Wikiproyeutu: Asturies - Cymru
Cárdif
y
Alministración
PaísBandera del Reinu Xuníu Reinu Xuníu
Nación constitutivaBandera de Gales Gales
Área principal Cardiff (en) Traducir
Tipu d'entidá capital
Nome oficial Cardiff (en-gb)
Caerdydd (cy)[1]
Nome llocal Cardiff (en-gb)
Caerdydd (cy)
Códigu postal CF
Xeografía
Coordenaes 51°28′54″N 3°10′45″W / 51.4817°N 3.1792°O / 51.4817; -3.1792
Cárdif alcuéntrase en Reinu Xuníu
Cárdif
Cárdif
Cárdif (Reinu Xuníu)
Superficie 140.3 km²
Altitú 41 m
Llenda con Llantrisant
Demografía
Población 361 469 hab. (2016)
Porcentaxe 100% de Cardiff (en) Traducir
11.61% de Gales
0.54% de Reinu Xuníu
Densidá 2576,4 hab/km²
Más información
Fundación 1081
Prefixu telefónicu 029
Estaya horaria Tiempu mediu de Greenwich
Llocalidaes hermaniaes
visitcardiff.com
Cambiar los datos en Wikidata

Cárdif[2] (inglés: Cardiff Tocante a esti soníu /ˈkɑrdɪf/ , galés: Caerdydd) ye la capital de Gales (Reinu Xuníu), según el centru comercial, cultural, deportivu, educativu y mediáticu más importante del país. Trátase amás d'una autoridá unitaria[3][4] asitiada nel sureste de Gales, a veres de la canal de Bristol y cerca de la frontera inglesa. La ciudá espandióse descomanadamente mientres el sieglu XIX por cuenta de la industria minera y al tráficu de los sos puertos.

Según les estimaciones oficiales del conceyu llograes con respectu al censu del añu 2006, la población de Cárdif yera de 317.500 habitantes,[5] siendo entós la decimosesta ciudá más habitada del Reinu Xuníu. Cárdif ye un importante centru turísticu con 11,7 millones de visitantes en 2006.[6]

Etimoloxía

Los espertos consideren que'l nome inglés de Cardiff y el so equivalente galés Caerdydd deriven de pallabres postromanas britonas que signifiquen "fortaleza nel Taff". Dydd o Diff son los dos cambeos del "ríu Taff", ríu sobre'l que s'alza'l Castiellu de Cárdif (cola mutación de la lletra "T" pola "D" en galés). Acordies con una de les principales autoridaes modernes en toponimia,[7] la pronunciación galesa de Caerdyff como Caerdydd ye una muestra de la permutación coloquial galesa "-f" y "-dd".[8]

Nel pasáu, anticuarios como William Camden suxurieron que'l nome de Cárdif podría derivar del nome Cayer-Didi ("el Fuerte de Didius") n'honor d'Aulo Didio Galu, el gobernador d'una provincia cercana a la dómina en que los romanos alzaron una fortaleza na llocalidá. A pesar de que dellos sitios web modernos repiten esta teoría como un fechu, la mesma ye refutada por estudiosos modernos de llingua, como'l profesor Pierce Gwynedd de la Universidá de Cárdif, quien apocayá la tornó en forma tayante.[9]

Historia

Dómina romana hasta la Edá Media

Cárdif foi fortificáu polos romanos mientres la ocupación de les islles Britániques. Cuando'l dominiu en Britania terminó a principios del sieglu V, el fuerte foi abandonáu.[10] Los restos d'esa fortificación orixinal son inda visibles nel Castiellu de Cárdif.

Mapa de Cárdif de John Speed en 1610.

En 1091 Robert Fitzhamon empezó a trabayar nel castiellu pa caltener les muralles de l'antigua fortaleza romana. L'edificiu foi modificáu sustancialmente y ampliáu mientres la dómina victoriana por John Crichton-Stuart, 3º Marqués de Bute, y l'arquiteutu William Burges.

A la solombra del castiellu creció llueu un pequeñu pueblu compuestu principalmente por colonos procedentes d'Inglaterra.[11] Mientres la Edá Media, la población de Cárdif bazcuyó ente los 1.500 y los 2.000 habitantes,[12] el tamañu normal pa un pueblu galés na dómina. Sicasí, a finales del sieglu XIII, Cárdif foi la única ciudá de Gales con una población de más de 2.000 habitantes, anque siguía siendo relativamente pequeña comparada con otres ciudaes del Reinu d'Inglaterra.[13]

Vista del Castiellu de Caerdiffe (Cárdif).

Mientres la Edá Media, el pobláu tenía un entamanáu puertu, que para 1327 yá se convirtiera nel elementu básicu de la ciudá. A principios de sieglu XII, construyóse un barganal de madera en tol so perímetru pa protexela.

En 1404 Owain Glyndwr amburó Cárdif y tomó el Castiellu.[10] Como'l pobláu yera entá bien pequeñu, la mayoría de los edificios, que yeren de madera, fueron amenorgaos a cenices. Poco dempués foi reconstruyíu y empezó a floriar una vegada más.[12]

Ciudá Condáu de Glamorganshire

En 1536, l'Acta d'Unión ente Inglaterra y Gales llevó a la creación de la Contorna de Glamorgan, y Cárdif formó una ciudá condáu (County town). Por esta dómina, la familia Herbert aportara a la familia más poderosa de la contorna.[11] En 1538, Enrique VIII cerró los conventos dominicos y franciscanos, los restos de los cualos utilizáronse como materiales de construcción.[12]

La llocalidá convertir nun Conceyu Llibre en 1542,[10] y en 1581, Sabela I concedió-y el so primer Decretu Real.[11] La ciudá llogró un segundu Decretu Real en 1608.[14]

Mientres la Segunda Guerra Civil Inglesa, llibrar en St. Fagans, al oeste de la ciudá, la batalla de St. Fagans, que concluyó con una victoria decisiva de los parlamentaristes frente a los realistes y dexó a Oliver Cromwell conquistar el País de Gales.[10] Foi amás, la postrera gran batalla que tuvo llugar nesti territoriu, con un total de 200 soldaos muertos (na so mayoría lleales a la Corona).[11]

Na década de los años 1790 establecióse un serviciu de dilixencia que la comunicó con Londres, construyóse un hipódromu ya instaláronse una imprenta, bancos y cafés. A pesar d'estes meyores, la so posición na xerarquía urbana galesa menguó mientres el sieglu XVIII. Iolo Morganwg llamar "un escuru ya insignificante llugar", y el censu de 1801 dio como resultáu que la población yera de namái 1.870 persones, faciendo de Cárdif la ventena quinta ciudá de Gales, bien por detrás de Merthyr y Swansea.[15]

Construcción de los muelles

Muelle de Cárdif en 1907.

