Casas de Haro
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella-La Mancha
Provincia	provincia de Cuenca
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Casas de Haro (es)	Pedro Jareño Paricio
Nome oficial	Casas de Haro (es)[1]
Códigu postal	16611
Xeografía
Coordenaes	39°20′00″N 2°16′21″W / 39.333333333333°N 2.2725°O / 39.333333333333; -2.2725
Casas de Haro Casas de Haro (España)
Superficie	111 km²
Altitú	727 m
Llenda con	Casas de los Pinos, Casas de Fernando Alonso, Vara de Rey, Pozoamargo, La Roda y Minaya
Demografía
Población	848 hab. (2023) - 437 homes (2019) - 386 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Cuenca 0.04% de Castiella-La Mancha 0% de España
Densidá	7,64 hab/km²
casasdeharo.com

Casas de Haro ye un conceyu español de la provincia de Cuenca, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Tien una superficie de 110,88 km² con una población de 873 habitantes (INE 2015) y una densidá de 7,77 hab/km².

Orixe

Asítiase nel sur de la provincia de Cuenca partiendo cola d'Albacete, perteneciendo al partíu xudicial de San Clemente. La contorna ye conocida como La Mancha Baxa Conquense, onde'l terrén ye llanu a 727 metros d'altitú, siendo los montes y cuetos pocu significativos, magar tán cubiertos de pinares, tando documentada l'autorización del so arrendamientu pol Rei Felipe IV el 24 de marzu de 1639, pal pagu de les armes, polo que fai figurar nes sos armes municipales tres pinos símbolu d'esa riqueza.

Asitiáu nuna zona entemedia, yera zona de camín ente'l pandu y llevante, creándose pequeñes aldegues pa la esplotación del terrén, siendo prueba d'ello la denominación de los distintos barrios y entidaes anejas que componen el conceyu.

La riqueza de los sos habitantes provién del sector primariu. Dientro de l'agricultura tenemos de destacar el cultivu de la vide y l'ellaboración de vinos na S.Coop. "La Madalena" onde s'ellaboren escelentes caldos, tintos, blancos, rosado y dende va dellos años ellabórase tamién vinu moscatel y vinu esplumoso, polo que se fai figurar nel so escudu un recímanu d'uves. Dientro de la ganadería señalamos el ganáu ovín y caprino, cola correspondiente ellaboración de quesos nes sos distintes modalidaes.

Ilesia de Santa María Madalena.

Ermita de Santuyano.

Reconquistar de la zona producir en tiempos d'Alfonsu VIII, qu'en 1184 vence na batalla d'Alarcón a los musulmanes. N'honor al so Alférez Mayor D. Diego López de Haro y tres la batalla de las Navas de Tolosa (1212) concéde-y esti territoriu que va pertenecer a la Casa de Haro y dada la so denominación, faise figurar nel escudu la bordura de gules con ocho aspes d'oru, que figuren nes armes de Haro.

Nun ta documentáu el so orixe, anque se toparon muertes de restos íberos y pre-románicos nel términu municipal.

El primer documentu que se conoz ye de primeros d'ochobre de 1318 que s'atopa nel Archivu Municipal de San Clemente, onde s'inclúin les tierres de Casas de Haro, que de la mesma pertenecía a Alarcón. La so proclamación como conceyu foi en 1834.

El primer asentamientu nesti llugar, podría debese al so llugar estratéxicu nel encruz de cañaes. Una hipótesis ye la de que se diera bona calidá d'agua a poca fondura, una y bones el pueblu atopar nuna fondalada. Un exemplu d'esta bona agua ye El pozu de la Peña que s'atopa ente'l Simarrillo y Casas de la Llomba, onde l'agua topar a unos 4 metros de fondura, ya inda güei sirve de bebederu a ganaos, y a dalgún ciclista o senderista.

Llugares Destacaos

Los sos edificios más antiguos son la ilesia parroquial de Santa María Madalena y l'Ermita de Santuyano.

