Chelva
escudo de Chelva (es)
Alministración
País	España
Autonomía	Comunidá Valenciana
Provincia	provincia de Valencia
Comarques	Los Serranos (es)
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Chelva (es)	David Cañigueral Belmonte (es)
Nome oficial	Chelva (es)[1]
Nome llocal	Chelva (es)
Códigu postal	46176
Xeografía
Coordenaes	39°44′55″N 0°59′52″W / 39.7487°N 0.9977°O / 39.7487; -0.9977
Chelva Chelva (España)
Superficie	190.6 km²
Altitú	800 m
Llenda con	Utiel (es) , Requena, Alpuente (es) y Loriguilla
Demografía
Población	1645 hab. (2023) - 766 homes (2019) - 723 muyeres (2019)
Porcentaxe	100% de Los Serranos (es) 0.06% de provincia de Valencia 0.03% de Comunidá Valenciana 0% de España
Densidá	8,63 hab/km²
chelva.es

Chelva ye un conceyu de la Comunidá Valenciana, España. Asitiáu nel interior de la provincia de Valencia, na comarca de Los Serranos, tamién conocida como "Alto Turia". Da'l so nome a la Fueya 666 del Mapa Topográficu Nacional.

Falta unos 68 km de Valencia pola CV-35 (Valencia-Ademuz).

Xeografía

Los altores más destacaos del términu son el picu de La Talaya (1.157 m), nel camín escontra Villar de Texas dende Chelva y próximu a la población de Benagéber, y el Cuetu de la Nevera (1.205 m) al norte, próximu a los términos de La Yesa, Andilla y Abejuela (yá na provincia de Teruel)

El cascu urbanu de Chelva atopar a 450 m sobre'l nivel del mar. El clima predominante ye'l clima mediterraneu de branos templaos ya iviernos frescos, de calter semiárido.

El términu atópase derrotu pel ríu de Chelva o Tuéjar,^[2] que pasa al sur del cascu urbanu, y el Turia, asitiáu más al sur. El primeru forma una fértil vega, ente que'l segundu presenta un encaxonamientu que fai difícil el so cultivu. El restu del términu presenta formaciones montascoses bastante abruptas, pertenecientes al Sistema Ibéricu y dientro d'ésti, a los Macizos del Javalambre y Sierra d'Utiel. Podemos tamién destacar les Sierra de Alcotas, la Sierra del Toru y el Picu del Remediu (1.053 m).

El términu presenta una importante masa forestal, de Pinus halepensis, qu'ocupa daqué más de 14.000 hai de propiedá na so mayoría pública, patrimonial del Conceyu, y declarada d'Utilidá Pública (montes de UP nᵘnbsp;50 y 51 del catálogu de la provincia de Valencia).

Historia

Carta puebla de Chelva (7 de febreru de 1369). Archivu del Reinu de Valencia.

Nel términu de Chelva puede reconstruyise la Prehistoria a partir de los restos arqueolóxicos de xacimientos Neolíticos, de la Edá del Bronce, pasando por importantes asentamientos ibéricos y romanos, de los que resta, amás de delles villes rústiques, el Acueductu de Peña Cortada.

Algamó gran importancia mientres la dominación musulmana. En 1194, foi conquistada por Pedru II d'Aragón, que la tuvo nel so poder hasta 1214. Recuperada polos árabes, foi tomada poles tropes cristianes en 1238, sufriendo la rebelión del caudiellu árabe Al-Azraq.

Mientres reconquistar, producida nel añu 1237, méntase la donación per parte del rei Xaime I a don Pedro Fernández de Azagra (Señor de Albarracín) de los castiellos y villes d'Altor y Chelva, según les alquerías de Cárcer y Gátova.

Repoblada de cristianos, en 1390 Xuan I d'Aragón la instituyó cabeza del vizcondáu del mesmu nome, donándola a Pedro Lladrón de Vilanova, a que los sos descendientes dio Felipe II d'España títulu de condes de Sinarcas en 1597, y de manes de los cualos pasó a ser de los duques de Villahermosa.