En 1793 nació John Crichton-Stuart, 2º Marqués de Bute, que pasó la so vida construyendo los muelles de la llocalidá y que sería llamáu "el creador de la moderna Cárdif".[11] En 1815, establecióse un serviciu dos veces per selmana a Bristol.[16]

Mientres la revolución industrial, la mayoría del carbón esportáu al mundu salía del puertu y la riqueza xenerada dexó remocicar el Castiellu de Cárdif y el Castell Coch. La ciudá creció rápido a partir de los años 1830, y convirtióse nel principal puertu esportador del carbón de los valles de Cynon, Rhondda y Rhymney, creciendo ente 1840 y 1870 a una tasa de cuasi'l 80% por década. Gran parte de la crecedera deber a la migración de dientro y fuera de Gales: en 1851, una cuarta parte de la población de la ciudá yera inglesa de nacencia y más del 10% naciera n'Irlanda. Nel censu de 1881, superara tanto a Merthyr como a Swansea y convirtióse na ciudá galesa más grande. En 1893 construyóse la Universidá de Gales.[15]

Na década de los años 1880 la ciudá enfrentar a un gran desafíu cuando David Davies Llandinam y la Empresa de Ferrocarriles Barry promovieron el desenvolvimientu de los muelles de Barry, los rivales de los muelles de Cárdif. Dichos muelles teníen la ventaya de ser accesibles ensin importar l'estáu de la marea. Por esa razón, les esportaciones de carbón de Barry devasaron dende 1901 a les de Cárdif, pero l'alministración del comerciu del carbón caltúvose centrada nesta urbesobremanera, la so Coal Exchange. La ciudá tamién fortaleció la so base industrial cola decisión de Guest, Keen y Nettlefolds (los propietarios de la fundición en Dowlais Merthyr) de construyir una nueva acería cerca de los muelles en East Moors nel añu 1890.

Estatutu de ciudá

El 28 d'ochobre de 1905, Cárdif llogró l'estatutu de ciudá per parte d'Eduardu VII, y adquirió una catedral católica en 1916. Nos años siguientes allugar na ciudá un númberu creciente d'instituciones nacionales, como'l Muséu Nacional de Gales.

Dempués d'una curtia puxanza tres la Primer Guerra Mundial, los muelles de Cárdif entraron nun enllargáu cayente nel periodu d'enteguerres. En 1936 el so comerciu foi inferior a la metá del so valor de 1913, lo que reflexaba la cayida de la demanda de carbón de Gales.[15] Los bombardeos que sufrió mientres la Segunda Guerra Mundial incluyeron la devastación de la Catedral de Llandaff, y nos años de la posguerra, el venceyu de la ciudá cola familia Bute llegó al so fin.

En respuesta a un pidimientu del Ministru del Interior Gwilym Lloyd George, el 20 d'avientu de 1955 pasó a ser la capital política de Gales. Caernarfon tamién aspiró al títulu.[17] En 1958 la ciudá acoyó los Xuegos de la Commonwealth y convirtióse nun centru d'alministración nacional col establecimientu de la Oficina Galesa en 1964 que más tarde llevó a la creación de dellos otros organismos públicos como'l Conseyu de les Artes de Gales y l'Axencia de Desarrollu de Gales, la mayoría de los cualos allugar nesta urbe.

Tres el zarru de l'acería East Moors en 1978 la ciudá perdió población mientres la década de los años 1980.[18] Sicasí, recuperóse y foi una de les poques ciudaes (amás de Londres), onde la población creció mientres la década siguiente.[19] Mientres esti periodu, la Cardiff Bay Development Corporation promovió la reconversión industrial al sur de la ciudá. Una evaluación de la rexeneración de la badea de Cárdif, publicáu en 2004, llegó a la conclusión de que'l proyeutu había "reforzáu la posición competitiva de Cárdif" y "contribuyíu a una enorme meyora na calidá de la redolada construyida".

Xeografía

Cárdif ye una ciudá relativamente pequeña arrodiada de llombes pel este, norte y oeste. Les carauterístiques xeográfiques de la zona influyeron nel desenvolvimientu de la ciudá como unu de los puertos de carbón más grande del mundu,[20] pola so proximidá y bon accesu a los campos de carbón de los valles del sur de Gales.

La ciudá llinda, al oeste, col distritu rural de Vale of Glamorgan, que ye conocíu como El Xardín de Cárdif;[21] al este, cola ciudá de Newport; al norte, colos valles del sur de Gales; y, al sur, col ríu Severn y la canal de Bristol. El ríu Taff serpentea al traviés del centru de la ciudá y, xunto al ríu Ely, conflúi a la badea de Cárdif. Un tercer ríu, el Rhymney, crucia al este de la ciudá y desagua direutamente nel Severn.

Clima

Cárdif tien un clima oceánicu templáu, con branos y iviernos xeneralmente nidios, la temperatura permediu mientres xineru ye de 5 °C, ente qu'en xunetu la temperatura medio algama los 17.5 °C. El vientu sopla predominantemente dende'l suroeste sobre l'océanu Atlánticu.

Comparáu col restu de Gales el clima de la ciudá ye relativamente secu, con una precipitación media de 1.065 milímetros.

