Enguídanos
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella-La Mancha
Provincia	provincia de Cuenca
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde d'Enguídanos	Sergio de Fez Cerezuela
Nome oficial	Enguídanos (es)[1]
Códigu postal	16372
Xeografía
Coordenaes	39°40′25″N 1°36′23″W / 39.6737°N 1.6063°O / 39.6737; -1.6063
Enguídanos Enguídanos (España)
Superficie	165.35 km²
Altitú	734 m
Llenda con	Yémeda, Víllora, Narboneta, Mira, La Pesquera, Puebla del Salvador, Campillo de Altobuey y Paracuellos
Demografía
Población	315 hab. (2023) - 167 homes (2019) - 150 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Cuenca 0.01% de Castiella-La Mancha 0% de España
Densidá	1,91 hab/km²
enguidanos.es

Enguídanos ye un conceyu español de la provincia de Cuenca, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha.

Toponimia

Sobre l'orixe del nome podemos faer referencia a la toponimia más aceptada y popular de procedencia griega col so significáu “llugar de bayura d'agües”, magar, dellos autores, utilizaron el topónimu de “Ciguedaños” qu'apaez nes Rellaciones Topográfiques de Minglanilla como sinónimu de “Cien Arroyuelo” (cuando nes Rellaciones Topográfiques de Enguídanos de la mesma dómina "dixeron: qu'esti pueblu llámase Enguídanos, y que nun entienden que se llamara d'otru nome nengunu, porque nel llibru del Magüetu, que ta nos archivos de Cuenca, onde tán les coses antigües d'esti obispáu, se (gún) oyeron dicir que se fai memoria d'esti logar per este mesmu nome Enguídanos.”

Cascada de les chorreras.

Esisten otres posibilidaes basándonos na so antigüedá prerromana o nes sos carauterística orográficu y paisaxísticu:

• Como topónimu celtibéricu, de “Enki-tanos” que'l so significáu sería “habitantes del llugar de Enki”. Enki, conocíu tamién como Hala, ye'l dios sumeriu de les Agües y la Fertilidá, acomuñáu coles constelaciones d'Acuariu y Capricorniu (representáu con cabeza de cabra y cola de pexe), guardando un paralelismu evidente col ríu Cabriel que flúi pol nuesu territoriu.
• Topónimu acomuñáu a Enguera o Anguita, que la so toponimia prerromana, conduznos a la pallabra vasca Anguia “camperes, pacional o devesa”.
• Topónimu acomuñáu a la vexetación esistente nel llugar. Una enguita, “en vascu”- ye un Gamonar o llugar pobláu de gamones, planta liliácea en forma d'espada que tamién esiste nel nuesu términu y del que tenemos el topónimu, “El Gamonar”, camín a la Pesquera.
• Topónimu acomuñáu a los yelsos, mineral bien abondosu nel so términu. Del griegu “gýpsos”, del llatín “gypsum”, del árabe “gibs”, deriva al catalán y valencianu en Guix”(Yelsu), “Enguixar” (Enyesar). Enguídanos significaría “los qu'habiten nos yelsos”.
• Topónimu acomuñáu al Guitón o Guitones, como se denomina'l llugar dientro del mesmu pueblu onde s'atopen les fontes de San Blas y Carica y trés antiguos ribayos que vertíen antaño les sos agües. El significáu sería "habitantes ente guitones (fontes o regatucos)".

Símbolos

Escudu.

L'escudu actual del conceyu de Enguídanos ye de nueva creación, basáu en dalgunos de los elementos que más identifiquen los vecinos como propios y nel so pasáu históricu xuníu al reinu de Castiella. La so definición podría encontase na recia hestoria del so pasáu más antiguu y nel so castiellu como vixilante perpetuu de la so propia evolución, dende'l que contemplar les múltiples agües fluviales del so términu.

Ta partíu en tres cuerpos onde se describe un castiellu sobre fondu coloráu, una vasía sobre fondu gualda, y l'azul de l'agua de los ríos cercanos sobre fondu blancu. Ta timbrado por una corona real zarrada.

Himnu.

L'Himnu de Enguídanos ye de recién creación y data del 2009. Lletra: Jesús de Frías Luján. Música: Ramiro Domínguez Somonte

Xeografía física

Allugamientu y descripción

Asitiáu na serranía de Cuenca, a veres del ríu Cabriel, sobre un monte predresu. Atopar a 85 km. de Cuenca, 164 km de Valencia y 230 km de Madrid.