En Chelva convivieron los trés grandes cultures de la nuesa civilización: musulmanes, xudíos y cristianos, que cohabitaron pacíficamente, nun ambiente de tolerancia hasta'l sieglu XVII.

Mientres les Guerres de les Germanías ocupar una columna de agermanados. Nes Guerres Carlistes tuvo delles vegaes en poder de les tropes del pretendiente, siendo fortificada y convertida n'hospital por Cabrera en 1839.

Alministración

Demografía

Economía

La superficie agrícola ocupa unes 6.000 hai., de les qu'aprosimao 300 hai son de güerta y regadío, próximes a la vega del ríu de Chelva. El restu son cultivos de secanu, principalmente d'olivar, almendro, vide, etc.

Ye l'agricultura, xunto col sector servicios, la fonte d'actividá económica más destacables.

Monumentos

Monumentos relixosos

Ilesia Arciprestal.

• Ermita de Santa Cruz. La ermita, apocayá reconstruyida, llevantóse sobre l'antigua mezquita árabe del sieglu XIV, que xunto cola de Simat de la Valldigna, son los dos úniques d'esta dómina que tán dataes na Comunidá Valenciana.
• Ermita de Loreto
• Ermita de la Soledá. Asitiada nuna plaza nel corazón del barriu árabe de la Benacacira. Dedicada a la advocación a la Nuesa Señora de la Soledá. Al pie de ella atopaba l'antiguu hospital, en que'l so solar construyóse apocayá'l Muséu Arqueolóxicu de Chelva.

Ermita de La nuesa Señora de la Soledá.

• Ilesia de los Ánxeles. Ye unu de los edificios más emblemáticos de Chelva. La so maxestosa presencia destaca en mediu del cascu urbanu. Empecipióse la so construcción en 1626, rematando en 1692, añader yá nel sieglu XVIII el Campanariu y la Capiya de la Comunión. Considérase una obra maestra del Barrocu Valencianu. Igualmente caltién un ricu patrimoniu artísticu, destacando autores del sieglu XVII como Pedro Orrente y Jerónimo J. Espinosa. Na base de la torre del campanariu instalar en 1887 el que güei ye'l reló-torre más orixinal de la Comunidá Valenciana, yá que ye unu de los pocos que queden n'España que, amás de dar les hores, indica tamién el día del mes y la selmana.
• Santuariu de la Virxe del Remediu. Asitiáu nel Picu del Remediu, ye'l llugar onde s'atopa la Virxe del Remediu, que ye baxada dende ellí hasta'l pueblu cada añu, mientres les fiestes grandes de la llocalidá.
• Conventu de San Francisco. L'edificiu del Conventu data del sieglu XIV, dómina na que s'estableció esta orde en tierres valencianes. Unu de los aspeutos más interesantes ye la pervivencia de les primitives cueves onde s'asitiaron los primeros flaires.

Monumentos civiles

Caleyón árabe na Benacacira (s. VIII).

• Barrios históricos. Conserva nel so cascu urbanu'l calquier dexáu polos pueblos que la habitaron históricamente. El barriu árabe de Benacacira caltién güei día l'aire oculto, misteriosu y recoletu qu'esta cultura confier a los sos espacios. El barriu xudíu del Azoque, que tamién caltién el so trazáu orixinal, con cais estreches y portalaes, zarráu al mundu esterior. La morería del Arrabalde, aniciada a partir de los sieglos XIII y XIV. Nel percorríu por estes cais tamién puede almirase riques muestres d'azulejería de los sieglos XVIII y XIX.
• La Torrecilla. Torre d'orixe islámicu construyida sobre un asentamientu ibéricu, denomináu "Chércol" polos romanos. Foi reutilizada y fortificada darréu, siendo escenariu de les numberoses batalles carlistes que se llibraron na zona.
• Conseyu de la Villa o antiguu Conceyu. El Conseyu de la Villa, precedente de los actuales conceyos, fixo construyir pa la so sede, na segunda metá del sieglu XVI, un caserón na plaza del Arrabalde, que nesti tiempu yera'l centru neurálxicu de la villa, yá que yera la puerta d'entrada dende Valencia, el llugar onde s'allugaba'l mercáu y el puntu d'alcuentru ente'l barriu moriscu del Arrabalde y los restantes barrios cristianos.
• Palaciu Vizcondal. Anque ocultu poles múltiples tresformamientos sufiertes nes últimes décades, caltiénse l'edificiu de lo que foi'l Palaciu del Vizconde de Chelva, construyíu tamién a partir de les instalaciones del castiellu musulmán. Na so estructura pueden reparase elementos arquiteutónicos propios de la so dómina de construcción, sieglu XIII, según restos de la torre musulmana y la muralla qu'arrodiaba al nucleu pobláu.