La ilesia parroquial, que debe'l so nome a la patrona del conceyu, foi construyida a mediaos del sieglu XVIII. Anque nun se tien constancia de cuando s'empezó a construyir, en 1750 esta ilesia yá fuera declarada parroquia y según el censu de 1753 yá se llamaba ilesia parroquial de Santa María Madalena. La imaxe de Santa María Madalena ye de los primeros años del sieglu XVIII (1710-1720), dómina na que se debió empezar la construcción del templu. Namái se conoz cuando foi asitiada la bola del cumal de la espadaña, momentu de la so consagración en 1750. El llugar nel que s'atopa allugada podía allugar un antiguu campusantu, probablemente de la dómina romana o visigoda.

L'edificiu ta formáu por un gran cuerpu central de planta cuasi perfecta en forma de cruz llatina con portada de dovelas planes y allargaes. Graciosa espadaña montada sobre'l muriu llateral, de sillería de dos cuerpos y copete con trés buecos pa les campanes y otru nel cuerpu cimeru. Pertenez a un periodu de Barrocu tardíu, pero con clares influencies clásiques nel interior, carauterizáu por una manifestación arquitectónica puramente sobria ya integrada nel ámbitu rural. Sicasí, según el so aspeutu esterior, podría tratase d'una construcción propia de la Edá Media, pos s'utiliza'l mampuesto propiu de la dómina, les cuasi inesistentes y bien altes ventanes y una disposición en planta de cruz llatina.

La ermita de Santuyano data del sieglu XVIII y ta asitiada nel denomináu Barriu de riba, siendo una edificación aisllada de la zona urbana consolidada, onde la redolada vien determináu por cases d'una y dos plantes preferentemente y en mazanes zarraes. Trátase d'una edificación de pequeña nave de cruceru y sobre él bóveda vaída,coles restantes bóvedes de cañón. Sofitos formaos por pilastres interiores con cornisa corrida.

Son destacables igualmente Los Cubos (denominaos n'otres partes como cucos), que son antigües construcciones que sirvíen como abellugu a pastores y llabradores ante les inclemencies del tiempu y como llugar de pernocta nes llargues xornaes y temporaes de trabayu. Na so mayoría podemos atópase na zona sur y más distante del conceyu. Tán fechos con piedra de los terrenes onde tán construyíos. Utilizaben piedres grandes que se van enxareyando con otres más pequeñes en forma de cuña. El procesu de construcción d'estos cubos resulta interesáu, yá que se ponía una guía nel centru que consistía nun palu con una cuerda que se diba endolcando conforme poníen les files de piedres, dándo-yos asina esa forma tan peculiar. Estes construcciones presenten n'ocasiones estructures de forma cilíndrica terminada en punta, y n'otres ocasiones son más arrondaes y chates. Dellos cubos cunten con corrolada amiesto pa guardar el ganáu llamáu corralizas. Otru cubu que merez mención especial ye'l cubu Mangues, con delles habitaciones ya inclusive chimenea. Práuticamente tolos abellugos inda caltienen el mesmu aspeutu qu'en tiempos pasaos.

Gastronomía

No que fai a la gastronomía, atopamos platos típicos manchegos, como les farrapes, el tojunto, el ajoarriero, el morteruelo, el pistu manchegu, el quesu y el famosu vinu moscatel, inda güei ellaboráu artesanalmente, triando la uva, en bodegues caseres.

En Selmana Santa tástiense rolletes, flores y tortielles, tou regáu con vinu moscatel, y el Domingu de Resurreición, en cantando l'Aleluya, en munches cases percíbese'l golor a asáu de corderu manchegu.

Alministración

Tien como servicios un centru médicu, farmacia, colexu públicu, biblioteca, casa de la cultura, dos oficines bancaries, pabellón polideportivu, pista de frontón, pista de pádel, campu de fútbol y piscina pública.

Referencies

Ver tamién

• Páxina del Escelentísimu Conceyu de Casas de Haro.
• Llista de conceyos de Cuenca