Per Carretera

Aportar dende Cuenca a Enguídanos tomando la N-320, carretera de Almodóvar del Pinar. Enllazar dempués cola CM-211, carretera de Campillo de Altobuey y de siguío, dende Campillo de Altobuey pela carretera CU-V-5014 llévanos al conceyu tres 19 km de percorríu.

Dende Valencia, aportar a Enguídanos pola A-3/Y-901; dempués va tomase la salida 242 escontra Minglanilla/Cuenca, enllazando cola carretera CM-211. va siguir por dicha carretera mientres dellos quilómetros hasta llegar al encruz en Campillo de Altobuey cola carretera CU-V-5014, que nos llevará hasta'l conceyu .

Dende Madrid, aportar a Enguídanos pola A-3/Y-901; dempués va tomase la salida 212 con direición a Motilla del Palancar; d'equí a Campillo de Altobuey pola CM-2202. Dende Campillo de Altobuey pela carretera CU-V-5014, que nos llevará hasta'l conceyu .

Noroeste: Cardenete	Norte: Villora	Nordeste: Narboneta
Oeste: Paracuellos de la Vega		Este: Mira
Suroeste: Campillo de Altobuey	Sur: Puebla del Salvador	Sureste: La Pesquera y Minglanilla

El cascu urbanu asitiar nun terrén desigual ente'l Cuetu del Castillo y el monte que da a la Peña Covanosa ("Horadá"), consiguiendo un trazáu urbanísticu d'un tipismo serranu especial. Anguaño cunta con una población que ronda los 500 habitantes, viéndose multiplicada los díes de ponte, ya inclusive quintuplicada'l mes d'agostu.

Hidrografía y orografía

Cinco son los ríos que rieguen el términu municipal de Enguídanos: el ríu Cabriel y los sos cuatro afluentes el ríu Guadazaón, el ríu Narboneta (o Henarejos), el ríu San Martín (o Víllora), y el ríu Mira (o Güeyos de Moya).

Puede dicise qu'esti pueblu ta arrodiáu per montes de la estribación final de la Serranía Baxa conquense: La Losilla, Matallana, Azagrado, Pinos Altos, Marayu, Les Ramblas y Devesa Boyal, qu'ocupen cuasi 100 quilómetros cuadraos (10.000 Hectárees). El paisaxe local, abrupto y tropezosu, ufierta distintos focetes o cañones de gran guapura como'l Focete de l'Agua, el Focete Zarráu, el Focete del ríu Guadazaón, el Focete del Ríu Mira, el Focete de la Virxe o río San Martín,o'l Focete del Perexil. Tres embalse usar pa la producción d'enerxía llétrica: el Batanejo, el Saltu de Víllora y el banzáu de Contreras.

A unos 5 km y mediu de la población (y en direición a Cardenete), xunto al Saltu onde s'alluga la Central Hidroeléctrica Lucas de Urquijo, atópase unu de les paraxes naturales más formosos pal visitante: Les Chorreras. Tratar d'un tramu del calce del ríu Cabriel onde l'agua foi tallando sobre la piedra caliar una paraxa escepcional y único.

El puntu más altu ye l'Altu de la Corrolada de Don Juan con 1.039 metros sobre'l nivel del mar.

Ecoloxía

Los cultivos agrícoles partir ente les tradicionales güertes y los productos hortofrutícolas, de regadío, y los de tipu maderizu, como viñeos, almendrales y olivares, de secanu. Tamién se sema daqué de cebera ente que la ganadería ye escasa, menguada col aportar de los tiempos y l'emigración escontra les grandes ciudaes.

Pela so parte, la vexetación autóctona, como nel restu de la zona, ta representada principalmente por pinos de distintes variedaes (negral, carrasco y rodeno), carrasques y encines, chopu canadiense y carba mediterránea d'espartos, coscojas, romeros, madroñeras, tomillos, etc., y en dómina serondiega'l monte ver d'una gran variedá d'especies micológicas destacando'l revollón o níscalo, xampiñón montés, cogorda de cardu y les negruques. Enguídanos tien una rica y variada riqueza cinexética y cuenta con más de 7 cotos de caza menor y tánse preparando dos cotos de caza mayor. Nel so territoriu abonden los xabalinos, llebres y foines, según numberoses aves, siendo en dómina primaveral y branizu abellugu pa la reproducción de vencejos.