  Parámetros climáticos permediu de Cárdif, Gales 
Mes Xin Feb Mar Abr May Xun Xnt Ago Set Och Pay Avi añal
Temperatura máxima absoluta (°C) 13.8 15.0 19.5 24.0 26.6 32.1 32.0 33.5 27.0 24.6 17.1 16.7 33.5
Temperatura máxima media (°C) 8.3 8.6 11.1 13.8 17.1 19.8 21.7 21.5 18.8 14.9 11.3 8.7 14.7
Temperatura media (°C) 5.3 5.4 7.6 9.5 12.7 15.4 17.4 17.2 14.7 11.3 8.0 5.7 10.9
Temperatura mínima media (°C) 2.3 2.1 4.0 5.2 8.3 11.0 13.1 12.8 10.5 7.7 4.6 2.6 7.0
Temperatura mínima absoluta (°C) -10.3 -8.8 -8.1 -4.8 -2.0 1.0 5.3 3.6 2.4 -2.7 -8.4 -8.8 -10.3
Precipitación total (mm) 121.6 85.2 89.8 68.6 72.3 66.6 78.4 93.4 94.0 133.5 123.4 125.3 1151.9
Díes de precipitaciones (≥ 1.0 mm) 15.7 11.1 13.0 11.1 11.2 10.1 10.7 11.0 11.0 15.5 14.5 13.9 148.6
Hores de sol 54.4 75.9 111.9 169.6 190.6 190.0 199.0 190.7 149.6 103.0 65.8 48.9 1549.4
Fonte nº1: Met Office[22]
Fonte nº2: KNMI[23]

Demografía

Plantía:Población histórica Tres un periodu mientres les décades de los años 1970 y los años 1980 nel cual la so población foi menguando, anguaño la población de Cárdif atópase en crecedera. Les autoridaes llocales envaloraben una población total en 2006 de 317.500 habitantes, comparaos colos 305.353 rexistraos nel censo de 2001.[24] Acordies coles cifres d'esi censu, en 2001 yera la 14ª ciudá más poblada del Reinu Xuníu,[25] y el so área urbana figuraba nel puestu 21º.[26]

Les estimaciones oficiales deriven con respectu al censu, polo que la población total ye entá incierta. El conceyu publicó dos artículos qu'argumenten que'l censu de 2001 tien un error por defectu de la población ysobremanera, la población de les minoríes étniques de delles árees del centru de la ciudá.[27][28]

Y ye que Cárdif tien una amplia gama de diverses etnies por cuenta del so pasáu comerciante, inmigración de posguerra y los numberosos estudiantes universitarios estranxeros que recibe la ciudá cada añu. Según el censu de 2001, la división étnica foi la siguiente: 91,6% de raza blanca, un 2% de raza mista, 4% surasiáticos, 1,3% negros y un 1,2% d'otres races. Acordies con un informe de 2005, alredor de 30.000 persones d'una etnia viven en Cárdif, un 8,4% del total (munches d'eses comunidaes viven en Butetown, onde les minoríes étniques representen un terciu de la población total).[29] Esta diversidá, y especialmente les tradicionales comunidaes africanes y árabes, fai que se celebren numberoses exhibiciones y eventos propios de les sos cultures.[30]

Relixón

En 1922 Cárdif absorbió'l pueblu de Llandaff, sede de la diócesis de la Ilesia anglicana de Gales, que'l so obispu ye anguaño l'Arzobispu anglicanu de Gales. Tamién esiste una catedral católica na ciudá. Dende 1916 ye'l llar de l'archidiócesis católica, sicasí, la población católica foi menguando pasu ente pasu, habiendo perdíu 25.000 fieles dende 1980.[31] Igualmente, la comunidá xudía perdió importancia y anguaño permanecen solamente dos sinagogues, una en Cyncoed y otra en Moira Terrace, frente a los siete que llegaron a cuntase nel sieglu XX.[32] Esiste un relevante númberu de capiyes anticonformistas, una ilesia griega ortodoxa construyida a empiezos del sieglu XX y once mezquites.[33][34][35]

Catedral de Llandaff.

Nel censu de 2001, el 66,9% de la población describir a sigo mesma como cristiana, cifra inferior a la media galés y británico, ente que un 3,7% describíase como musulmana, porcentaxe considerablemente cimeru al de la media galesa, pero en concordanza cola británica. Pela so parte, les relixones hindú, sikh y xudía yeren considerablemente cimeres en porcentaxe con al respective de la media galesa, pero inferiores a la británica. Un 18,8% declaróse non relixosu y un 8,6% nun declaró nenguna relixón.[36]

La comunidá non cristiana más antigua de Gales ye la xudía. A los xudíos refugóse-yos vivir nel país ente l'Edictu d'Espulsión de 1290 y el sieglu XVII, y foi restablecida nel sieglu XVIII.[37] La comunidá moderna tien el so epicentru na congregación Cardiff United Synagogue.

Cárdif tien una de les poblaciones musulmanes más importantes del Reinu Xuníu, que'l so orixe data del sieglu XIX, cuando llegaron numberosos marineros procedentes de Yeme.[38] La primer mezquita del Reinu Xuníu abrir en 1860 nel distritu de Cathays.[39] Na ciudá viven alredor de 11.000 musulmanes de distintes nacionalidaes y oríxenes.[40]

Cárdif tamién alluga una notable comunidá hindú, qu'empezó a llegar a la ciudá mientres los años 1950 y años 1960. El primer templu de la ciudá abrió'l 6 d'abril de 1979, en Grangetown, no que yera una imprenta abandonada (que'l so llugar foi, de la mesma, el sitiu d'una antigua sinagoga).[41] El 25º aniversariu de la fundación del templu foi celebráu en setiembre de 2007 con un desfile d'alredor de 3.000 persones pel centru de la ciudá, incluyíos hindús de tol Reinu Xuníu y miembros d'otres comunidaes relixoses.[42] Anguaño hai unos 2.000 hindús na ciudá, dando cultu a los trés templos esistentes.[40]

Gobiernu

Dende la reorganización del gobiernu llocal en 1996, Cárdif foi gobernada pol City and County Council of Cardiff, que s'atopa nel County Hall de Atlantic Wharf, Cardiff Bay. Les eleiciones son cada cuatro años y los votantes escueyen 75 conceyales.

