Castiellu de Loarre
Bien d'Interés Cultural
Castiellu, monesteriu, castillo roquero (es) y destín turísticu
Llocalización
País	España
Autonomía	Aragón
Provincia	provincia d'Uesca
Conceyu	Loarre (es)
Coordenaes	42°19′32″N 0°36′43″W / 42.3256°N 0.6119°O / 42.3256; -0.6119
Castiellu de Loarre Castiellu de Loarre (España)
Historia y usu
Apertura	1020
Comisariu	Sancho Ramírez de Aragón y Pamplona (es)
Usu	fortaleza (es) monesteriu
Arquiteutura
Estilu	arquiteutura románica
Patrimoniu
BIC	RI-51-0000089-00000
Web oficial

El castiellu abadía de Loarre ye un castiellu románicu asitiáu na llocalidá del mesmu nome, na sierra de Loarre, na provincia d'Huesca, comunidá autónoma d'Aragón n'España.

Dende la so posición tiense un control sobre tola llanura de la Hoya d'Huesca y en particular sobre Bolea, principal plaza musulmana de la zona y que controlaba les riques tierres agrícoles de la llanura. Foi construyíu nel sieglu XI y presenta un bon estáu de caltenimientu, lo que fai que seya unu de los meyores exemplos d'arquiteutura militar y civil del románicu d'España. Foi denomináu Bien d'Interés Cultural y Monumentu Nacional nel añu 1906. Les instituciones rexonal y comarcal tán interesaes en promover la so declaración como Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco.^[1]

El castiellu asitia sobre un puexu de roca caliar qu'utiliza como cimientos. Esto suponía una gran ventaya defensiva, yá que asina los murios nun podíen ser minaos (téunica habitual nel asediu de fortaleces, que consistía en construyir un túnel per debaxo del muriu pa dempués fundilo y abrir asina una fienda pola qu'asaltar). Amás ta arrodiáu per una muralla con torrexones.

El castiellu ta en bastante bon estáu de caltenimientu (salvo la parte del antiguu castiellu de Sancho III de Navarra, muncho más deteriorada) y ta consideráu como la fortaleza románica meyor caltenida d'Europa. Destaquen la pequeña capiya, la cripta de santa Quiteria, asitiada a la entrada (con una increíble acústica) y la maxestosa ilesia del castiellu (de la que se desconoz el paradoriu de les pintures romániques) na que llama l'atención la cúpula (polo poco habitual que ye nel románicu).

Allugamientu

Vista alloñada.

El Castiellu de Loarre dende'l llau opuestu.

L'allugamientu de la construcción ye un aspeutu fundamental pa entender el so calter militar. Ta asitiáu a la entrada de los Pirineos, xusto cuando los montes dan llugar a la llanura, apoderando tola contorna. La gran llanura que forma "La Hoya"  estender hasta les veres del Ebro, hasta Zaragoza.

Al llombu del castiellu, al norte, tán los montes Pirineos y l'importante ciudá de Jaca.

Historia

Vista posterior.

Vista alloñada del allugamientu de la fortaleza.

La torre vigía y parte de la muralla esterior.

L'afayu de monedes romanes na cortil del castiellu da pie a pensar qu'esti construyó sobre l'asentamientu romanu de "Calagurris Fibularia".

El castiellu foi construyíu nel sieglu XI por orde del rei Sancho III, pa sirvir como avanzadura fronteriza, dende la qu'entamaron los ataques contra la llocalidá de Bolea, asitiada na llanura qu'apodera la construcción. D'esta dómina daten l'edificiu real, la capiya, el torrexón de la Reina, el patiu d'armes, les estancies militares y de serviciu y la torre del homenaxe (antigua torre albarrana).

Darréu, escontra 1071, mientres el reináu de Sancho Ramírez realiza un ampliación que-y da la forma que caltién anguaño. D'esta dómina son les demás construcciones incluyida la ilesia. La cortil cercada  construyir en 1287.