Los proyeutos de biodiversidá y desenvolvimientu sostenible realizaos amuesen el trabayu que ta desenvolviendo'l conceyu pa dar a conocer el ricu patrimoniu natural, la so gran biodiversidá, el so patrimoniu cultural y les diverses actuaciones en materia de meyora del mediu ambiente, formación, concienciación, sensibilización ambiental, según ameyora de la calidá turística incorporando tamién criterios medioambientales na xestión turística. Tou estos proyeutos formen parte d'un proyeutu mayor por que'l Valle del Cabriel seya declaráu Reserva de la Biosfera.

Demografía

Na actualidá, Enguídanos presenta una estructura urbana digna de resaltar anque la so población pasara de 2.196 habitantes nel censu de 1930 hasta 713 nel de 1981, cuntando en 2016 con 337 habitantes, según los datos oficiales publicaos pol INE.

• Evolución demográfica (2001-2016)

Política

Patrimoniu

Patrimoniu cultural

• Castiellu-fortaleza del sieglu XI.

• Ilesia de Ntra. Sra. de l'Asunción del sieglu XVI.
• Plaza Mayor y conxuntu urbanu.

• Cases Solariegas con escudos blasonados
• Miradores (Mirador de la Virxe, Mirador de "El Santu", Mirador de la Cueva, Mirador del GR-66).
• Llavaderu públicu
• Guiton
• Central Hidroeléctrica "Lucas de Urquijo"
• Ponte o viaductu de La Cortina
• Banzaos (Contreras, Villora y Batanejo)

• Molinos d'agua (El Golpecillo, La Lastra, Baltasar)
• Ponte romana sobre'l Cabriel
• Cabeza Moya

Patrimoniu natural

• Fuentes y Manantiales
• Saltu d'Agua del Guadazaón
• Focete de l'Agua, Focete Zarráu y Focete del Ríu Mira
• El Castil d'Olives
• El Perexil Antiguos Baños del Salobral
• L'Aldea del Charandel
• La Playeta y La Lastra

• 
  Les Chorreras
• Los 5 ríos de Enguídanos

Turismu rural

Puesto que la so situación xeográfica dota a esti pueblu d'una nutrida naturaleza y gran guapura paisaxística, nel conceyu pueden desenvolvese numberoses actividaes como senderismo, rafting, bicicleta de monte, puenting, montar a caballu, circuitos de quads ente otros. Cuenta con delles places d'agospiamientos pal turismu rural y restoranes.

El conceyu dispón de rutes de senderismo y bicicleta (bien señalizaes) y rutes urbanes:

• PR-CU 50: 2:30 h, percuerre El Focete De l'Agua. Llargor 8 km.
• PR-CU 53: 3:30 h, percuerre Les Chorreras. Llargor 13,5 km.
• PR-CU 54: 5:30 h, percuerre Los Cuatro Ríos. Llargor 20 km.
• BTT CU-02: Bicicleta de Monte, baxa dificultá. Llargor 15 km y 35 km.
• GR-64: Enguídanos y Mira. Llargor 23 km.
• GR-66: Percuerre parte del Valle Del Cabriel, (Víllora, Enguídanos, Mira, La Pesquera, Minglanilla, Villalpardo y Iniesta)
• Rutes Urbanes (Ruta Monumental, Ruta de les Fontes y Ruta de los Miradores)

Fiestes y tradiciones

• Fogueres de San Antón (17 de xineru)

• San Blas y La Candelaria (2-3 de febreru)
• Selmana Santa
• Los Mayos (30 d'abril)
• San Isidro (15 de mayu )
• Alcuentru Nacional de los Enguídanos (celébrase cada dos años nos meses de mayu o xunu)
• San Roque (14-19 d'agostu)
• La Virxe Del Lujan (primer domingu de mayu)
• Fiesta de la Celtiberia: Keltiber (ponte del 9 y 12 d'ochobre)

• Fogueres de la Inmaculada Concepción (8 d'avientu)
• Navidá (24 d'avientu al 1 de xineru)
• Otros (Ponte de la Constitución, Antroxos, etc.)

Fíos pernomaos

• Pedro González de Luján, relixosu, obispu d'Ávila ente 1293 y 1312.

Referencies

Ver tamién

• Llista de conceyos de Cuenca

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Enguídanos .

• Sitiu web oficial

• Enguídanos n'OpenStreetMap.