Casa de Conceyu de Cárdif.

Dende les eleiciones llocales de 2004, nengún partíu políticu individual consiguió la mayoría absoluta del Conceyu. Los Lliberales Demócrates tienen 35 conceyales, los Conservadores tienen 17, los Llaboristes tienen 13, el Plaid Cymru tien 7 y los independentistes trés.

L'alcalde actual de la ciudá ye'l lliberal demócrata Cllr. Rodney Berman y el so partíu tuvo que formar coalición col Plaid Cymru pa llograr l'alcaldía.

Asamblea Nacional de Gales

L'Asamblea Nacional de Gales tuvo na badea de Cárdif dende la so formación en 1999. L'edificiu ye conocíu como'l Senedd (del galés, parllamentu o senáu llexislativu) y foi abiertu'l 1 de marzu de 2006 pola Reina Sabela II. L'executivu y el sirvientes civiles del Gobiernu de l'Asamblea de Gales atópase en Cathays Park ente que l'equipu de sofitu de los Miembros de l'Asamblea, el Serviciu Parllamentariu de l'Asamblea y el Ministerial tán na badea de Cárdif. Los ciudadanos escueyen cada cuatro Miembros de l'Asamblea del distritu eleutoral (AMs) pa l'Asamblea Nacional, siendo los distritos eleutorales individuales pa l'Asamblea los mesmos que pal Parllamentu británicu. Tolos residentes de Cárdif tienen un votu extra pa la rexón eleutoral del South Wales Central.

Economía

Como capital de Gales, Cárdif ye'l principal motor de la economía del país y la so economía xunto a la de les árees axacentes signifiquen un 20% del PIB galés, amás un 40% de los trabayadores de la ciudá lleguen diariamente de les árees circundantes del sur de Gales.[43][44]

Badea de Cárdif, símbolu de la crecedera económica de la ciudá.

Mientres sieglos la industria xugó'l rol más importante na crecedera de la ciudá. El principal catalizador pal tresformamientu d'un pequeñu pueblu a una gran ciudá foi la demanda de carbón pa la fabricación de fierro y más tarde aceru, lleváu al mar por caballos de tiru dende Merthyr Tydfil. Pa esta xera construyó un llarga canal de 40 quilómetros dende Merthyr (a 510 pies del nivel del mar) hasta'l estuariu del Taff en Cárdif.[45] Finalmente'l ferrocarril de Taff Vale reemplazó a les barcaces de la canal y apaecieron grandes centros de clasificación como'l nuevu puertu que se desenvolvió en Cárdif (provocáu pola enorme demanda de carbón dende los valles del sur de Gales).

Coal Exchange de Cárdif.

Nesti puntu, el puertu, conocíu como Tiger Bay, convertir nel más ocupáu y por dalgún tiempu nel puertu de carbón más importante del mundu. Nos años previos a la Primer Guerra Mundial, más de 10 millones de tonelaes de carbón fueron esportaes añalmente dende Cárdif.[46] En 1907, el Coal Exchange de Cárdif (el mercáu onde s'intercambiaba'l carbón) foi'l primer llugar onde se cerró un alcuerdu por un valor d'un millón de llibres esterlines.[47] Tres un periodu de cayente, el puertu empezó a recuperar l'enclín de la crecedera nuevamente (alredor de 3 millones de tonelaes de distintes cargues pasaron peles sos puertes en 2007).[48]

Anguaño, Cárdif ye'l principal centru financieru y empresarial de Gales, con una fuerte representación de servicios financieros y de negocios na economía llocal. Esti sector, combináu cola Alministración Pública, la Educación y el sector de la Salú representa'l 75% de la crecedera de la economía de la urbe dende 1991.[49] Compañíes como Llegal & Xeneral, Admiral Insurance, HBOS, Zurich, ING Direct, The AA, Principality Building Society, 118118, British Gas, Brains, SWALEC Energy y BT, operen toes elles dende les sos oficines de Cárdif. Otres grandes compañíes son NHS Wales y l'Asamblea Nacional de Gales. El 1 de marzu de 2004, recibió'l estatus de ciudá xusta.

Grandes almacenes Howells, en St. Mary's Street.

Esti llugar ye unu de los destinos turísticos más populares del Reinu Xuníu, con alredor de 12 millones de visitantes en 2006.[50] Esto refléxase nel fechu qu'unu de cada cinco emplegaos dedicar a la distribución o a la hostelería, reflexando la crecedera de la industria turístico de la ciudá. Hai un gran númberu d'hoteles, apurriendo cuasi 9.000 cames.[50]

La mayoría de les tiendes y zones de compres atopar nel centru históricu, ente Queen Street y St. Mary's Street, con centros comerciales alcontraos na badea de Cárdif, Culverhouse Cross, Newport Road y Pontprennau, xunto colos mercaos del centru de la ciudá, Splott y Leckwith. Llanzóse un programa de rexeneración del St. David's Centre tasáu en 675 millones de llibres, y cuando se remate en 2009 va poder cuntar con una superficie de 130.000 m², unu de los más grandes de tol Reinu Xuníu.[51]

Cárdif ye la sede, de la mesma, de la industria de los medios de comunicación como la BBC de Gales, S4C y ITV de Gales, toes con estudios na ciudá. En particular, hai un gran sector de televisión independiente con alredor de 600 compañíes, dando emplegu a unos 6.000 trabayadores y con unes facturaciones envaloraes de 350 millones de llibres.[52]

La ciudá alcuéntrase somorguiada en dellos proyeutos de rexeneración tales como la mentada estensión de St. David's Centre y les árees circundantes del centru de la ciudá, según la creación del International Sports Village (la Villa Olímpica) de Cardiff Bay que formó parte de los Xuegos Olímpicos de Londres 2012. Contién la única piscina de midíes olímpiques de Gales y la Piscina Internacional de Cárdif qu'abrió'l 12 de xineru de 2008.

