistes de ventes de Méxicu Publicáu'l 6 d'abril de 2011
  71. europapress.es 'Porque les coses camuden', un percorríu por Enrique Bunbury Publicáu'l 22 de marzu de 2011
  72. enriquebunbury.com Enrique Bunbury publica en vinilu los sos discos en solitariu 18 d'ochobre de 2011
  73. 1 2 20minutos.es Bunbury anuncia en Facebook la grabación del so nuevu discu Publicáu'l 24 de mayu de 2011
  74. efeeme.com Convidaos de luxu no nuevo de Bunbury Publicáu'l 30 de xunu de 2011
  75. heraldo.es/ gociada.html «Grabar lo nuevo de Bunbury foi una gociada» Publicáu'l 16 de xunetu de 2011
  76. enriquebunbury.com LLICENCIÁU CHIGRES - Bunbury
  77. 1 2 cronica.com.mx Estrena Enrique Bunbury curtiumetraxe "Llicenciáu Chigres: The movie" 23 de xineru de 2012
  78. heraldo.es venes llicenciáu_chigres_162883_308.html Bunbury ábre-y les venes a 'Llicenciáu Chigres' 28 d'ochobre de 2011
  79. europasur.es 'Llicenciáu Chigres, the movie' vence nel Musiclip Festival Publicáu'l 7 d'avientu de 2012
  80. popelera.net so-ultimo-discu-llicenciáu-chigres/ Bunbury publica una edición especial del so últimu discu, 'Llicenciáu Chigres' Publicáu'l 10 d'ochobre de 2012
  81. rollingstone.es lladrones-entren-en-casa-de-bunbury-y róben-y el so-proximo-discu/ Esclusiva: Un lladrones entren en casa de Bunbury y róben-y el so próximu discu Publicáu'l 20 d'avientu de 2011
  82. rollingstone.es Nuevu discu de Bunbury: 'Palosanto' Publicáu'l 11 d'agostu de 2013
  83. eluniversal.com.mx Bunbury recibe en Madrid Discu d'Oru por Palosanto Publicáu'l 10 de xunu de 2014
  84. informador.com.mx Enrique Bunbury recibe Discu de Platín por 'Palosanto' Publicáu'l 29 de xineru de 2014
  85. enriquebunbury.com Palosanto "Un modelu de ovni vintage de los cincuenta" publicáu'l 8 setiembre de 2013
  86. 1 2 heraldo.es Bunbury, 'Palosanto', Héroes… (la entrevista completa) Publicáu'l 3 d'avientu de 2013
  87. cadizdirecto.com Censuráu n'España'l videu de Bunbury ¿de qué tienen mieu? Publicáu'l 19 de setiembre de 2013
  88. enriquebunbury.com Palosanto Tour 2014 - Round I Publicáu'l 18 de febreru de 2014
  89. miusyk.com Atayaos los cuatro primeros conciertos de Bunbury n'España Publicáu'l 7 de xunu de 2014
  90. lasprovincias.es El conciertu de Bunbury en Valencia, suspendíu pola nube Publicáu'l 3 de xunetu de 2014
  91. miusyk.com Les feches de la xira d'Enrique Bunbury n'España Publicáu'l 21 de setiembre de 2014
  92. rollingstone.es Xira conxunta de Bunbury y Calamaro publicáu'l 25 de mayu de 2014
  93. culturaocio.com Feches de la xira conxunta de Bunbury y Calamaro Publicáu'l 29 de setiembre de 2014
  94. rockandball.com.ar lluna-park/ Enrique Bunbury, un héroe na Luna Park Publicáu'l 16 d'abril de 2014
  95. excelsior.com.mx Xira de Bunbury y Calamaro per Méxicu podría ampliase publicáu'l 10 de xunu de 2014
  96. tn.com.ar L'emotivu homenaxe d'Andrés Calamaro y Enrique Bunbury a Gustavo Cerati Publicáu'l 21 d'ochobre de 2014
  97. europapress.es Bunbury va publicar en payares el direutu 'Madrid Área 51' publicáu'l 21 d'ochobre de 2014
  98. enriquebunbury.com SAY HELLO, WAVE GOODBYE!!! Publicáu'l 23 de Payares de 2011
  99. Discu de Calamaro y Bunbury xuntos Publicáu'l 10 de marzu de 2015
  100. Calamaro y Bunbury recordaron a Gustavo Cerati Publicáu'l 16 de marzu de 2015
  101. premiu-al meyor artista-espanol-en-los-mtv-ema-2016/ Enrique Bunbury gana'l premiu al Meyor artista español nos MTV EMA 2016. 6 de payares de 2016. https://www.vinilonegro.com/2016/11/enrique-bunbury-gana-el premiu-al meyor artista-espanol-en-los-mtv-ema-2016/. Consultáu'l 22 de payares de 2016.
  102. so-archivu_753076 Enrique Bunbury abre'l so archivu. 12 de payares de 2016. http://tn.com.ar/musica/hoy/enrique-bunbury-abre-el so-archivu_753076. Consultáu'l 19 de payares de 2016.
  103. Gilberto Flores (31 d'agostu de 2017). Enrique Bunbury anuncia Mires. http://www.rutasalternas.com/2017/08/enrique-bunbury-anuncia-mires/. Consultáu'l 3 de setiembre de 2017.
  104. «Bunbury: tresformista sonoru». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2017.
  105. vivelohoy.com con-jose-girl Enrique Bunbury casóse con Jose Girl Publicáu'l 4 d'ochobre de 2012
  106. elperiodico.com Enrique Bunbury: "Yá nun creemos en mentires aprendíes" publicáu'l 9 d'avientu de 2013
  107. Bunbury esllee El Furacán Ambulante y ataya la so xira. 25 d'agostu de 2005. http://www.elperiodicodearagon.com/noticias/escenarios/bunbury-esllee-huracan-ambulante-canciella-xira_200297.html. Consultáu'l 24 de payares de 2016.
  108. Juan Puchadesj (9 de mayu de 2014). confesionariu-los santos inocentes-la banda-de-bunbury/ Nel confesionariu: Los Santos Inocentes (la banda de Bunbury). http://www.efeeme.com/en-el confesionariu-los santos inocentes-la banda-de-bunbury/. Consultáu'l 24 de payares de 2016.
  109. Enrique Bunbury, discografía
  110. hipersonica.com so-web-el curtiumetraxe-l'home delgáu-que-non-flaqueara-jamas/ Bunbury estrena na so web el curtiumetraxe L'home delgáu que non flaqueará enxamás Publicáu'l 15 de Setiembre de 2008

Bibliografìa

  • Blay, Pep (2007). Enrique Bunbury: lo demás ye silenciu. Plaza & Janés. ISBN 978-84-01-30551-1.
  • Videla, Luis (2005). Enrique Escribir Con N De Bunbury. El Aleph. ISBN 987-1070-22-5.

Enllaces esternos

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.