• Plaza de Toros (1909).

Llugares d'interés

Casa abandonada asitiada n'unu de los senderos forestales transitables de Chelva

Otros llugares d'interés son la Rambla de Alcotas y Arquela, el cañón del ríu Turia, llugares cercanos al ríu de Chelva, etc.

Chelva tien dos museos municipales:

• El Muséu forestal onde se recoyó una coleición d'animales taxidermizados pa muestra de la fauna llocal.
• El Muséu Arqueolóxicu dedicáu a la exibición d'una parte del so ricu patrimoniu históricu-cultural.

Esiste una completa rede de senderos que dexen visitar el pueblu y les paraxes próximes. Puede consiguise más información al traviés de la páxina web del Centru Escursionista de Chelva (páxina oficial del Centru Escursionista de Chelva), d'onde procede gran parte d'esta información.

Fiestes llocales

• San Antonio Abá. En xineru celebra San Antón, y el Festival de Narrativa Oral "Cuentantón". Una de les fiestes más tradicionales y populares de la llocalidá. El pueblu enllenar de fogueres, unes 150, y celébrase el famosu "Emburrión", una ronda pela parte del pueblu daqué atípica, una y bones la xente fai "tapones" nos caleyones más estrechos y trátase de baltar esta torga a base d'emburriar.
• Selmana Santa. En Selmana Santa les correspondientes fiestes relixoses y la recoyida de "Aleluyas" mientres el domingu de resurreición, cuando se refundien dende la parte alta de la Ilesia miles de papelinos de colores, aleluyas bendiches que van apurrir bonanza mientres un añu y van protexer de les nubes, según la tradición popular.
• Fiesta de Los Mayos. El 30 d'abril celébrense "Los Mayos" una rondalla na que se canten coples a les moces y a la virxe.
• Fiestes de branu. Mientres el branu celebra la Selmana de la Mocedá, San Cristóbal, San Juan na aldega de Ahillas, y les Fiestes Patronales, mientres la última selmana d'agostu.

Gastronomía

Chelva tien una gastronomía común a les zones d'interior y a tola Contorna de la Serranía, recia y poderosa. Platos como'l "pucherico trupu", les farrapes, les migues, el gazpachu serranu y los platos derivaos de la matanza del gochu, xunto colos embutíos caseros, completen la gastronomía típica del pueblu.

Tamién destaca la repostería artesana, colos rollos d'aguardiente, rollos "de moda", "maruxos", y tortas d'almendra.

Ver tamién

Senderismo sobre l'acueductu de Peñacortada.

• Acueductu de Peña Cortada, escurre polos conceyos de Tuéjar, Chelva, Calles y Domeño.

Referencies

Persones destacaes

• Gil Roger Vázquez (1862 - 1940), abogáu y políticu.
• Gil Roger Duval (Chelva, 1823 - Cuenca, 1907), comerciante y políticu español, padre de Gil Roger Vázquez

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Chelva.
• Institutu Valencianu d'Estadística
• Esti artículu incorpora material procedente de la páxina web de la Federació Valenciana de Municipis y Províncies, que per aciu d'una autorización permitió agregar conteníu ya imáxenes y espublizalos baxo llicencia GFDL.
• Informe sobre la denominación del Ríu Tuéjar
• twitter

Resultaos eleiciones

• Eleiciones Xenerales 2016 en Chelva
• Eleiciones Xenerales 2015 en Chelva
• eleiciones municipales-2015-en-la contorna-de-los-serranos/ Eleiciones Municipales 2015 en Chelva