Tres l'ampliación fúndase un monesteriu de canóniques de San Agustín. Pedro I d'Aragón, fíu de Sancho Ramírez, camuda la cabeza de la congregación a Montearagón, colo que Loarre pierde'l calter monasterial. El desallugu de  los musulmanes de la contorna de La Hoya, fai que'l castiellu pierda'l so calter militar. Perdiendo relevancia ya influencia...

Nel sieglu XV, la población que vivía a los pies del castiellu  treslladar a l'actual villa de Loarre, reutilizando materiales de la fortaleza.

Descripción

Vista al atapecer.

Puerta de la muralla que da entrada al castiellu de Loarre

La construcción se mimetiza col terrén llegando a confundise con él a pesar del so gran tamañu. Tol conxuntu ta arrodiáu d'una gran muralla que se construyó en 1287. La muralla toma unos 10.000 metros cuadraos y tien un perímetru de 172 metros. Ta realizada con torrexones semicirculares, hai unu rectangular onde s'alluga una de les entraes.

La puerta d'entrada de la construcción ye d'estilu románicu con decoración nel tímpanu. Tres ella abre una pimpana escalera cubierta por una bóveda de cañón y afatada con una cenefa d'axedrezáu jaqués. A los llaos de la escalera hai dos estancies, la de la izquierda ye'l cuerpu de guardia y la de la derecha ye la cripta de santa Quinteria, que foi llugar d'enterramientos. Dende ella por dos estreches escaleres aportar a la ilesia.

Sobre la cripta allúgase la ilesia de San Pedro, una construcción románica d'una única nave y ábside semicircular decoráu con columnes adosaes a los murios con capiteles tallaos con motivos fantásticos, vexetales y bíblicos. La nave ta cubierta por bóveda de cañón y decorada por una llarga cenefa d'axedrezáu jaqués. Ente l'ábside y la nave abre una cúpula de 26 metros d'altor.

A la derecha de la construcción atopen les dependencies de los canónicos y de los nobles qu'habitaron el castiellu. Tamién ta'l cuartón (que foi tamién utilizáu d'almacén) y la sala d'armes. Delles ventanes ajimezadas dan vista escontra onde s'allugó'l pueblu de Loarre hasta'l sieglu XVI.

Al sur, no que foi la parte del castiellu orixinal y más militar, ta'l patiu d'armes y al pie de él la ilesia de Santa María, la qu'había antes de la fundación del monesteriu. Destaca'l barcal con capacidá pa guardar hasta 8.000 llitros d'agua, les estancies militares, la torre norte (que ta destruyida) y les cocines.

La torre de la reina asítiase sobre la entrada a la parte militar y protexe la mesma. La torre del homenaxe, de 22 metros d'altor, tien 5 plantes y ta comunicada col castiellu por una ponte levadizo.^[2]

Cine y televisión

El Castiellu de Loarre foi protagonista del rodaxe de la película Kingdom of Heaven (Kingdom of Heaven) (2005) del direutor Ridley Scott, protagonizada ente otros per Orlando Bloom, Eva Green, Liam Neeson y Jeremy Irons. El pueblu de Loarre participó nel rodaxe de la película faciendo d'extra. El castiellu puede trate de primeres y a la fin de la película.

Tamién foi l'escenariu de la película Miguel y William (2006), con Elena Anaya, Juan Luis Galiardo, Geraldine Chaplin, Malena Alterio y Josep María Pou.

Per otra parte el mesmu castiellu foi usáu pa la grabación y emisión del desapaecíu programa La nueche de los castiellos (TVE) (1994), nel qu'un binomiu acompañáu d'una azafata del programa vivía aventures inolvidables dientro del mesmu, cola misión de rescatar a la princesa. Para dichu programa trabayaron infinidá d'actores teatrales, pero foi atayáu por falta de presupuestu y una baxa cuota de pantalla.

En 2016 protagoniza un reportaxe nel programa Cuartu Mileniu en referencia a la supuesta apaición d'una presencia femenina misteriosa n'unu de los espacios del castiellu.^[3]

Referencies