Patrimoniu

En Cárdif hai diversos edificios y construcciones notables que resalten la historia del pasáu tradicional cola modernidá del presente y los edificios del futuru. Ente estos postreros cabo destacar el Millennium Stadium, l'Edificiu Pierhead de lladriyu coloráu, el Centru del Mileniu de Gales y l'Asamblea Nacional de Gales. Sicasí, cuenta con numberosos edificios de gran valor históricu como'l Castiellu de Cárdif y la Catedral de Llandaff. El centru de la ciudá vieya foi y ye el corazón de la llocalidá, onde esisten entá siete galeríes comerciales de la dómina victoriana. En contraste, la Badea de Cárdif ye'l llugar escoyíu pa Bay Pointe, un complexu en construcción de diez modernos apartamentos, que presume de tar nél llevantando l'edificiu más altu de toa Gales.[53]

El Castiellu de Cárdif.

El Castiellu de Cárdif ye la mayor atraición turística de la ciudá y ta asitiáu nel corazón de la metrópolis, cerca de la zona comercial de Queen Street y St. Mary's Street. Foi construyíu en 1091 y reformáu mientres la dómina victoriana pol tercer marqués de Bute, quien por aciu l'arquiteutu William Burges incorporó les torres d'estilu neogóticu.[54] Pela so parte, la Catedral de Llandaff ta asitiada nel centru de la ciudá, na redoma del Castiellu y de la Central Station. Edificada nel sieglu XIII, anque fundada per San Teilo nel sieglu VI,[54] sufrió delles reformes, siendo la más recién la efectuada tres la Segunda Guerra Mundial, en quedando la so nave central notablemente estropiada. El Muséu Nacional d'Historia en St. Fagans ye un gran muséu al campu que repasa la historia y cultura del pueblu galés. El Castiellu St. Fagans, onde s'agospia'l muséu, foi remocicáu pa convertilo nuna casona d'estilu tardientu-victoriano.

Una de les galeríes victorianes del centru de Cárdif.

El Civic Centre de Cathays Park entiende una coleición d'edificios públicos eduardianos (estilu xeneralmente menos recargáu que l'arquiteutura victoriana) edificaos nel centru de la ciudá, a empiezos del sieglu XX, onde destaquen el Conceyu y el Muséu de Belles Artes, cola coleición impresionista más importante del mundu dempués de París. Estos edificios fueron construyíos arriendes de la prosperidá que vivió la zona, por cuenta de les grandes esportaciones de carbón. Ente ellos cabo señalar el mentáu Conceyu de Cárdif, el Muséu y Galería Nacional de Cárdif, la Corte de la Corona de Gales y los edificios que formen parte de la Universidá de Cárdif. Estos edificios arrodiaos d'un pequeñu espaciu verde contienen el Welsh National War Memorial, monumentu n'alcordanza de les víctimes de la Primer y Segunda Guerra Mundial, y otros pequeños memoriales.

Otres de les atraiciones turístiques más importantes son los refechos sitios de la Badea de Cárdif, nos cualos pueden atopase dende típiques edificaciones portuaries del sieglu XIX hasta construcciones modernes y vanguardistas. Ente los cualos destaquen l'apocayá inauguráu Wales Millennium Centre; el Senedd (pallabra galesa pal Senáu); la Barrera de la Badea de Cárdif, onde se creó un llagu y un paséu marítimu de 12 km con tou tipu de restoranes, comercios, parques y zones d'ociu;[54] y el Coal Exchange, l'antiguu mercáu onde s'intercambiaba'l carbón. Tamién cabo destacar el Teatru Nuevu fundáu en 1906 y reformáu dafechu mientres los años 1980. Hasta la construcción del Centru del Mileniu de Gales en 2004, ésti teatru foi'l primer llocal de Gales pa les compañíes de danza y teatru. Otros allugamientos onde suelen celebrase espectáculos, tales como conciertos, son el Cardiff International Arena, St.David's Hall y el Millennium Stadium.

Cardiff tien rutes pela ciudá d'especial interés pa los turistes y los escursionistes, tales como'l Paséu Centenariu, que percuerre 3,7 quilómetros del centru de la ciudá y pasa pola mayoría de les zones y edificios más emblemáticos y carauterísticos.

Castiellos

Vista esterior del Castell Coch.

Asitiada na parte más estrecha de la llanura costera del sur de Gales, Cárdif tuvo una importancia estratéxica crucial na guerra ente los normandos (quien ocuparen les tierres baxes de Gales) y el galeses que calteníen el control de les tierres altes del país. Como resultáu d'esto, Cárdif presume de tener la mayor concentración de castiellos del mundu.[55]

El segundu castiellu n'importancia, tres el mesmu Castiellu de Cárdif, ye'l Castell Coch (pallabra galesa de "Castiellu Coloráu"). Ye una edificación ellaboradamente decorada sol estilu victoriano pol tercer marqués de Bute, nel sieglu XIX, por aciu l'arquiteutu William Burges (dambos fueron los mesmos que reformaron el Castiellu de Cárdif). Ta asitiáu nel monte de Tongwynlais, pela rodiada de la ciudá y llevantóse nel mesmu sitiu onde s'atopaben les ruines d'un fuerte del sieglu XIII. L'esterior del castiellu foi oxetu de numberoses grabaciones pa películes y producciones televisives.

Magar cuntar con estos dos fortaleces óptimamente calteníes, Cárdif caltién los restos del Castiellu Twmpath,[56] el Bishop's Palace y el Castiellu St. Fagans, ente que'l sitiu de Treoda (o Whitchurch Castle) foi reconstruyíu.[57]

Educación

En Cárdif atópense cuatro grandes instituciones d'educación universitaria: la Cardiff University, fundada pola Royal Charter en 1883 como University College of South Wales and Monmouthshire,[58] ye miembru del Grupu Russell d'universidaes líderes n'investigación; el University of Wales Institute, Cárdif (UWIC) llogró'l estatus d'universidá en 1997; el Royal Welsh College of Music & Drama ye un conservatoriu establecíu en 1949 que s'atopa xunto al Castiellu de Cárdif. Pela so parte, la University of Glamorgan tien un campus en Cárdif, el Atrium, que ye'l llar del Cardiff School of Creative & Cultural Industries. El númberu total d'estudiantes que cursen estudios universitarios o superiores na ciudá algama les 30.000 persones.[59] La ciudá tamién tien dos colleges d'educación adicional: Coleg Glan Hafren y St. David's College, anque la educación adicional ufiertar na mayoría d'institutos de la ciudá.

La Universidá de Cárdif.

Cárdif tien dieciocho escueles primaries estatales, once escueles infantiles, diez escueles pa neños y venti escueles d'educación secundaria. Hai tamién delles escueles independientes, incluyendo ente elles la Llandaff Cathedral School, Kings Monkton y Howell's School, un colexu namái femenín (hasta sixth form). Otros centros importantes son Whitchurch High School (el mayor de Gales),[60] Fitzalan High School (que ye una de les mayores escueles estatales multi-culturales del Reinu Xuníu),[61] y Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, una de les mayores escueles de secundaria del país.

Asina bien como instituciones académiques, tien otres organizaciones d'educación y aprendizaxe tales como Techniquest, un centru de ciencia con franquicies por tou Gales, que ye parte del Wales Gene Park en collaboración cola Universidá de Cárdif, NHS Gales y la Welsh Development Agency (WDA, Axencia pal Desarrollu de Gales).[62] Cárdif tien tamién la oficina rexonal más grande de la Organización del Bachilleratu Internacional.

Deporte

Los deportes más populares de Cárdif son el rugbi y el fútbol. L'equipu de rugby más conocíu de la ciudá ye'l Cardiff Blues, qu'apostaba los sos partíos nel Cardiff Arms Park hasta l'añu 2009, con capacidá pa 12.500 espectadores. Agora xuega l'equipu nel Cardiff City Stadium. Tamién hai un equipu de rugby league, el Cardiff Demons, según dellos equipos amateur más.

El Millennium Stadium, con capacidá pa 74.500 espectadores.[63]

Pela so parte, el Cardiff City FC representa al fútbol y ye conocíu popularmente como los Bluebirds (los "Páxaros azules"). Apuesten los sos partíos como llocal en Cardiff City Stadium (nel Ninian Park hasta 2009) y, magar ser un equipu galés, el Cardiff City participa na Barclays Premier League inglesa. Amás, el club estrenó estadiu en 2009 a compartir colos Cardiff Blues. La ciudá tien dellos equipos de fútbol llocal, bien modestos y que xueguen nel sistema galés de competición de lliga.

Otros deportes qu'espierten interés na población son el cricket y el ḥoquei sobre xelu. El cricket ta representáu na ciudá pol Glamorgan CCC, que xuega nel SWALEC Stadium. El Cardiff Devils ye l'equipu de ḥoquei sobre xelu.

El Millennium Stadium representa la construcción deportiva más importante de Gales. Ye l'estadiu de techu plegable más grande del mundu y foi'l segundu d'Europa en llograr esa cualidá tres el Ámsterdam Arena.[64][65] Nel Millennium xueguen les seleiciones nacionales de rugby y fútbol los sos partíos como llocales. Tres la so construcción alzóse como l'estadiu más grande del Reinu Xuníu colos sos 74.500 espectadores toos sentaos, pero foi superáu apocayá tres les finalizaciones de los estadios Twickenham Stadium y Wembley. Nel recintu tamién pueden esfrutase de conciertos musicales y pruebes del Campeonatu Mundial de Rally.

El 3 de xunu de 2017, la ciudá acoyó la final de la UEFA Champions League. El partíu, apostáu nel Millennium Stadium, enfrentó a la Juventus y al Real Madrid, resultando vencedor el conxuntu madrilanu (1-4).

Tresporte

Cárdif ta coneutada al esterior per tierra, mar y aire. Les sos infraestructures cunten con un aeropuertu, autopistes, ferrocarril, autobuses y servicios marítimos.

Aeropuertu Internacional de Cárdif.

Aereu

L'Aeropuertu Internacional de Cárdif atopar a 19 quilómetros al suroeste de la ciudá, esautamente na llocalidá de Rhoose. La cortil cunta con un volume de pasaxeros d'ente 1,5 y 2,2 millones añales.[66][67] Ente los destinos más frecuentes atópense ciudaes costeres españoles como Palma de Mallorca, Alicante, Barcelona y Málaga, Escocia, Irlanda, Inglaterra y Holanda. Esisten tamién dellos vuelos chárter tresatlánticos con direición a Estaos Xuníos, Caribe o Suramérica.[68] Los accesos son óptimos por aciu trenes y autobuses.[67]

Tamién cunta con un helipuertu asitiáu nel distritu de Tremorfa, que ye propiedá del Conceyu de Cárdif. Magar que sirvió orixinalmente como base operativa pa la South Wales Police, l'helipuertu puede facilitar el tresporte de viaxeros, especialmente n'eventos deportivos y con destín al Millennium Stadium.[69]

Ferroviariu

La principal estación de trenes de la ciudá ye la Cardiff Central, asitiada en Central Square, al suroeste del centru de la ciudá. Ye la estación más grande y de mayor tránsitu de Gales y la décima del Reinu Xuníu. Xestionada por Arriva Trains Wales, coneuta la ciudá colos puntos más importantes de les islles britániques (Londres, Birmingham y Mánchester, por casu). Les rutes de llarga distancia son operaes pola compañía First Great Western, qu'enllaza l'oeste y el suroeste d'Inglaterra col oeste de Gales; y CrossCountry, que la so llinia 5 coneutar con Nottingham.

La estación de Cardiff Queen Street ye la segunda estación de ferrocarril más transitada de Gales. Tamién xestionada por Arriva Trains Wales, sirve principalmente por aciu Valley Lines a Vale of Glamorgan, Bridgend y los Valles del Sur de Gales.

L'autopista M4 en Cárdif.

Carreteres

La regulación de les carreteres ye la mesma que puede atopase en cualquier país del Reinu Xuníu, esto ye, "M" de motorway o autopista, "A" de major road o vía principal y "B" de minor road o vía secundaria.

L'autopista más importante ye la M4, que coneuta la ciudá con Londres, Reading, Swindon, Bath, Bristol y Swansea. La M5 enllaza con Birmingham y puede aportase a ella por aciu la M4 en Bristol.[70] Como n'otres munches ciudaes, el tráficu de vehículos provoca conxestiones notables nos accesos a la capital, y el Conceyu creó llinies d'autobús dientro y fuera del centru urbanu. Siguiendo'l modelu londinense, el Conceyu desveló planes pa imponer cargues adicionales por conxestión de tráficu, pero namái una vegada que s'invirtiera considerablemente na rede del tresporte públicu de la ciudá.[71]

Tocantes a les víes principales, l'A48(M) coneuta Cárdif y Newport, l'A4232 ye la carretera que distribúi'l tráficu y la A470 enllaza'l sur col norte del país empezando na Badea de Cárdif.

Hermanamientos

Cárdif ta hermanada coles siguientes ciudaes/condaos:

Enantes tuvo hermanada con Baltimore nos Estaos Xuníos d'América pero esti alcuerdu d'hermanamientu expiró va tiempu.

Celebridaes

  • Matthew Rhys, actor.
  • Iwan Rheon, actor.
  • Ioan Gruffudd, actor (6 d'ochobre de 1973).
  • Charlotte Church, cantante.
  • Anthony Hopkins, actor (nacionalizáu estauxunidense).
  • Ken Follett, escritor.
  • Kelly Jones, vocalista y guitarrista de Stereophonics.
  • Shirley Bassey, cantante.
  • Sam Warburton, rugbista.
  • Jem, cantante.
  • Archibald Dickson, héroe de la Guerra Civil Española.
  • Gareth Bale, futbolista.
  • Aaron Ramsey, futbolista.
  • Catherine Zeta-Jones, actriz.
  • Tom Ellis, actor.

Referencies

  1. ↑ «standard forms of Welsh place-names database». Welsh Language Commissioner.
  2. ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
  3. ↑ Office for National Statistics. «United Kingdom: Counties and Unitary Authorities» (inglés). Consultáu'l 24 de febreru de 2013.
  4. ↑ Office for National Statistics. «Counties, Non-metropolitan Districts and Unitary Authorities» (inglés). Consultáu'l 24 de febreru de 2013.
  5. ↑ «Cardiff Council 2006 Official Estimate». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 14 d'avientu de 2007.
  6. ↑ «Steam report». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 31 de mayu de 2008.
  7. ↑ Prof. Hywel Wyn Owen, University of Wales
  8. ↑ Hywel Wyn Owen, The Place-names of Wales, 1998, ISBN 0-7083-1458-9
  9. ↑ Pierce, Prof Gwynedd O.. «What's In A Name? - Cardiff». BBC Wales. Consultáu'l 17 de xunetu de 2008.
  10. 1 2 3 4 «A Cardiff & Vale of Glamorgan Chronology up to 1699». Bob Sanders. Consultáu'l 29 de febreru de 2008.
  11. 1 2 3 4 5 «Cardiff Timeline». Cardiffians. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 29 de febreru de 2008.
  12. 1 2 3 «A SHORT HISTORY OF CARDIFF». Tim Lambert. Consultáu'l 29 de febreru de 2008.
  13. ↑ Campbell, Bruce M S (25 d'agostu de 2006). «Benchmarking medieval economic development: England, Wales, Scotland, and Ireland, circa 1290». Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  14. ↑ «A History Lovers Guide to Cardiff». GoogoBits.com. Consultáu'l 31 d'avientu de 2007.
  15. 1 2 3 The Welsh Academy Encyclopedia of Wales. Cardiff: University of Wales Press 2008.
  16. ↑ «A Cardiff & Vale of Glamorgan Chronology 1700 - 1849». Bob Sanders. Consultáu'l 4 de marzu de 2008.
  17. ↑ Cardiff as Capital of Wales: Formal Recognition by Government. The Times. 21 d'avientu de 1955.
  18. ↑ «Cardiff Wales Through Time - Population Statistics». Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  19. ↑ «The Growth and Torne of Cities and Regions» (1 de xunetu de 2004). Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  20. ↑ «Cardiff Bay Official Website». Consultáu'l 24 de xineru de 2008.
  21. ↑ «The Garden of Cardiff». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  22. ↑ «Cardiff 1981–2010 Averages». Met Office. Consultáu'l 13 de setiembre de 2012.
  23. ↑ «Cardiff Estreme Values». KNMI. Consultáu'l 19 de febreru de 2012.
  24. ↑ «Neighbourhood Statistics». Office for National Statistics (1 d'abril de 2001). Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  25. ↑ Key Statistics for urban areas in England and Wales, Census 2001, retrieved 12-06-2008
  26. ↑ Pointer, Graham, The UK's major urban areas, Focus on People and Migration, 2005, retrieved 12-06-2008
  27. ↑ «Cardiff Council Representations to ONS on the 2001 Census: Section 1». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 28 d'avientu de 2007.
  28. ↑ «Cardiff Council Representations to ONS on the 2001 Census: Section 2». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 28 d'avientu de 2007.
  29. ↑ «Black and Minority Ethnic Communities Consultation Report, 2005» (1 de setiembre de 2005). Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 18 d'abril de 2008.
  30. ↑ «Black History in Butetown». Butetown History & Arts Centre. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 18 d'abril de 2008.
  31. ↑ «Archdiocese of Cardiff - Statistics». Consultáu'l 18 d'abril de 2008.
  32. ↑ «JCR-UK - Cardiff Community» (14 d'ochobre de 2005). Consultáu'l 23 de xineru de 2008.
  33. ↑ «Cardiff, Llandaff & Roath chapels database». Consultáu'l 23 de xineru de 2008.
  34. ↑ «The Greek Orthodox Church in Great Britain». Consultáu'l 23 de xineru de 2008.
  35. ↑ «Muslim Directory - Mosques in Cardiff». Consultáu'l 23 de xineru de 2008.
  36. ↑ «Census 2001 - Profiles - Cardiff - Ethnicity & Religion» (19 de febreru de 2003). Consultáu'l 23 de xineru de 2008.
  37. ↑ «"Multicultural Wales"». British Broadcasting Company. Consultáu'l 6 d'avientu de 2007.
  38. ↑ Ansari, Humayun (2004). The Infidel Within: Muslims in Britain Since 1800. London: C. Hurst & Co, páx. 429. ISBN 1-85065-685-1 (paperbound) / 1-85065-686-X (harbound).
  39. ↑ «From scholarship, sailors and sects to the mills and the mosques.» (18 de xunu de 2002). Consultáu'l 12 de xunetu de 2007.
  40. 1 2 «Census 2001 - Profiles - Cardiff.». Consultáu'l 12 de xunetu de 2007.
  41. ↑ «History of Shree Swaminarayan Temple Cardiff». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 21 de mayu de 2008.
  42. ↑ Worshippers celebrate with parade. BBC Wales. 22 de setiembre de 2007. http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/south_east/7006249.stm. Consultáu'l 21 de mayu de 2008.
  43. ↑ Clifton-Fearnside, Alex; Adam Douglas (14 de mayu de 2002). «Sub-rexonal and local area gross domestic product». Office of National Statistics. Archiváu dende l'orixinal, el 22 d'avientu de 2003. Consultáu'l 18 d'abril de 2008.
  44. ↑ «Statistics on Commuting in Wales». Statistics for Wales (5 d'avientu de 2007). Consultáu'l 18 d'abril de 2008.
  45. ↑ «The Glamorganshire Canal». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 19 d'abril de 2008.
  46. ↑ «Cardiff - Coal and Shipping Metropolis of the World». National Museum of Wales. Consultáu'l 19 d'abril de 2008.
  47. ↑ «Why Did Cardiff Grow?». Glamorgan record Office. Consultáu'l 19 d'abril de 2008.
  48. ↑ Ports' resurgence as imports grow. BBC News Wales. 22 de mayu de 2008. http://newsvote.bbc.co.uk/1/hi/wales/7414502.stm. Consultáu'l 28 de mayu de 2008.
  49. ↑ «Labour Market:An overview of Cardiff Empoyment and the local economy». Cardiff County Council (9 d'abril de 2004). Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 19 d'abril de 2008.
  50. 1 2 «Cardiff Essential Facts - Tourism». Cardiff County Council (1 de mayu de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 25 de marzu de 2008.
  51. ↑ «St Davids 2 and Cardiff». Consultáu'l 3 de xineru de 2008.
  52. ↑ «The Film, TV and Multimedia Sector in Cardiff». Economic Development Division, Cardiff County Council (1 d'avientu de 2003). Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
  53. ↑ Wales' tallest building approved. BBC Wales. 28 de febreru de 2008. http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/7268025.stm. Consultáu'l 3 de marzu de 2008.
  54. 1 2 3 Atraiciones principales de Cárdif. WTG. 12 de setiembre de 2008. http://www.guiamundialdeciudades.com/city/30/key_attractions/Europa/Cardiff.html.
  55. ↑ «2007 Rugby World Cup City Guides - Cardiff». Sky Sports. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 19 d'abril de 2008.
  56. ↑ «Twmpath Castle» (2002). Consultáu'l 21 de marzu de 2008.
  57. ↑ «The Gatehouse: Treoda, Whitchurch» (8 d'ochobre de 2007). Consultáu'l 28 d'avientu de 2007.
  58. ↑ «About Cardiff University - Milestones». Cardiff University. Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  59. ↑ «Census 2001 - Profiles - Cardiff». Consultáu'l 18 de xineru de 2008.
  60. ↑ Medhurst, B W (28 de marzu de 2003). «Whitchurch High School: 2003 Inspection Report». Estyn. Consultáu'l 5 de xunu de 2008.
  61. ↑ Owen, G (13 d'avientu de 2004). «Fitzalan High School: 2004 Inspection Report». Estyn. Consultáu'l 5 de xunu de 2008.
  62. ↑ «Wales Gene Park». Consultáu'l 31 de xineru de 2008.
  63. ↑ «About Millennium Stadium». Millennium Stadium plc. Consultáu'l 7 de setiembre de 2008.
  64. ↑ «Fact About Wales and the Welsh (40. Cardiff has the world's largest retractable-roof arena)». Britannia.com, LLC. Consultáu'l 7 de setiembre de 2008.
  65. ↑ «About Millennium Stadium». Millennium Stadium plc. Consultáu'l 24 d'agostu de 2008.
  66. ↑ Cómo llegar per aire a Cardiff. WTG. 12 de setiembre de 2008. http://www.guiamundialdeciudades.com/city/30/air/Europa/Cardiff.html.
  67. 1 2 Aeropuertu Internacional de Cardiff. aeropuertosdelmundo.com. 12 de setiembre de 2008. https://www.aeropuertosdelmundo.com.ar/aeropuerto-CWL/.
  68. ↑ CAA Route Statistics 2006
  69. ↑ Exec Digital information on British International
  70. ↑ Cómo llegar per carretera a Cardiff. WTG. 12 de setiembre de 2008. http://www.guiamundialdeciudades.com/city/30/road/Europa/Cardiff.html.
  71. ↑ Williamson, David (26 d'agostu de 2005). Congestion charge for Cardiff?. Western Mail. http://icwales.icnetwork.co.uk/business-in-wales/business-news/tm_objectid=15897829&method=full&siteid=50082&headline=congestion-charge-for-cardiff--name_page.html. Consultáu'l 22 de xineru de 2008.

Ver tamién

  • Escudu de Cárdif

Enllaces esternos

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.